Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Euskal nazionalismoa eta hezkuntza: eskari deszentralizatzaileetatik ikastolara 343
aipatu irakasle lanpostu berriak eta azpiegituren egoera izaten dira egungo auzi
nagusiak. 89 Iparraldeko irakasleen estatusetik ondorioztatu den egoera
azpimarragarria dela uste dugu, Hegoaldeko ikastolaren ibilbidean zehar gertatu
diren barne gatazka iturri inportanteenetako bat irakaslegoaren presioa izan da eta.
Tarteko arrazoi ideologikoez gain, Hegoaldean, gurasoen balizko arbitrarietatearen
kontra aritu dira irakasleak, nondik alde bien arteko nolabaiteko banaketa -eta,
sarritan, aurkamendu bortitzak ere- etorri baitira. Aurreko azpiatalean ikusi ahal
izan dugun bezala, ikastolako langileen asaldura frankismoaren garaian hasi zen
gorpuzten, eta, garai hura amaituta, sindikatuek bideratu zuten, zeintzuek
berebiziko papera jokatu baitute ikastolaren publifikazioaren inguruko eztabaidetan,
ondorengo atalean ikusi ahal izango dugunez. Ez da horrelakorik gertatzen
Iparraldean. Ikastolako langileak estatu administrazioak ordainduak direnez gero
eta arlo honetan haren menpe diharduten neurrian, gurasoen balizko
arbitrarietaterako aukera gutxiago dago irakasleen kontratazioari eta lan baldintzei
dagokien aldetik. Horrez gain, ez da ahaztu behar -saio bat edo beste egon bada ere-
oraindik ez dela irakaskuntza mailako sindikatu abertzalerik eratu Iparraldean.
Beraz, hementxe ere topatzen dugu, Hegoaldeko ikastolarekin alderaturik,
Iparraldekoan kausitzen den batasunerako beste aldaera esplikatibo bat. 90
Honaino esandakoak ez garamatza ikastola esparru idiliko eta gatazkarik
gabeko bezala aurkeztera, barne desadostasunak badaude eta, logikoa denez. 91
Bereziki nabarmendu gura duguna da Seaska abian jarri zenetik topatu duen
problema latzena ikastolatik kanpotik etorri dela. Ez gara frantziar administrazioak
89 Negoziazio eta hitzarmenen edukiaz, ikus Etxebarria 1990: 134 eta hur.; eta Lantziri 1985.
90 Dudarik ez dago Iparraldeko ikastoletako irakasleak sindikatu ez-abertzaleren bateko kide izan
daitezkeena, baina, hala ere, horrek ez du ezeztatzen adierazten ari garen ideia, hau da, ikastolari
begira mugimendu nazionalistaren baitan garatu den gutxieneko adostasuna.
91 M. Goienetxek, lehenengo ikastolen ibilbidea aztertzean, batasun handia zegoela nabarmentzen du,
eta, neurri handi batez, halabeharrez gertatu zela iradokitzen du, ez baitzen posible gurasoen
ideologiaren araberako ikastola ezberdinak sortzea. Hartara, hasierako ikastolaren jardunaren
eragozpen nagusia tokian tokiko jauntxoak eta Eliza katolikoa izan zirela baiezten du, ikastola
marxisten ekimena zelako ustea hedatzen saiatu baitziren. Hala ere, barne desadostasunak bazeudela
dio, eta berauek, batik bat, irakasleen lan baldintzen inguruan garatzen zirela. Ikus Goienetxe 1974.