Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

510 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
defendatu dutenen aldetik ere, Euskadiko Ezkerraren inguruko Arnasa
aldizkaritik hartutako aipu honetan beha daitekeenez:
"El movimiento de ikastolas es uno de los más importantes logros en la historia de
la lucha del pueblo vasco por la recuperación de su personalidad. Su historia es
toda una épica de lo que puede conseguir un pueblo bajo la opresión más brutal y
al margen y en oposición al poder establecido y a sus instituciones."
(Altadil/Arregi/Agirre 1980: 41)
Inolako dudarik ez dute erakusten abertzaleek ikastolaren sorreraren
beharrizanaz, sare publikoak zeuzkan hutsuneak eskergak baitziren.
Ikastolarekiko hurbiltasun txikien dutenek ere ez dute koloka jartzen hasierako
ikastolaren egokitasuna. Egoera berrian goraipatzen ez dutelarik, edota haren
beharrizana bukatutzat ematen duten arren, ikastolaren sorreraren zilegitasuna
ederto finkatua dago mota guztietako ingurune nazionalistetan, eta euren
burua esplizituki abertzaletzat jotzen ez dutenen artean ere. 82
Hutsuneen artean, euskararen egoera jo ohi da garrantzizkoena. Denek
onartzen dute, hortaz, ikastolak balazta erabakigarria jarri ziola euskararen
galerari. Euskararekin batera, frankismoaren garaiko eskola publikoan ez
bezala, berrikuntza pedagogikoaren aldeko lan sakona egin izana ere
atzematen da sorreraren arrazoi eta justifikazio bezala. Eta, azkenik, herri
mugimendu zabal baten ekimen izana ere onartzen zaio. Herri partaidetzari
esker sortua eta mantendua izan zela baiezten da, nahiz eta arlo honetan
ñabardurak igarri erakundeen artean, batez ere frankismoaren azken urteetako
garapena aintzat harturik.
Horrela, EA, EAJ eta Ikastolen Elkartea dira ikastola gizarte ekimenaren
emaitza izana indartsuen azpimarratzen dutenak. Ikastolen Elkarteak, gainera,
82 Lehenen adibide bezala, ikus Onaindia 1988: 26. Bigarrenen artean, ik. Otano 1978: 55.