Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Nazionalismoa eta hezkuntza 181
Ipar Irlandarekin hasita, XVIII. mendetik aurrera, eta zenbait arrazoi historiko
dela medio, Irlandako biztanleria hiru taldez osaturik agertzen zen: a) jatorrizko
irlandarrak, b) Ingalaterratik etorritakoak, kopuruz gutxi baina botere politiko eta
ekonomiko handiaren jabe zirenak, eta c) Eskoziatik heldutakoak, bigarrenak baino
gehiago kopuruz, baina bereziki Iparraldean kokatzen den Ulsterreko bederatzi
konderrietan bildu zirenak. Hiru taldeok erlijio ezberdinekoak ziren: lehenak,
katolikoak, XVI. mendeko Erreformak ez baitzuen apenas eraginik eduki Irlandan;
bigarrenak, anglikanoak; eta hirugarrenak, presbiterianoak. Elkarrengandik bereizi
samar bizi ziren arren, 1800eko Union Act zelakoaren bitartez, Irlanda Erresuma
Batuan integratu zen, eta batuketa politikoarekin batera, gainerako arlo sozialen
integrazioa ere indartu zen XIX mendean zehar, hala nola garraio eta hezkuntzarena.
Maila ekonomikoan integratzeak britaniar ekonomiaren periferia bihurtzea ekarri
zion Irlandari: Britainia Handia nekazal produktu eta lan indar merkeaz hornitzen
zuen, eta horren ondorioz, inmigrazio tasa handiak, pobrezia eta aldizkako goseteak
jasan zituen. Egoera hori jotzen du D. Pringlek XIX. mendean sortu zen irlandar
nazionalismoaren eragile nagusietako bat (1990: 158 eta hur.). Baldintza horietan, eta
hamarkada askotan zehar irlandar nazionalistek bultzatutako matxinaden ostean,
1921ean, Londresek Irlandako Estatu Librea ezartzen zuen ituna sinatu zuen gehiengo
nazionalista zuten Irlandako hogeita sei konderrientzat. Loturak mantendu ziren
Britania Handiarekin, baina 1948an guztiz independente bilakatu zen, harrezkero
Irlandako Errepublika izena hartuz. Uhartearen iparraldea -Ulster- osatzen zuten
bederatzi konderrietatik, ordea, seik Erresuma Batuan integraturik jarraitu zuten,
autonomia maila handia ezagutu zitzaien arren. Stormonteko Parlamentuak kudeatu
zuen 1972ra arte, noiz disolbatua izan baitzen. Ordutik aurrera, eta 1998ra arte,
Britania Handiak Estatu Idazkari baten bitartez gobernatu du Ipar Irlandan.
Esan bezala, independentzia eskuratu aurretik, britainiar gobernuak Irlandako
biztanleriaren kultura eta hizkuntza berezitasunak ezabatzeko politika deliberatuari