garis panduan bekas buangan terjadual yang tidak tegar

GARIS PANDUAN BEKAS
BUANGAN TERJADUAL
YANG TIDAK TEGAR
Pembungkusan dan Pelabelan
JABATAN ALAM SEKITAR
2011

KANDUNGAN
Prakata 1
Pengenalan 2
Skop 2
Pengenalpastian Ciri-Ciri Buangan 3
Pemilihan Bekas 4
Pelabelan Bekas 5
Penempatan/Pengisian/Pembungkusan Untuk Buangan-Buangan
Terjadual Dengan Potensi Ketakserasian 7
Pengendalian Bekas Yang Mengandungi Buangan Terjadual 8
Pemeriksaan Kawasan Penstoran 9
Rujukan 16
Lampiran
Lampiran 1: Buangan-Buangan Terjadual Dengan Potensi Ketakserasian 10
Lampiran 2: Carta Keserasian Bagi Campuran Bahan Kimia 12
Lampiran 3: Kad Buangan 13
Lampiran 4: Senarai Semak Pemeriksaan Penstoran Buangan Terjadual 15

2
Garis Panduan Bekas Buangan Terjadual Yang Tidak Tegar:
Pembungkusan dan Pelabelan
GARIS PANDUAN BEKAS BUANGAN TERJADUAL YANG TIDAK TEGAR:
PEMBUNGKUSAN DAN PELABELAN
1.0 PENGENALAN
2.0 SKOP
1.1 Buangan terjadual mempunyai ciri-ciri yang boleh menyebabkan risiko
terhadap kesihatan manusia dan persekitaran. Oleh yang demikian,
buangan terjadual hendaklah dikendalikan dengan sempurna. Untuk
memastikan pengendalian buangan terjadual dijalankan dengan
sempurna, maklumat mengenai bahaya yang berkaitan dengan
buangan terjadual tersebut haruslah dipaparkan melalui label yang
tepat untuk digunakan oleh pengendali buangan terjadual.
1.2 Untuk memastikan buangan dikendalikan dengan selamat, pengeluar
buangan hendaklah menggunakan bekas yang sesuai. Pengeluar
buangan juga adalah bertanggungjawab bagi memastikan buangan
terjadual dibungkus dengan sempurna berdasarkan komposisi
buangan supaya pengendalian, penyimpanan dan pengangkutan
dapat dilakukan dengan sempurna.
1.3 Bagi membantu pengeluar buangan untuk membuat pemilihan bekasbekas
dan label yang sesuai untuk buangan terjadual yang dihasilkan,
garis panduan ini telah dirangka selaras dengan keperluan di bawah
Peraturan 8(2) Peraturan- Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan
Terjadual) 2005 yang telah dikuatkuasakan pada 15 Ogos 2005.
2.1 Garis panduan ini menjelaskan tentang pemilihan jenis bekas dan
label yang tepat yang perlu digunakan oleh pengeluar buangan dalam
mengendalikan buangan terjadual, bermula dari buangan tersebut
dihasilkan, diletak/diisi/disimpan di dalam bekas sehinggalah bekas
yang mengandungi buangan tersebut dipindahkan ke premis lain untuk
tujuan pemerolehan kembali atau pelupusan.
2.2 Garis panduan ini terpakai kepada bekas buangan terjadual tidak
tegar (non- rigid) sahaja seperti beg jumbo. Bagi pembungkusan bekas
yang tegar (rigid), sila rujuk dokumen Malaysia Standard MS
2304:2010.

3.0 PENGENALPASTIAN CIRI-CIRI BUANGAN
3
Garis Panduan Bekas Buangan Terjadual Yang Tidak Tegar:
Pembungkusan dan Pelabelan
3.1 Ciri-ciri buangan terjadual boleh dikenalpasti melalui kaedah-kaedah
berikut:
3.1.1 Persampelan dan analisis buangan terjadual
(a) Sampel buangan terjadual hendaklah dianalisis bagi
mengenalpasti ciri-ciri bahaya dan bahan pencemar yang
terkandung di dalam buangan.
(b) Semasa aktiviti persampelan dan analisis buangan
dijalankan, Material Safety Data Sheet (MSDS) / Chemical
Safety Data Sheet (CSDS) / Safety Data Sheet (SDS)
dan/atau kad buangan hendaklah dirujuk bagi
mendapatkan maklumat berkaitan seperti bahaya fizikal,
bahaya terhadap kesihatan manusia serta bahaya terdapat
alam sekitar termasuklah langkah-langkah pencegahan jika
perlu.
3.1.2 Pengenalpastian berdasarkan pengetahuan dan sejarah
proses
Umumnya, buangan yang dihasilkan daripada proses mungkin
menunjukkan beberapa ciri bahaya yang sama seperti bahan
mentah atau bahan kimia yang digunakan. Sebarang
perubahan dalam proses atau terdapat perubahan ketika
proses dijalankan boleh menyebabkan perubahan terhadap
komposisi buangan yang dihasilkan. Sebarang perubahan
yang berlaku dalam proses tersebut hendaklah dimaklumkan
oleh pihak berkuasa yang berkenaan.
3.2 Buangan terjadual berpotensi untuk menunjukkan ciri-ciri bahaya
seperti berikut:
(a) bahan mengkakis;
(b) bahan meletup;
(c) bahan berjangkit;
(d) cecair tidak mudah terbakar;
(e) pepejal tidak mudah terbakar;
(f) peroksida organic;

(g) bahan pengoksida;
(h) pepejal: mudah terbakar secara spontan;
4
Garis Panduan Bekas Buangan Terjadual Yang Tidak Tegar:
Pembungkusan dan Pelabelan
(i) pepejal: berbahaya apabila dalam keadaan basah;
(j) bahan toksik; dan
(k) campuran pelbagai bahan berbahaya.
Langkah-langkah pencegahan yang sewajarnya harus diambil ketika
mengendalikan buangan terjadual yang mempunyai ciri-ciri tersebut di atas.
4.0 PEMILIHAN BEKAS
4.1 Antara bekas buangan terjadual yang tidak tegar ialah:
(a) Kotak kertas beralun (Corrugated box) / carton box;
(b) Flexible Intermediate Bulk Containers (FIBCs) / Beg jumbo / Bulk
Bags / Beg besar polypropylene
4.2 Bekas yang sesuai hendaklah dipilih berdasarkan ciri-ciri buangan
terjadual. Ciri-ciri buangan terjadual hendaklah serasi dengan jenis
bahan yang digunakan untuk membuat bekas bagi mengelakkan
sebarang tindakbalas yang akan menjejaskan bekas tersebut.
4.3 Kuantiti buangan terjadual haruslah diambilkira untuk menganggarkan
saiz dan kekuatan yang sesuai bagi mengelakkan berlakunya
tumpahan dan kerosakan pada bekas.
4.4 Bekas yang digunakan haruslah berada dalam keadaan baik ( bebas
dari sebarang kerosakan seperti carikan dan lubang).
4.5 Menetapkan bekas khusus untuk buangan tertentu supaya bekas
tersebut boleh diguna semula tanpa perlu dicuci atau dibersihkan
terlebih dahulu.

7
Garis Panduan Bekas Buangan Terjadual Yang Tidak Tegar:
Pembungkusan dan Pelabelan
5.6 Rajah 2 adalah contoh label untuk bekas buangan terjadual.
Kod buangan :
Nama buangan :
Tarikh
dihasilkan
:
Nama pengeluar
buangan
:
Alamat dan
nombor telefon
:
CAMPURAN PELBAGAI BAHAN BERBAHAYA
(BUANGAN)
Rajah 2: Contoh label untuk bekas buangan terjadual
5.7 Semua label hendaklah dapat bertahan daripada pendedahan kepada
cuaca tanpa menjejaskan keberkesanannya.
5.8 Label haruslah diletakkan pada tempat yang mempunyai warna latar
belakang yang warnanya berbeza.
5.9 Dalam kes di mana buangan boleh menyebabkan dua atau lebih
bahaya, segala bahaya haruslah dikenalpasti dan buangan itu
hendaklah dilabelkan dengan sewajarnya.
6.0 PENEMPATAN/PENGISIAN/PEMBUNGKUSAN UNTUK BUANGAN-
BUANGAN TERJADUAL DENGAN POTENSI KETAKSERASIAN
6.1 Buangan terjadual tidak serasi hendaklah ditempatkan/diisi/dibungkus
di dalam bekas yang berasingan. Buangan terjadual tidak serasi akan
menghasilkan situasi yang berbahaya apabila dicampurkan. Situasi
berbahaya yang dijangka akan terhasil apabila buangan terjadual

8
Garis Panduan Bekas Buangan Terjadual Yang Tidak Tegar:
Pembungkusan dan Pelabelan
tidak serasi dicampurkan adalah seperti dalam Jadual Keempat,
Peraturan 2, Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan
Terjadual) 2005, seperti yang dilampirkan dalam Lampiran 1.
6.2 Memandangkan buangan yang terhasil daripada sesuatu proses
mungkin menunjukkan ciri-ciri bahaya bahan mentah atau bahan
kimia yang digunakan, Compatibility Chart for Chemical Mixtures
seperti yang dinyatakan dalam Lampiran 2 boleh digunakan untuk
menunjukkan bahaya yang mungkin terhasil daripada campuran
buangan bahan kimia yang tidak serasi.
7.0 PENGENDALIAN BEKAS YANG MENGANDUNGI BUANGAN
TERJADUAL
7.1 Bekas yang telah diisi dengan buangan terjadual hendaklah diuruskan
dengan sewajarnya bagi mengelakkan berlakunya tumpahan atau
kebocoran. Bekas tersebut hendaklah diletakkan di atas kayu palet
dan boleh disusun di atas satu sama lain dengan syarat tidak melebihi
3 tingkat jika menggunakan peti simpanan bertingkat (crate storage).
7.2 Buangan terjadual tidak serasi hendaklah distorkan dalam bekas yang
berasingan dan bekas tersebut hendaklah ditempatkan dalam
kawasan takungan sekunder yang berasingan.
Kawasan takungan sekunder ialah kawasan penyekat/penghalang
yang kalis cecair yang dapat menampung bahan berbahaya sekiranya
bahan berbahaya keluar daripada sesuatu bekas.
7.3 Sebagai tindakan pencegahan, bekas buangan terjadual tidak tegar
hendaklah diletakkan di atas lantai yang dilitupi dengan konkrit atau
bahan lain yang sesuai. Tempat penstoran hendaklah mempunyai
atap atau berbumbung atau dilitupi dengan bahan yang sesuai.
Kawasan tersebut hendaklah dikendalikan sedemikian bagi
mengelakkan air hujan atau air permukaan dari memasuki kawasan
simpanan.
7.4 Pengeluar buangan hendaklah menyediakan maklumat mengenai
buangan (kad buangan) seperti di Lampiran 3 bagi setiap buangan
terjadual yang dihasilkan dan maklumat tersebut hendaklah
dimaklumkan kepada semua pekerja dan pihak yang berkenaan.

9
Garis Panduan Bekas Buangan Terjadual Yang Tidak Tegar:
Pembungkusan dan Pelabelan
7.5 Jika suatu bekas dalam keadaan teruk atau bocor, buangan tersebut
hendaklah segera dipindahkan ke bekas yang baru atau berkeadaan
baik, seperti yang dinyatakan dalam perenggan 4.4.
7.6 Semua tempat penstoran buangan terjadual hendaklah ditanda
dengan jelas.
7.7 Peralatan yang sesuai seperti forklift dan lain-lain hendaklah
digunakan bagi memindahkan bekas-bekas tidak tegar tersebut.
7.8 Bekas tidak tegar hendaklah distorkan di dalam stor yang mempunyai
kelebaran lorong yang mencukupi bagi memastikan pekerja dan
peralatan mempunyai akses yang mudah ke kawasan simpanan.
7.9 Pengisian buangan ke dalam bekas tidak tegar hendaklah dilakukan
sedekat yang mungkin dengan tempat buangan dihasilkan.
7.10 Bekas buangan hendaklah sentiasa ditutup dan hanya dibuka apabila
ingin menambah atau mengeluarkan buangan terjadual dari dalam
bekas.
8.0 PEMERIKSAAN KAWASAN PENSTORAN
8.1 Pemeriksaan di tempat penyimpanan bekas hendaklah dijalankan
pada setiap minggu bagi mengelakkan berlakunya sebarang
kemalangan.
8.2 Pengeluar dan pengendali buangan hendaklah menyediakan senarai
semak pemeriksaan yang standard bagi tujuan pemeriksaan secara
berkala, contohnya seperti di Lampiran 4.
8.3 Senarai pemeriksaan tersebut hendaklah sentiasa disimpan dan
dikemaskini dari masa ke semasa.
8.4 Selepas pemeriksaan, tindakan segera perlu diambil sekiranya
terdapat masalah yang dikesan.
8.5 Pengeluar buangan hendaklah menyediakan inventori buangan
terjadual yang betul dan dikemaskini seperti yang dinyatakan dalam
Peraturan 11, Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan
Terjadual) 2005.

Garis Panduan Bekas Buangan Terjadual Yang Tidak Tegar:
Pembungkusan dan Pelabelan
Buangan-buangan Terjadual Dengan Potensi Ketakserasian
10
Lampiran 1
Pencampuran buangan di dalam Kumpulan A dengan buangan di dalam Kumpulan B mungkin
berpotensi mengakibatkan seperti yang berikut:
Kumpulan 1-A Kumpulan 1-B
Cecair kaustik beralkali Enapcemar asid
Pencuci beralkali Pencuci kimia
Cecair mengakis beralkali Elektrolit, asid
Air buangan kaustik Asid, cecair atau larutan punaran
Enapcemar kapur dan Likuor penjerukan dan asid mengakis lain
alkali-alkali mengakis lain Asid terpakai
Asid campuran terpakai
Berpotensi mengakibatkan: Penjanaan haba, tindak balas yang kuat.
Kumpulan 2-A Kumpulan 2-B
Asbestos Pelarut
Berilium Bahan letupan
Bekas racun makhluk perosak Petroleum
yang tidak dibilas Minyak dan buangan mudah
Racun makhluk perosak terbakar lain
Berpotensi mengakibatkan: Pelepasan bahan toksik sekiranya berlaku kebakaran atau letupan.
Kumpulan 3-A Kumpulan 3-B
Aluminium Apa-apa buangan dalam
Berilium kumpulan 1-A atau 1-B
Kalsium
Litium
Magnesium
Kalium
Sodium
Serbuk zink dan logam-logam
reaktif lain serta hidrida logam
Berpotensi mengakibatkan: Kebakaran atau letupan; penjanaan gas hydrogen mudah terbakar.
Kumpulan 4-A Kumpulan 4-B
Alkohol Apa-apa buangan pekat dalam
Kumpulan 1-A atai 1-B
Kalsium
Litium
Hidrida logam
Kalium
Sodium
Buangan reaktif air
Berpotensi mengakibatkan: Kebakaran, letupan atau penjanaan haba; penjanaan gas toksik yang
mudah terbakar.

Kumpulan 5-A Kumpulan 5-B
Garis Panduan Bekas Buangan Terjadual Yang Tidak Tegar:
Pembungkusan dan Pelabelan
Alkohol Buangan pekat dalam Kumpulan 1-A atau 1-B
Aldehid Buangan dalam kumpulan 3-A
Hidrokarbon terhalogen
Hidrokarbon ternitrat dan
sebatian organik reaktif
lain serta pelarut
Hidrokarbon tidak tepu
Berpotensi mengakibatkan: Kebakaran, letupan atau tindak balas yang kuat.
Kumpulan 6-A Kumpulan 6-B
Larutan sianida dan Buangan dalam Kumpulan 1-B
sulfida terpakai
Berpotensi mengakibatkan: Penjanaan gas hydrogen sianida atau hydrogen sulfida yang toksik
Kumpulan 7-A Kumpulan 7-B
Klorat dan pengoksida kuat yang lain Asid organik
Klorit Buangan dalam Kumpulan 2-B
Asid kromik Buangan dalam Kumpulan 3-B
Hipoklorit Buangan dalam Kumpulan 5-A dan buangan
Nitrat mudah terbakar serta buangan boleh terbakar lain
Asid nirik
Perklorat
Permanganat
Peroksida
Berpotensi mengakibatkan: Kebakaran, letupan atau tindak balas yang kuat.
11

A. Sifat-Sifat
1. Kategori buangan
2. Punca
- Mengikut Jadual Pertama
Garis Panduan Bekas Buangan Terjadual Yang Tidak Tegar:
Pembungkusan dan Pelabelan
13
Lampiran 3
- Nyatakan daripada proses, aktiviti, kejadian dll. yang manakah buangan
dikeluarkan
3. Sifat fizik buangan
4. Risiko
- Takat kilat
- Takat didih
o C
o C
- Konsistensi pada suhu bilik (gas, cecair, enapcemar, pepejal)
- Wap lebih ringan/lebih berat daripada udara
- Keterlarutan dalam air
- Buangan lebih ringan/lebih berat daripada air
- Melalui sedutan
- Melalui pengambilan oral
- Melalui sentuhan kulit
B. Pengendalian buangan
1. Kelengkapan perlindungan diri
- Sarung tangan, cermin mata keledar, pelindung muka dll.
2. Prosedur/langkah berjaga-jaga semasa mengendalikan, membungkus,
mengangkut dan menstor
3. Label yang sesuai
- Label bagi bekas-bekas
4. Kaedah yang disyorkan bagi pelupusan
C. Langkah berjaga-jaga sekiranya berlaku pertumpahan atau pelepasan tidak sengaja
yang menyebabkan kecederaan diri
1. Sekiranya tersedut wasap atau pengambilan oral
- Gejala-gejala keracunan
- Pertolongan cemas yang sesuai
- Garis panduan bagi pakar perubatan

Garis Panduan Bekas Buangan Terjadual Yang Tidak Tegar:
Pembungkusan dan Pelabelan
2. Sekiranya tersentuh kulit atau tersentuh mata
- Gejala-gejala keracunan
- Pertolongan cemas yang sesuai
- Garis panduan bagi pakar perubatan
D. Langkah-langkah yang hendaklah diambil sekiranya berlaku pertumpahan atau
pelepasan tidak sengaja yang menyebabkan kerosakan material akibat daripada-
1. Pertumpahan atas lantai, tanah, jalan, dll
2. Pertumpahan ke dalam air
3. Kebakaran
4. Letupan
14