Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

22 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
Boterearen legitimazioak pertsonal izaten jarraitu zuen: erregeari berari
obeditzen zitzaion, nahiz eta herri xeheak -nekazariek eta hirietako biztanleek-
antzinako kolektibitateetan irmoki errotuta jarraitu. Talde sentimenturik ageri
bazen ere, ezin da esan inolako nazionalismorik eratu zenik, eta lotura zabal
nagusiak, kolektibitate estuak gainditzen zituztenak, instituzio monarkikoari -
eta zehazkiago erregeari- eta erlijiosoari zitzaizkien leialtasunak ziren.
Azaltzen ari garen hastapeneko monarkiaren boterearen hazkundeak
zergen handitzea, administrazioa konplexuagotzea eta zentralizazio gero eta
handiagoa ekarri zituen. Izan ere, esan ohi da estatu modernoak zutabe bi
dituela: monopolio fiskala eta biolentzia legitimoaren monopolioa. 3 Prozesu
bikoitza da, hala ere, monopolio biek elkar indartzen dute eta. Alde batetik,
botere zentralak -monarkiak, kasu honetan- armada iraunkorrak mantendu
nahi zituen, tokian tokiko botereen eta atzerriko estatuen kontra; eta, bestetik,
horrek zergak handitzea eta zentralizatzea ekarri zituen derrigor. Monopolio bi
horien kudeantzak aparatu administratibo eskerga -eta finantzatu beharra,
beraz- exijitzen zuen. 4 Lurraldearen eraketa burokratikoa, honela, funtsezko
ezaugarri bilakatu zen:
"El crecimiento del poder burocrático sigue pari passu al crecimiento del poder
estatal o real; la extensión y profundidad de uno igualará siempre la extensión y
profundidad del otro." (Navari 1987:48)
Monarkiaren eskuharmena nabaritzen zen neurri berean, res politica
gizakiengandik urruntzen zen, zerbait arrotz bezala ikusia zelarik.
3 M. Weberrek biolentzia legitimoaren garrantzia azpimarratzen du, honako definizioa
eskainiz: "... Estado es aquella comunidad humana que, dentro de un determinado territorio
(...) reclama (con éxito) para sí el monopolio de la violencia física legítima." (Weber 1986: 83).
4 N. Eliasek dio momentu honetatik aurrera, borroka sozialek ez dutela monopolio hauen
suntsipena bilatuko, beren jabegoa zehaztea baizik. Puntu honen garapen zehatzagorako, ik.
Elias 1987: 333 eta hur.