Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
P ( 2 ) <strong>KHASI</strong><br />
Kane ka kot jingkylli ka don 20 sla. JBC–12 Test Booklet Code<br />
PAPER II<br />
PART IV & V<br />
KA JINGPYNDAP (SUPPLEMENT) HA KA KTIEN <strong>KHASI</strong><br />
Wat nym plied ia kane ka kot jingkylli haduh ban da ong.<br />
Pule bniah ia ki jingkdew ha lyndet ka kot sop (19 & 20) jong kane ka kot.<br />
KA JINGBTHAH IA KI NONGIALEH EKSAMIN.<br />
1. Kane ka kot jingkylli ka dei tang ka jingpyndap (Supplement) halor ka jingkylli ba la sam (Main Test<br />
Booklet) kaba dei na ka bynta kito ki nongleh eksamin kiba kwah ban jubab ia ka Part IV<br />
(Language I) lane Part V (Language II) ha ka ktien <strong>KHASI</strong> hynrei ym ia baroh ar.<br />
2. Ki nongialeh eksam ki dei ban jubab ia ki Part I, II, III na ka Main Test Booklet bad ka Part IV bad V<br />
na ka ktien (language) kiba ki la jied hi.<br />
3. Ki jingkylli ha ka Phareng bad Hindi na ka bynta ka Part IV bad Part V la ai lang ha ka Main Test<br />
Booklet. Kiwei pat ki jaid ktien la buh la ka jong bad lah ban pan lada donkam.<br />
4. Pyndonkam da u Ball pen rong blue ne rong iong ban pyndap ia kane ka sla bad ban jubab ia kiba<br />
donkam.<br />
5. U CODE na ka bynta jong kane ka jingkylli (Language booklet) u dei u P. Pyntikna ba u CODE ba la<br />
shon ha ka side ba 2 jong ka sla ba jubab. (Answer Sheet) bad ba la shon ha ka Main Test Booklet ki<br />
dei ki juh. Lada shem ki jingbakla, ki nongleheksamin, ki dei ban pyntip sha u/ka nongap eksamin ne<br />
invigilator ban pan kylliang da kawei pat ka Language Supplement Test Booklet.<br />
6. Kane ka Test Booklet ka don ar bynta, ka IV bad V bad ka kynthup 60 tylli ki jingkylli ba lynkot, kiba<br />
kit 1 mark kawei :<br />
Part IV : Language I (Khasi) (Q. No. 91 – 120)<br />
Part V : Language II (Khasi) (Q. No. 121 – 150)<br />
7. Ka Part IV ka don 30 jingkylli, ki jingkylli na ka bynta ka Language I bad ka Part V pat 30 tylli ki<br />
jingkylli na ka bynta ka Language II. Ha kane ka booklet ki jingkylli ki long tang ha ka ktien Khasi,<br />
lada ha ka Language I & II phi la jied da ka ktien ba bym dei ha Khasi, phi lah ban pan ia ka Test<br />
Booklet ha ka ktien ba phi kwah, tangba ka ktien ba phi jubab ka dei ban iahap bad ka jait ktien ba<br />
phi la jied ha ka Application Form.<br />
8. Ki nongthoh eksamin ki dei ban jubab ia ka Part V (Language II) ha ka ktien ka ba pher na<br />
kaba a jied ha ka Language I (ha Part IV).<br />
9. Ki rough work lah ban pyndonkam ha ka jaka ba la pynlait khnang ha ka Test Booklet.<br />
10. Ia ki jubab dei ban thoh tang ha ki OMR Answer Sheet ym shah ban ban ar sien ne ban pyndonkam<br />
da ka sia lieh ia ki jing jubab. Donkam ban thoh jubab shai kdar bad tang shisien thoh.<br />
Kyrteng jong u/ka nongialeh eksam (ha ki dak heh) : __________________________________________________<br />
Roll Number : (ha ki dak jingkheiñ) __________________________________________________________________<br />
: (ha ki kyntien) _______________________________________________________________________<br />
Ka jaka ialeh Eksamin (ha ki dak heh) : ______________________________________________________________<br />
Jingsoi kyrteng jong u/ka nong ialeh Eksamin : _______________________________________________________<br />
Jingsoi kyrteng jong u/ka nongap Eksamin : __________________________________________________________<br />
Facsimile signature stamp of<br />
Centre Superintendent _____________________________________________________________________________
<strong>KHASI</strong> ( 3 ) P<br />
Candidates should answer<br />
questions from the following<br />
Part only if they have opted for<br />
<strong>KHASI</strong> as LANGUAGE – I.
P ( 4 ) <strong>KHASI</strong><br />
Jingbatai : Pule bniah ïa ka jingthoh ba la ai<br />
harum bad sa jubab ïa ki jingkylli (No. 91–100) da<br />
ka phi jied ruh ïa ki bynta kiba ïadei katkum ba la<br />
ai.<br />
Ka don kawei ka briew kaba don laingut ki<br />
khun : arngut ki shynrang bad kawei ka kynthei. U<br />
kpa u ïeit thep mynsiem ïa kane ka khun kynthei,<br />
hynrei kaba kam mut ba u ïeit duna ïa ki khun<br />
shynrang. Kat shaba u leit um ju pep ban da thied<br />
rneng ïa iwei pa iwei na ki. Ïa ka kmie jong ki u<br />
sngewtynnat ban thied ki jaiñ kiba phyrnai ryngkat<br />
bad ki jingiwbih kat kiba u ïohi ha iew.<br />
U trei shitom na ka bynta la ka ïing ka sem,<br />
bad ka kmie ki khun jong u ruh ka long ka briew<br />
kaba smat ba sting bym ju pynleh nohei ïa ka por.<br />
Ka lum ka lang kyndong bad shen ki la kylla long<br />
kiba riewspah.<br />
Katba ki khun shynrang baroh arngut ki ki ïoh<br />
jinghikai na lau kpa ha ka kam khaïi pateng bad ha<br />
ki kam bui kam bsah, ka khun kynthei ka ïoh<br />
jinghikai na ka kmie ha ki kam ïing kam sem, ka<br />
shet ka tiew bad ka suh ka thaiñ. Kine ki khun<br />
baroh lai ngut ki la long ki nongmuna jong ka<br />
jinglong tipbriew ha shnong ha thaw.<br />
Hynrei haba u kpa u kem pang bad la dei ban<br />
PART IV<br />
LANGUAGE I<br />
<strong>KHASI</strong><br />
ïa ka spah ka hajar kat haduh ba ka khmat<br />
khamtam eh jong ka kmie ka la ring tyrkhong.<br />
Ka jingkylli kaba don ha khmat jong ka kmie<br />
ka long nangno shuh kan sei pisa. Ka don ki ksiar ki<br />
ksah, kam bynnud lada yn die noh ïa ki hynrei ka<br />
kylli ha lade, hadien kaba die ïa ki kan die sa daei<br />
pat. Khat duh khat wai ka pyrta Blei. ‘Ah Blei’ ka<br />
ong ‘to isynei ïa ngal.’ Baroh shikatta kam ju tip kata<br />
ka pyrta Blei. Ka sngew kumba dei beit ka jingtrei<br />
shitom u kpa bad ki khun, bad ka jingnang jong ka<br />
ban lum ban lang ba ki sa bit sa biang, hynrei mynta<br />
ka sngewthuh pleng ka spah ka neh tang shiteng<br />
por, ka ïarap ïa ka jingim tang katba ka dang don,<br />
hynrei ynda ha ba ka la thung sner, ka kmie, mynta<br />
ka sngewthuh shai pleng ym don ba lah ban bat ïa<br />
ka spah.<br />
Ki khun kiba tipsngi, khamtam eh ki khun<br />
shynrang ki la sngewdiaw haduh katta katta haba ki<br />
ïohi ba ka kmie ka i sngewsih sat bad bau kpa pat<br />
um i ïoh jingkoit shuh katno katno ruh. Ki<br />
sngewthuh shai ïa ka daw ka jingisngewsih, kumta<br />
ha kawei ka sngi baroh arngut ki ong ‘‘Ko Mei wat<br />
khuslai, ngin trei ma ngi ha ka jaka i Pa, bad khlem<br />
artatien u Blei ruh un isynei ïa ngi.’’<br />
‘‘Phi ïohsngew ba nga dwai Blei ne khun ba phi<br />
ong u Blei ruh un isynei ïa ngi ?’’<br />
phah sumar ïa u kham sha jngai, ki kam ki jam ha<br />
‘‘Hooid, Mei’’, ong u khun uba heh. ‘‘Ym tang<br />
ïing bad ha bri bad ruh kata ka khaïi pateng kumno<br />
ba nga ïoh sngew ba phi dwai, hymei u paralok jong<br />
re kumno kam shym da ïaid bha shuh. Ki jingdawa<br />
nga te Mei u shait ong ïa nga ba ngan dwai. U hikai<br />
pisa kiba ïadei bad kata ka jingsumar ka la kjit lut<br />
ruh te ban dwai. Phi sngew kumno Mei ?’’
<strong>KHASI</strong> ( 5 ) P<br />
91. U kpa jong kane ka longïing u long u briew uba<br />
(1) ieit ïa la ka tnga bad ki khun<br />
(2) trei shitom ba u kiwah ban long uba<br />
riewspah<br />
(3) ïeit tang ïa ka khun kynthei<br />
(4) itynnat ïa ki jaiñ kiba phyrnai<br />
92. Ka kmie bad u kpa ki long ki briew kiba shim<br />
ïa ka jingkitkhlieh ban<br />
(1) hikai ïa la ki khun ha ki kam bapher<br />
(2) shakri ïa la ki khun<br />
(3) ai ka spah ka hajar ïa ki khun<br />
(4) pynphuh pynphieng la ki khun<br />
93. U kpa jong ka ïing u ïoh pang namar<br />
(1) ba u trei shitom palat<br />
(2) ba u long uba dih ba bam palat<br />
(3) ba u don hi la ka jingpang<br />
(4) u nongthoh ïa ka khana um shym ïathuh<br />
ïa ka daw<br />
94. Ka jingpang jingshitom ka pynkha ha kane ka<br />
ïing ïa<br />
(1) ka jingkyrduh<br />
(2) ka jingbymiahun ïa suk shuh<br />
(3) ka jingbitar ki khun shynrang ïa u kpa<br />
(4) ka jingthait ban leit sha bri leit bsah<br />
95. Ka jingkyrduh pisa haba la ban sah sa ka<br />
jingpang ka paw haduh<br />
(1) ha ka riam ka beit<br />
(2) ha ka bam ka dih<br />
(3) ha ka khmat<br />
(4) ha ka jingiadei para briew<br />
96. Ka spah ka long kaba kordor ki briew ki ïabeh<br />
ban ïoh ïa ka, hymei kane ka khana ka ïathuh<br />
ba ka spah<br />
(1) ka ïalam sha ka jingsuk jingsaiñ ka ïing<br />
(2) kam neh sah hajuh<br />
(3) ka pynïoh ka ksiar ka rupa<br />
(4) ka pynlong tipsngi ïa ki khun<br />
97. Ka kmie jong ka ïing ka pyrkhat ba ka ïing ka<br />
sem ka roi spah namar<br />
(1) ka jingtrei shitom bad jingnang ban lum<br />
ban lang<br />
(2) ka jinglong tipsngi jong ki khun<br />
(3) ka jingnang u kpa ban trei ki kam kiba<br />
bun<br />
(4) ka jingbha ka bok ka nusip<br />
98. Ka kmie ka pyrta Blei khatduh khatwai namar<br />
(1) ym don ba ïarap ïa ka<br />
(2) u kpa um i koit shuh<br />
(3) ka sngew sohsat la ka jingim<br />
(4) ka la kut lad<br />
99. Khatduh khatwai ka ïing ka shem jingtngen<br />
ha kaba<br />
(1) ki khun ki pyntngen ia ka kmie<br />
(2) ki khun ki kular ban trei shitom<br />
(3) dwai bad kyrpad Blei<br />
(4) baroh shi ïing ki ïatylli lang kawei<br />
100. Ka kmie jong ka ïing ka don ka jinglong<br />
(1) ba khapnap, namar kata ka sa riewspah<br />
(2) ka bym bynnud ïa ka ksiar ka rupa<br />
(3) ka jinglong basbun ïa baroh<br />
(4) ka jingbympyrkhat jngai
P ( 6 ) <strong>KHASI</strong><br />
Jingbatai : Pule ïa ka poitri harum bad jubab ïa ki<br />
jingkylli kiba bud (No. 101 to 105) da kaba jied ïa ka<br />
jubab kaba dei eh.<br />
1 Ki umjer ha u Phlang<br />
Dang step ki phyrnai<br />
Nga ruh na ïing jlang<br />
Ngan leit wad mawlynnai<br />
2 Na u Phlang ba jyrngam<br />
Ka Rong noh ka sngi<br />
Kum ki keiñ ngan ngam<br />
Sha kawei pat ka ri<br />
3 Ki shiah la ki thar<br />
Ha lynti kaba jngai<br />
Nga ruh na ïing jar<br />
Bad slem ngan wan phai<br />
4 Ka dohnud ruh ka pang<br />
Haba marwei ha jngai<br />
Ki ummat kiba lang<br />
Ki long mawlynnai<br />
101. U myllung ha kane ka poim u rwai kyrpang eh<br />
shaphang ki ‘umjer’ namar ba<br />
(1) u kwah ba ki nongpule kin peit ïa ki<br />
umjer ha ka por mynstep<br />
(2) u kwah lem ban long kum ki umjer<br />
(3) u kheiñ ba ki umjer ki long kiba kordor<br />
kum ki mawlynnai<br />
(4) u kwah ban leit thied mawlynnai shisha<br />
102. Ki kyntien ‘kum ki’ ka kdew ïa<br />
(1) ka jingrkhiang noh ki umjer<br />
(2) ka jingrongnoh ka sngi ïa ki umjer<br />
(3) ka jingpyniasyrïem ïa lade bad ki umjer<br />
(4) ka jingkwah jngoh kai pyrthei u myllung<br />
103. Ka jingïaid lynti ha ka jingim ka long kaba eh.<br />
Ïa kane u myllung u pynpaw lyngba ki kyntien<br />
(1) shiah la ki thar<br />
(2) jah na ïing jlang<br />
(3) ka lynti kaba jngai<br />
(4) ka jingwan phai slem sha ïing<br />
104. Ka jingdon marwei u myllung jngai na la ïing<br />
ka<br />
(1) pynpang ïa ka dohnud<br />
(2) ka pynsngew kynjah<br />
(3) ka ailad ban trei<br />
(4) ka pynkhih ïa ka jingkynmaw ïing<br />
105. Ha kaba khatduh u myllung u sngewthuh shai<br />
kdar ïa ka dor na<br />
(1) ki mawlynnai<br />
(2) ka jingphet jngai na ïing<br />
(3) ki ummat<br />
(4) ka jingjah slem na ïing
<strong>KHASI</strong> ( 7 ) P<br />
Jingbatai : Jubab ïa ki jingkylli harum da kaba<br />
jied ïa ka jubab kaba ïadei eh.<br />
106. Ha ka rukom hikai kaba ngeit ba ka ktien ka<br />
dei na ka bynta ban kren lane pynsngew ïa ka<br />
jingmut jong ngi ha kiwei (Communicative<br />
Language Teaching) ki kyntien ‘pyndonkam’<br />
(use) bad ‘jingpyndonkam’ (usage) ki thew ïa<br />
(1) ki kyntien ba pyndonkam bad ki jingmut<br />
jong ki<br />
(2) ka jingmut bad ka jingpynshong ïa ki<br />
kyntien<br />
(3) ki sur sawa kyntien (phonetics) bad kiaiñ<br />
ktien (grammar)<br />
(4) ka aiñ ktien (grammar) bad ki aiñ ba dei<br />
ïa ki sawa kyntien jong tang kawei ka<br />
ktien<br />
107. Kaba ‘jingpynïaid bha’ (monitoring) ha ka ban<br />
nang ïa ka ktien ka mut<br />
(1) kaba nang bha ïa ka ktien kaba u<br />
nongpule u kwah nang (target language)<br />
(2) kaba da don u nongpynpeit lem<br />
(3) kaba u nonghikai u da pynpeit bad ïalam<br />
lynti<br />
(4) kaba pyndonkam ïa ka aiñ ktien<br />
(grammar) ban pynthikna ba ka ktien kan<br />
long kaba beit<br />
108. Ym donkam ban pynbeit ïa kawei pa kawei ka<br />
jingbakla jong ki nongpule namar<br />
(1) ka eh palat<br />
(2) ki jingbakla ki kdew ba ka la don katto<br />
katne ka jingnang<br />
(3) ka jingpynbeit ïa ki jingbakla kam dei ka<br />
kam jong ka jinghikai ktien<br />
(4) ki nongpule ki thoh bakla khnang ban<br />
tynjuh ïa ki nonghikai<br />
109. Ïa ka hok ban ïoh Jingnang Jingstad (Right to<br />
Education, RTE) la pynïoh da<br />
(1) ka 83 rd<br />
Constitution (Amendment) Act<br />
(2) ka 86 th<br />
Constitution (Amendment) Act<br />
(3) ka 93 rd<br />
Constitution (Amendment) Act<br />
(4) ka 96 th<br />
Constitution (Amendment) Act<br />
110. Ïa ka jingtbit pule ha ka kyrdan upper primary<br />
lah ban thew da kaba pyndonkam ïa<br />
(1) ki kot ba la buh kat kum ka syllabus<br />
(2) ki bynta kiba eh ban pule<br />
(3) ki bynta kiba kim pat ju pule mynshuwa<br />
(4) ki bynta ba la sot na ki kot kiba pawnam<br />
111. Kawei na ki rukom kiba bha ban pynlah ïa ki<br />
nongpule ban ïeng ha la ki kjat ka long da<br />
kaba<br />
(1) pynshlur ïa ki nongpule ban kylli jingkylli<br />
(2) hukum ïa ki nongpule ban bud tista ïa<br />
kaba ki la ïoh jinghikai<br />
(3) hikai bniah ïa ki lynnong baroh ba la buh<br />
(4) pynlong ki jingtynjuh (test) borabor<br />
borabor<br />
112. Ka jingthmu bakongsan jong kaba tynjuh la ki<br />
nongpule ki lah ne em ban kren/thoh ïa kano<br />
kano na lade ka long khnang ban<br />
(1) pynpas lane pynpheil<br />
(2) thew katno ki nongpule ki la jop<br />
(3) pynbha ïa ka jinghikai bad jingnang ïa ka<br />
ktien<br />
(4) lap ïa ki jingbakla ki nongpule<br />
113. Ïa ka aiñ ktien (grammar) lah ban hikai bha eh<br />
da kaba<br />
(1) pyndonkam ïa ki jingpyrshang (exercise)<br />
kiba dei ïa ki aiñ ktien<br />
(2) iai ban ïa ki rukom kren pynshoh jingmut<br />
(figure of speech)<br />
(3) pynïakhleh ïa ki aiñ ktien bad kiwei kiwei<br />
pat ki jingpyrshang (exercise)<br />
(4) pynlong ïa ki nongpule ban spel lyndet ïa<br />
ki aiñ ktien (grammar)
P ( 8 ) <strong>KHASI</strong><br />
114. Ka kyntien ‘Kamram’ ha kaba hikai-nang ïa ka<br />
ktien (portfolio) ka thew ïa kaba<br />
(1) tynjuh (test) ïa ka jingnang da kaba phah<br />
thoh<br />
(2) tynjuh (test) ïa ka jingnang da kaba shu<br />
kylli-jubab<br />
(3) lum jingtip shaphang kaba ki nongpule ki<br />
leh hapoh katto katne por ban pyni ba ka<br />
la don ka jingnangroi<br />
(4) lum jingtip da u nonghikai shaphang kiei<br />
kiei kita ki nongpule ki leh hapoh katto<br />
katne por<br />
115. Ïa ki jingïathuh shaphang ki jingjia ba jia<br />
shisha (anecdotal records) la pyndonkam ban<br />
pynshongdor ïa<br />
(1) ka jingstad jingshemphang ki nongpule<br />
(2) ka rukom pyrkhat, ka dor ka jingim bad<br />
ka jingtbit ban pynïaid ïa ka jingim<br />
(3) thew bad woh ïa ka jingdonkam ki<br />
nongpule na ka liang ka jingsngew<br />
(affective needs)<br />
(4) ka jingpnah ha ka ktien<br />
116. Kaba pule lung leng ïa ka lynnong ka mut<br />
kaba<br />
(1) wad ïa ki jingtip ba kyrpang<br />
(2) peit ban ïoh ïa ka jingmut ba kongsan<br />
(3) iehnoh ïa ki jingtip bym donkam<br />
(4) pule bniah bad pule suki ïa ka lynnong<br />
baroh kawei<br />
117. U/Ka nonghikai ki dei ban pyndonkam shibun<br />
ki buit bad rukom hikai ha klas khnang ban<br />
(1) pynpaw ïa la ka jingpnah ha ka kam<br />
(2) thew bha ïa ka jinglah ki nongpule<br />
(3) pynthikna ba kin kiew kam<br />
(4) pynbiang ïa ki jingdonkam bapher jong ki<br />
nongpule ruh kiba pher<br />
118. Haba la ong ïa ki nongpule ban thoh ese da<br />
kaba pyndonkam ïa ka jingtip na ka graph bad<br />
pie chart, ka jingthmu ba kongsan ka long ban<br />
(1) pule shibun bad pyndonkam shibun ki<br />
buit thoh<br />
(2) pynroi ïa ka buit thaw da kaba peit nuksa<br />
kumno kiwei pat ki leh<br />
(3) pynroi ia ka jingtbit ban thoh ban tar<br />
kumta ban pynriewspah ïa ki kyntien<br />
(4) pynkylla ïa ka jingtip ba da ka graph sha<br />
ka jingtip ba da ka ktien<br />
119. Haba u nonghikai u pynlong ka jingtynjuh<br />
(test) ban lap ïa ki jingeh bad jingduna ha ka<br />
ban nang ïa kata kaba la hikai, ïa kum kata ka<br />
rukom tynjuh la khot<br />
(1) ka jingthew ïa ka jingjop (achievement<br />
test)<br />
(2) ka jingthew ïa ka jingtbit (proficiency test)<br />
(3) ka jingthew ïa ki jingduna (diagnostic<br />
test)<br />
(4) ka jingthew kumno yn ïarap ban pynbha<br />
ïa ka jingpule (remedial test)<br />
120. Ka kam kaba khmih lynti ba u ka nongpule<br />
kin thoh biang ïa ka jingiathuhkhana da kaba<br />
pynkylla noh ïa ka jingpynkut ka long kyrpang<br />
eh na ka bynta ban pynbha ïa ka jingtbit ban<br />
(1) buh ïa ka khana ha ki khyndiat ki kyntien<br />
(2) thoh lyngkot ïa ki mat bakongsan<br />
(3) buh ha kiwei pat ki kyntien<br />
(4) thoh khana sa da kawei pat
<strong>KHASI</strong> ( 9 ) P<br />
Candidates should answer<br />
questions from the following<br />
Part only if they have opted for<br />
<strong>KHASI</strong> as LANGUAGE – II.
P ( 10 ) <strong>KHASI</strong><br />
Jingbatai : Pule bniah ïa ka jingthoh ba la ai<br />
harum bad sa jubab ïa ki jingkylli (No. 121–129) da<br />
kaba phi jied ruh ïa ki bynta kiba ïa dei katkum ba<br />
la ai.<br />
La don ha kawei ka por uwei u briew uba<br />
shong khynraw marwei bad u sah ha kawei ka thaiñ<br />
kaba don ha khapsor. Une u briew u leit la ka trei ka<br />
ktah marwei bad ynda u wanphai na jingtrei, u don<br />
tang uwei u paralok uba ïajan tam uta u ksew u<br />
kyrteng u Trik. Une u trik u ju leh paralok ïa u bad u<br />
pynshngaiñ ïa u ha ki por mynmiet myn ïong.<br />
Tangba la ïathuh ha ka khana ba hana u don kawei<br />
ka bahaïing kynthei kaba ïajan bad ka kur jong u.<br />
Hynrei une u briew um ju ïathuh hano hano ruh ba u<br />
don ka kur kynthei kaba ïajan bad u bad u ruh um ju<br />
salia ban leit wad ïa ka namar ba u kheiñ ba dei<br />
tang u Trik uba lah ban ai jingshngaiñ ïa u. Une u<br />
briew u bsa ïa u Trik da ka doh, ka dud ki biskit bad<br />
kumta u Trik ruh u ju ieit bha ïa u. U kiew ïa ka met<br />
ka phad u pynkhih tdong haba ïoh bam man la ka<br />
sngi. Ban siew kylliang ïa kata ka jinglehbha imat u<br />
Trik ruh u sngewthuh kum mangi ki briew mo ? U<br />
wiar haba don ba swait tuh ïa ka ing une u<br />
nongshong khynraw um ju ailad ïano ïano ruh ban<br />
rung wat ha phyllaw jong u. Ha kawei ka sngi u Trik<br />
u la leit wad ïa u kynrad jong u namar ba u khlem<br />
wan ing wat ynda la dum. Te u Trik u la ïaid lymbub<br />
ïa ki briew namar u la ileh lamwir ha kata ka<br />
jingkynjah jong u. Sniew bok ba ha kata ka miet, ka<br />
don ka jingkulmar ha sor bad kumta ki CRP ki la ïa<br />
ïaid pahara ïa kata ka shnong. U Trik u la kiew bad<br />
dait ïa ka ryndang u CRP bad kumta, uta u CRP u la<br />
pyniap da kaba siat da ka suloi jong u. U kynrad u<br />
Trik ynda u la wan phai bad la ki jingbam ba u ïoh<br />
ban thied kyrkieh na sor na ka bynta ïa lade bad ïa u<br />
PART V<br />
LANGUAGE II<br />
<strong>KHASI</strong><br />
Trik, namar ba ki dukan baroh ki la khang bad tdam<br />
bad tdam na ka daw ka jingkulmar, u la shem<br />
pynban ba u Trik u la ïap ha surok. U la ïam<br />
pangnud bad u la bynnud namar ka jingïap u Trik.<br />
Naduh kata ka sngi une u Kynrad u la rai ba kam<br />
myntoi ban ri bad ai ka jingieit palat ïa ki mrad, bad<br />
dei hangta ba u sa rai ban leit wad noh ïa hata kaba<br />
dei ka kur jong u.<br />
121. Ïa katei ka khana ka nongthoh ka ïathuh<br />
shaphang a<br />
(1) ki jingjia ha sor<br />
(2) ki jingjia kiba jia ha khap sor<br />
(3) ki jingjia kiba jia sha ri dkhar<br />
(4) ki jingjia ba shu mut dur<br />
122. Uta u briew ha ka khana u dei<br />
(1) u CRP<br />
(2) u Riewspah<br />
(3) u nongshongkhynraw<br />
(4) u nongkyndong<br />
123. Ka kyrteng jong uta u ksew uba u nongshong<br />
khynraw u ri u long<br />
(1) u Ktik<br />
(2) u Trik<br />
(3) u Krit<br />
(4) u Rkit<br />
124. Uta u briew ha ka khana u ri ïa u ksew<br />
khnang ba un<br />
(1) Ïoh thied bam bang<br />
(2) Ban shu pynlut ïa ka por bad u<br />
(3) Ban pynshngaiñ ïa u<br />
(4) Ban ap ïing ïa u
<strong>KHASI</strong> ( 11 ) P<br />
125. Une u briew u tip ïa ka jinglehbha u ksew bad<br />
kumta<br />
(1) u ju bsa bha ïa u<br />
(2) u shu pynlut kai ïa ka pisa<br />
(3) um ju leit trei leit ktah<br />
(4) u pynlong syiem ïa u<br />
126. Ha kaba sdang u Trik um ju mih sha surok<br />
namar ba u<br />
(1) sngew tynnad ban shong ha ïing<br />
(2) u ap beit ïa ka ïing<br />
(3) u kohnguh ïa la u kynrad<br />
(4) u sngewthuh ïa la ka kamram<br />
127. Ha ka khana u ksew u wad ïa la u kynrad<br />
namar ba<br />
(1) u kwah bam<br />
(2) u sngew kynjah<br />
(3) u tip ïa la ka kamram<br />
(4) u sngew lait luid<br />
128. Ha ka khana u ksew u don ka jingsngew ba<br />
don<br />
(1) Ka jingkulmar ha sor<br />
(2) Ka jingleh shah leh beiñ u kynrad jong u<br />
(3) Ba ki CRP ki ïaid ha surok<br />
(4) Ka jingkynjah ha u<br />
129. Ha kaba kut une u briew u sngewthuh ïa ka<br />
jingdonkam ban<br />
(1) ri ïa ki jingri<br />
(2) wad ïa la ka para kur<br />
(3) shong marwei<br />
(4) shong tang bad ki marjan marpa<br />
Jingbatai : Pule bniah ïa ka jingthoh ba la ai<br />
harum bad sa jubab ïa ki jingkylli (No. 130–135) da<br />
kaba phi jied ruh ïa ki bynta kiba ïa dei katkum ba<br />
la ai.<br />
Shisien ha kawei ka por u la don uwei u<br />
khynnah uba dang shiphew snew uba kwah eh tang<br />
ban long uba heh bakhraw ha ka kam sorkar. Haba<br />
u dang shong tang klas IV u Chief Minister jong kata<br />
ka jylla u leit ban jngoh ïa ka skul ha kaba une u<br />
khynnah u pule. Ka kyrteng une u khynnah ka long<br />
u Kalam. Ba u long uba don jingkwah ban kiew<br />
shaphrang, u Kalam u minot thop la ka jingpule bad<br />
u ju long borabor uba nyngkong ha klas.<br />
Namar ba u long uba stad kumta, ki nonghikai<br />
ki pynbeit ba u Kalam un leit pyndeng syntiew ïa u<br />
Chief Minister. Haba u la dep pyndeng ïa uta u<br />
syntiew kat kum ka rukom, u Chief Minister u dem<br />
ban ktah ïa u kalam bad u da kylli ruh ïa ka kyrteng<br />
jong u. Haba u Kalam u ïathuh ïa la ka kyrteng, u<br />
Chief Minister u wiat samrkhie bad ong artat ‘‘phi<br />
tip ba khyndiat na ka kyrteng uwei na ki President<br />
jong ka Ri India ka long kum ka jong phi ?’’<br />
U Kalam um nang jubab, u shu rkhie bad wan<br />
phai noh shaba don lem ki para khynnah hadien ba<br />
u Chief Minister u la thap ieit na met. Ka jingjia<br />
kaba rit ha khmat jong kiba bun, hynrei ha u Kalam<br />
kata ka jingjia ka long ym tang kaba um lah shuh<br />
ban klet hynrei ka la pynwandur shuh shuh ïa ka<br />
mut ka pyrkhat u Kalam kat haduh ba u kñi jong u<br />
um sngewdei shuh ban ieh ïa u Kalam khlem da<br />
ïakyrshan lem.<br />
U kpa jong u Kalam u long u briew uba duk<br />
bad wat la u trei shitom katno katno ruh um<br />
sngewlah kyrda ban pynshong skul ïa u Kalam.<br />
Kumta u pdiang da kaba sngewnguh ïa ka jingïarap<br />
jong u.
P ( 12 ) <strong>KHASI</strong><br />
130. U Kalam u long u khynnah uba don ka<br />
(1) jingthmu ban longheh longkhraw ynda u<br />
la rangbah<br />
(2) ka jingitynnat ïa kiba longheh longkhraw<br />
(3) jingkwah ban longheh khnang ban<br />
riewspah<br />
(4) ka jingkwah ban mih noh na la shnong<br />
131. La jied ïa u Kalam ban pyndeng syntiew ïa u<br />
Chief Minister namar<br />
(1) ba ym don da kiwei pat ki khynnah<br />
(2) ba u long uba khaw ismat isting<br />
(3) ba u long uba stad<br />
(4) ba u kñi jong u u long u nonghikai hangta<br />
132. Ka jingkwah ban kiew shaphrang ha ka jingim<br />
ka pynkhih ïa ki briew ban<br />
(1) pyrkhat bad pynlut por ha kaba wad<br />
kumno kin kiew shaphrang<br />
(2) minot ha la ka kam<br />
(3) pynlut shibun ka spah ban thied ïa kata<br />
ka jingkiew shaphrang<br />
(4) ïalang paralok bad ki briew kiba stad<br />
133. Ka jingïoh ban pyndeng syntiew ïa u Chief<br />
Minister ka la pynlong ïa u Kalam<br />
(1) ban sngewsarong bad ïathuh khana kat<br />
ha kiba don<br />
(2) ban sngewtynnat eh ba uba heh kat u<br />
Chief Minister u kren ïa u<br />
(3) ban khmih lynti ba man ba wan kiba heh<br />
un ïoh pyndeng syntiew<br />
(4) ban sngew ba mynta u Chief Minister u la<br />
ithuh ïa u<br />
134. U Chief Minister u pdiang ïa u syntiew<br />
(1) khlem da peit ïa u nongpyndeng syntiew<br />
(2) khlem pynlut por ban kren ïa u<br />
nongpyndeng syntiew<br />
(3) u da pynlut por ban kren bad thap met ïa<br />
u nongpyndeng syntiew<br />
(4) ha ka rukom kaba itynnad bha<br />
135. Ka jingstad u Kalam ka pynkhih ïa<br />
(1) ki bahaïing jong u ban kynshan ïa u<br />
(2) kpa ban trei shitom<br />
(3) u kñi ban ai lem ka jingkyrshan<br />
(4) ka sorkar ban ai baibam ïa u<br />
Jingbatai : Jubab ïa kine ki jingkylli harum da<br />
kaba jied ïa ka jubab kaba ïadei eh .<br />
136. Ka bynta kaba kongsan tam jong ka jinghikai<br />
kaba jop ka long ka lad ba ki nongpule kin<br />
(1) Ïakren para maki<br />
(2) Pynshongdor<br />
(3) Sdang ïa ka jingkren<br />
(4) Shongthait<br />
137. Ka korikulom ka kynthup ïa<br />
(1) Ki Nonghikai, ki nongtrei bad ki stad ki<br />
jhad ha ka jaka pule<br />
(2) Ki Lynnong, ki buit hikai ki jingnang<br />
jingtip bad ki nuksa jong ki rukom thew<br />
kiba donkam na ka bynta ban kot sha ka<br />
thong<br />
(3) Tang ki rukom pynshongdor la ïa ki<br />
jingthmu jong ka jingpule la kot ne em<br />
(4) Ki Registar bad ki bui buh jingkyrmen
<strong>KHASI</strong> ( 13 ) P<br />
138. Haba pule ïa ka ktien kaba thymmai, ka<br />
multilingualism ka dei<br />
(1) ka jingïarap ba khraw<br />
(2) ka jingpynwit<br />
(3) ka jingkit<br />
(4) ka buit ban nang<br />
139. Ïa ka jingtbit ban kren lah ban pynroi bha eh<br />
da kaba pynlah ïa ki nongpule ban<br />
(1) kren kumba ki ju kren man la ka sngi<br />
(2) sngap ïa ki rukom kren jong u nonghikai<br />
(3) kiar ïabaroh ki jingbakla haba kren<br />
(4) pule ïa ki kot kiba eh<br />
140. Ka Rukom pynbeit jaka shong ka dei ban long<br />
lait luid ha klas namar<br />
(1) ka pynduna ïa ka jingkitkhlieh jong u<br />
nonghikai<br />
(2) ka ïarap ïa u nonghikai ban pynïoh ïa ka<br />
jingbeit bad jingryntih (discipline)<br />
(3) ka ïarap ïa ki nongpule ban kylliang jaka<br />
man la ka por<br />
(4) ka kyntiew ïa ka jinglah ban trei arngut<br />
arngut bad ban trei kum ka kynhun<br />
141. Kaba phah pule lypa ka long na ka bynta<br />
(1) Ban ai ïa ki jingmut jong ki kyntien bad ki<br />
shynrong kiba eh<br />
(2) Ban wanrah ïa ka aidia kaba thymmai<br />
bad ban pynkhih jingmut ïa ki nongpule<br />
(3) Ban batai ïa ki aiñ ktien kiba don ha kata<br />
ka lynnong ba pule<br />
(4) Ban pynshongdor ïa ka jingtbit pule jong<br />
ki nongpule<br />
142. Ki nongpule ki ïoh ïa ka ktien da kaba<br />
(1) Phiah ïa ki shynrong jong ka ktien<br />
(2) Pule ïa ka litereshor jong kata ka ktien<br />
(3) Tip shaphang ki briew kiba pnah ha kata<br />
ka ktien<br />
(4) Pyndonkam ïa ka ktien katkum ki khen<br />
bapher bapher<br />
143. Haba u nonghikai u phah ïa ki nongpule ban<br />
thoh ka shithi hadien ba la ïadep ïakren lang<br />
para nongpule, kane ka mut ba u nonghikai u<br />
(1) Pynïakhleh ïa baroh ki jingtbit ha ka<br />
ktien<br />
(2) Bud ïa ki rukom kiba ju leh (traditional<br />
method)<br />
(3) Pynkulmar ïa ki nongpule<br />
(4) Pyndonkam ïa ka rukom hikai kaba ngeit<br />
ba ïa ka ktien Khasi lah ban hikai da<br />
kaba kren da ka Khasi<br />
144. Ka jingsngewthuh ïa ki dur (picture<br />
comprehension) ka trei kam bha ha kaba<br />
pynroi ïa<br />
(1) ka jingtbit ban kren<br />
(2) ka jingtbit ban sngap<br />
(3) ka jingtbit ban thoh ban tar<br />
(4) ka jingtbit ban sei ïa ki kyntien kiba<br />
sngewtynnat (artistic skill)
P ( 14 ) <strong>KHASI</strong><br />
145. Ka jingpynshongdor kaba kyllum<br />
(comprehensive evaluation) ka kdew ïa ka<br />
jingthew kaba ïadei bad<br />
(1) Ki Sobjek baroh<br />
(2) Ki Lynnong bad kiwei de ki kam kiba ju<br />
leh ha skul<br />
(3) Ki Jingtbit ban sngewthuh da kaba tynjuh<br />
ïa ka ha kaba kut jong ka snem<br />
(4) Ka Jingbun ki jingtip lyngba kam ba phah<br />
leh haïing bad ba leh ha ka projek<br />
146. Ka Jinghikai ïa ka aiñ ktien (grammar) ka<br />
myntoi ïa ka ban pynbha ïa ka<br />
(1) Jingtuid jong ka ktien<br />
(2) Jinglah ban thoh ban pule<br />
(3) Ban kheiñ ban diah<br />
(4) Jingbeit ryntih ka ktien<br />
147. Ka kynhun kaba don ki jinglah kiba ïa khleh<br />
(mixed ability group) ka long ka kynhun kaba<br />
ïakhleh ha<br />
(1) Ka Jingdon bad kynthei bad shynrang bad<br />
ka ryta ruh ka ïapher<br />
(2) Ki Syrtap bapher jong ka imlang-sahlang<br />
(social strata)<br />
(3) Ka Jingtip bad ka jingtbit<br />
(4) Ka ïoh ka kot<br />
148. Ka rukom tynjuh kaba bha ïa ka jingpule da<br />
kaba da sngewthuh (reading comprehension)<br />
kan don ïa ki jingkylli kiba tynjuh ïa<br />
(1) ka jingtip bniah ïa ka lynnong baroh<br />
kawei<br />
(2) ka jingpynshlur ïa ki nongpule ban thoh<br />
ïa ki jubab kiba khlem jingbakla<br />
(3) ka bor jingmut, ïa ka bor ban batai bad ka<br />
bor ban pynshongdor nalor kaba ki la<br />
sngewthuh<br />
(4) Kiba kdew kyrpang eh ïa ki shynrong bad<br />
kyntien ïa kiba la pyndonkam ha ki<br />
lynnong<br />
149. Ki nonghikai kim dei ban sympat ïa ki<br />
nongpule namar<br />
(1) ka long kaba ma ban leh kumta<br />
(2) ka pynkhia jingmut bad ka pyntieng ïa ki<br />
nongpule<br />
(3) ka long tang ka jingpynlait ïa ki<br />
jingsngew u nonghikai<br />
(4) ka pynbitar ïa ki kmie ki kpa<br />
150. Ka jingroi jingsan jong u/ka khynnah ka mut<br />
ïa<br />
(1) ka jingsan lang ha ka met (physical) ki<br />
jingsngew (emotional) bad ha ki bor<br />
pyrkhat (mental faculties)<br />
(2) ka jingai jinghikai ba kyrpang ban<br />
pynlong ïa ki nongpule ki ban nang<br />
malumala ïa baroh ki jait kam<br />
(3) Ka jingsan katkum ka rukom jong ka<br />
jinglong khynnah (natural stages of child<br />
development)<br />
(4) Kaba ai jinghikai ïa ki nongpule ba kin<br />
nang ban trei ïa kino kino ki jait kam
<strong>KHASI</strong> ( 15 ) P<br />
SPACE FOR ROUGH WORK
P ( 16 ) <strong>KHASI</strong><br />
SPACE FOR ROUGH WORK
<strong>KHASI</strong> ( 17 ) P<br />
SPACE FOR ROUGH WORK
P ( 18 ) <strong>KHASI</strong><br />
SPACE FOR ROUGH WORK
<strong>KHASI</strong> ( 19 ) P<br />
PULE BNIAH IA KINE KI JINGBATAI HARUM<br />
1. Ha kawei pa kawei ka jingkylli don saw tylli ki jubab ba phin jied. Pyniong da u khillom ball point<br />
uba iong lane blue tang kawei ka circle kaba dei ka jubab ha ka Side-2 jong ka OMR Answer Sheet<br />
lane sla jubab. Ka jubab shisien ba phi la thoh ym lah shuh ban kylla.<br />
2. Ym shah ban khylliap ia kane ka Answer Sheet lane sla jubab, wat pyn jaboh ruh iaka. Thoh ia u Roll<br />
Number jong phi tang haka jaka ba la buh ha ka Answer Sheet.<br />
3. Phi dei ban sumar bha ia ka kot jingkylli bad ka Answer Sheet jong phi. (Bad lada don jingbakla<br />
hangno re hangno kum ka code lane u number ha ka kot jingkylli lane Answer Sheet yn sa ai ia phi<br />
da kawei pat.<br />
4. Da thoh bha ia ka Test Booklet Code bad number kumba la ai ha ka Test Booklet/Answer Sheet ha ka<br />
por ba phi kyntiew ha ka Attendance Sheet.<br />
5. Ki nongialeh exam kim bit ban rah ia kino kino ki kot ki ba ia dei, ki kot lyngkdop, ki mobile phone<br />
lane kino kino ki tiar ki ban iarap ai jingtip lait noh tang ka Admit Card jong phi ha ka kamra ia leh<br />
exam.<br />
6. Ki nongialeh exam ki dei ban long kiba kloi ban pyni ia ka Admit Card ha ki nong ap exam man ba ki<br />
donkam.<br />
7. Ym shah ban mih na ka kamra ia leh exam khlem jingbit jong u superintendent lane ki nong ap<br />
exam.<br />
8. Phim lah ban mih na ka kamra exam khlem da pynphai ia ka Answer Sheet jongphi sha ki nong ap<br />
bad khlem da buh jingsoi arsien ha ka Attendance Sheet. Lada u nongialeh exam u khlem soi arsien<br />
ha ka Attendance Sheet yn khein beit ba u khlem pynphai ia ka, bad ruh yn khein be-aiñ ia ka. Ki<br />
nongialeh exam ki dei ruh ban ai ka jingshon kti ka diang ha ka jaka ba la buh ha ka Attendance<br />
Sheet.<br />
9. Ym shah ban rah kino kino ki tiar kor ai jingtip (Electronic device).<br />
10. Ki nongialeh exam ki dei ban bud ia ki Aiñ ki kyndon jong ka Board ha ka ba ia dei bad ki rukom<br />
ialeh exam. Kano kano ka jingleh ba pyn khein ain yn pyn saja kat kum ka Aiñ ka Kyndon jong ka<br />
Board.<br />
11. Yn ym shah ban tar lane pynduh ia kano kano ka bynta jong ka kot jingkylli lane Answer Sheet.<br />
12. Haba la dep ia ka exam, ki nongialeh kidei ban pynphai ia ka Answer Sheet sha ki nongap<br />
exam ha ka kamra. Ki lah ban rah tang ia ka Test Booklet lane ka jingkylli bad ki.