Jaso - Eibarko euskara

ta zelan bota ebazen granuja kuadrilliari Frontoi Zarretik behera dirua –laurlekuak- bolo-bolo.(...)
- Orduko ipuiñen bat...
- Gure kuadrillakuak oso zaliak giñan Olerriara juaten. Hantxe ondo afaldu ta bueltan serenata
zoragarriak asmatzen genduzen. Gabe baten, ordubatak inguruan bagentozen Olerriatik bueltan Isasin
behera orkesta osua. Gitarria joten eben Maximo Plaentxiatarra, Padilla ta Salaok. Ballarinek flautia ta
Polin Kastrok klarinetia. Etorri jaku bidera Moskatela serenua eta esan desku:
- Mutillak, hau eskandalua baiño hobia dok eta kalian zihar bueltia emoizue.
Holaxe zan. Jendia jaiki ta bentanetan entzutzen zeguan. (...)
Revista Eibar,67ko abuz.-irailla, 12.orr.
ANTONIA IRIONDO: NIK EZ DOT NAHI ERRETIRATZERIKAN
Gaixak: 6 Biharra, ekonomia. 7 Ohitturak
Julixo honetan 78 urte beteko dittuen arren, biharrerako gaztiak baiño gogo haundixagua daka
Deban jaixotako andra honek: goizeko seirak aldian jaikitzen da ogixak saltzera juateko. Zeregin
honetan luzaruan jardun eta gero, gauza asko aldatu dirala ikusi ahal izan dau. Gaur egun ogixa eitteko
makiña asko dago. Halan be, jentiak lehen baiño gitxiago jaten dau, akaso hondartzara juaterakuan
“mitxelin” gehixago ikusiko jakozela pentsatzen dabelako.
- Ogixa lehen eta oiñ ez da bardin egitten. Esango deskuzu zelan aldatu diran gauzak ogixa egitteko
orduan?
- Ogixa egitteko modua aldatu eiñ da, lehen eskuz eitten zan gauza asko, baiña gaur egun makiñak
daoz edozertarako. Gaiñera, lehengo labak egurrakin ibiltzen ziran eta oinguak ez: elektrikuak dira.
Ogixari formia eskuz emoten jakon lehen, baiña guzti hori aldatuta dago gaur egun, barrak eitteko
formadora izena dakan makiñia dagolako. Masak be amasadoriakin eitten dira. Baiña hori ez da dana,
oiñ fermentaziño kamarak daoz. Lehen askoz be bihar gehixago eiñ bihar izaten zeben ogixakin.
Erosteko modua be aldatu dala esan leike, sasoi batian koskak egoten zirala entzunda dakat. Eskuan
pagau biharrian, denpora bat pasauta pagatzen zan ogixa. Baiña hori neuk pe ez dot ezagutu, antxiñako
kontua da hori. Nik ezagutu izan dotena hau da: hillian azkenian edo astian azkenian pagatzeko
liburuan apuntau, baiña jente zintzuari bakarrik. Koskena ez, panaderixako amari entzun izan netsan:
bakotxak erosten eban ogi bakotxangaittik makilla baten marka bat eitten zeban, edo. Baiña hori oingo
jentiak pe badaki, lehengo gurasuak eitten zeben. Jente formala dakagu hamen eta jentiak ez zeban
tranparik eitten, tranpen kontu horrek ez dira egixak. Hamengo amak pe lehen fotak eruan eta aldaban
ipintzen zittuala esaten eban eta sekula ez jakola falta izan berari. Fotak zortzixan formakuak ziran,
armozutarako eruaten ziran eta aldaban laga. Gero, goizian jaikitzerakuan, aldaban eukitzen zeben
ogixa.(...)
Koldo Mitxelena,...eta kitto, 92-VII-17. 15.orr.
EULOGIO GARATE
Eulogio Garate 1889ko azaruaren 13an jaiotako eibartar jator bat izan zan. Industri arazoetan
puntarengua. Gizon haundixa bere egintza ugarixetan, nahiz eta berak bere buruari garrantzi edo
inportantziarik emon ez. Bere egintzarik haundixena –nere ustez- hau izan zan: armagintzan biharrian
ziharduen G.A.C. fabrika, eibartarrentzat “Korriuanekua” Arragueta kaliaren hasieran, Arikitxaneko
zubixaren ertzian zeguana, bizikleta fabrika bihurtzia. Horretarako Frantziara abiatu zan, han bisittatu
zittuan hango txirrindu fabrika batzuk, eta han ikusittakuakin eta bere burutik ataratako ideiekin, buelta
osua emon zetsan G.A.C. tallarrari.
Ikusirik fabrkazio berri honek etorkizuna zeukala, Eulogio Garaten bidiari jarraitxu zetsen Orbea, B.H.,
131