Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

272 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
nabarmentzekoa da nazionalismoak euskal erakundeentzat erreklamatzen zuela
hezkuntzaren kudeaketa; hots, botere politikoa exijitzen zuela -eta jadanik zuenaz
baliatzen zela- eta ez ekimen pribaturako askatasun hutsik, edota udalentzako
ahalmen gehitze soilik, besterik gabe.
Gure ustez, antzeko ideia bat adierazten du P. Dávilak, honako hau dioenean:
"Esta experiencia de las Escuelas de Barriada tiene su importancia, en cuanto al
desarrollo de una política educativa autóctona, marcada tanto por criterios de
adecuación lingüística, de renovación pedagógica, como de control por parte de las
corporaciones provinciales, en este caso de Vizcaya." (Dávila 1988: 51)
(Azpimarratua gurea)
Hortaz, I. Zabaletak egindako azterketa sakonera berriro joz, bat gatoz
berarekin adierazten duenean urte horietako hezkuntza arloko diskurtso eta
ekinbideak Autonomia Estatutuaren aldeko jardunaren testuinguruan kokatu behar
direla. Baina, Aranaren hezkuntza diskurtsoaz azaltzen genuen ñabardura antzetsua
egin dakiokeelakoan gaude, ezen aipatu historialariarentzat nazionalismoak
"..Euskal Herriak izango lukeen autonomiaz hitz egin arren, euskal lurralde bakoitzak
izango luke bere autonomia. Hots, ez dugu uste, inondik-inora, autonomia nazionala
denik, zuzenean euskal nazionalismoari dagokionez, egozten ari den, edo nahi den,
formula politikoa (...)" (1997: 502)
Hezkuntza sistema nazionala eraikitzeko materialak sortzen aritu arren, euskal
nazionalismoak eraikuntza proiektu garbirik ez zeukala baiezta daiteke,
ezabatu. Berriro ere, Landetarengan topa dezakegu tinkotasun horren adibidea. Euskal nazionalistek
Bizkaiko Diputazioaren gehiengoa zutelarik, euskal irakasleak prestatzeko eskola baten egitasmoa
landu zuten. Librea izango zen, derrigorrez, eskumen hori estatuari zegokion eta, baina euskal
diputazio guztien artean kudeatzekoa. Mankomunitatearen proiektuak aurrera jo ez, eta Bizkaiko
Diputazioaren pean egongo zen irakasle eskola bat egitea pentsatu zen. Honelaxe justifikatu zuen
Landetak: "... ya que no se puede llegar a la ansiada mancomunidad vasca, se conseguiría con ello
hacer un ensayo parcial de mancomunidad en una materia de tanta importancia como la que se
trata." (En la Diputación. La Escuela Normal Libre de Maestros, Euzkadi, 1918/VIII/30). Aipua eta
egitasmoaren berri jasoak daude in Zabaleta 1997: 437-438.