Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

168 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
edo joera monopolizatzailea oztopo bat da giza askatasunerako eta merkatuaren
berezko legeetarako (Ik. Migué/ Marceau 1989; West 1970).
Azkenaldi honetan, Ongizate Estatuaren krisiaren testuinguruan, elkarketa
paradoxikoa gauzatu da hezkuntza publikoaren deslegitimazioa eragiten duten
jarrera neoliberala eta neokontserbadurismoaren artean: merkatuaren baloreetatik
abiatuz lehenak eta balore tradizionaletatik bigarrenak, biek ere estatuaren hezkuntza
zeregina gutxitzearen beharra azaleratzen dute, eskola publikoak kontrolatuegi
baitaude eta, gainera, ez baitute irakasten irakatsi beharko luketena. Eskuin Berria
deritzon pentsamendu honen arabera, publikoa txarra da, pribatua, ostera,
onuragarria. Irtenbidea aipatu dugu dagoeneko: estatuaren burokratizazioa,
inefikazia eta hedapen mugagabea eragotzi behar dira. 54
Aipatu ditugun ideiak jarrera liberal arradikalaren adibide diren arren, nahiko
argi dago liberalismoarentzat, oro har, hezkuntza ekimen pribatuen esparruan
kokatua dagoela eta estatuaren zeregina ekimen pribatu horiek babestera mugatu
behar dela. Horrenbestez, O. Fullaten arabera,
"... la escuela privada es aquella que, en su puridad, se halla libre del agobio estatal. Tal
vez debido a esto, en gran parte de Europa, se califican de libres las escuelas acá
adjetivadas de privadas." (1983: 48)
Ezkerraren aldetik egiten diren planteamenduak are dibertsifikatuagoak dira.
Hezkuntza eta publikotasunaren arteko arazo horretan, gure ustez, hiru joera nagusi
bereiz daitezke:
a) Publiko eta pribatuaren arteko banaketa errefusatzen duena. Ikuskera horrek
estatuaren interbentzionismoari izaera asistentzialaren itzalpean menderapena
54 Herrialde anglosaxoietan indar handiz garatu diren ildo teoriko-politiko horien aurkezpen eta
kritikarako, ikus Apple 1996, I. kapitulua.