Untitled
Untitled
Untitled
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
avtoris gamocemuli wignebi: `bediswera~<br />
(romani), `legendebi~ (leqsebi), `generali<br />
goridan~ (monografia), `bolo vagonis leqsebi~,<br />
`mxiaruli riTmebi~, `ixareT~ (sabavSvo<br />
leqsebi), `xsovnis wigni~ (sam nawilad), `siTbo<br />
Cemken da Cemgan~ (leqsebi), `kibis 75 safexuri~<br />
(leqsebi), `almasa~ (moTxrobebi, novelebi),<br />
`ajafsandali~, `miniaturebis aRlumi~,<br />
`telepaTiuri Tavgadasavlebi~, `igav-arakebi~,<br />
`mtevnis naJuri~ (leqsebi), `nostalgia~<br />
(leqsebi, novelebi), `publicistika~ (pirveli<br />
nawili), `aba gamoicani~ (sabavSvo leqsebi),<br />
`Tikunebi~, `gvelebis sasaflao~ (novelebi),<br />
`rogor gavzardoT mogebis Sansi~.<br />
redaqtori Tamaz klimiaSvili<br />
dizaineri Salva muradaSvili
vaxtang WankotaZe 3<br />
winasityvaoba<br />
bolo 15-20 wlis ganmavlobaSi saqarTveloSi myarad<br />
moikida fexi saTamaSo (kazino, internet-kafe, loto,<br />
toto, totalizatori) biznesis qselma.<br />
gamomdinare qarTveli kacis (zogadad ki kavkasielebis)<br />
azartuli xasiaTidan, mosalodneli iyo, rom saTamaSo biznesis<br />
dawesebulebebs miawydeboda aseulaTasobiT, ioladgamdidrebis<br />
msurveli da asec moxda.<br />
rom ityvian, Tavpiriswyvetaa fsonebis mimRebebTan.<br />
kompiuterebTan momuSave operatorebs mZime Sromis Sesruleba<br />
uwevT, radgan moTamaSeTa raodenoba dRiTidRe<br />
izrdeba.<br />
SedarebiT wynari samuSao aqvT mogebebis gacemis dros,<br />
radgan (ase iyo, aris da iqneba) mogebulTa ricxvi sakmaod<br />
mcirea.<br />
aRsaniSnavia, rom moTamaSeTa absoluturi umravlesoba<br />
_ axalgazrdobaa, romelsac (Tavi rom davaneboT azartul<br />
xasiaTs) ZiriTadad, dausaqmeblobam ubiZga da CarTo<br />
sabediswero (azartul TamaSebs Waobisa da narkotikebis<br />
buneba aqvs. Tu erTi CagiTria _ Zneli xdeba Tavis daRweva)<br />
TamaSebSi, ramac araerTxel miiyvana adamianebi savalalo<br />
Sedegebamde. wagebasTan Segueba uWirs qarTvel<br />
kacs da Waobic iTrevs da iTrevs.<br />
am patara wignis saSualebiT avtors surs, dakvirvebis<br />
safuZvelze, gaakeTos mcire mimoxilva im meTodebis, xe-
4<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
rxebisa da niuansebis Sesaxeb, romelic yoveldRiurad<br />
xvdeba TamaSis procesSi CarTul moTamaSes, iqneba axalgazrda<br />
Tu asakovani, kaci Tu qali (SeiniSneba, rom<br />
qalbatonebi masiurad arian CarTulni _ gansakuTrebiT<br />
lotos TamaSSi).<br />
saubari iqneba mxolod fexburTis Sesaxeb, Tumca<br />
vfiqrob, rom yvelaferi is, rac am wignSi iqneba naTqvami<br />
(zogadi saxiT), Tanabrad exeba CogburTs, kalaTburTs,<br />
hokeis da a.S.<br />
imedia, wignSi motanili mosazrebebi, rCevebi da<br />
daskvnebi, SesaZleblobas miscems moTamaSeebs odnav mainc<br />
gaaumjobeson piradi miRwevebi da minimalurad mainc gazardon<br />
mogebis Sansi, Tumca vityviT, rom mogebis asprocentiani<br />
varianti (recepti) ar arsebobs da sasurveli<br />
Sedegis miRweva bevr SemTxveviT faqtorTan aris dakav-<br />
Sirebuli.<br />
avtori
vaxtang WankotaZe 5<br />
ris codna da<br />
gaTvaliswinebaa saWiro<br />
erTxel kidev aRvniSnavT, rom asprocentiani mogebis Sansi<br />
praqtikulad ar arsebobs, magram moTamaSe, raRa Tqma unda,<br />
cdilobs rac SeiZleba miuaxlovdes momgebian Sedegs.<br />
nebismieri TamaSis Sedegze gavlenas axdens uamravi `xiluli~<br />
da aSkara da aseve, mravali `uxilavi~ da SemTxveviTi<br />
faqtori Tu mizezi.<br />
SemTxveviTi sidideebisa da faqtorebis amaTuim mosalodnel<br />
Sedegze zegavlenis Teorias swavlobs maTematikuri<br />
statistikisa da albaTobis Teoriis esaTuis kanoni<br />
Tu debuleba, magram yvelas ver movTxovT amis codnas<br />
(Tumca arc am sakiTxebis sruli codna iZleva mogebis<br />
asprocentian garantias). miuxedavad naTqvamisa, moTamaSe<br />
mainc cdilobs, rom amaTuim TamaSis Sedegis gamocnobisas<br />
daeyrdnos raRac logikas da ukve cnobil raRac winaswar<br />
informacias da ise gaakeTos fsoni.<br />
mainc ra unda icodes moTamaSem (fexburTis SemTxvevaSi)<br />
da ris maqsimalurad gamoyenebas unda cdilobdes igi fsonis<br />
dadebis dros?<br />
SevecdebiT gavamaxviloT yuradReba faqtorTa jgufze,<br />
romelic pirdapir Tu iribad axdens gavlenas amaTuim<br />
Sedegze: (raRa Tqma unda, es CamonaTvali ar aris sruli<br />
da srulyofili, Tumca misi gaTvaliswineba aucileblad<br />
axlos migviyvans (magram ver uzrunvelyofs) sasurvel<br />
mogebasTan. (uamravia SemTxveviTi faqtori, romelTa gaTvaliswineba<br />
ubralod SeuZlebelia).<br />
1. saturniro cxrilSi romel adgilebze imyofebian
6<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
gundebi, ra ambiciebi da Sansebi aqvT (CempionTa ligis an<br />
evroligis gaTamaSebaSi moxvedra Tu saxifaTo-gasavardni<br />
zonidan Tavis daRweva da a. S.)<br />
2. ramdeni turi darCa, vis visTan aqvs saTamaSo da ra<br />
Sansebi aqvT.<br />
3. moTamaSe (mopaeqre) gundebis urTierTSexvedrebis<br />
Sedegebi, Tundac bolo 1-2 wlis periodSi.<br />
4. tradiciulad vin visTvis aris Zneli da arasasiamovno<br />
metoqe (xom gagvigia: am gunds is gundi daCagruli<br />
hyavs, yvelgan yovelTvis amwarebso. aseTi iyo Tavis droze<br />
quTaisis `torpedo~ moskovis xuTive gundisaTvis (moskovSic<br />
ugebda da quTaisSic).<br />
5. rogor Sedegebs aRwevs esaTuis gundi sakuTar moedanze<br />
da stumrad.<br />
6. rogoria TiToeuli gundis Semadgenloba konkretuli<br />
TamaSis dros (tramvirebulebi, diskvalificirebulebi, erT<br />
yviTelbaraTianebi, gripiT daavadebulebi, mwvrTnelTan gar-<br />
Tulebuli damokidebulebis mqoneni, saqorwilo mogzaurobaSi<br />
myofni, ojaxuri tragediiT damZimebulebi, axalbedebi,<br />
debiutantebi, xom ar aris mwvrTneli axladdaniSnuli,<br />
romelmac jer ver aawyo wesieri gundi da a.S. da a.S.<br />
7. saSualod vis ramdeni burTi gaaqvs metoqis karSi<br />
`Sin~ da `gareT~ da rogor gamoiyureba es monacemebi<br />
mopaeqre gundebis SemTxvevaSi.<br />
8. rogori amindia mosalodneli (cnobilia, rom samxre-<br />
Telebs uWirT TamaSi CrdiloeTis regionebSi da piriqiT,<br />
rom aRaraferi vTqvaT autanel sicxeze an kokispirul<br />
wvimebze an Tovlze da yinvaze).<br />
9. vin aris mTavari msaji, ra pirovnuli TvisebebiT
vaxtang WankotaZe 7<br />
an rogori reputaciiT sargeblobs (aris: obieqturi,<br />
arasamarTliani, mkacri Tu liberali, moqmedebs Tu ara<br />
masze maspinZelTa stadionis tribunebi da a.S.).<br />
aqve unda SevexoT erT ybadaRebul faqtorsac, rasac<br />
iRbali hqvia.<br />
aravisTvis ar warmoadgens saidumloebas, rom arseboben<br />
SedarebiT iRbliani da naklebadiRbliani (an uiRblo)<br />
adamianebi. am faqtoris gaTvaliswinebasac SeuZlia, Tundac<br />
umniSvnelo, magram mainc sargeblobis motana. (Tu vinmes<br />
Tavisi Tavi uiRblod miaCnia, man an Tavi unda daanebos<br />
azartul TamaSebs, an unda iTamaSos gansakuTrebuli sifrTxiliT).<br />
raRa Tqma unda, yvelafris gaTvaliswineba (ra faqtorebic<br />
CamoTvlilia da rac ar aris moxsenebuli) Zalian<br />
Znelia (sruli informaciis flobis SemTxvevaSic ki) da<br />
amitom aris mogebac Zneli.<br />
TamaSis Sedegze moqmedebs aseve (albaTobis Teoriis<br />
terminologiiT Tu visargeblebT) e. w. `SemTxveviTi faqtorebi~.<br />
`SemTxveviToba~ Zneladprognozirebadi fenomenia da<br />
mniSvnelovan gavlenas axdens adamianis pirad cxovrebaze<br />
Tu sazogadoebaSi mimdinare mravalferovan procesebze da<br />
movlenebze. mxolod Teoriuli codniTa da praqtikuli<br />
dakvirvebiTa da analizis unariT dajildoebul adamianebs<br />
`uadvildebaT~ mis winaaRmdeg `brZola~ da SedarebiT<br />
mokrZalebuli warmatebis miRweva.<br />
bevri ram damokidebulia moTamaSis fsiqologiur gunebaganwyobaze:<br />
ramdenad mSvidi xarT, Tavi xom ar gaqvT damZimebuli<br />
guSindeli Rvinis smiT, sicxe xom ar gaqvT, nasvami
8<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
xom ar xarT, meuRlesTan<br />
Cxubis Semdeg xom ar waxvediT<br />
saTamaSod da saer-<br />
Tod, ramdenad azartuli<br />
xarT da SegiZliaT Tu<br />
ara `civi gonebiT~ gansja<br />
da amaTuim TamaSTan dakavSirebiT<br />
mkacri logikuri<br />
msjeloba.<br />
saWiroa moTamaSe ganewyos<br />
erTi saocari da evropis Tasis mflobeli<br />
marTlac WeSmariti mc- Tbilisis `dinamo~. 1981 w.<br />
nebis aRiarebisaTvis,<br />
rom `wageba da mogeba Zmebi arian~.<br />
Tu mtkivneulad da ufro metic, tragikulad ganicdi<br />
wagebas, maSin uari unda Tqva azartul TamaSebze.<br />
moTamaSem zogjer isic ki unda gaiTvaliswinos, Tu ra<br />
Sedegia mosalodneli paralelurad mimdinare SexvedraSi<br />
da ra roli SeiZleba Seasrulos am Sedegma mis mier Ser-<br />
Ceuli Sexvedris mosalodnel Sedegze.<br />
seriozul gavlenas axdens SexvedraTa Sedegze e.w. `uxilavi<br />
faqtori, rogoricaa azartuli TamaSebis `Sidalaboratoriuli~<br />
xrikebi da niuansebi, romelTa Sesaxebac<br />
moTamaSem an araferi icis (da es marTlac asea), an Tu icis<br />
_ Zalian cota ram.<br />
zemoTnaTqvamidan gamomdinare, cxadi xdeba (da amas praqtikac<br />
aCvenebs), rom mogeba Zalian Znelia, magram ara Seu-<br />
Zlebeli. am principzea agebuli saTamaSo `industriis~<br />
Senoba.
vaxtang WankotaZe 9<br />
is, rac SeiZleba<br />
gamogadgeT<br />
totalizatorSi moTamaSes sistematurad uxdeba kavSiri<br />
ricxvebTan (koeficientebTan, e.w. `kuSebTan), maT<br />
namravlTan, jamTan da a.S.<br />
logikuria, rom mogebis msurvelebi arCeven im totalizators,<br />
sadac amaTuim TamaSis Sedegis Sesabamisi koeficienti<br />
(`kuSi~) ufro metia, Tundac meaTediT an ramdenime<br />
measediTac ki. erTidaigive TamaSis Sedegis Sesabamisi koeficientebis<br />
(`kuSebis~) gansxvavebac aseve logikuri da<br />
bunebrivia totalizatorebs Soris arsebuli konkurenciidan<br />
gamomdinare (moTamaSeTa mizidvis mcdeloba da dasaSvebi<br />
da xelsayreli sidideebis SerCeva).<br />
mcire ricxvebis sistematuri manipulaciis aucileblobidan<br />
gamomdinare ,sasargeblo unda iyos, rom moTamaSeebma<br />
icodnen elementaruli (martivi) ariTmetikuli<br />
WeSmariteba (gansakuTrebiT ki maSin, roca moTamaSe<br />
irCevs e. w. `minusaoi~ sistemiT TamaSis meTods. amaze<br />
ufro detalurad vimsjelebT qvemoT). kerZod ki is,<br />
rom: 2-amde sididis ricxvebis jami ufro metia, vidre<br />
maTi namravli da rom am movlenaSi (erTi SexedviT ucnaurSi)<br />
aris mogebis gazrdis SesaZleblobis erTgvari<br />
niuansi. magaliTad:<br />
1,3+1,3=2,60<br />
xolo<br />
1,3X1,3=1,69.
10<br />
qarTuli fexburTis ori legenda:<br />
avTandil RoRoberiZe (`basa~) da<br />
boris paiWaZe<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
rogorc vxedavT,<br />
sxvaoba (0,91) sakmaod<br />
mniSvnelovania<br />
(jamuri koeficientis<br />
miRebis TvalsazrisiT)<br />
da igi<br />
metyvelebs Sekrebis<br />
sasargeblod.<br />
axla vnaxoT<br />
SemTxveva, rodesac<br />
saqme gvaqvs 2-ze<br />
meti ricxvebis ma-<br />
nipulaciasTan.<br />
magaliTad:<br />
2,4+2,4=4,80<br />
xolo<br />
2,4X2,4=5,76<br />
rogorc vxedavT, 2-ze meti mniSvnelobis ricxvebis<br />
jami naklebia amave ricxvebis namravlze.<br />
vfiqrobT, es `aRmoCena~ mcire sargeblobas mainc moutans<br />
moTamaSeebs, raTa gazardon mogebis Sansi, gansakuTrebiT<br />
e. w. `minusaoi~ sistemiT TamaSis dros.<br />
Tu raime sasargeblos dainaxavT zemoTnaTqvamSi, SegiZliaT<br />
isargebloT TandarTuli cxrilebiT (#1 da<br />
#2).
vaxtang WankotaZe 11<br />
2-mde sididis ricxvebis jami<br />
cxrili #1<br />
striqonisa da svetis gadakveTaze mocemulia Sesbamisi ricxvebis jami.
12<br />
1) maCveneblebi damrgvalebulia 0,01 sizustiT.<br />
2) striqonisa da svetis gadakveTaze mocemulia Sesabamisi ricxvebis namravli.<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
cxrili #2<br />
2-mde sididis ricxvebis namravli
vaxtang WankotaZe 13<br />
mravalferovneba<br />
Tu satyuara<br />
adamiani dabadebidanve did interess iCens yovelive<br />
imis mimarT, rac mis garSemo aris da xdeba. imavdroulad<br />
adamianebis umravlesoba (zogierTi gamonaklisis garda)<br />
yovelTvis iswrafoda da iswrafis mravalferovnebisken<br />
_ es misi bunebrivi moTxovnilebaa. mravalferovnebisken<br />
ltolva Tavis mxriv iwvevs adamianis SesaZleblobebis da<br />
yuradRebis iZulebiT gadanawilebas mraval mimarTulebaze,<br />
movlenaze Tu faqtze, rac Tavis mxriv gvikargavs<br />
SesaZleblobas Rrmad da safuZvlianad (didi yuradRebiT)<br />
CavwvdeT romelime konkretul sakiTxs.<br />
raRa Tqma unda, totalizatoris mesveurebma kargad<br />
ician adamianis fsiqologia da erTidaigive TamaSis Sesaxeb<br />
gvTavazoben Sedegis aTeulobiT variantis gamocnobis<br />
SesaZleblobas. ubralo maTi CamoTvlac ki gamaognebelia<br />
da damabneveli, rac pirdapir emsaxureba moTamaSis yuradRebis<br />
gafantvas. erTi SexedviT mogvwons kidec es<br />
garemoeba da vfiqrobT: `xedavT, ramden rames gvTavazoben.<br />
midi da airCie, meti raRa ginda?!~ Cvenc xan iqiT vecemiT<br />
da xan aqeT; isic gvinda da esec. xan erTi SemoTavazeba<br />
mogvwons da xan maore; vkamaTobT, varCevT, vfiqrobT,<br />
vwvalobT da bolosdabolos varCevT, rogorc Cven gvgonia,<br />
ukeTes variants (kombinacias).<br />
fsiqologiuri testebi da ubralod praqtikuli<br />
(cxovrebiseuli) dakvirveba gvkarnaxobs, rom maRali<br />
Sedegis miReba, anu warmatebis miRweva SesaZlebelia
14<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
(didi albaTobiT) im SemTxvevaSi, Tu mTeli Cveni codna,<br />
energia da praqtikidan miRebuli gamocdileba mimarTuli<br />
iqneba erTi sakiTxisaken (movlenisken, variantisken) da<br />
igi yovelmxriv iqneba gaanalizebuli.<br />
aba daakvirdiT, ramden gamosacnob sakiTxs gvTavazobs<br />
totalizatori:<br />
1. mogeba-wageba;<br />
2. fre;<br />
3. pirveli taimis Sedegi;<br />
4. golebis raodenoba _ kenti Tu luwi;<br />
5. romel taimSi gava meti goli, Tu iqneba Tanabari<br />
Sedegi;<br />
6. `handikapi~;<br />
7. orive gundi gaitans gols Tu ara (`ki~-`ara~);<br />
8. taimboli;<br />
9. romeli gundi daiwyebs TamaSs;<br />
10. wiTel-yviTeli baraTebis raodenoba;;<br />
11. kuTxurebis raodenoba;<br />
12. autebis raodenoba;<br />
13. rodis (taimebis romel monakveTSi) gava pirveli goli;<br />
14. karSi dartymebis raodenoba;<br />
15. burTis flobis procenti;<br />
16. romeli gundi Camoawvdis pirvel kuTxurs;<br />
17. romeli gundi Camoawvdis met kuTxurs;<br />
18. jarimebis saerTo raodenoba;<br />
da a. S. da a. S.<br />
mokled, zixar da iWylitav tvins, Tu ra SearCio,<br />
ras endo mogebis Sansi rom gazardo. mosalodneli Sede-
vaxtang WankotaZe 15<br />
gis gamocnoba xom Zneli<br />
saqmea _ es yvelas kargad<br />
moexseneba, Tanac SemoTavazebaTa<br />
warmoudgenlad did<br />
simravleSi.<br />
rogor davaRwioT Tavi<br />
Cvens win gadaSlil qaoss<br />
da rogor SevZloT mogebis<br />
Sansis gazrda?!<br />
Setevazea mixeil mesxi<br />
sanam am sakiTxze Cems<br />
mosazrebas gagiziarebT, gavakeTeb<br />
patara lirikul gadaxvevas.<br />
bevri sirTule da siZnele xvdeba adamians yoveldRiur<br />
cxovrebaSi. davuSvaT, rom mogviwia aTi raime (sxvadasxva)<br />
siZnelis gadalaxvis aucileblobam. dakvirvebuli adamiani<br />
SeamCnevs, rom am aT siZneleTa Soris aucileblad<br />
iqneba iseTebi, romelTa gadawyveta Zalian Znelia (Tumca<br />
SesaZlebeli). iseTebic iqneba, romelTa mogvareba (gadawyveta)<br />
aris SedarebiT advili. dabolos iqneba iseTi<br />
kategoriis siZnelec, romelic SeiZleba rom miekuTvnos<br />
saSualo siZnelis problemaTa jgufs. normalurad moazrovne<br />
adamians unda SeeZlos metadZnelis garCeva naklebadZnelisgan.<br />
Tu es ar SeuZlia moTamaSes, maSin mas<br />
gauWirdeba totalizatoris meqanizmSi Cadebuli maxeebis<br />
gverdis avla.<br />
asidan asive adamiani ityvis, rom ormetriani ormos<br />
amoTxra ufro Znelia, vidre, vTqvaT, erTi lursmnis xeSi<br />
CarWoba; RviniT savse yanwis dacla ufro Znelia, vidre
16<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
RviniT galiplipebuli fialisa da a.S. asea im SemTxveva-<br />
Sic, roca arCev mosageb variantebs _ nu miadgebiT (nu<br />
amoiCemeb) yvelaze rTul da SedarebiT Zneladgamosacnob<br />
variants. eZebeT, Tqveni azriT, ufro naklebadZneli (SedarebiT<br />
ioli) varianti.<br />
axla erTxel kidev gadavxedoT totalizatorebis mier<br />
SemoTavazebul gamosacnob Sedegebis zemoTCamoTvlil monacemebs.<br />
Tu kargad daakvirdebiT da gaakeTebT ubralo<br />
analizs _ mixvdebiT, rom aqac SeiZleba metadZnelisa da<br />
SedarebiT naklebadZnelis povna.<br />
Cemi Rrma rwmeniT, amaTuim TamaSis saboloo Sedegis<br />
gamocnoba SedarebiT iolia, vidre `taimbolis~, an Tundac<br />
`vin moawvdis pirvel (an met) kuTxurs da a.S.<br />
Tu am elementarul daskvnaSi xedavT WeSmaritebis marcvals,<br />
maSin scadeT gaiTvaliswinoT es mosazreba, riTac<br />
SesZlebT mogebis Sansis gazrdas. vimeoreb _ `Sansis gazrdas~<br />
da ara asprocentian mogebas.<br />
zemodnaTqvamis sasargeblod metyvelebs koeficientebis<br />
(e.w. `kuSebis~) sidideebic: `taimbols~ aqvs yvelaze meti<br />
`kuSi~ imitom, rom yvelaze Zneli gamosacnobia. yvelaze<br />
naklebi `kuSi~ aqvs SedarebiT Zlier maspinZel gunds<br />
imitom, rom ufro adviladgamosacnobia, Tumca `iaRliSi~<br />
aqac xdeba, magram SedarebiT iSviaTad.<br />
mjera, rom moTamaSeebma yvelaferi es kargad ician, magram<br />
`raRac~ uSliT xels, rom gaakeTon SedarebiT momgebian<br />
arCevani da es `raRac~, Cemi azriT, aris sixarbe, anu<br />
(am SemTxvevaSi) bevris mogeba patara fsoniT, rac, umetes<br />
SemTxvevaSi TiTqmis SeuZlebelia.
vaxtang WankotaZe 17<br />
sixarbe amcirebs mogebis<br />
Sanss<br />
gasagebia, rom adamianebi totalizatorebSi TamaSoben<br />
mosagebad. es bunebrivia da logikuric. ver naxavT pirovnebas,<br />
romelic wasagebad iyos ganwyobili, magram umetes<br />
SemTxvevaSi mainc agebs. es aris azartuli TamaSebis Sidasamzareulos<br />
arsi da `filosofia~.<br />
albaT damerwmunebiT, rom saTamaSo baraTis Sedgenis<br />
Semdeg yvelas gvrCeba daukmayofileblobis SegrZneba; ar<br />
gvyofnis is jamuri koeficienti (`kuSi~), romelic Seadgina<br />
Cvens mier SerCeulma koeficientebma, gvecotaveba,<br />
ufro meti gvinda. xSirad gvZlevs cduneba da SerCeul<br />
kombinacias kidev vamatebT, Cveni azriT `naRd~ Sedegs. da<br />
es keTdeba erTaderTi mizniT _ minimaluri fsoniT mivi-<br />
RoT maqsimaluri mogeba.<br />
xSirad Sevswrebivar da minaxavs Tu esaTuis moTamaSe,<br />
romelsac ar akmayofilebs jamuri koeficienti, cdilobs<br />
mis gazrdas (`gasuqebas~) da amatebs kidev erTi an ramdenime<br />
TamaSis mosalodneli Sedegis Sesabamis koeficients.<br />
zustad aq xdeba is, rac unda momxdariyo. Tavisebur sixarbes<br />
mivyavarT wagebis Sansis gazrdasTan da aseTi ram<br />
xSirad momxdara. meore dRes ki sinanuliT gviTqvams: `ra<br />
Zala madga, ratom davamate es TamaSi~-o da ase Semdeg.<br />
ar vapireb imis mtkicebas, rom ukve SerCeul kombinaciaze<br />
kidev erTi Sedegis mimateba (`gasuqeba~) aucileblad
18<br />
migviyvans wagebamde,<br />
magram unda<br />
kargad gvaxsovdes,<br />
rom rac ufro met<br />
TamaSs movuyriT<br />
Tavs erT saTamaSo<br />
baraTSi, miT ufro<br />
naklebia mogebis<br />
Sansi.<br />
ityviT albaT _<br />
es xom Cvenc kargad<br />
viciTo. ki batono,<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
1964 w. Tbilisis `dinamo~ pirvelad<br />
gaxda yofili sabWoTa kavSiris<br />
Cempioni (q. taSkenti).<br />
viciT, magram raRac gviSlis xels da Cemi Rrma rwmeniT<br />
es `raRac~ aris sixarbe, diax Cveulebrivi adamianuri<br />
sixarbe.<br />
sayofacxovrebo filosofiis sferos ganekuTvneba albaT<br />
aseTi banaluri WeSmariteba, rom `mcire garjiT didi<br />
Sedegis miRweva TiTqmis SeuZlebelia~, rom `patara saqmis<br />
gakeTebasac ki didi garja da saxsrebi sWirdeba~ da a.S.<br />
Tu am cxovrebiseul WeSmaritebas gavavrcelebT azartul<br />
TamaSebze da kerZod ki totalizatorSi mosalodnel<br />
Sedegze, SegviZlia, Zalian didi miaxloebiT,<br />
vamtkicoT, rom mcire fsoniT didi mogebis miReba metad<br />
Znelia, piriqiT ki, anu didi fsoniT patara mogebis Sansi<br />
_ gacilebiT advilad misaRwevi gaxlavT.<br />
maS, iqneb virwmunoT is, rom mogebis Sansis gasazrdelad<br />
mizanSewonilia SevCerdeT TamaSebis raodenobis minim-
vaxtang WankotaZe 19<br />
alur raodenobaze da maqsimalurad SesaZlebel fsonze.<br />
gvaxsovdes, rom didi mogebis molodinSi yoveldRiur<br />
wagebas namdvilad jobia yoveldRiuri mcire mogeba. amis<br />
miRwevis Sansis gazrda ki sixarbis daZlevaSi mdgomareobs.<br />
aqve, ar iqneba cudi, Tu xazs gavusvamT cxovrebiT dadasturebul<br />
kidev ramdenime WeSmaritebas:<br />
_ iSviaTia azartuli TamaSebiT gamdidrebuli kaci;<br />
_ vinc totalizatorebSi eZebs arsebobis saSualebis<br />
mopovebas, igi, umetes SemTxvevaSi ganwirulia marcxisTvis;<br />
_ totalizatorebSi mogebulebi xSirad arian adamianebi,<br />
romlebsac uxvad gaaCniaT e. w. `Tavisufali Tanxebi~.<br />
aRvniSnavT, rom daskvnebi, mosazrebebi da rekomendaciebi,<br />
rasac am wignSi SexvdebiT, sulac ar iZleva<br />
mogebis asprocentian garantias da isini ubralod<br />
warmoadgens saTamaSo biznesze dakvirvebis, maTematikuri<br />
statistikis, albaTobis Teoriis principebisa da e. w.<br />
`SemTxveviT sidideTa~ Sidabunebis, farTo sazogadoebisaTvis<br />
naklebadcnobil postulatebis, cxovrebiseul<br />
ganzogadoebas.
20<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
ybadaRebuli `erTi gundis~<br />
mudmivi problema<br />
totalizatoris moTamaSeebis mxridan xSirad<br />
gaigonebT aseT sityvebs: `erTma gundma gamifuWa bileTi~,<br />
`erTma gundma damirxia~, `erTma gundma gamisxa~<br />
da a.S.<br />
yovelive am gamonaTqvamSi igulisxmeba is, rom moTamaSis<br />
mier Sedgenil bileTSi erT-erTi TamaSis Sedegi<br />
misTvis ar iyo sasurveli, anu `im erTi~ TamaSis Sedegad<br />
igi wagebuli darCa da axla isRa darCenia, rom Tavi Seacodos<br />
kolegebs (moTamaSeebs) _ naxeT, ra miyo mavanma<br />
gundma, me imis ...... da miayolebs ginebas.<br />
marTlac gulsatkenia is faqti, roca, vTqvaT, bileTSi<br />
aTi TamaSis Sedegs gamoicnob da meTerTmete ki `Cag-<br />
Wris~.<br />
aq, patara fsiqologiur momentTanac gvaqvs saqme, ker-<br />
Zod _ Tu ori an sami TamaSis Sedegs ver gamoicnob, es<br />
did tragediad ar geCveneba da arc aravis Seacodeb Tavs,<br />
magram Tu erTi TamaSis Sedegi arasasurvelia, gangaSis<br />
zarebs SemovkravT xolme.<br />
mTavari ki is aris, rom moTamaSem waago totalizatoris<br />
monstrTan da damerwmuneT, araviTari gansxvaveba<br />
ar aris imaSi Tu ramdeni Sedegis vergamocnobiT waage _<br />
erTis, oris Tu metis.<br />
erT-erTi moTamaSe yoveldRiurad TamaSobda da ram-
vaxtang WankotaZe 21<br />
denime bileTs avsebda. TiToeul bileTSi 8-12 TamaSze<br />
hqonda dadebuli fsoni da meore dRes moTamaSeebs cxvirwin<br />
ufrialebda bileTebs _ naxeT, xalxo, yvela bileT-<br />
Si `erTma gundma gamisxa~, me imis kargio da mamapapuri<br />
ginebiT iqaurobas iklebda. Semcodebeli aravin Canda, ise<br />
ki sityvierad TanaugrZnobdnen da xumrobiTac ki eubnebodnen:<br />
`Senc adeqi da im `erT gunds~ Seelie da masze<br />
fsons nu dadebo~.<br />
saqme ki imaSi gaxlavT, rom ramdeni TamaSiTac ar unda<br />
Seamciro SerCeuli TamaSebis raodenoba, is `erTi gundi~<br />
mainc arsebobs (erT anekdots SegaxsenebT. viRacam Ses-<br />
Civla viRacas: `...kaco, ra vuyoT am qurdebs da yaCaRebs,<br />
Semadgenlobidan bolo vagons xsnian da Zarcvaveno~. mere,<br />
adges mTavroba da nuRar Caubams Semadgenlobas im bolo<br />
vagonso _ upasuxa `aRmoCenis~ mignebiT kmayofilma mopasuxem.<br />
asec rom moxdes, mere ra, im axal SemadgenlobaSi<br />
aRar iqneba bolo vagoni?! _ gaikvirva saubris damwyebma).<br />
Tumca, rac naklebia SerCeuli TamaSebis raodenoba, miT<br />
ufro mcirdeba im `erTi gundis~ faqtoris gavlena da<br />
Sesabamisad izrdeba mogebis Sansic.<br />
aseTia albaTobis Teoriis principebi da moTamaSec unda<br />
cdilobdes gaiTvaliswinos aRniSnuli garemoeba.<br />
Tu irwmunebT, rom TamaSebis raodenobis Semcirebas<br />
mivyavarT mogebis Sansis gazrdamde, maSin gagiadvildebaT<br />
`erTi gundis~ faqtoris nawilobrivi ignorireba.<br />
gavarCioT erTi konkretuli magaliTi. davuSvaT moTamaSes<br />
aqvs gadawyvetili, rom moigos daaxloebiT aTi
22<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
lari. zogi am problemas gadawyvets oTxi, zogi xuTi,<br />
zogi ki ufro meti TamaSis SerCeviT.<br />
davuSvaT, moTamaSem SearCia 5 TamaSi, romelTa Sedegis<br />
koeficientebia: 1,4; 1,4; 1,7; 1,7 da 1,95. am koeficientebis<br />
erTmaneTze namravli tolia 11-is, anu Tu moTamaSe<br />
dadebs erT lars da yvela Sedegi gaumarTlebs,<br />
mogeba Seadgens 10 lars da mizanic miRweulia. magram<br />
arsebobs `erTi gundis~ problema da misi zegavlenis<br />
(anu misi faqtad dadgomis SesaZleblobis) Semcireba (da<br />
ara sruli mousvleloba, ardadgoma) SeiZleba mxolod<br />
da mxolod TamaSebis raodenobis SemcirebiT. magram ra<br />
qnas moTamaSem, romelsac mtkiced aqvs gadawyvetili 10<br />
laris mogeba?!<br />
ra unda qnas da unda Seamcridos TamaSebis raodenoba<br />
da vTqvaT, aiRos pirveli oTxi TamaSi (1,4; 1,4: 1,7 da<br />
1,7). axla mas (moTamaSes) 10 laris mosagebad dasWirdeba<br />
fsonis gazrda 2 larsa da 15 TeTramde. fsonis raodenoba<br />
gaizarda, magram aseve gaizarda mogebis Sansic,<br />
radgan Semcirda `erTi gundis~ dadgomis SesaZleblobis<br />
albaToba.<br />
mogebis gazrda SeiZleba Sesabamisi koeficientebis Ser-<br />
CeviTac; anu aviRebT TamaSebis mcire raodenobas, oRond<br />
didi koeficientebiT, magaliTad: Tu gvinda erTi lariT<br />
movigoT sufTa 10 lari, SeiZleba SeirCes oTxi iseTi<br />
TamaSi, romlebic mogcemen koeficientebis namravls 11-is<br />
raodenobiT.<br />
magaliTad: 1,8; 1,8; 1,8 da 1,9 _ maTi namravli gvaZlevs
vaxtang WankotaZe 23<br />
11-s anu sufTa 10 laris mogebas.<br />
1,8 da 1,9 miekuTvneba e.w.<br />
`saxifaTo~ koeficientebis kategorias.<br />
umjobesia patara koeficientze<br />
`dayrdnoba~ (ndoba).<br />
moTamaSe gasaWirSia: 10 laris<br />
mogebis uzrunvelyofisaTvis aqvs<br />
sami varianti:<br />
1) Seamciros TamaSebis raodenoba<br />
da gazardos fsoni;<br />
2) SearCios didkoeficientebiani<br />
TamaSebi fsonis SemcirebiT, magram am dros saqme<br />
eqneba `saxifaTo~ koeficientebTan da aqedan gamomdinare<br />
mogebis Sansis mosalodnel SemcirebasTan;<br />
3) gazardos TamaSebis raodenoba mcire (ufro `naRdi~)<br />
koeficientebiT, Tumca TamaSebis raodenobis zrdas<br />
mivyavarT `erTi gundis~ faqtoris zrdasTan, anu mogebis<br />
Sansis mosalodnel SemcirebsTan.<br />
ismis SekiTxva: maS ra qnas, ra moimoqmedos moTamaSem<br />
imisaTvis, rom gazardos mogebis Sansi?<br />
Cveni azriT saWiroa TamaSebis raodenobis maqsimalurad<br />
Semcireba da fsonis SesaZleblobis mixedviT gazrda.
24<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
cnobili karikaturistis<br />
gigla fircxalavas<br />
megobruli SarJebi.<br />
nodar axalkaci kaxi asaTiani sergo kutivaZe<br />
vladimer gucaevi daTo yifiani ramaz Sengelia
vaxtang WankotaZe 25<br />
boris paiWaZe<br />
firuz kanTelaZe SoTa xinCagaSvili<br />
goCa maCaiZe vitali daraselia vaxtang qoriZe<br />
manuCar maCaiZe daviT gogia Tamaz kostava
26<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
* * *<br />
bajaRlo oqrobiWebo,<br />
Cempionobas gilocavT<br />
da gaisadac gisurvebT<br />
aseT mSvenier Sinmosvlas!<br />
daizepireT damarcvliT:<br />
CvenTvis, axlandel droSia,<br />
fexburTi marto TamaSi<br />
da marto burTi rodia!..<br />
ukve msoflios moedo<br />
da aRar aris maluli,<br />
rom sajarimo moednis<br />
xelaa Tqveni mamuli!..<br />
am moednisTvis ibrZoleT!<br />
ajobeT Semtev grigalebs!<br />
gamoiyeneT burTisa<br />
da dedamiwis simrgvale!<br />
ra vuyoT, zogi arbitri<br />
Tu zogjer naRd gols ar giTvliT,<br />
sul ase xom ar iqneba,<br />
xom Seicvleba amindi!<br />
qarTulad unda iquxoT,<br />
qarTulad unda iWeqoT,<br />
saqarTvelo dgas Tqvens ukan!<br />
aba, Tqven iciT, biWebo!<br />
zaur bolqvaZe
vaxtang WankotaZe 27<br />
motivacia mniSvnelovani faqtoria,<br />
magram ara sakmarisi<br />
totalizatoris moTamaSeebisaTvis, vfiqrob, sasargeblo<br />
unda iyos moTamaSe gundebis motivaciis arsebobis<br />
gaTvaliswineba. TamaSi mosalodnel Sedegze, TiTqmis, gadamwyvet<br />
rols TamaSobs motivacia, anu is Tu: aucileblad<br />
sWirdeba mogeba; yofnis erTi qulac (fre); ar sWirdeba<br />
aucilebeli mogeba da a.S.<br />
arsebobs iseTi variantic, rodesac gunds ar sWirdeba<br />
qulebi, magram stumrad samarcxvino wagebis Semdeg, surs<br />
sakuTari mayureblis winaSe Tavis gamoCena, reabilitacia,<br />
samagieros gadaxda da a.S. arian iseTi gundebic, romlebsac<br />
erTmaneTis e.w. `zubi~ aqvT. aq ukve saturniro motivacia<br />
gadadis ukana planze, radgan sWirdeba Tu ar sWirdeba<br />
qulebi _ imarTeba samkvdro-sasicocxlo `brZola~.<br />
asea, Tu ise, Tu moTamaSes surs mogebis Sansis gazrda,<br />
aucileblad unda dauTmos gansakuTrebuli yuradReba motivaciis<br />
faqtors, Tumca arc es iZleva asprocentiani<br />
mogebis Sanss. saTaurSi aRvniSneT, rom motivaciis gaTvaliswineba<br />
aucileblad migvaCnia, magram mogebis uzrunvelsayofad<br />
_ arasakmarisad.<br />
vTqvaT moTamaSe mivida daskvnamde, rom amaTuim gunds<br />
aucileblad sWirdeba mogeba, anu aqvs Sesabamisi motivacia.<br />
amis Semdeg dgeba SekiTxva _ moigebs ki?! aqvs mogebis<br />
potencialuri SesaZlebloba?! es ukve TiToeuli moTamaSis<br />
informaciulobis donesa da misi analitikuri azrovnebis,<br />
Tu gnebavT, gamWriaxobis unarzea damokidebuli,<br />
Tumca iRbalic TamaSobs garkveul rols.
28<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
sistemebi X-iT<br />
sistemuri dakvirvebisa da ariTmetikis (maTematikis)<br />
SedarebiT martivi elementebis codnis safuZvelze advilad<br />
davaskvniT, rom amaTuim Sexvedris sami mosalodneli<br />
Sedegidan (wageba, mogeba, fre) oris `xelSi daWera~<br />
(oris Sen sasargeblod kontroli) sagrZnoblad zrdis<br />
mogebis Sanss.<br />
albaTobis Teoriis fuZemdebluri principebidan gamomdinare,<br />
mosalodneli Sedegis sami variantidan (mogeba,<br />
wageba, fre) erT-erTze aqcentis gakeTeba (erT-erTis Ser-<br />
Ceva) niSnavs imas, rom Tqveni mogebis Sansi aris 33,33%,<br />
anu garantirebuli mogebis mxolod mesamedi; 66,66%-Si<br />
ki (or mesamedSi) Casafrebulia wageba. sxvanairad rom<br />
vTqvaT _ sami variantidan igeb erTSi, xolo ageb orSi.<br />
axla aviRoT SemTxveva, rodesac vTamaSobT e.w. daz-<br />
RveviT, anu erTi variantis nacvlad fsons vdebT erTdroulad<br />
or varianze: an 1X-ze, an X2-ze, an1/2-ze. am<br />
SemTxvevaSi mogebis Sansi Seadgens 66,66%-s, xolo wageba<br />
gvelodeba mxolod 33,33%-iT, rac gacilebiT ukeTesia,<br />
vidre is SemTxveva, rodesac fsons vdebT erT romelime<br />
mosalodnel Sedegze.<br />
es Zalian kargad moexsenebaT totalizatoris `mamebs~<br />
da amitomac aris, rom or Sedegze erTdroulad dadebuli<br />
fsonis SemTxvevaSi Sesabamisi koeficienti (`kuSi~) gacilebiT<br />
naklebia, vidre calkeulad aRebuli (fre, wageba,<br />
mogeba) SedegisaTvis, Tumca mainc 1-ze meti (1,1-1,15-1,20-
vaxtang WankotaZe<br />
29<br />
1,25-1,30 da a.S.).<br />
anu, erT SemTxvevaSi totalizatori<br />
gaZlevs SesaZleblobas,<br />
rom gazardo<br />
mogebis Sansi 33,33%-dan<br />
66,66%-mde, magram iqve<br />
gimcirebs mosagebi Tanxis<br />
moculobas, Tumca gitovebs<br />
Sanss, rom moigo dadebul<br />
fsonze meti.<br />
ganvixiloT aseTi magali-<br />
Ti. vTqvaT, rom maspinZels<br />
mogebaze koeficientad aqvs<br />
2, xolo 1X-ze _ 1,2 (fsonis<br />
sidide 10 lari). Tu<br />
SevCerdebiT mogebaze da bileTSi CavwerT 1-ans, maSin<br />
33%-is (CamovaSoroT measedebi, msjelobis gamartivebis<br />
mizniT) albaTobiT SeiZleba movigoT 10 lari Tavnis<br />
gamoklebiT. xolo, Tu fsoni davdeT erTdroulad or<br />
Sedegze anu 1X-ze, maSin ukve mogebis Sanss vzrdiT 66%mde,<br />
anu 2 laramde.<br />
anu, rogorc vxedavT, erT Sedegze Tu vakeTebT fsons,<br />
SesaZloa (33%-is albaTobiT movigoT erTi-erTze (radgan<br />
koeficienti iyo 2), xolo or Sedegze fsonis erTdroulad<br />
dadebis SemTxvevaSi vigebT (66%-is albaTobiT) fsonis<br />
me-5-s, anu 2 lars.<br />
ismis SekiTxva _ romeli sjobia: 33%-is albaTobiT
30<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
moigo meti, Tu 66%-is albaTobiT<br />
moigo naklebi.<br />
damerwmuneT, rom pasuxis gacema<br />
arc Tu ise advilia. yvelaferi<br />
damokidebulia moTamaSis gemovnebaze,<br />
azartis xarisxze, finansur<br />
SesaZleblobaze da a.S.<br />
pragmatuli (praqtikuli) mosazrebebidan<br />
gamomdinare vfiqrob,<br />
rom moTamaSem kursi unda aiRos<br />
SedarebiT mcire mogebaze Sansis<br />
66%-mde gazrdis SesaZleblobis gamoyenebiT, anu iTamaSos<br />
X-is sistemiT an 1/2-is kategoriiT. yvela am Sem-<br />
TxvevaSi koeficienti 1-ze metia, anu raRac mogebis Sansi<br />
(66%-s albaTobiT) mainc arsebobs.<br />
yvela damerwmuneba elementarul WeSmaritebaSi, rom<br />
SedarebiT didi albaTobiT (66%) wagebas, gacilebiT<br />
jobia SedarebiT didi albaTobiT (66%) mogeba, Tumca<br />
ukanasknel SemTxvevaSi mogebuli Tanxa iqneba naklebi.<br />
vZlevT ki sixarbes?! _ es ukve TiToeuli moTamaSis<br />
gadasayveti gaxlavT.<br />
aqve, kidev erTxel gavusvamT xazs isevdaisev banalur<br />
WeSmaritebas, rom mainc nebismieri mogeba (rogori mcirec<br />
ar unda iyos is) jobia wagebas.
vaxtang WankotaZe<br />
`monusaois~ niuansebi<br />
miuxedavad totalizatoris `drakonuli~ wesebisa da<br />
kanonebisa, moTamaSeebs mainc sTavazoben mogebis Sansis<br />
gazrdis raRac SesaZleblobebs (gvamarageben sainformacio<br />
masalebiT, telemimoxilvebiT, gasuli sezonebisa da<br />
wlebis statistikuri monacamebiT, yoveldRiuri TamaSebis<br />
SedegebiT, gundebis `SidasamzareuloSi~ mimdinare mdgomareobis<br />
Sesaxeb analiziT da a.S.).<br />
am SemoTavazebaTa Soris (erT-erTze, kerZod X-ebiT<br />
TamaSze Cven ukve visaubreT) mniSvnelovnad SeiZleba<br />
CaiTvalos e.w. `minusaoi~ sistemiT TamaSi, rac iTvaliswinebs<br />
mogebis Sansis gazrdis SesaZleblobas mosalodneli<br />
Sedegis e.w. dazRveviT.<br />
es sistema rTulia X-ebiT TamaSis sistemasTan SedarebiT,<br />
magram, vfiqrob, rom qmnis mogebis gazrdis ufro<br />
met Sanss, Tumca moiTxovs fsonebis mniSvnelovan gazrdasac.<br />
sxvanairad rom vTqvaT, es sistema iZleva saSualebas,<br />
moigo (bevri an cota) im SemTxvevaSic ki Tu SerCeuli<br />
TamaSebis saerTo raodenobidan ar gaamarTla erTma, orma,<br />
samma da a.S. Sedegmac ki.<br />
#3 cxrilidan kargad Cans, Tu ramdeni varianti arsebobs<br />
e.w. `minusaoi~ sistemaSi da romel SemTxvevaSi<br />
(variantSi) SeiZleba mogebis Sansis gazrda. dasanania,<br />
rom moTamaSeTa umravlesoba ar TamaSobs am sistemiT,<br />
radgan am sistemaSi ufro metia arwagebis (Sesabamisad<br />
mogebis) Sansi.<br />
31
32<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
cxrili #3
vaxtang WankotaZe 33<br />
imisaTvis, rom SedarebiT naTeli gaxdes am sistemiT<br />
TamaSis niuansebi _ ukeTesi iqneba ganvixiloT konkretuli<br />
magaliTebi.<br />
msjelobisa da angariSis gamartivebis mizniT saTamaSo<br />
koeficientad SevarCioT ricxvi `2~ (damerwmuneT, rom<br />
sxva sididis koeficientebis, anu `kuSebis~ SemTxvevaSi<br />
saerTo daksvnebi da Sedegebi iqneba analogiuri _ gansxvaveba<br />
iqneba mxolod mogeba-wagebis absolutur sidide-<br />
Si.<br />
varianti (3-1)<br />
anu virCevT sam TamaSs da Sesabamisi wesiT vavsebT<br />
(vadgenT) baraTs (bileTs).<br />
#3 cxrilis mixedviT fsonis minimaluri Tanxa aris<br />
sami (an misi jeradi) lari. Tumca Tanamedrove kompiuteruli<br />
programebi iZlevian nebismieri sididis fsonis<br />
dadebis saSualebas da mogebis saboloo Sedegic mis<br />
mixedviT iangariSeba. unda gvaxsovdes, rom TamaSSi `muSaobs~<br />
dadebuli fsonis mxolod mesamedi anu Cven SemTxvevaSi<br />
1 lari (Tu fsons davdebT 6 lars, imuSavebs 2<br />
lari, 12 laris SemTxvevaSi _ 4 lari da a.S.).<br />
Tu samive Sedegi gamovicaniT, maSin baraTi uzrunvelyofs,<br />
am SemTxvevisaTvis, maqsimalur mogebas. raki `samuSaod~ avir-<br />
CieT koeficienti `2~, maSin bileTi (baraTi) igebs:<br />
(2X2)+(2X2)+(2X2)=12 lars
34<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
Tu Tavns gamovaklebT, maSin sufTa mogeba Seadgens 9<br />
lars, anu dadebul fsonze samjer mets.<br />
SerCeuli bileTi im SemTxvevaSic igebs, roca gamocnobilia<br />
ori Sedegi, erTma ki ar gaamarTla.<br />
Cvens mier pirobiTad SerCeuli koeficientis (2) Sem-<br />
TxvevaSi bileTi (baraTi) igebs:<br />
2X2=4 lars<br />
anu Tavnis gamoklebiT sufTa mogeba Seadgens erT lars,<br />
Tumca aq ukve drouli iqneba gavakeToT miniSneba koeficientebis<br />
(kuSebis~) sidideze. ori Sedegis gamocnobis<br />
dros bileTi iZleva sufTa mogebas (sxvadasxva odenobiT)<br />
im SemTxvevaSi, Tu koeficientebis namravli metia samze.<br />
Tu ori koeficientis namravli naklebia `3~-ze, maSin<br />
bileTi marTalia igebs, magram igebs dadebul fsonze naklebs.<br />
magaliTad, Tu koeficientebia 1,7 da 1,6 maSin bileTi<br />
igebs 2,72 lars, anu dadebul fsonze naklebs, magram<br />
sagulisxmoa is garemoeba, rom moTamaSe srulad ar aris<br />
wagebuli da raRac Tanxas mainc ibrunebs.<br />
varianti (3-1)+1<br />
am SemTxvevaSic sami TamaSis Sedegi monawileobs, oRond<br />
fsonis sidide ganisazRvreba 4 (an misi jeradi) lariT da<br />
Sesabamisad izrdeba mosalodneli mogebis sididec.
vaxtang WankotaZe 35<br />
Tu (3-1)-is SemTxvevaSi mogeba (roca samive Sedegia<br />
gamocnobili) iangariSeba ase:<br />
(2X2)+(2X2)+(2X2)=<br />
(3-1)+1-is SemTxvevaSi mogeba iTvleba Semdegnairad:<br />
(2X2)+(2X2)+(2X2)+(2X2X2)=<br />
emateba e.w. `sruli~ (2X2X2).<br />
aqve saWirod migvaCnia aRvniSnoT, rom (3-1)+1 sistemiT<br />
TamaSis dros Tu mxolod ori Sedegia gamocnobili, ma-<br />
Sin e.w. `sruli~ aRar emateba mogebas da iangariSeba ise,<br />
rogorc (3-1)-is SemTxvevaSi. anu (3-1)+1 sistemiT TamaSi<br />
mniSvnelovan efeqts iZleva samive Sedegis gamocnobis<br />
dros.<br />
axla vnaxoT, Tu ras iZleva (3-1)+1 sistema (isev vi-<br />
RebT koeficientebad `2~-s).<br />
vimeorebT _ fsonis sididea 4.<br />
samive Sedegis gamocnobisas gveqneba:<br />
(2X2)+(2X2)+(2X2)+(2X2X2)=20<br />
ori Sedegis gamocnobisas ki gveqneba<br />
2X2=4
36<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
anu miviRebT imas, rac davdeT fsonis saxiT, rac imas<br />
niSnavs, rom ar wavageT, Tumca aqac didi mniSvneloba aqvs<br />
SerCeuli koeficientebis sidideebs (SeiZleba wavagoT,<br />
mxolod nawilobriv).<br />
gTavazobT cxrils, romelic naTel warmodgenas qmnis<br />
imis Sesaxeb, Tu romeli `minusaoi~ sistemiT jobia<br />
TamaSi _ (3-1)-iT, Tu (3-1)+1-iT (koeficientebad viRebT<br />
isev `2~-s).<br />
cxrili #4<br />
gamocnobili<br />
Sedegebis<br />
raodenoba<br />
1) gamocnobilia 2<br />
2) gamocnobilia 3<br />
3) gamocnobilia 1<br />
mogeba<br />
(3-1)<br />
fsoni 3<br />
4<br />
12<br />
0<br />
mogeba<br />
(3-1)+1<br />
fsoni 4<br />
raRa Tqma unda, mogeba _ nawilobriv wagebis odenoba<br />
damokidebulia koeficientebis (`kuSebis~) mniSvnelobaze<br />
da isini unda SearCios moTamaSem, Tumca cxrilis mixedviT<br />
Tu vimsjelebT, advilad davaskvniT, rom<br />
a) Tu gamovicnobT or Sedegs, maSin jobia viTamaSoT<br />
sistemiT (3-1);<br />
b) Tu darwmunebuli varT, rom gamovicnobT samive<br />
Sedegs, maSin jobia TamaSi (3-1)+1 sistemiT.<br />
4<br />
20<br />
0
vaxtang WankotaZe<br />
varianti (3-2)<br />
cnobilia, rom aseTi sistemiT (aseve 4-3, 5-4, 6-5 da<br />
a.S. sistemebiT) TamaSis dros koeficientebi ikribeba, gansxvavebiT<br />
(3-1) an (4-2), (5-1) da a.S. sistemebisgan, sadac<br />
koeficientebi mravldeba erTmaneTze da mere ikribeba.<br />
zemoT Cven aRvniSneT, rom `2~-ze naklebi sidideebis<br />
jami ufro metia amave sidideebis namravlze da es marTlac<br />
asea. gamoviyenoT ricxvebis es Tviseba da kidev erTi<br />
Sansi CavayenoT mogebis samsaxurSi.<br />
`2~-ze nakleb koeficientad SevarCioT, magaliTad 1,5.<br />
gamocnobili<br />
Sedegebis raodenoba<br />
1<br />
2<br />
3<br />
(3-1)<br />
Sedegi<br />
0,00<br />
2,25<br />
6,75<br />
cxrili #5<br />
(3-2)<br />
Sedegi<br />
1,50<br />
3.00<br />
4.50<br />
rogorc cxrilidan Cans 1,5 (`2~-ze naklebi) koeficientis<br />
SerCevis or SemTxvevaSi upiratesoba eniWeba (3-2)<br />
variants, xolo erT SemTxvevaSi (3-1) variants. Tum-<br />
37
38<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
ca `2~-ze nakleb koeficientTa Soris moiZebneba iseTi<br />
`kuSic~, roca suraTi icvleba, Tumca (3-2) variantis<br />
nawilobrivi upiratesoba mainc ZalaSi rCeba.<br />
avirCioT 1,2 koeficienti (`kuSi~).<br />
gamocnobili<br />
Sedegebis raodenoba<br />
1<br />
2<br />
3<br />
(3-1)<br />
Sedegi<br />
0,00<br />
1,44<br />
4,32<br />
cxrili #6<br />
(3-2)<br />
Sedegi<br />
1,20<br />
2,40<br />
3,60<br />
rogorc vxedavT 1,2 koeficientis SerCevis SemTxveva-<br />
Si (3-2) varianti inarCunebs upiratesobas or poziciaSi<br />
_ roca gamovicnobT erT an or Sedegs. sami Sedegis gamocnobis<br />
SemTxvevaSi ki upiratesoba eniWeba (3-1) variants,<br />
iseve rogorc wina SemTxvevaSi.<br />
asea Tu ise, yovel konkretul SemTxvevaSi (roca vTamaSobT<br />
`2~-ze naklebi koeficientebiT da e.w. `minusaoi~<br />
sistemiT), yvelaferi damokidebulia moTamaSis gemovnebaze.
vaxtang WankotaZe<br />
variantebi (5-2) da (5-3)<br />
aseTi variantebiT TamaSi SedarebiT rTulia, vidre (3-<br />
1) an (3-1)+1, magram seriozulad izrdeba rogorc fsonis<br />
odenoba, ise SedarebiT metis mogebis Sansic.<br />
(5-2) da (5-3) variantebiT TamaSis dros fsonis raodenoba<br />
erTidaigivea da udris 10-s.<br />
cnobilia, rom (5-2) variantis SemTxvevaSi minimaluri mogebisaTvis<br />
aucilebelia sami Sedegis gamocnoba mainc, maSin<br />
roca (5-3) variantiT TamaSis dros sakmarisia 2 Sedegis gamocnoba<br />
mainc, raTa moTamaSe ar darCes srulad wagebuli.<br />
imis gasarkvevad, Tu romeli variantia umjobesi, moviyvanT<br />
cxrils, saidanac kargad gamoCndeba maTi `minuspliusebi~.<br />
angariSis gasaadvileblad koeficientad gamoviyenoT<br />
isev `2~.<br />
gamocnobili<br />
Sedegebis raodenoba<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
(5-2)<br />
Sedegi<br />
0<br />
0<br />
8<br />
32<br />
80<br />
cxrili #7<br />
(5-3)<br />
Sedegi<br />
0<br />
4<br />
12<br />
24<br />
40<br />
39
40<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
rogorc moyvanili cxrilidan Cans, orive variants<br />
aqvs Tavisi naklic da upiratesobac. kerZod, ori da sami<br />
Sedegis gamocnobis SemTxvevaSi upiratesoba aqvs (5-3)<br />
variants, xolo oTxi da xuTi gamocnobili Sedegis Sem-<br />
TxvevaSi sruli upiratesoba aqvs (5-2) variants. aqedan<br />
gamomdinare, Tu myarad gjeraT, rom gamoicnobT samze met<br />
Sedegs, bunebrivia Tqveni arCevani gaakeToT (5-2) variantze.<br />
aRsaniSnavia, rom sxva koeficientebis SerCevis SemTxvevaSi<br />
konkretuli cifrebi da ricxvebi Seicvleba, magram<br />
am variantebisaTvis damaxasiaTebeli minus-pliusebi<br />
ZalaSi rCeba.<br />
rogorc zemoT aRvniSneT (cxrili #4), `minusaoi~<br />
sistemas gaaCnia uamravi varianti, romelTa detaluri<br />
garCeva zedmetad migvaCnia. ise ki vityviT, rom sxva yvela<br />
danarCeni varianti bevri arafriT gansxvavdeba ukve<br />
ganxiluli variantebisagan, Tumca sagrZnoblad izrdeba<br />
fsonisa da wageba-mogebis Tanxebis odenoba.<br />
Cven SevexeT yvelaze ufro popularul variantebs, danarCeni<br />
ki warmoadgens TiToeuli moTamaSis tvinis Wyletis<br />
sagans.<br />
elementaruli daskvnis gakeTeba ki (am paragrafis<br />
mixedviT) SeiZleba imasTan dakavSirebiT, rom e.w. `minusaoi~<br />
sistemiT TamaSi ufro met Sanss iZleva mogebis (iseve,<br />
rogroc X-ebiT TamaSi) misaRwevad, vidre e.w. `gadabmuli~<br />
sistemiT TamaSi.
vaxtang WankotaZe<br />
e. w. `piramida~<br />
wina paragrafebSi mokled aRvniSneT adamianis erT<br />
sisusteze, rasac sixarbe hqvia. gvinda, rom rac SeiZleba<br />
bevri movigoT da zogjer, saamisod, yovladgaumarTlebel<br />
riskze mivdivarT.<br />
erT-erTi aseTi sarisko variantad migvaCnia e.w. `piramidis~<br />
sistemiT TamaSi, anu rodesac erT romelime<br />
gunds `misdev~ manamde, sanam ar iTamaSebs fred, romel<br />
Sedegsac yovelTvis aqvs didi koeficienti (`kuSi~).<br />
yovel axal turSi (fres molodinSi) giwevs fsonis<br />
gaormageba (minimum). Zneli warmosadgeni sulac ar aris,<br />
Tu ra raodenibis fsonis dadebamde unda mivides moTamaSe,<br />
Tu arCeulma gundma 10-15 turis ganmavlobaSi ar<br />
iTamaSa fred.<br />
aravis vusurvebT am sistemiT TamaSs. Tumca arian adamianebi,<br />
romlebsac bevri e.w. Tavisufali fuli aqvT da<br />
Tavs uflebas SeiZleba aZlevdnen amgvari `garTobis~.<br />
azartic albaT garkveul sazRvrebSi SeiZleba iyos<br />
met-naklebad gamarTlebuli, radgan azartis gareSe arsebobasac<br />
gahkravs uferuli elferi.<br />
41
42<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
daskvnebi, rekomendaciebi,<br />
mosazrebebi<br />
1 iTamaSe e.w. `Tavisufali TanxiT~, romlis dakargvac<br />
mniSvnelovnad ar daazaralebs ojaxis biujets;<br />
2. patara TanxiT (fsoniT) didi Tanxis mogeba<br />
praqtikulad Zalian Znelia. ufro advilia SedarebiT<br />
didi TanxiT, SedarebiT patara Tanxis<br />
mogeba;<br />
3. rac ufro meti raodenobis TamaSebs mouyri Tavs<br />
erT baraTSi (bileTSi), miT ufro naklebia mogebis<br />
Sansi da piriqiT;<br />
4. mravalnair ZalianZnelad gamosacnob Sedegs Soris<br />
SedarebiT naklebadZneli gamosacnobia erT-erTi<br />
gundis mogeba;<br />
5. sZlie Sen TavSi ucbad, erTi xelis dakvriT didi<br />
mogebis macdunebel survils, anu sixarbes;<br />
6. mogebis SemTxvevaSi ucbaTve nu gavardebi da nu daetakebi<br />
totalizators axali aucilebeli `gamar-<br />
Tlebis~ molodiniT;<br />
7 ar gamoiyeno sxvadasxva baraTSi erTidaigive Tama-<br />
Sis mosalodneli Sedegi;<br />
8. kargad unda gaxsovdes, rom `wageba da mogeba Zmebia<br />
arian~ da erTma an Tundac orma-samma wagebam<br />
ar unda migiyvanos sasowarkveTamde;
vaxtang WankotaZe 43<br />
9. igebs is (umetes SemTxvevaSi), vinc gasarTobad TamaSobs;<br />
10. wagebuli iyo, aris da iqneba is, vinc totalizatorSi<br />
eZebs gamdidrebis wyaros;<br />
11. erTjeradi didi mogebis molodinSi yoveldRiur<br />
wagebas gacilebiT jobia yoveldRiuri mcire mogebis<br />
mcdeloba;<br />
12. mogebis Sansis gasazrdelad sasurvelia baraTSi<br />
TamaSebis raodenobis maqsimalurad Semcireba da<br />
fsonis SeZlebisdagvarad gazrda;<br />
13. sasurvelia `daspecialistde~ 4-5 qveynis safexburTo<br />
`industriaSi~, rac dagexmareba mosalodneli<br />
Sedegebis amocnobis SesaZleblobis gazrdaSi;<br />
14. patara koeficientebis kombinaciiT (e.w. `blokebi~)<br />
didi ricxvebis miRebis mcdeloba iwvevs SerCeuli<br />
TamaSebis raodenobis zrdas, rac Tavis mxriv amcirebs<br />
mogebis Sanss;<br />
15. SeimuSave Seni `sakuTari `stili~, `meTodi~ da<br />
iyavi misi erTguli. Tu ki viRacam moigo raRaca<br />
meTodiT, im wuTSive nu mibaZav mas da nu Seecdebi<br />
`kopirebas~;<br />
16. mosalodneli e.w. alogikuri Sedegi, xSirad SeniRbulia<br />
koeficientebis (`kuSebis~) saSualebiT;<br />
17. mogebis Sansis gasazrdelad sasurvelia moTamaSem<br />
airCios X-ebiTa da e.w. `minusaoiT~ TamaSis variantebi,<br />
rac garkveulwilad anxorcielebs garkveuli<br />
dazRvevis funqcias;
44<br />
rogor gavzardoT mogebis Sansi<br />
18. mogebis saqmeSi dadebiTi rolis TamaSi SeuZlia<br />
momdevno dRis romelime TamaSis Sedegis gamomxatvel<br />
SedarebiT dabal koeficients (1,2-1,3-1,35),<br />
romlis sapirispiro koeficientis mniSvneloba<br />
iqneba didi da misi dazRvevis mizniT gamoyeneba<br />
mogvcems varirebis saSualebas;<br />
19. gaxsovdes, rom motivacia did gavlenas axdens mosalodnel<br />
TamaSis Sedegze;<br />
20. nu dagaviwydeba, rom asprocentiani mogebis recepti<br />
(panacea) ar arsebobs _ mogebis gazrdis Sansi<br />
ki uamravia;<br />
21. SeecadeT aqcenti gaakeToT maspinZel gundze.<br />
gaxsovdeT, rom Sexvedrebis daaxloebiT samocdaa-<br />
Ti procenti mTavrdeba maTTvis sasurveli SedegiT.<br />
dabolos, mkiTxveli albaT ityvis _ am patara wignSi<br />
rac weria, es xom mec kargad vicodio.<br />
geTanxmebiT, rom kargad iciT, magram samwuxaroa da<br />
dasanani, rom ucbad da didi mogebis survili xSirad<br />
gvaviwyebs praqtikiT dadasturebul elementarul WeSmaritebebs.<br />
mTavari ki mainc is aris, rom TamaSi yvelas SeuZlia,<br />
sixarbis Zleva ki mxolod erTeulebs.