Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa aurrez aurre 517
euskaldun gehien biltzen duen hezkuntza sarea. Sarritan, horrela, Ezker
Abertzalearen ingurune batzuentzat euskara da eskola publikoa legitimatzen
duen osagai bakarra (ik. Iztueta 1993b, 1994). Ez da hau, alabaina, egia osoa,
beherago ikusiko dugunez.
Eskola publikoaren aldeko jarrerak biguntzen diren heinean, euskararen
berreskurapen zeregina hezkuntza sistema osoari eransten zaio eta, inplizituki,
hortaz, ikastolak, sare publikoa eta sare pribatua maila berean jartzen dira. Ildo
honetatik doaz, besteak beste, EA (1990b) eta EAJ (Zarraoaren bidez kasu
honetan; ik. 1990). Alderdi nazionalista biok gainerako taldeek baino indar
handiagoz azpimarratzen dute ekimen sozialeko ikastetxeetara -alegia,
hezkuntza pribatura- euskararen irakaskuntza ziurtatzeko laguntza
administratiboak bideratu beharra (ik. Berriozabal 1991; Oregi 1991).
Eta, azkenik, Ezker Abertzalearen zenbait sektore eta Ikastolen Elkartea
dira eskola publikoaren ustezko izaera euskaldunaz mesfidatien agertzen
direnak. Lehenek, D ereduaren bermatzaile nagusia ikastola dela uste dute (ik.
Iztueta 1995: 132). Are gehiago, mugimendu euskarazalearen bitartez hedatu
den hizkuntza teoria multzoari eutsiz, ikastola euskal hiztun komunitatearen
benetako eremu trinkotzat hartu behar dela esaten da, diferentzia politikoen
gainetik euskararen batasunari eusten dion neurrian (Arrieta 1991: 41).
Ikastolak, horrela, hizkuntzaren sinbolo dira, euskal hiztunen
autokontzientziaren adierazpen, euskararen lurraldetasuna ziurtatzen dutenak.
Ikastoletan euskaltasuna eta euskara garatzen dira; beste ikastetxe guztiak,
aldiz, gurea edo osoa ez den giza sistemaren kultura garatzeko antolatu dira
(Apalategi 1994).