Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Euskal nazionalismoa eta hezkuntza: eskari deszentralizatzaileetatik ikastolara 239
guztien jabe eta, bestean, atzerritarrak eta zenbait euskal herritar, euskal
nortasunaren galera eta euskal herriaren endekatze morala eragiten ari zirenak. 17
Euskal gizarteak pairatzen zuen egoera tamalgarriaren errudun, besteak beste,
eskola publikoa zen.
3.2.2.-Hezkuntza publikoa, eremu zokoratua
Esanik utzi dugu Campionek ez zuela hezkuntzan, oro har, eta hezkuntza
publikoan, bereziki, konfiantza handiegirik jarri euskal nortasunak eta euskarak
nozitzen zuten erasoari aurre egiteko orduan. Hala ere, nolabaiteko neurriak
proposatu zituen eskolan elebitasuna bultzatzeko eta euskararen inguruko
hezkuntza politika hobetzeko. Aranaren ardura ere ez zen izan orduko eskola
publikoa hobetzea. Nazionalismoaren eskakizun politikoak tartean zirela,
foruzaletasunak estatu eskolari azaldutako kritika heredatu eta sakondu egin zuten
Aranak eta bere jarraitzaileek.
Horrek ez du esan gura Arana, konkretuki, ez zenik ohartzen helburu
politikoen lorpenerako sozializazio nazionalista egokiak duen balioaz. Haren ustez,
sinesmen nazionalistekiko atxikimendua jasotzeko euskaldunek zuten tresna
garrantzitsuena prentsa zen, herri sektore guztietara heltzen baitzen; eta
prentsarekin batera, liburuak. Literatura mota horrek, haatik, giza pentsaera lantzen
zuen, baina ez sentimenduak. Hartarako, derrigorrezko ikusten zuen ideia
nazionalisten propagandak aldez aurretik landutako eremuari osagai afektiboa
17 Ederto egokitzen zaio ikuspegi honi nazionalismo etnikoaren barruan A. D. Smithentzat garatzen
den natibismoa, ondoko moduan definitzen duena: "El nativismo es, en esencia, la expresión de una
búsqueda de autenticidad cultural, una creencia en el valor de lo propio, de las experiencias y los
recursos internos, contrapuestos a los préstamos y las técnicas llegados desde el exterior. Es
inseparable de la fe en la virilidad y la moralidad nativas, que tanto contrastan con la corrupción
foránea y la decadencia cosmopolita." (Smith 1994: 12)