Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Nazionalismoa eta hezkuntza 197
finkapenaren erakusle diren zenbait ezaugarri adierazten dizkigu. Izan ere,
nazionalismoa ongi erroturik dago egungo Katalunian, eta gizarte maila ezberdinak
zein ideologia politiko ugari barnehartzen ditu. Azken urteetan nagusitu den
proiektu politikoa autonomia izan da, eta bertara bildu dira federalistak,
nazionalistak eta independentzizale gehienak (Colomer 1986: 281). Hortaz,
autodeterminazio eskubidea aukera nazionalista guztiek defendatzen duten arren,
nazionalismoak oso gutxitan jartzen du koloka espainiar estatuaren batasuna, baina,
ordea, nazionalismoaren zenbait oinarrizko eskaerak atxikimendu sozial zabal
samarra eskuratu dute. Horrela ulertu behar da, gure iritziz, P. Pehtherbridge-
Hernándezek esanikakoa, baiezten duelarik frankismoaren garaian zegoen
katalanaren irakaskuntzaren aldeko aliantza etniko/politikoa, etniko huts bihurtu
zela frankismoa amaituta; alegia, aurreko urteetan zeukan zama politiko nabaria
galdu zuela, baina, hala ere, egoera berrian ez zirela indargabetu katalanak
irakaskuntzan eduki beharreko lekua sustatzeko etengabe egiten ziren deiak
(Petherbridge-Hernández 1990: 165).
Nazionalismo moderatuaren nagusitasun nabarmena eta nazionalismoaren
zenbait eskakizunen inguruan erdietsitako adostasun handia direla eta, sarritan
elkarren ordezkagarri agertzen zaizkigu nazionalismo katalana eta katalanismoa,
aurrerago genioen legez, eta maiz ere zail suertatzen da aztergaiak ondo bereiztea.
Esan gabe doa Katalunian aritzen diren indar politiko guztiak ez direla nazionalista,
baina badirudi kontsentsu zabal samarra eraiki ahal izan dela nazio identitatearen
zenbait osagairen inguruan. Horietako bat, lehenago adierazi bezala, hizkuntza da.
Katalanak ez du jaso euskarak besteko gutxiespen sozialik, eta neurri handiagoz
eutsi diote gizarte mailek katalanaren erabilerari estatuaren erasoen gainetik.
Itzelezko lorpenak eskuratu dira esparru horretan, hezkuntzari dagokionez batik
bat. Horren adibidetzat jo daiteke, esate baterako, 1990ean Kataluniako oinarrizko
eskoletako %1ak baino ez zuela erabiltzen gaztelania irakaskuntza hizkuntza nagusi
bezala, eta litekeena da datozen urteetan oinarrizko eskoletako %63a katalan hutsez