Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

88 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
estatuetan, berriki, oinarrizko hezkuntzarako eskubidea betebehar bihurtu da,
herritartasunari loturik doazen gainerako eskubideak ez bezala (boto ematearena,
kasu), zeintzuetan eztabaida eta oztopo gehiago agertzen baitira (Bendix 1974: 90).
Gorago esan bezala, ezein azpikomunitatek ez duenez zeregin hau betetzeko
gaitasunik, estatuak hartzen du bere gain eskubidea legez bermatzea, eta
garrantzitsuena dena, estatuaren beraren ezaugarri bilakatzen da, hezkuntza
sistemak betetzen dituen funtzio sozialek, ekonomikoek eta politikoek, funtsean,
gizartearen biziraupena ziurtatzen dute eta. Bestela esanda, herritarren bizi
baldintzen eta integrazio soziopolitikoaren babesle da estatua:
"El grado de alfabetización y competencia técnica que se exige como moneda corriente
conceptual en un medio estándar a los miembros de una sociedad para tener
posibilidades reales de empleo y gozar de una ciudadanía honorable plena y efectiva es
tan elevado que no puede ser proporcionado por las unidades de parentesco o locales al
uso. Sólo lo puede hacer algo similar a un sistema educativo 'nacional' moderno (...)."
(Gellner 1988: 52)
Horrez gain, hezkuntza sistema modernoaren beraren konplexutasunak
estatuaren interbentzioa exijitzen du nahitanahiez. Horren adibide litzateke
hezkuntza sistema finantzatzeko erabiltzen den diru kopurua. Adierazgarriak dira
Azevedok orain hogeita hamar urte emandako kopuruak: Italian, Frantzian eta
Japonian, estatu aurrekontuaren %8a zen, batez beste; baina Suitzan eta Danimarkan
%20ra ere heltzen zen (Azevedo 1966: 307).
Horrenbestez, hezkuntza sistema modernoak, biztanleriaren eskolatze
orokortua ekarri dutenak, Estatu Hezkuntza Sistema deitu ohi dira. Berauek
irakaskuntzaren garapen historikoaren mugarri izan dira, eta XX. mendean gizarte
moderno guztietan daude indarrean.