Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Euskal nazionalismoa eta hezkuntza: eskari deszentralizatzaileetatik ikastolara 253
halako moldez non gaitzetsi egiten baitzuen nazioa erregio legez antolatzea. Hartara,
erregionalismoa eta nazionalismoa termino kontrajarriak direla baieztu zuen
(Aranzadi 1931: 34-36). Nazioak berezko du askatasunerako eskubidea, baita
derrigorrezko ere eraketa politiko independenteaz hornitzea, baina, haren ustetan,
inportanteena nazioaren existentzia bermatzea zen. Adibidez, independentziaren
aldarrikapenak arriskuan jarriko balu nazioa, baztertu egin beharko litzateke.
Hortaz, nazionalismoak nazioa eraketa politiko egokiaz hornitzeko ekimenak
burutzen ditu, baina hura osatu gabe, finkaturik eta salbu egon barik, alferrikako eta
kaltegarri ere da estatu boterearen bila abiatzea (Ibid.: 29-32). Aranzadiren ahalegin
teorikoaren funtsa, diosku Beobidek, garaiko nazionalismoaren posibilitate errealei
buruz hausnartzea zen, sozialki eta politikoki gutxitua zegoen mugimenduak nazioa
eraikitzeko eta boterea lortzeko zituen beharrizanak batu nahirik horrela (1993: 23-
24).
Malgutasunez jokatu eta marko politikora moldatu beharra defendatzen zuen
garapen teoriko hau euskalerriakoekin bat ez zetorren arren, praktikan berauen
posibilismoarentzako lagungarri suertatu zen, halako moldez non EAJk, finean,
babestu egin baitzituen Bizkaia, Gipuzkoa, eta Arabako Diputazioen eskariak
gobernu zentralaren aurrean eta Kontzertu Ekonomikoaren inguruan (Zabalo 1996:
60-61). Jarrera honek 1915etik aurrera nagusitu zen jite moderatuko nazionalismoa
iragartzen digu. Alderdiaren eratze lanak garrantzia galdu zuen, eta euskal
nazioaren biziraupenari ekin behar zitzaiola uste izan zen, bereziki euskal
kulturaren hedapenaren bidez. Inportanteena, hortaz, ez zen izango estatu
independentea lortzea, baizik eta espainiar estatuaren barruan Euskal Herriaren
eskubideak eta euskal nortasuna errespetatuak izatea. Jarrera politiko horren atzean,
Beltzaren arabera, bertako burgesia ez monopolista zegoen, bezeria euskal
lurraldean zuena, baina espainiar merkatuari gero eta lotuago zegoena (1974: 103-
108).