10.09.2013 Views

Paper 2 (KHASI)

Paper 2 (KHASI)

Paper 2 (KHASI)

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

P ( 2 ) <strong>KHASI</strong><br />

Kane ka kot jingkylli ka don 20 sla. JBC–12 Test Booklet Code<br />

PAPER II<br />

PART IV & V<br />

KA JINGPYNDAP (SUPPLEMENT) HA KA KTIEN <strong>KHASI</strong><br />

Wat nym plied ia kane ka kot jingkylli haduh ban da ong.<br />

Pule bniah ia ki jingkdew ha lyndet ka kot sop (19 & 20) jong kane ka kot.<br />

KA JINGBTHAH IA KI NONGIALEH EKSAMIN.<br />

1. Kane ka kot jingkylli ka dei tang ka jingpyndap (Supplement) halor ka jingkylli ba la sam (Main Test<br />

Booklet) kaba dei na ka bynta kito ki nongleh eksamin kiba kwah ban jubab ia ka Part IV<br />

(Language I) lane Part V (Language II) ha ka ktien <strong>KHASI</strong> hynrei ym ia baroh ar.<br />

2. Ki nongialeh eksam ki dei ban jubab ia ki Part I, II, III na ka Main Test Booklet bad ka Part IV bad V<br />

na ka ktien (language) kiba ki la jied hi.<br />

3. Ki jingkylli ha ka Phareng bad Hindi na ka bynta ka Part IV bad Part V la ai lang ha ka Main Test<br />

Booklet. Kiwei pat ki jaid ktien la buh la ka jong bad lah ban pan lada donkam.<br />

4. Pyndonkam da u Ball pen rong blue ne rong iong ban pyndap ia kane ka sla bad ban jubab ia kiba<br />

donkam.<br />

5. U CODE na ka bynta jong kane ka jingkylli (Language booklet) u dei u P. Pyntikna ba u CODE ba la<br />

shon ha ka side ba 2 jong ka sla ba jubab. (Answer Sheet) bad ba la shon ha ka Main Test Booklet ki<br />

dei ki juh. Lada shem ki jingbakla, ki nongleheksamin, ki dei ban pyntip sha u/ka nongap eksamin ne<br />

invigilator ban pan kylliang da kawei pat ka Language Supplement Test Booklet.<br />

6. Kane ka Test Booklet ka don ar bynta, ka IV bad V bad ka kynthup 60 tylli ki jingkylli ba lynkot, kiba<br />

kit 1 mark kawei :<br />

Part IV : Language I (Khasi) (Q. No. 91 – 120)<br />

Part V : Language II (Khasi) (Q. No. 121 – 150)<br />

7. Ka Part IV ka don 30 jingkylli, ki jingkylli na ka bynta ka Language I bad ka Part V pat 30 tylli ki<br />

jingkylli na ka bynta ka Language II. Ha kane ka booklet ki jingkylli ki long tang ha ka ktien Khasi,<br />

lada ha ka Language I & II phi la jied da ka ktien ba bym dei ha Khasi, phi lah ban pan ia ka Test<br />

Booklet ha ka ktien ba phi kwah, tangba ka ktien ba phi jubab ka dei ban iahap bad ka jait ktien ba<br />

phi la jied ha ka Application Form.<br />

8. Ki nongthoh eksamin ki dei ban jubab ia ka Part V (Language II) ha ka ktien ka ba pher na<br />

kaba a jied ha ka Language I (ha Part IV).<br />

9. Ki rough work lah ban pyndonkam ha ka jaka ba la pynlait khnang ha ka Test Booklet.<br />

10. Ia ki jubab dei ban thoh tang ha ki OMR Answer Sheet ym shah ban ban ar sien ne ban pyndonkam<br />

da ka sia lieh ia ki jing jubab. Donkam ban thoh jubab shai kdar bad tang shisien thoh.<br />

Kyrteng jong u/ka nongialeh eksam (ha ki dak heh) : __________________________________________________<br />

Roll Number : (ha ki dak jingkheiñ) __________________________________________________________________<br />

: (ha ki kyntien) _______________________________________________________________________<br />

Ka jaka ialeh Eksamin (ha ki dak heh) : ______________________________________________________________<br />

Jingsoi kyrteng jong u/ka nong ialeh Eksamin : _______________________________________________________<br />

Jingsoi kyrteng jong u/ka nongap Eksamin : __________________________________________________________<br />

Facsimile signature stamp of<br />

Centre Superintendent _____________________________________________________________________________


<strong>KHASI</strong> ( 3 ) P<br />

Candidates should answer<br />

questions from the following<br />

Part only if they have opted for<br />

<strong>KHASI</strong> as LANGUAGE – I.


P ( 4 ) <strong>KHASI</strong><br />

Jingbatai : Pule bniah ïa ka jingthoh ba la ai<br />

harum bad sa jubab ïa ki jingkylli (No. 91–100) da<br />

ka phi jied ruh ïa ki bynta kiba ïadei katkum ba la<br />

ai.<br />

Ka don kawei ka briew kaba don laingut ki<br />

khun : arngut ki shynrang bad kawei ka kynthei. U<br />

kpa u ïeit thep mynsiem ïa kane ka khun kynthei,<br />

hynrei kaba kam mut ba u ïeit duna ïa ki khun<br />

shynrang. Kat shaba u leit um ju pep ban da thied<br />

rneng ïa iwei pa iwei na ki. Ïa ka kmie jong ki u<br />

sngewtynnat ban thied ki jaiñ kiba phyrnai ryngkat<br />

bad ki jingiwbih kat kiba u ïohi ha iew.<br />

U trei shitom na ka bynta la ka ïing ka sem,<br />

bad ka kmie ki khun jong u ruh ka long ka briew<br />

kaba smat ba sting bym ju pynleh nohei ïa ka por.<br />

Ka lum ka lang kyndong bad shen ki la kylla long<br />

kiba riewspah.<br />

Katba ki khun shynrang baroh arngut ki ki ïoh<br />

jinghikai na lau kpa ha ka kam khaïi pateng bad ha<br />

ki kam bui kam bsah, ka khun kynthei ka ïoh<br />

jinghikai na ka kmie ha ki kam ïing kam sem, ka<br />

shet ka tiew bad ka suh ka thaiñ. Kine ki khun<br />

baroh lai ngut ki la long ki nongmuna jong ka<br />

jinglong tipbriew ha shnong ha thaw.<br />

Hynrei haba u kpa u kem pang bad la dei ban<br />

PART IV<br />

LANGUAGE I<br />

<strong>KHASI</strong><br />

ïa ka spah ka hajar kat haduh ba ka khmat<br />

khamtam eh jong ka kmie ka la ring tyrkhong.<br />

Ka jingkylli kaba don ha khmat jong ka kmie<br />

ka long nangno shuh kan sei pisa. Ka don ki ksiar ki<br />

ksah, kam bynnud lada yn die noh ïa ki hynrei ka<br />

kylli ha lade, hadien kaba die ïa ki kan die sa daei<br />

pat. Khat duh khat wai ka pyrta Blei. ‘Ah Blei’ ka<br />

ong ‘to isynei ïa ngal.’ Baroh shikatta kam ju tip kata<br />

ka pyrta Blei. Ka sngew kumba dei beit ka jingtrei<br />

shitom u kpa bad ki khun, bad ka jingnang jong ka<br />

ban lum ban lang ba ki sa bit sa biang, hynrei mynta<br />

ka sngewthuh pleng ka spah ka neh tang shiteng<br />

por, ka ïarap ïa ka jingim tang katba ka dang don,<br />

hynrei ynda ha ba ka la thung sner, ka kmie, mynta<br />

ka sngewthuh shai pleng ym don ba lah ban bat ïa<br />

ka spah.<br />

Ki khun kiba tipsngi, khamtam eh ki khun<br />

shynrang ki la sngewdiaw haduh katta katta haba ki<br />

ïohi ba ka kmie ka i sngewsih sat bad bau kpa pat<br />

um i ïoh jingkoit shuh katno katno ruh. Ki<br />

sngewthuh shai ïa ka daw ka jingisngewsih, kumta<br />

ha kawei ka sngi baroh arngut ki ong ‘‘Ko Mei wat<br />

khuslai, ngin trei ma ngi ha ka jaka i Pa, bad khlem<br />

artatien u Blei ruh un isynei ïa ngi.’’<br />

‘‘Phi ïohsngew ba nga dwai Blei ne khun ba phi<br />

ong u Blei ruh un isynei ïa ngi ?’’<br />

phah sumar ïa u kham sha jngai, ki kam ki jam ha<br />

‘‘Hooid, Mei’’, ong u khun uba heh. ‘‘Ym tang<br />

ïing bad ha bri bad ruh kata ka khaïi pateng kumno<br />

ba nga ïoh sngew ba phi dwai, hymei u paralok jong<br />

re kumno kam shym da ïaid bha shuh. Ki jingdawa<br />

nga te Mei u shait ong ïa nga ba ngan dwai. U hikai<br />

pisa kiba ïadei bad kata ka jingsumar ka la kjit lut<br />

ruh te ban dwai. Phi sngew kumno Mei ?’’


<strong>KHASI</strong> ( 5 ) P<br />

91. U kpa jong kane ka longïing u long u briew uba<br />

(1) ieit ïa la ka tnga bad ki khun<br />

(2) trei shitom ba u kiwah ban long uba<br />

riewspah<br />

(3) ïeit tang ïa ka khun kynthei<br />

(4) itynnat ïa ki jaiñ kiba phyrnai<br />

92. Ka kmie bad u kpa ki long ki briew kiba shim<br />

ïa ka jingkitkhlieh ban<br />

(1) hikai ïa la ki khun ha ki kam bapher<br />

(2) shakri ïa la ki khun<br />

(3) ai ka spah ka hajar ïa ki khun<br />

(4) pynphuh pynphieng la ki khun<br />

93. U kpa jong ka ïing u ïoh pang namar<br />

(1) ba u trei shitom palat<br />

(2) ba u long uba dih ba bam palat<br />

(3) ba u don hi la ka jingpang<br />

(4) u nongthoh ïa ka khana um shym ïathuh<br />

ïa ka daw<br />

94. Ka jingpang jingshitom ka pynkha ha kane ka<br />

ïing ïa<br />

(1) ka jingkyrduh<br />

(2) ka jingbymiahun ïa suk shuh<br />

(3) ka jingbitar ki khun shynrang ïa u kpa<br />

(4) ka jingthait ban leit sha bri leit bsah<br />

95. Ka jingkyrduh pisa haba la ban sah sa ka<br />

jingpang ka paw haduh<br />

(1) ha ka riam ka beit<br />

(2) ha ka bam ka dih<br />

(3) ha ka khmat<br />

(4) ha ka jingiadei para briew<br />

96. Ka spah ka long kaba kordor ki briew ki ïabeh<br />

ban ïoh ïa ka, hymei kane ka khana ka ïathuh<br />

ba ka spah<br />

(1) ka ïalam sha ka jingsuk jingsaiñ ka ïing<br />

(2) kam neh sah hajuh<br />

(3) ka pynïoh ka ksiar ka rupa<br />

(4) ka pynlong tipsngi ïa ki khun<br />

97. Ka kmie jong ka ïing ka pyrkhat ba ka ïing ka<br />

sem ka roi spah namar<br />

(1) ka jingtrei shitom bad jingnang ban lum<br />

ban lang<br />

(2) ka jinglong tipsngi jong ki khun<br />

(3) ka jingnang u kpa ban trei ki kam kiba<br />

bun<br />

(4) ka jingbha ka bok ka nusip<br />

98. Ka kmie ka pyrta Blei khatduh khatwai namar<br />

(1) ym don ba ïarap ïa ka<br />

(2) u kpa um i koit shuh<br />

(3) ka sngew sohsat la ka jingim<br />

(4) ka la kut lad<br />

99. Khatduh khatwai ka ïing ka shem jingtngen<br />

ha kaba<br />

(1) ki khun ki pyntngen ia ka kmie<br />

(2) ki khun ki kular ban trei shitom<br />

(3) dwai bad kyrpad Blei<br />

(4) baroh shi ïing ki ïatylli lang kawei<br />

100. Ka kmie jong ka ïing ka don ka jinglong<br />

(1) ba khapnap, namar kata ka sa riewspah<br />

(2) ka bym bynnud ïa ka ksiar ka rupa<br />

(3) ka jinglong basbun ïa baroh<br />

(4) ka jingbympyrkhat jngai


P ( 6 ) <strong>KHASI</strong><br />

Jingbatai : Pule ïa ka poitri harum bad jubab ïa ki<br />

jingkylli kiba bud (No. 101 to 105) da kaba jied ïa ka<br />

jubab kaba dei eh.<br />

1 Ki umjer ha u Phlang<br />

Dang step ki phyrnai<br />

Nga ruh na ïing jlang<br />

Ngan leit wad mawlynnai<br />

2 Na u Phlang ba jyrngam<br />

Ka Rong noh ka sngi<br />

Kum ki keiñ ngan ngam<br />

Sha kawei pat ka ri<br />

3 Ki shiah la ki thar<br />

Ha lynti kaba jngai<br />

Nga ruh na ïing jar<br />

Bad slem ngan wan phai<br />

4 Ka dohnud ruh ka pang<br />

Haba marwei ha jngai<br />

Ki ummat kiba lang<br />

Ki long mawlynnai<br />

101. U myllung ha kane ka poim u rwai kyrpang eh<br />

shaphang ki ‘umjer’ namar ba<br />

(1) u kwah ba ki nongpule kin peit ïa ki<br />

umjer ha ka por mynstep<br />

(2) u kwah lem ban long kum ki umjer<br />

(3) u kheiñ ba ki umjer ki long kiba kordor<br />

kum ki mawlynnai<br />

(4) u kwah ban leit thied mawlynnai shisha<br />

102. Ki kyntien ‘kum ki’ ka kdew ïa<br />

(1) ka jingrkhiang noh ki umjer<br />

(2) ka jingrongnoh ka sngi ïa ki umjer<br />

(3) ka jingpyniasyrïem ïa lade bad ki umjer<br />

(4) ka jingkwah jngoh kai pyrthei u myllung<br />

103. Ka jingïaid lynti ha ka jingim ka long kaba eh.<br />

Ïa kane u myllung u pynpaw lyngba ki kyntien<br />

(1) shiah la ki thar<br />

(2) jah na ïing jlang<br />

(3) ka lynti kaba jngai<br />

(4) ka jingwan phai slem sha ïing<br />

104. Ka jingdon marwei u myllung jngai na la ïing<br />

ka<br />

(1) pynpang ïa ka dohnud<br />

(2) ka pynsngew kynjah<br />

(3) ka ailad ban trei<br />

(4) ka pynkhih ïa ka jingkynmaw ïing<br />

105. Ha kaba khatduh u myllung u sngewthuh shai<br />

kdar ïa ka dor na<br />

(1) ki mawlynnai<br />

(2) ka jingphet jngai na ïing<br />

(3) ki ummat<br />

(4) ka jingjah slem na ïing


<strong>KHASI</strong> ( 7 ) P<br />

Jingbatai : Jubab ïa ki jingkylli harum da kaba<br />

jied ïa ka jubab kaba ïadei eh.<br />

106. Ha ka rukom hikai kaba ngeit ba ka ktien ka<br />

dei na ka bynta ban kren lane pynsngew ïa ka<br />

jingmut jong ngi ha kiwei (Communicative<br />

Language Teaching) ki kyntien ‘pyndonkam’<br />

(use) bad ‘jingpyndonkam’ (usage) ki thew ïa<br />

(1) ki kyntien ba pyndonkam bad ki jingmut<br />

jong ki<br />

(2) ka jingmut bad ka jingpynshong ïa ki<br />

kyntien<br />

(3) ki sur sawa kyntien (phonetics) bad kiaiñ<br />

ktien (grammar)<br />

(4) ka aiñ ktien (grammar) bad ki aiñ ba dei<br />

ïa ki sawa kyntien jong tang kawei ka<br />

ktien<br />

107. Kaba ‘jingpynïaid bha’ (monitoring) ha ka ban<br />

nang ïa ka ktien ka mut<br />

(1) kaba nang bha ïa ka ktien kaba u<br />

nongpule u kwah nang (target language)<br />

(2) kaba da don u nongpynpeit lem<br />

(3) kaba u nonghikai u da pynpeit bad ïalam<br />

lynti<br />

(4) kaba pyndonkam ïa ka aiñ ktien<br />

(grammar) ban pynthikna ba ka ktien kan<br />

long kaba beit<br />

108. Ym donkam ban pynbeit ïa kawei pa kawei ka<br />

jingbakla jong ki nongpule namar<br />

(1) ka eh palat<br />

(2) ki jingbakla ki kdew ba ka la don katto<br />

katne ka jingnang<br />

(3) ka jingpynbeit ïa ki jingbakla kam dei ka<br />

kam jong ka jinghikai ktien<br />

(4) ki nongpule ki thoh bakla khnang ban<br />

tynjuh ïa ki nonghikai<br />

109. Ïa ka hok ban ïoh Jingnang Jingstad (Right to<br />

Education, RTE) la pynïoh da<br />

(1) ka 83 rd<br />

Constitution (Amendment) Act<br />

(2) ka 86 th<br />

Constitution (Amendment) Act<br />

(3) ka 93 rd<br />

Constitution (Amendment) Act<br />

(4) ka 96 th<br />

Constitution (Amendment) Act<br />

110. Ïa ka jingtbit pule ha ka kyrdan upper primary<br />

lah ban thew da kaba pyndonkam ïa<br />

(1) ki kot ba la buh kat kum ka syllabus<br />

(2) ki bynta kiba eh ban pule<br />

(3) ki bynta kiba kim pat ju pule mynshuwa<br />

(4) ki bynta ba la sot na ki kot kiba pawnam<br />

111. Kawei na ki rukom kiba bha ban pynlah ïa ki<br />

nongpule ban ïeng ha la ki kjat ka long da<br />

kaba<br />

(1) pynshlur ïa ki nongpule ban kylli jingkylli<br />

(2) hukum ïa ki nongpule ban bud tista ïa<br />

kaba ki la ïoh jinghikai<br />

(3) hikai bniah ïa ki lynnong baroh ba la buh<br />

(4) pynlong ki jingtynjuh (test) borabor<br />

borabor<br />

112. Ka jingthmu bakongsan jong kaba tynjuh la ki<br />

nongpule ki lah ne em ban kren/thoh ïa kano<br />

kano na lade ka long khnang ban<br />

(1) pynpas lane pynpheil<br />

(2) thew katno ki nongpule ki la jop<br />

(3) pynbha ïa ka jinghikai bad jingnang ïa ka<br />

ktien<br />

(4) lap ïa ki jingbakla ki nongpule<br />

113. Ïa ka aiñ ktien (grammar) lah ban hikai bha eh<br />

da kaba<br />

(1) pyndonkam ïa ki jingpyrshang (exercise)<br />

kiba dei ïa ki aiñ ktien<br />

(2) iai ban ïa ki rukom kren pynshoh jingmut<br />

(figure of speech)<br />

(3) pynïakhleh ïa ki aiñ ktien bad kiwei kiwei<br />

pat ki jingpyrshang (exercise)<br />

(4) pynlong ïa ki nongpule ban spel lyndet ïa<br />

ki aiñ ktien (grammar)


P ( 8 ) <strong>KHASI</strong><br />

114. Ka kyntien ‘Kamram’ ha kaba hikai-nang ïa ka<br />

ktien (portfolio) ka thew ïa kaba<br />

(1) tynjuh (test) ïa ka jingnang da kaba phah<br />

thoh<br />

(2) tynjuh (test) ïa ka jingnang da kaba shu<br />

kylli-jubab<br />

(3) lum jingtip shaphang kaba ki nongpule ki<br />

leh hapoh katto katne por ban pyni ba ka<br />

la don ka jingnangroi<br />

(4) lum jingtip da u nonghikai shaphang kiei<br />

kiei kita ki nongpule ki leh hapoh katto<br />

katne por<br />

115. Ïa ki jingïathuh shaphang ki jingjia ba jia<br />

shisha (anecdotal records) la pyndonkam ban<br />

pynshongdor ïa<br />

(1) ka jingstad jingshemphang ki nongpule<br />

(2) ka rukom pyrkhat, ka dor ka jingim bad<br />

ka jingtbit ban pynïaid ïa ka jingim<br />

(3) thew bad woh ïa ka jingdonkam ki<br />

nongpule na ka liang ka jingsngew<br />

(affective needs)<br />

(4) ka jingpnah ha ka ktien<br />

116. Kaba pule lung leng ïa ka lynnong ka mut<br />

kaba<br />

(1) wad ïa ki jingtip ba kyrpang<br />

(2) peit ban ïoh ïa ka jingmut ba kongsan<br />

(3) iehnoh ïa ki jingtip bym donkam<br />

(4) pule bniah bad pule suki ïa ka lynnong<br />

baroh kawei<br />

117. U/Ka nonghikai ki dei ban pyndonkam shibun<br />

ki buit bad rukom hikai ha klas khnang ban<br />

(1) pynpaw ïa la ka jingpnah ha ka kam<br />

(2) thew bha ïa ka jinglah ki nongpule<br />

(3) pynthikna ba kin kiew kam<br />

(4) pynbiang ïa ki jingdonkam bapher jong ki<br />

nongpule ruh kiba pher<br />

118. Haba la ong ïa ki nongpule ban thoh ese da<br />

kaba pyndonkam ïa ka jingtip na ka graph bad<br />

pie chart, ka jingthmu ba kongsan ka long ban<br />

(1) pule shibun bad pyndonkam shibun ki<br />

buit thoh<br />

(2) pynroi ïa ka buit thaw da kaba peit nuksa<br />

kumno kiwei pat ki leh<br />

(3) pynroi ia ka jingtbit ban thoh ban tar<br />

kumta ban pynriewspah ïa ki kyntien<br />

(4) pynkylla ïa ka jingtip ba da ka graph sha<br />

ka jingtip ba da ka ktien<br />

119. Haba u nonghikai u pynlong ka jingtynjuh<br />

(test) ban lap ïa ki jingeh bad jingduna ha ka<br />

ban nang ïa kata kaba la hikai, ïa kum kata ka<br />

rukom tynjuh la khot<br />

(1) ka jingthew ïa ka jingjop (achievement<br />

test)<br />

(2) ka jingthew ïa ka jingtbit (proficiency test)<br />

(3) ka jingthew ïa ki jingduna (diagnostic<br />

test)<br />

(4) ka jingthew kumno yn ïarap ban pynbha<br />

ïa ka jingpule (remedial test)<br />

120. Ka kam kaba khmih lynti ba u ka nongpule<br />

kin thoh biang ïa ka jingiathuhkhana da kaba<br />

pynkylla noh ïa ka jingpynkut ka long kyrpang<br />

eh na ka bynta ban pynbha ïa ka jingtbit ban<br />

(1) buh ïa ka khana ha ki khyndiat ki kyntien<br />

(2) thoh lyngkot ïa ki mat bakongsan<br />

(3) buh ha kiwei pat ki kyntien<br />

(4) thoh khana sa da kawei pat


<strong>KHASI</strong> ( 9 ) P<br />

Candidates should answer<br />

questions from the following<br />

Part only if they have opted for<br />

<strong>KHASI</strong> as LANGUAGE – II.


P ( 10 ) <strong>KHASI</strong><br />

Jingbatai : Pule bniah ïa ka jingthoh ba la ai<br />

harum bad sa jubab ïa ki jingkylli (No. 121–129) da<br />

kaba phi jied ruh ïa ki bynta kiba ïa dei katkum ba<br />

la ai.<br />

La don ha kawei ka por uwei u briew uba<br />

shong khynraw marwei bad u sah ha kawei ka thaiñ<br />

kaba don ha khapsor. Une u briew u leit la ka trei ka<br />

ktah marwei bad ynda u wanphai na jingtrei, u don<br />

tang uwei u paralok uba ïajan tam uta u ksew u<br />

kyrteng u Trik. Une u trik u ju leh paralok ïa u bad u<br />

pynshngaiñ ïa u ha ki por mynmiet myn ïong.<br />

Tangba la ïathuh ha ka khana ba hana u don kawei<br />

ka bahaïing kynthei kaba ïajan bad ka kur jong u.<br />

Hynrei une u briew um ju ïathuh hano hano ruh ba u<br />

don ka kur kynthei kaba ïajan bad u bad u ruh um ju<br />

salia ban leit wad ïa ka namar ba u kheiñ ba dei<br />

tang u Trik uba lah ban ai jingshngaiñ ïa u. Une u<br />

briew u bsa ïa u Trik da ka doh, ka dud ki biskit bad<br />

kumta u Trik ruh u ju ieit bha ïa u. U kiew ïa ka met<br />

ka phad u pynkhih tdong haba ïoh bam man la ka<br />

sngi. Ban siew kylliang ïa kata ka jinglehbha imat u<br />

Trik ruh u sngewthuh kum mangi ki briew mo ? U<br />

wiar haba don ba swait tuh ïa ka ing une u<br />

nongshong khynraw um ju ailad ïano ïano ruh ban<br />

rung wat ha phyllaw jong u. Ha kawei ka sngi u Trik<br />

u la leit wad ïa u kynrad jong u namar ba u khlem<br />

wan ing wat ynda la dum. Te u Trik u la ïaid lymbub<br />

ïa ki briew namar u la ileh lamwir ha kata ka<br />

jingkynjah jong u. Sniew bok ba ha kata ka miet, ka<br />

don ka jingkulmar ha sor bad kumta ki CRP ki la ïa<br />

ïaid pahara ïa kata ka shnong. U Trik u la kiew bad<br />

dait ïa ka ryndang u CRP bad kumta, uta u CRP u la<br />

pyniap da kaba siat da ka suloi jong u. U kynrad u<br />

Trik ynda u la wan phai bad la ki jingbam ba u ïoh<br />

ban thied kyrkieh na sor na ka bynta ïa lade bad ïa u<br />

PART V<br />

LANGUAGE II<br />

<strong>KHASI</strong><br />

Trik, namar ba ki dukan baroh ki la khang bad tdam<br />

bad tdam na ka daw ka jingkulmar, u la shem<br />

pynban ba u Trik u la ïap ha surok. U la ïam<br />

pangnud bad u la bynnud namar ka jingïap u Trik.<br />

Naduh kata ka sngi une u Kynrad u la rai ba kam<br />

myntoi ban ri bad ai ka jingieit palat ïa ki mrad, bad<br />

dei hangta ba u sa rai ban leit wad noh ïa hata kaba<br />

dei ka kur jong u.<br />

121. Ïa katei ka khana ka nongthoh ka ïathuh<br />

shaphang a<br />

(1) ki jingjia ha sor<br />

(2) ki jingjia kiba jia ha khap sor<br />

(3) ki jingjia kiba jia sha ri dkhar<br />

(4) ki jingjia ba shu mut dur<br />

122. Uta u briew ha ka khana u dei<br />

(1) u CRP<br />

(2) u Riewspah<br />

(3) u nongshongkhynraw<br />

(4) u nongkyndong<br />

123. Ka kyrteng jong uta u ksew uba u nongshong<br />

khynraw u ri u long<br />

(1) u Ktik<br />

(2) u Trik<br />

(3) u Krit<br />

(4) u Rkit<br />

124. Uta u briew ha ka khana u ri ïa u ksew<br />

khnang ba un<br />

(1) Ïoh thied bam bang<br />

(2) Ban shu pynlut ïa ka por bad u<br />

(3) Ban pynshngaiñ ïa u<br />

(4) Ban ap ïing ïa u


<strong>KHASI</strong> ( 11 ) P<br />

125. Une u briew u tip ïa ka jinglehbha u ksew bad<br />

kumta<br />

(1) u ju bsa bha ïa u<br />

(2) u shu pynlut kai ïa ka pisa<br />

(3) um ju leit trei leit ktah<br />

(4) u pynlong syiem ïa u<br />

126. Ha kaba sdang u Trik um ju mih sha surok<br />

namar ba u<br />

(1) sngew tynnad ban shong ha ïing<br />

(2) u ap beit ïa ka ïing<br />

(3) u kohnguh ïa la u kynrad<br />

(4) u sngewthuh ïa la ka kamram<br />

127. Ha ka khana u ksew u wad ïa la u kynrad<br />

namar ba<br />

(1) u kwah bam<br />

(2) u sngew kynjah<br />

(3) u tip ïa la ka kamram<br />

(4) u sngew lait luid<br />

128. Ha ka khana u ksew u don ka jingsngew ba<br />

don<br />

(1) Ka jingkulmar ha sor<br />

(2) Ka jingleh shah leh beiñ u kynrad jong u<br />

(3) Ba ki CRP ki ïaid ha surok<br />

(4) Ka jingkynjah ha u<br />

129. Ha kaba kut une u briew u sngewthuh ïa ka<br />

jingdonkam ban<br />

(1) ri ïa ki jingri<br />

(2) wad ïa la ka para kur<br />

(3) shong marwei<br />

(4) shong tang bad ki marjan marpa<br />

Jingbatai : Pule bniah ïa ka jingthoh ba la ai<br />

harum bad sa jubab ïa ki jingkylli (No. 130–135) da<br />

kaba phi jied ruh ïa ki bynta kiba ïa dei katkum ba<br />

la ai.<br />

Shisien ha kawei ka por u la don uwei u<br />

khynnah uba dang shiphew snew uba kwah eh tang<br />

ban long uba heh bakhraw ha ka kam sorkar. Haba<br />

u dang shong tang klas IV u Chief Minister jong kata<br />

ka jylla u leit ban jngoh ïa ka skul ha kaba une u<br />

khynnah u pule. Ka kyrteng une u khynnah ka long<br />

u Kalam. Ba u long uba don jingkwah ban kiew<br />

shaphrang, u Kalam u minot thop la ka jingpule bad<br />

u ju long borabor uba nyngkong ha klas.<br />

Namar ba u long uba stad kumta, ki nonghikai<br />

ki pynbeit ba u Kalam un leit pyndeng syntiew ïa u<br />

Chief Minister. Haba u la dep pyndeng ïa uta u<br />

syntiew kat kum ka rukom, u Chief Minister u dem<br />

ban ktah ïa u kalam bad u da kylli ruh ïa ka kyrteng<br />

jong u. Haba u Kalam u ïathuh ïa la ka kyrteng, u<br />

Chief Minister u wiat samrkhie bad ong artat ‘‘phi<br />

tip ba khyndiat na ka kyrteng uwei na ki President<br />

jong ka Ri India ka long kum ka jong phi ?’’<br />

U Kalam um nang jubab, u shu rkhie bad wan<br />

phai noh shaba don lem ki para khynnah hadien ba<br />

u Chief Minister u la thap ieit na met. Ka jingjia<br />

kaba rit ha khmat jong kiba bun, hynrei ha u Kalam<br />

kata ka jingjia ka long ym tang kaba um lah shuh<br />

ban klet hynrei ka la pynwandur shuh shuh ïa ka<br />

mut ka pyrkhat u Kalam kat haduh ba u kñi jong u<br />

um sngewdei shuh ban ieh ïa u Kalam khlem da<br />

ïakyrshan lem.<br />

U kpa jong u Kalam u long u briew uba duk<br />

bad wat la u trei shitom katno katno ruh um<br />

sngewlah kyrda ban pynshong skul ïa u Kalam.<br />

Kumta u pdiang da kaba sngewnguh ïa ka jingïarap<br />

jong u.


P ( 12 ) <strong>KHASI</strong><br />

130. U Kalam u long u khynnah uba don ka<br />

(1) jingthmu ban longheh longkhraw ynda u<br />

la rangbah<br />

(2) ka jingitynnat ïa kiba longheh longkhraw<br />

(3) jingkwah ban longheh khnang ban<br />

riewspah<br />

(4) ka jingkwah ban mih noh na la shnong<br />

131. La jied ïa u Kalam ban pyndeng syntiew ïa u<br />

Chief Minister namar<br />

(1) ba ym don da kiwei pat ki khynnah<br />

(2) ba u long uba khaw ismat isting<br />

(3) ba u long uba stad<br />

(4) ba u kñi jong u u long u nonghikai hangta<br />

132. Ka jingkwah ban kiew shaphrang ha ka jingim<br />

ka pynkhih ïa ki briew ban<br />

(1) pyrkhat bad pynlut por ha kaba wad<br />

kumno kin kiew shaphrang<br />

(2) minot ha la ka kam<br />

(3) pynlut shibun ka spah ban thied ïa kata<br />

ka jingkiew shaphrang<br />

(4) ïalang paralok bad ki briew kiba stad<br />

133. Ka jingïoh ban pyndeng syntiew ïa u Chief<br />

Minister ka la pynlong ïa u Kalam<br />

(1) ban sngewsarong bad ïathuh khana kat<br />

ha kiba don<br />

(2) ban sngewtynnat eh ba uba heh kat u<br />

Chief Minister u kren ïa u<br />

(3) ban khmih lynti ba man ba wan kiba heh<br />

un ïoh pyndeng syntiew<br />

(4) ban sngew ba mynta u Chief Minister u la<br />

ithuh ïa u<br />

134. U Chief Minister u pdiang ïa u syntiew<br />

(1) khlem da peit ïa u nongpyndeng syntiew<br />

(2) khlem pynlut por ban kren ïa u<br />

nongpyndeng syntiew<br />

(3) u da pynlut por ban kren bad thap met ïa<br />

u nongpyndeng syntiew<br />

(4) ha ka rukom kaba itynnad bha<br />

135. Ka jingstad u Kalam ka pynkhih ïa<br />

(1) ki bahaïing jong u ban kynshan ïa u<br />

(2) kpa ban trei shitom<br />

(3) u kñi ban ai lem ka jingkyrshan<br />

(4) ka sorkar ban ai baibam ïa u<br />

Jingbatai : Jubab ïa kine ki jingkylli harum da<br />

kaba jied ïa ka jubab kaba ïadei eh .<br />

136. Ka bynta kaba kongsan tam jong ka jinghikai<br />

kaba jop ka long ka lad ba ki nongpule kin<br />

(1) Ïakren para maki<br />

(2) Pynshongdor<br />

(3) Sdang ïa ka jingkren<br />

(4) Shongthait<br />

137. Ka korikulom ka kynthup ïa<br />

(1) Ki Nonghikai, ki nongtrei bad ki stad ki<br />

jhad ha ka jaka pule<br />

(2) Ki Lynnong, ki buit hikai ki jingnang<br />

jingtip bad ki nuksa jong ki rukom thew<br />

kiba donkam na ka bynta ban kot sha ka<br />

thong<br />

(3) Tang ki rukom pynshongdor la ïa ki<br />

jingthmu jong ka jingpule la kot ne em<br />

(4) Ki Registar bad ki bui buh jingkyrmen


<strong>KHASI</strong> ( 13 ) P<br />

138. Haba pule ïa ka ktien kaba thymmai, ka<br />

multilingualism ka dei<br />

(1) ka jingïarap ba khraw<br />

(2) ka jingpynwit<br />

(3) ka jingkit<br />

(4) ka buit ban nang<br />

139. Ïa ka jingtbit ban kren lah ban pynroi bha eh<br />

da kaba pynlah ïa ki nongpule ban<br />

(1) kren kumba ki ju kren man la ka sngi<br />

(2) sngap ïa ki rukom kren jong u nonghikai<br />

(3) kiar ïabaroh ki jingbakla haba kren<br />

(4) pule ïa ki kot kiba eh<br />

140. Ka Rukom pynbeit jaka shong ka dei ban long<br />

lait luid ha klas namar<br />

(1) ka pynduna ïa ka jingkitkhlieh jong u<br />

nonghikai<br />

(2) ka ïarap ïa u nonghikai ban pynïoh ïa ka<br />

jingbeit bad jingryntih (discipline)<br />

(3) ka ïarap ïa ki nongpule ban kylliang jaka<br />

man la ka por<br />

(4) ka kyntiew ïa ka jinglah ban trei arngut<br />

arngut bad ban trei kum ka kynhun<br />

141. Kaba phah pule lypa ka long na ka bynta<br />

(1) Ban ai ïa ki jingmut jong ki kyntien bad ki<br />

shynrong kiba eh<br />

(2) Ban wanrah ïa ka aidia kaba thymmai<br />

bad ban pynkhih jingmut ïa ki nongpule<br />

(3) Ban batai ïa ki aiñ ktien kiba don ha kata<br />

ka lynnong ba pule<br />

(4) Ban pynshongdor ïa ka jingtbit pule jong<br />

ki nongpule<br />

142. Ki nongpule ki ïoh ïa ka ktien da kaba<br />

(1) Phiah ïa ki shynrong jong ka ktien<br />

(2) Pule ïa ka litereshor jong kata ka ktien<br />

(3) Tip shaphang ki briew kiba pnah ha kata<br />

ka ktien<br />

(4) Pyndonkam ïa ka ktien katkum ki khen<br />

bapher bapher<br />

143. Haba u nonghikai u phah ïa ki nongpule ban<br />

thoh ka shithi hadien ba la ïadep ïakren lang<br />

para nongpule, kane ka mut ba u nonghikai u<br />

(1) Pynïakhleh ïa baroh ki jingtbit ha ka<br />

ktien<br />

(2) Bud ïa ki rukom kiba ju leh (traditional<br />

method)<br />

(3) Pynkulmar ïa ki nongpule<br />

(4) Pyndonkam ïa ka rukom hikai kaba ngeit<br />

ba ïa ka ktien Khasi lah ban hikai da<br />

kaba kren da ka Khasi<br />

144. Ka jingsngewthuh ïa ki dur (picture<br />

comprehension) ka trei kam bha ha kaba<br />

pynroi ïa<br />

(1) ka jingtbit ban kren<br />

(2) ka jingtbit ban sngap<br />

(3) ka jingtbit ban thoh ban tar<br />

(4) ka jingtbit ban sei ïa ki kyntien kiba<br />

sngewtynnat (artistic skill)


P ( 14 ) <strong>KHASI</strong><br />

145. Ka jingpynshongdor kaba kyllum<br />

(comprehensive evaluation) ka kdew ïa ka<br />

jingthew kaba ïadei bad<br />

(1) Ki Sobjek baroh<br />

(2) Ki Lynnong bad kiwei de ki kam kiba ju<br />

leh ha skul<br />

(3) Ki Jingtbit ban sngewthuh da kaba tynjuh<br />

ïa ka ha kaba kut jong ka snem<br />

(4) Ka Jingbun ki jingtip lyngba kam ba phah<br />

leh haïing bad ba leh ha ka projek<br />

146. Ka Jinghikai ïa ka aiñ ktien (grammar) ka<br />

myntoi ïa ka ban pynbha ïa ka<br />

(1) Jingtuid jong ka ktien<br />

(2) Jinglah ban thoh ban pule<br />

(3) Ban kheiñ ban diah<br />

(4) Jingbeit ryntih ka ktien<br />

147. Ka kynhun kaba don ki jinglah kiba ïa khleh<br />

(mixed ability group) ka long ka kynhun kaba<br />

ïakhleh ha<br />

(1) Ka Jingdon bad kynthei bad shynrang bad<br />

ka ryta ruh ka ïapher<br />

(2) Ki Syrtap bapher jong ka imlang-sahlang<br />

(social strata)<br />

(3) Ka Jingtip bad ka jingtbit<br />

(4) Ka ïoh ka kot<br />

148. Ka rukom tynjuh kaba bha ïa ka jingpule da<br />

kaba da sngewthuh (reading comprehension)<br />

kan don ïa ki jingkylli kiba tynjuh ïa<br />

(1) ka jingtip bniah ïa ka lynnong baroh<br />

kawei<br />

(2) ka jingpynshlur ïa ki nongpule ban thoh<br />

ïa ki jubab kiba khlem jingbakla<br />

(3) ka bor jingmut, ïa ka bor ban batai bad ka<br />

bor ban pynshongdor nalor kaba ki la<br />

sngewthuh<br />

(4) Kiba kdew kyrpang eh ïa ki shynrong bad<br />

kyntien ïa kiba la pyndonkam ha ki<br />

lynnong<br />

149. Ki nonghikai kim dei ban sympat ïa ki<br />

nongpule namar<br />

(1) ka long kaba ma ban leh kumta<br />

(2) ka pynkhia jingmut bad ka pyntieng ïa ki<br />

nongpule<br />

(3) ka long tang ka jingpynlait ïa ki<br />

jingsngew u nonghikai<br />

(4) ka pynbitar ïa ki kmie ki kpa<br />

150. Ka jingroi jingsan jong u/ka khynnah ka mut<br />

ïa<br />

(1) ka jingsan lang ha ka met (physical) ki<br />

jingsngew (emotional) bad ha ki bor<br />

pyrkhat (mental faculties)<br />

(2) ka jingai jinghikai ba kyrpang ban<br />

pynlong ïa ki nongpule ki ban nang<br />

malumala ïa baroh ki jait kam<br />

(3) Ka jingsan katkum ka rukom jong ka<br />

jinglong khynnah (natural stages of child<br />

development)<br />

(4) Kaba ai jinghikai ïa ki nongpule ba kin<br />

nang ban trei ïa kino kino ki jait kam


<strong>KHASI</strong> ( 15 ) P<br />

SPACE FOR ROUGH WORK


P ( 16 ) <strong>KHASI</strong><br />

SPACE FOR ROUGH WORK


<strong>KHASI</strong> ( 17 ) P<br />

SPACE FOR ROUGH WORK


P ( 18 ) <strong>KHASI</strong><br />

SPACE FOR ROUGH WORK


<strong>KHASI</strong> ( 19 ) P<br />

PULE BNIAH IA KINE KI JINGBATAI HARUM<br />

1. Ha kawei pa kawei ka jingkylli don saw tylli ki jubab ba phin jied. Pyniong da u khillom ball point<br />

uba iong lane blue tang kawei ka circle kaba dei ka jubab ha ka Side-2 jong ka OMR Answer Sheet<br />

lane sla jubab. Ka jubab shisien ba phi la thoh ym lah shuh ban kylla.<br />

2. Ym shah ban khylliap ia kane ka Answer Sheet lane sla jubab, wat pyn jaboh ruh iaka. Thoh ia u Roll<br />

Number jong phi tang haka jaka ba la buh ha ka Answer Sheet.<br />

3. Phi dei ban sumar bha ia ka kot jingkylli bad ka Answer Sheet jong phi. (Bad lada don jingbakla<br />

hangno re hangno kum ka code lane u number ha ka kot jingkylli lane Answer Sheet yn sa ai ia phi<br />

da kawei pat.<br />

4. Da thoh bha ia ka Test Booklet Code bad number kumba la ai ha ka Test Booklet/Answer Sheet ha ka<br />

por ba phi kyntiew ha ka Attendance Sheet.<br />

5. Ki nongialeh exam kim bit ban rah ia kino kino ki kot ki ba ia dei, ki kot lyngkdop, ki mobile phone<br />

lane kino kino ki tiar ki ban iarap ai jingtip lait noh tang ka Admit Card jong phi ha ka kamra ia leh<br />

exam.<br />

6. Ki nongialeh exam ki dei ban long kiba kloi ban pyni ia ka Admit Card ha ki nong ap exam man ba ki<br />

donkam.<br />

7. Ym shah ban mih na ka kamra ia leh exam khlem jingbit jong u superintendent lane ki nong ap<br />

exam.<br />

8. Phim lah ban mih na ka kamra exam khlem da pynphai ia ka Answer Sheet jongphi sha ki nong ap<br />

bad khlem da buh jingsoi arsien ha ka Attendance Sheet. Lada u nongialeh exam u khlem soi arsien<br />

ha ka Attendance Sheet yn khein beit ba u khlem pynphai ia ka, bad ruh yn khein be-aiñ ia ka. Ki<br />

nongialeh exam ki dei ruh ban ai ka jingshon kti ka diang ha ka jaka ba la buh ha ka Attendance<br />

Sheet.<br />

9. Ym shah ban rah kino kino ki tiar kor ai jingtip (Electronic device).<br />

10. Ki nongialeh exam ki dei ban bud ia ki Aiñ ki kyndon jong ka Board ha ka ba ia dei bad ki rukom<br />

ialeh exam. Kano kano ka jingleh ba pyn khein ain yn pyn saja kat kum ka Aiñ ka Kyndon jong ka<br />

Board.<br />

11. Yn ym shah ban tar lane pynduh ia kano kano ka bynta jong ka kot jingkylli lane Answer Sheet.<br />

12. Haba la dep ia ka exam, ki nongialeh kidei ban pynphai ia ka Answer Sheet sha ki nongap<br />

exam ha ka kamra. Ki lah ban rah tang ia ka Test Booklet lane ka jingkylli bad ki.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!