ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...
ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...
ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ka <strong>ADB</strong>: Ka Lad ban kham sngewthuh ïa ka Asian Development <strong>Bank</strong> 19<br />
Na lor kane, ha mar ka por jong ka kyrdan pynkhreh ïa ka projek ka <strong>ADB</strong> ka kitkhlieh ïa ka jingpynthymmai/pynbha<br />
(updating) ïa ka Project Profiles ha ka website jongka ha man ka shisien lai bnai khnang ban lah ban puson halor ki<br />
jingkylla ha ka projek.<br />
Kaei kaba ki seng bhalang ki lah ban leh (What civil society can do): Ka aiñ jong ka <strong>ADB</strong> ka donkam ba ïa kito<br />
ki briew ki ban shah ktah ha ka projek dei ban ïakynduhbad ïakren katba ïa ki dulir ba la kdew halor (EIA, IEE, ISA,<br />
Resettlement Plans, Indigenous People’s Plans) dang pynkhreh. Ka <strong>ADB</strong> ka donkam ruh ïa ka jingpynkhreh ha ki<br />
kam jong baroh ki kyrdan jong ka dur (design) bad jingpyntreikam jong ka projek. Dei ha kane ka rukom, ka sorkar<br />
kan hap ban pyntip sha kito ki nongshong shnong kiba shah ktah halor ka projek bad ai lad ïa ki ban pynpaw kham<br />
kloi ïa ki jingsngew halor jong ka projek. Ki CSO ki lah ban ïakynduh ïa kito kiba pyntreikam ïa ka projek bad <strong>ADB</strong><br />
khnang ban tip ïa ki jinglong jingman jong ka projek halor ka mariang bad ka imlang sahlang, bad ruh kumno ban<br />
leit ban pynpaw ïa ki jingsngew da kaba aï jingmut ïa kine ki dulir kiba ïadei halor ki jing<strong>the</strong>w/khmih (assessment).<br />
Lada ïa kine ki dulir la dep pynkhreh, ki CSO ki dei ban pan ïa kine ki dulir bad lah ban pynpaw ïa ki jingsngew<br />
jongki halor ka projek sha kito kiba nongpynïaid ïa ka projek. Lada ki CSO ki sngew ba don ka jing bakla ha ka<br />
rukom kyrdan ïa ka jingktah ïa ka mariang, ki dei ban pyntip sha ka <strong>ADB</strong>.<br />
Ki CSO ki lah ban kham sngewthuh ïa ki katto katne ki aiñ jong ka <strong>ADB</strong> kiba ïadei bad ki jingbatai ba kumno ka<br />
sorkar ka dei ban leh ha kaba ïadei bad ka jingktah ïa ka mariang bad ka imlang sahlang, jingpynbna paidbah ïa ki<br />
jingtip bad jingïashim bynta jong ki nongshong shnong ba shah ktah. Ki CSO ki lah ruh ban rai ba lada ka sorkar ka<br />
bud ne em ïa ki aiñ bad rukom ba la buh da ka <strong>ADB</strong>. Ka kot lyngkdop (The <strong>Toolkit</strong>) halor ka <strong>ADB</strong> Policy Framework<br />
and Accountability Mechanism ka kdew ïa ki katto katne ki aiñ kiba kham kongsan ïa kiba ki CSO ki dei ban tip<br />
khambha. Lada ki CSO ki sngew bad ngeit ba ka sorkar kam bud ïa kine ki aiñ ha ka por ba dang pynkhreh ïa ka<br />
projek, ïa kane dei ban pyntip mar mar sha ka <strong>ADB</strong>. Ka CSA ka lah ban kham pynkhlaiñ ïa ki jingmudui jong ka<br />
lada ka kdew tikna ïa kum kino ki aiñ ka snew ne ngeit ba la pynkheiñ da ka sorkar. Ka kyrteng ba pura jong ki aiñ<br />
jong ka <strong>ADB</strong> lah ban ïoh na http://www.adb.org/Development/policies.asp<br />
Kyrdan (Stage) 3: Ka jing<strong>the</strong>w bad jing oh dor halor ka Projek (Project Appraisal)<br />
Ha mar ka por ba ka projek dang <strong>the</strong>w ne puson shuwa ban pyntreikam ka <strong>ADB</strong> ka tohkit la ki projek ki lah ban<br />
pyntreikam ne em. Ïa kane la tohkit da ki tnat leit wad jingtip ba tikna (fact-finding mission) bad ka tnat ba ïadei bad<br />
ka leit <strong>the</strong>w ne puson ha shwa ban pyntrei ïa ka projek. Ha mar ka por jong ka jingleit wad jingtip ne <strong>the</strong>w, ka <strong>ADB</strong><br />
ka tohkit ïa ki rukom pyntrei, rukom bei tyngka bad ka ïoh ka kot, bad ruh ïa ki jingtohkit halor ka jingktah jong ka<br />
projek halor ka imlang sahlang bad ïa ka mariang. Ka <strong>ADB</strong> ka dei ban kit khlieh ïa baroh ki jingkhmih bniah ïa<br />
baroh ki bynta jong ka projek khnang ban pyntikna ba ka projek ka ïahap bad ki aiñ bad jingkdew lynti jong ka<br />
<strong>ADB</strong>.Ia ki jingtip ba la ïoh na ka jingleit wad jingtip bad <strong>the</strong>w la pyndonkam da nongtrei jong ka <strong>ADB</strong> ha ka ban<br />
shna ïa ka kot malu mala (draft) jong ka Report and Recommendation of <strong>the</strong> President (RRP) bad ka kot malu mala<br />
(draft) jong ka Loan Agreement.<br />
Ki nongtrei jong ka <strong>ADB</strong> staff ki dei ban ïakynduh bad ki briew kiba lah ban shah ktah ha ka projek ha mar ka por<br />
jong ka jing<strong>the</strong>w halor ka Projek (Project Appraisal stage).<br />
Kum kano ka jingtip lah ban ïoh (What information is available): Ïa ki kot malu mala ba khatduh halor ki<br />
jingpynkhreh pynkyriah jakashong/shnong (Final draft resettlement plans), jingpynkhreh lane ki dur (framework)<br />
kaba ïadei bad ki riew tynrai (indigenous peoples), bad jingktah ïa ka mariang lah ban ïoh ha kane ka kyrdan. Ka<br />
Design and Monitoring Framework 11 , kaba ai por ïa ki jingthmu (target) bad ki dak ban <strong>the</strong>w ïa ka projek lah ban<br />
ïoh ha ka ne ka kyrdan.<br />
Kaei kaba ki seng bhalang ki lah ban leh (What civil society can do): Barabor kane ka kyrdan ka dei ka lad ba<br />
khatduh ha kaba ki CSO ki lah ban pynbor ne ïasaid ha kaban pynkylla ïa ka dur jong ka projek ha shuwa ba ka <strong>ADB</strong><br />
kan rai ban bei tyngka ïa ka projek namar dei ruh ha kane ka por ba ka <strong>ADB</strong> kam pat ïa soi soskular halor ka Loan<br />
bad ka sorkar. Shisien ba ïa ka Loan la ïa soi soskular, ka aiñ jingïakut hapdeng ka sorkar bad ka <strong>ADB</strong> la pyntreikam