Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

322 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
honek ez du errealitate osoa azaltzen, eta -aldaera ekonomikoa baztertu barik- gure
ustez, etorkinen urritasuna ulertzeko gako nagusitzat, berriro ere, ikastola
nazionalismoari eta, ondorioz, euskarazaletasunari loturik garatu izana hartu
beharko litzateke.
Gutxi izanda ere, etorkinik bazegoen ikastolan, eta ildo horren arabera, guztiz
erratua iruditzen zaigu M. Heibergek esanikakoa, alegia, ikastola edozein tokitan
sortzen zela etorkinen etorrerari aurre egiteko modu esplizitu bezala (1991: 155).
Hala ere, neurri batean bederen, ikastolara bertaratzen ziren haurren osaketa
sozialaz egiten duen ondoko deskribapena nahiko zuzentzat jo daiteke, arazo
honetaz hausnartzeko ikastola kopuru jakin bat baino ez duela erabili kontuan hartu
behar den arren. Honen haritik, badirudi egile honen asmoa ez dela azterketa
koantitatibo baten emaitzak aurkeztea, ikastolaz aldez aurretik egindako
ezaugarripena birbaieztea baizik. Hona hemen bere azalpena:
"La composición social de los niños asistentes a las ikastolas refleja la composición
social del movimiento nacionalista. En las veintisiete ikastolas pobres, [de] las que
poseo información detallada, la inmensa mayoría de los niños procedían de un ambiente
de clase media o clase media inferior urbana. Sus padres eran por lo general trabajadores
cualificados, tenderos o comerciantes independientes, empresarios de pequeña escala y
profesionales. A estas escuelas no asistía casi ningún niño de familias inmigrantes
(excepto en Bilbao), ni tampoco niños de ambientes muy adinerados. Pocos campesinos,
igualmente, envíaban a sus niños a las ikastolas. Las familias rurales continuaban
viendo la educación en euskera perjudicial para las oportunidades futuras de sus
niños." (Heiberg 1991: 155)
Ikastola hedatuz zihoan neurrian, haren bultzatzaileek aurre egin behar izan
zioten ikastola gizartearen sektore jakin batzuena baino ez zelako kritikari eta,
ondorioz, behin eta berriz aldarrikatzen zuten ikastolaren izaera herrikoia. Hurrengo
atalean ikusi ahal izango dugunez, 80ko hamarkadan zehar, erakunde eta gogaide
langile mailan kokatzen ditu X. Aierdik (%55a), eta EAEko biztanleriaren batez besteko portzentaia,
berriz, %44koa dela dio (Aierdi 1993: 199).