Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Euskal nazionalismoa eta hezkuntza: eskari deszentralizatzaileetatik ikastolara 319
(Torrealday 1977: 463-464). Helburu nagusia dirua biltzea izaten zen, baina horren
inguruan eratzen ziren hamaika ekitaldik jarduera nazionalistaren funtsezko osagai
bilakatzea eragin zuen, M. Heibergek adierazten duen bezalaxe:
"Dado que el apoyo a las ikastolas se consideraba un deber de todos los vascos, la
asistencia y ayuda en la organización de estos acontecimientos culturales destinados a
recoger fondos se convirtió también en un gesto necesario de solidaridad. (...) las
ikastolas ayudaban a reintroducir a la población local en el nacionalismo." (Heiberg
1991: 156)
70eko hamarkadaren hasieran jadanik, ikastolarekin nolabaiteko harremana
edukitzea benetako euskaldun izatearen sinbolo bilakatu zen (Arpal/Asua/Dávila
1983: 54-55). Gero eta nabarmenago, ikastola hezkuntza/hizkuntza zereginetatik
harago zihoan fenomeno eta komunitate nazionalistaren aldarrikapenen topagune
bihurtu zen:
"En la densa vida social del País Vasco, la ikastola y sus miembros son un centro
referencial, donde los sectores nacionalistas acuden o moran, e incluso las
organizaciones políticas captan algunos de sus militantes. Es un signo de
autoafirmación, frente a la agresión a los símbolos vascos, y un enlace para la
comunicación de experiencias e información socialmente significativos sólo para
'Nosotros'." (Gurruchaga 1985: 260)
Honaino adierazitakoa laburbildurik, ikastola abagadune politiko erasokor
batean garatzen ari zen euskal nazionalismo eraberrituaren emaitza izan zela esan
daiteke. Mugimendu nazionalista osoaren bilgune izan zen eta, beraz, gainerako
arloetan bezalaxe, nazionalismoak gutxieneko ahobatasunez sustatu zuen hezkuntza
ekimen hura. Hala ere, ikastola finkatuz zihoan neurrian, errealitate berriari
erantzun beharrean kausitu zen eta, legearen babesaren bila abiatu ahala,
nazionalismoaren baitako desadostasun ideologikoak somatzen hasi ziren. Datozen
lerrootan prozesu honen bilakaera eta ondoko tirabirak aztertuko ditugu.