Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa aurrez aurre 561
esan dugu, eta horixe frogatzen saiatu gara ikastolaren eta eskola publikoaren
osagarritasunari buruzko diskurtsoak azaldu ditugunean (ik. 4.3.4.2). Hala ere,
baterakuntza kontzeptua ez da izan esangura bakarrekoa; aitzitik, eta esan
dugunez, hain da kontzeptu labainkorra, non desadostasun handiak ekarri
baititu abertzaleen artean hura benetan bultzatua zen ala ez erabakitzeak.
EILASek, adibidez, baterakuntzaren kontra egotea egozten zion Ikastolen
Elkarteari, 112 eta honek, berriz, baterakuntzarako baldintzarik ez zegoela
adierazten zuen. Azken adibide bat jarririk, EAJk guztiz bideragarri ikusten
zuen ikastolen baterakuntza, urrats hau askatasunez emanez gero (EAJ-PNV
1990: 7), baina HBk behin baino gehiagotan kritikatu zion jarrera hori, PSE-
PSOErekiko akordioari loturik egotean, eskola publikoa eta ikastolaren
baterakuntza prozesuaren oztopotzailetzat jotzen baitzuen EAJ (ik. Izagirre
1989). Teorikoki, gehienak zeuden baterakuntzaren alde, baina zenbaitengan
nabaria zen baterakuntzari zioten beldurra, funtsean, integrazio huts bihur
zitekeelakoan. Bestenaz ere, beldur hori aspaldikoa dela esan liteke eta, nola
edo hala, azaleraturik geratu da Hezkuntza Sistema Propioari buruz
abertzaleek eraikitzen dituzten diskurtsoetan. 113 Nabarmen agertzen da beldur
hau HBk adierazten duenean:
"Ikastolak eta eskola transferituen bategitea, status juridiko berri bat
gauzatzearen ondorio gisa baino, berez helburua den zerbait aurkezteko arriskua
dago. (...). Administrazioak oraingo ereduaren luzapen huts gisa inposaturiko
112 Adibide ugari jar daiteke honen inguruan. Ikus, besteak beste, Ikastoletako STEE-EILAS
1989a, 1989b, eta Nogales 1992.
113 Ikus, horren harira, A. Perez-Agotek elkarrizketatutako abertzale baten iritziari egiten dion
iruzkina: "Desde luego, en el conflicto sobre escuela pública-ikastola, los que abogan por la
ikastola como solución para el desarrollo de la EGB, tienen en la cabeza el miedo a la
continuación del control de la escuela 'por Madrid'. Para I-1 no es clara la identificación de la
ikastola con la escuela privada y de la escuela pública con la pública, para él, sobre la 'ikastola'
existe mayor posibilidad de 'control vasco' y la 'escuela pública' significa meterse en la 'red
central', sujetarse a la 'política de Madrid', que puede cambiar (..); y aún reconociendo el
peligro de que por el 'sistema ikastola' puede crearse una red de enseñanza privilegiada por la
ayuda institucional autónoma, su veredicto final es claro: 'deshacernos de las ikastolas es
demasiado riesgo'." (Pérez-Agote 1987: 41-42)