Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Estatua, nazioa eta nazionalismoa 23
"El Estado pareció adquirir vida propia. Para utilizar una analogía espacial,
diríamos que la distancia 'horizontal' con respecto a la mayoría de sus súbditos, se
transformó cada vez más en una distancia 'vertical' sobre ellos". (Breuilly 1990:
58-59)
Prozesu hau, funtsean boterearen lurralde kontzentrazioan laburbil
daitekeena, ez zen izan baketsua, zentralizazioak, derrigorrezko
homogeneotasunaren beharra zekarrenez berarekin, kontrako erreakzio
bortitzak jaso zituen eta. Lehen aurkamenduak zergen inguruan sortu ziren,
tokian tokiko legislazioen alde batez ere. Defentsa horren oinarrian nolabaiteko
kultura nortasunik egon arren, ezin daiteke identitate politikoarekin parekatu,
erregeari eskaintzen zitzaion leialtasun irmoarekin batera gertatzen baitzen
(Jáuregui 1988:11-15). 5
Arlo ekonomikoan garaturiko pentsamenduak ere eragina eduki zuen
zentralizazioaren aldeko prozesu horretan. Hala, merkantilismoak estatu
boterearen kontzentrazioa aldarrikatu zuen, haren helmuga ekonomikoak
zatiketa politikoak oztopaturik zeuden eta. Merkantilismoak estatua indartzea
zuen helburu, gainerako estatuekiko lehian, eta xede horretan,
unibertsalismoaren kontra eta aldi berean partikularismoen aurka ere joz,
estatu modernoaren finkapena indartu zuen. 6
Bigarren momentu honen burutzapen gisa, aipa ditzagun Ch. Tillyk
ateratzen dituen ondorioak, XVI. mendetik aurrera Europan nagusitu zen
egitura politikoaren ezaugarriei dagozkienak:
"1) it controlled a well-defined, continous territory; 2) it was relatively
centralized: 3) it was differentiated from other organizations; 4) it reinforced its
5 Ildo beretik esaten du J. Breuillyk Europa modernoaren hastapenetan zail gertatzen zela
oposizio politikoa erlijiosotik bereiztea, biak batera gertatzen baitziren, eta biek partekatzen
baitzuten estatu gero eta indartsuago baten kontrako areriotasuna (ik. Breuilly 1990: 54-56).
6 Ikus, besteak beste, Busquets 1971: 37-8; Jáuregui 1988: 19; Kohn 1984: 175 eta hur.