26.08.2013 Views

Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

220 <strong>Euskal</strong> <strong>nazionalismoa</strong> <strong>eta</strong> <strong>hezkuntza</strong> <strong>publikoa</strong>: <strong>ikastolen</strong> publifikazioa<br />

zegoen. Bizitza ekonomiko <strong>eta</strong> sozialaren erdigunea baserria zen, <strong>eta</strong> berarekin<br />

batera, burdinolen jarduera <strong>eta</strong> zuraren <strong>eta</strong> burdin mearen esportazioa ere agertzen<br />

ziren. XIX. mende hasieran, Erregimen Zaharreko azken forma ekonomiko horiek<br />

krisi nabarian sartu ziren, ezin baitzioten europar industrializazioaren lehiari<br />

erantzun. Horrez gain, desamortizazioaren kariaz, lur komunal asko saldu ziren, <strong>eta</strong><br />

horrek nekazarien pobretzea <strong>eta</strong> lurdunen jabetzen gehipena ekarri zituen (ik. Beltza<br />

1974: 7-10)<br />

Testuinguru horr<strong>eta</strong>n -<strong>eta</strong> Hego <strong>Euskal</strong> Herriari dagokionez aurrerantzean-,<br />

Foruak industria hazkunderako balazta bihurtu ziren, nekazal interesak babestu <strong>eta</strong><br />

baliabide inportanteenen jabetza udalen menpe uzten zuten <strong>eta</strong>. Horri, Gaztelarekin<br />

ezartzen zituzten aduanen arazoa gehitu behar zitzaion. Aduanen legislazioak talde<br />

ekonomiko makalenen mesedean ziharduen, baina kaltegarria zen merkatuaren<br />

hedapenean interesatua zegoen burgesiarentzat, zeinak espainiar estatuak eskain<br />

zezakeen babesa bilatzen baitzuen. Espainiarentzat, beste alde batetik, onartezinak<br />

ziren Foruak, islatzen zuten bereiztasuna aurrez aurre jartzen baitzen estatuaren<br />

asmo zentralizatzaile <strong>eta</strong> homogeneotzaileen aurka.<br />

Interes multzo hori Fernando VII.aren ondorengotza zela medio azalarazi zen,<br />

<strong>eta</strong> euskal gizartea banatu egin zen. Merkataritza, desamortizazioa <strong>eta</strong> merkatuen<br />

hedapenaren bitartez aberastutakoak, -hots, hiri<strong>eta</strong>ko burgesia, industriburuak <strong>eta</strong><br />

lurdunak- liberalismoarekin identifikatu ziren, <strong>eta</strong> foru sistemaren aldak<strong>eta</strong> edo<br />

ezereztapena hobetsiz, Nazio-Estatuaren eraikuntzaren alde jo zuten. Beste aldean<br />

karlistak zeuden; lehenengotan argi adierazi ez arren, gerora Foruekin identifikatu<br />

zirenak. Beraien artean, nekazariak, apaizgoaren zenbait sektore <strong>eta</strong> jabe ertainak<br />

zeuden, denak ere gizarte tradizionalaren defendatzaile. I. Gerra Karlista (1833-1839)<br />

liberalek irabazi zuten <strong>eta</strong>, ondorioz, Foruak espainiar legeen menpe geratu ziren.<br />

Foruzal<strong>eta</strong>suna indarturik irten zen, ostera, <strong>eta</strong> giro hark II. Gerra Karlistaren sorrera

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!