19.09.2013 Views

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

ADB Toolkit: Unpacking the ADB — Khasi Version - Bank ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

18 Ka <strong>ADB</strong>: Ka Lad ban kham sngewthuh ïa ka Asian Development <strong>Bank</strong><br />

Ka sorkar, bad ka jingïarap jong ka <strong>ADB</strong>, ka dei ruh ban <strong>the</strong>w bad kheiñ ïa ka jingktah jong ka projek halor ka<br />

imlang sahlang bad kumjuh ruh ban pynshisha ïa mano ban ïohnong, bad man ban shah ktah jur ha ka projek. Kane<br />

ka kynthup ïa ka jingkheiñ ha kaba katno ngut ki briew dei ba pynkynriah jaka shong, ba lada ka rukom im jong ki<br />

nonshong shnong lah ban shah ktah ne em ha ka projek, bad ka jingktah ba tikna jong ka projek kaba lah ban hap ha<br />

ki nongshongshnong, khamtam eh ha ki kyn<strong>the</strong>i/longkmie, briew tynrai (indigenous), bad ki wei ki jaitbynriew rit<br />

paid kiba na kawei ka tynrai ne niam (ethnic and religious minorities). Kine ki jingtip la buh ha ka Initial Poverty<br />

and Social Assessment (IPSA) 10 kaba batai kumno yn ïakhun pyrshah ïa ki jingeh ha ka imlang sah lang.<br />

Shong ha ka jingktah, katto kattne na ki projek lah ban donkam ïa ka sorkar ban pynkhreh ïa ka Resettlement Plan,<br />

kaba batai katno ngut ki briew hap ban pynkynriah na ka daw jong ka projek, shano yn pynkynriah ïa ki, bad kumno<br />

bad katno yn siew bai lut ïa ki. Katto katne na ki projek lah ban donkam ïa ka Indigenous People’s Development<br />

Plan (IPDP), kaba batai ïa ki jingma bad jingktah ba sniew jong ka projek kiba lah ban hap ha ki briew tynrai<br />

(indigenous people), kumno yn pynduna ne kiar, ha kano ka rukom yn siew bai lut ïa ki briew tynrai (indigenous<br />

people), bad ha kano ka dur ka projek ka kitkhia ïa ki jingthrang bad kiwei ki lad jong ki briew tynrai.<br />

Ka jingbuh kyrdan ïa ka mariang ha ka <strong>ADB</strong> (<strong>ADB</strong> Environmental Categorization)<br />

Ki projek ha Kyrdan “A” (Category “A” Projects): Ki projek kiba don ka jingma ba jur halor ka jingktah ïa ka<br />

mariang la buh ha ka kyrdan “A”. Ïa kine donkam ban pyntreikam ïa ka EIA.<br />

Ki projek ha Kyrdan “B” (Category “B” Projects): Ki projek kiba don katto katne ka jingma halor ka jingktah ïa<br />

ka mariang la buh ha ka kyrdan “B”. Ïa kine donkam ban pyntreikam ïa ka IEE khnang ban tip bad <strong>the</strong>w ba lada<br />

donkam ne em ban pyntreikam ïa ka EIA ruh. Lada ym donkam, ka IEE kan long ka dulir ka ba katduh halor ka<br />

mariang.<br />

Ki projek ha Kyrdan “C” (Category “C” Projects): Ki projek ki bym don kano kano ka jingma halor ka jingktah<br />

ïa ka mariang la buh ha ka kyrdan “C”. Wat lada ym donkam IEE lane EIA ban pyntreikam ha kane ka kyrdan,<br />

hynrei donkam ban khmih bniah lada don kano kano ka jingthah.<br />

Ki projek ha Kyrdan “F1” (Category “F1” Projects): Ki projek kiba ïadei bad ki kam pisa tyngka lane bei tyngka<br />

la buh ha ka kyrdan “F1”. Kito kiba ïadei bad ka kam pisa-tyngka ki dei ban <strong>the</strong>p ïa ka rukom pynïaid ïa ka<br />

mariang (environmental management system) lada la khmih bal ah ban don ki jingktah ïa ka mariang).<br />

Source: <strong>ADB</strong> Operations Manual Section F1/OP.<br />

Wat lada ka sorkar ka dei ban kitkhlieh ban pynbiang ïa ki dulir bapher kumba la kdew ha jrong, ka <strong>ADB</strong> ka dei ban<br />

pyntikna ba kine ki dulir ki ïahap bad ki aiñ jong ka <strong>ADB</strong>. Ha man ka por, ka <strong>ADB</strong> kan ai jingïarap da lade ha ki<br />

rukom jong ka PPTA na ka bynta ban pynkhreh ïa ki jing<strong>the</strong>w bad pule kumba la kdew ha jrong bad kumjuh ruh ïa<br />

kiwei ki jingpynkhrei ha ka rukom jingtreikam lada donkam. Kumba ka ju long barabor ka sorkar kan shim wai ïa ki<br />

nongai jingmut (consultants) ha ka ban pynkhreh ïa kine ki dulir.<br />

Kum kano ka jingtip lah ban ïoh (What information is available): Ha mar ka por jong ki kyrdan pynkhreh<br />

(preparation stage) ka sorkar ka dei ban ban pynïoh ïa ki jingtip shaphang ka jingktah bad jingma ïa ka mariang bad<br />

ka imlang sahlang, kumjuh ruh ïa ki jingtip kiba ïadei bad kumno ban kiar ne pynduna ïa kum kita ki jingma. Ka<br />

<strong>ADB</strong> ka donkam ba ka sorkar kan ïaleh ban ai sha ki paid nongshong shnong ba la shah ktah bad sha ki CSO ïa ki<br />

EIA bad IEE ha man ka por ba ki kyrpad. Ïa ki kot/dulir ba malu mala jong ki jingpynkynriah jaka shong (Drafts of<br />

Resettlement Plans) bad ki IPDP lah ban ïoh ka kane ka kyrdan. Ïa kine ki dulir dei ban ai sha kito ki briew kiba la<br />

shah ktah ha ka projek lyngba ki ktien kiba ki lah ban sngewthuh bad dei ruh ban ïoh jubab na ki halor kine ki dulir.<br />

Ka <strong>ADB</strong> ka lah ruh ban thung ïa u/ka briew khnang u/ka ba lah ban ïakynduh man ka por bad kito ki briew kiba la<br />

shah ktah, bad lada donkam, lah ban pyntrei ïa ka rukom ai jingtip ba kyrpang halor kano kano ka projek.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!