Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Nazionalismoa eta hezkuntza 103
Azken aspektu hori R. Bendixek ere azpimarratzen du, hezkuntza sistemaren
garapenaren zioetako bat ideologia politiko guztien onespenean zetzala dioenean: 13
“... es probable que el vasto desarrollo de los sistemas de educación nacional obedezca a
que la exigencia de educación elemental abarca todo el espectro de creencias políticas. La
sustentan los conservadores, quienes temen la intrínseca indocilidad del pueblo y
piensan que ella puede domarse si se lo instruye en los principios fundamentales de la
religión y se le inculca lealtad al rey y a la patria. Los liberales, por su parte, arguyen
que el Estado nacional demanda que la ciudadanía sea educada por sus órganos. Y los
representantes populares afirman que las masas del pueblo, que contribuyen a la riqueza
del país, deben gozar junto con los demás los beneficios de la civilización.” (Bendix
1974: 94)
F. O. Ramirezek eta J. W. Meyerrek, bestalde, argi eta garbi baiezten dute
sistema ekonomikoaren aldakuntzak ez direla hezkuntza sistema berrien
sortzapenaren irizpide esplikatiboa. Euren aburuz, azalpena ezin da bilatu
ezkerretatik egindako teorizazioan, hots, klase kapitalistaren beharrizan
funtzionalean, Bowlesek eta Gintisek egiten duten moduan; ez eta eskuinetatik
egindakoan ere, alegia, sistema sozialak, bere osotasunean, exijitutako baldintzen
garapenean, ikuspegi funtzionalistak aldarrikatzen duen bezala. Izan ere, teoria biek
logika berari eusten diote: masa hezkuntzak lagundu egiten du gero eta
diferentziatuagoa den sistemaren beharrizan funtzionalak topatzen (Ramirez/Meyer
1980: 371-72).
A. de Swaan bat dator oso-osoan kritika horrekin: marxistek zein
funtzionalistek exijentzia sistemiko terminotan aztertu dute arazoa, bere iritziz.
Marxisten kasuan, ez dute kontuan hartu, berriro ere, enpresaburuek, batzuetan,
hezkuntzaren aurka jo zutela eta babesten bazuten ere, beste talde batzuek ere
13 Ideia hori -alegia, hezkuntzaren hedapenean proletalgoak eta herri klaseek interes nabaria erakutsi
zutela- beste herrialde batzuetara aplikaturik ere adierazi ohi da. Halaxe agertzen da espainiar
estatuaren kasuan, esate baterako, non, Pérez Diazen arabera, langile mugimenduak irakaskuntzaren
beharrizana bere-berea egin baitzuen, askapenerako tresna izango zelakoan (1972: 132); edo,
paradoxikoki, Ingalaterraren kasurako, Bowlesek eta Gintisek beraiek diotenez, ugazabak zein
langileak hezkuntzaren hedapenaren alde agertu baitziren, helburu zeharo ezberdinak bazituzten ere
(1985: 212).