Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Nazionalismoa eta hezkuntza 85
problematzat ikusten. Sozializazioa, beraz, komunitatean eta lanbideen ikasketan
gauzatzen zen (Varela/Alvárez-Uría 1991: 15-23). Erdi Aroko zibilizazioak ez zuen
hezkuntzari buruzko ardurarik:
"Las clases de edad del neolítico, o la paideia helenista, suponían una diferencia y un
paso del mundo de los niños al de los adultos, transición que se efectuaba gracias a la
iniciación o a una educación. La civilización medieval no percibía esa diferencia y
carecía, pues, de esta noción de paso." (Ariès 1987: 540)
Aro Modernoaren hastapenetan hezkuntzarekiko ardura berpiztu zen eta
zenbait gizarte sektorek hezkuntza formalaren eragina jaso zuten. Hezkuntza mota
hori zeharo bokazionala zen, Elizan eta lanbide kultoetan edota estatu burokrazian
aritu behar zutenak baino ez baitziren heziak izaten. Hartara, Kolejioak izan ziren,
XVI. mendetik aurrera, talde boteretsu hauen semeak, haurtzaro aberatsa osatzen
zutenak, hezteko erabili ziren instituzioak. 3 Nobleziaren aurreko sozializazioarekin
erkaturik, Kolejioek etena ekarri zuten, eta estreinakoz, familiaren sozializazioaren
jarraipen izan ziren. Haurtzaro pobrea, aldiz, ospitale, ospizio eta abarrekoetan izaten
zen entzerratua. Bien arteko diferentziak nabariak ziren helburu, metodo eta
espazioaren erabileran, eta gehienezko errepresioa eta gutxieneko jakinduria, zer
esanik ez, pobreentzako instituzioei zegozkien (Varela/Alvárez-Uría 1991: 27-31).
Horien ardura, aurrekoetan ez bezala, ez zen familiarena, bestelako erakundeena
baizik, lehian zeuden Eliza diferenteena batik bat, Erreforma eta Kontrarreformaren
garaietan Elizak izan baitziren hezkuntza formal apurraren esklusiba eduki zutenak.
Eskolak ez ziren, orduan, hezkuntza gune, adoktrinamendu erlijioso hutsera
bideraturik zeuden instituzioak baizik (de Swaan 1992: 71).
Haurtzaroaren definizio soziala gizarte modernoari dagokio. Izan ere,
haurtzaroa, egun ulertzen dugun moduan, XVI. mendetik aurrera hasten da
3 Instituzio honen azterketa historikorako, ik. Durkheim 1992, 10. kapitulua.