Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

232 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
eta hezkuntzaren artean, eta eskolak helarazitako kulturari ez zion benetako kultura
irizten. Azken hau gutxi batzuen eskuetan bakarrik gara zitekeen, ezen
"La cultura (...) no es ropa usual de muchedumbres, sino presea de verdaderas
aristocracias intelectuales. Suponer que la instrucción, no ya primaria, sino profesional,
produce necesariamente la cultura es ignorar lo que es la cultura." (Campion 1985:
200)
Bere garaian zegoen eskolaren goraipamena gaitzesten zuen (escuelo-manía eta
superstición escolar izenak erantsi zizkion), hezkuntza orokortuak ez baitzekarren
berarekin moralitatearen hedapenik. Ez zen funtsezkoa, beraz, kulturaren
zabalkundeari ekitea. Euskara eta euskal kultura ez omen ziren salbatuko ezjakinen
ondare izanez gero. Horrenbestez, onuragarriagotzat jotzen zituen gutxiengo
kulturalak prestatzea, berauek beharrizan zientifikoei erantzuteko gaitasunaz
hornitzea eta euskal literaturaren ekoizpena bultzatzea.
Campionen hezkuntzari buruzko usteak, kultura kontzeptu aristokratikoarekin
harremanetan jartzeaz gain, atxikitzen zuen pentsamendu elitistaren osagaietako bat
bezala ikusi behar dira ere. Giza eskubideekiko mesfidantza, herri xehearenganako
federik eza, homogeneotzearen arbuioa eta indibidualismoaren goraipamena dira,
besteak beste, aipagarri (ik. Huici 1981: 683 eta hur.).
Dena den, aurrerago esan bezala, mugimendu foruzalearen hezkuntza
erreibindikazioekin bat egin zuen, eta sutsuki egin ere. Berarekin batera, beste
foruzale nabarmen batzuk agertu ziren, hala nola, Becerro de Bengoa arabarra.
Aldarrikapenok eskakizun deszentralizatzaileetan, batetik, eta hezkuntza ofizialaren
elebitasunean, bestetik, islatu ziren bereziki. Nazionalismoarekin alderatuz,
foruzaleek ez zuten garatu aurrez aurreko aurkamendurik espainiar estatuak
kudeatzen zuen eskolarekiko, eta euskarari zegokionez, konbentziturik zeuden
posible zela, hizkuntza politika aldatuz gero, euskara eta gaztelania onik aurrera