Jaso - Eibarko euskara

22
eruan nahi izan zebenian, eibartarrak, 1929. urtean, zinema munduakin zeukazen lotura danak moztu
egin zittuan eta ez zan bota zinemaren “meka”n.
1921. urtean, bere bizimoduaz liburuxka bat atera eban Juan Torrabadella kataluniarrak
Bartzelonan. “La vida y arte de Pedrucho” zan liburuxkaren izena.
Martin Basauri, “Pedrutxo”ren anaia, Marsellen hil zan Camargueko zezen batek harrapatuta.
“Pedrutxo”k handik denbora gitxira itxi zeban zezenen mundua. Bartzelonan 1973. urtean hil zan.
Bego Azpiri. ...eta kitto, 93-XI-24
JOSEFINA, SOSOLA BASARRIKUA: KALETIK BASARRIRA JUANDAKUA.
Gaixa: 6 Bizibidiak: Basarrixa. Euskera bizixa darabill.
(...)
- Zelakua izan zan zure baserriko hasikeria?
- “Ni jaixo nitzan Errebalian, kalian jaixo nitzan. Geruao juan nitzan Eskareiko errotara. Orbetik
goratxuao daguana, amama nekan han. Gero handik, ama gaixotu jatanian Ixuara juan giñan. Gero
hamar urtekin kriada juan nitzan errekauak eittera ta...Ez nekixan ez dibidir ezta multiplikar be. Hantxe
errekauetan eta serbitzen, ahal zan guztian! Ta gero handitxetik honaxe ezkondu. Baiña hemen Joxek
darabill apellirua, laurehun ta berrogeitamar urte daroiaguz apelliru horrekin hamen. Sosola baserrixan
izena Gisasola apellirutik datorrerla pentsatzen dot. Gisasola beste baserri batetik dator. Gisasola
baserrixa dao, liburua eta eskudua be badaoz. Ni kuarentaidosian etorri nitzan ta oiñ hirurogeita
hamaika urte dakaraz”.
- Oiñ be zaldixakin juaten zara kalera, ezta?
“Neu ta beste bat bakarrik juaten gara holan Eibarrren. Beste bat asto zar-zar batekin juaten da,
Asua baserrikua da bera. Tenbidian azpixan daozen tuneletatik juaten da horra baserrira. Haratxeiño
ekartzen dau astua ta lagatzen dau. Ta neri dana protestia: ez lotzeko ta... ondiño! Usaiña emoten dabela
zaldixak ta ez lotzeko! Ta esan notsan: ba bai! Lotukot ba! Hementxe lotukot! Errresidentziako batek
be esaeztan: - badakizu zer pasatzen dan hamen, kanpokuek aginduak emotezkuezela ta guk eztoula
ezer aiñdutten hemen!
Ta zer eiñ neban? Alkatesiana juan ta esan notsan, hauxe ta hauxe gertatzen jata. Juan daneko
berrogeita sei urtian edo zazpixan egunero-egunero etortzen naiz ta...
- Lotu zuk, esaeztan, zuk lotu eta ezer badakazu kejarik etorri.
Ta bueno, holan segitzen dot. “Furia “ zaldixa be aurrera doia, ta holantxeik, hemeretzi-hogei bat
urte eukiko dittu honezkero.
(...) Zelakua da Eibarko jendia basarriko produktuekin?
“ Txarra. Ze, esangotsut, zaldixan badaroiadaz porruak, edo letxugak, edo zeozer, iñor etxata
etorriko. Jakiñian dendan gehixau pagau bihar dabena, dendara juaten dira! Iñor etxatzu etorriko
ta, - zu, honek zenbaten? Holakotxe jentia dao! Nik eztot entenditzen hori martxiori! Nik
pentsatzen dot baserrittarreri ez emotiarren dala dana edo bestela, tonto batzuk dia!
Oiñ itxuria jentiak deskremaua bihar dau, ez loditzeko edo. Ha zerekiñ eiñdako esnia dan nahi
neuke jakin nik! Nik sebuakin da hazurrekin eitten dabela pentsatzen dot. Gure esnia hiru egunian ezin
leike eukin galdu barik ta, hille bixan egoten dia horrek esniok, zer dake ba?
-Zer eiñ biharko litzake jentiak baserrixan biharra eiñ deixan?
“Nik estakitt. Baserrixa nahi dau jentiak oiñ txalet moduan edo, denporia pasau ta soziedade
moduan, hori ezta martxia,eh! Ta baserrixa dana undira bihar da! Hemen Arrate aldian daoz bat eta
bapez badaozenak basarri mordua. Arrate ballen be iguala doia. Zera, bapez. Segidarik ez. Eztot
entenditzen nik. Holako politxa da baserrixa baiña, neretako bai, neri asko gustatzen jata.