Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

154 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
J. A. Laponceren arabera, hizkuntza jakin baten erabilera, normalean, nazio
identitatearekin harremanetan ipintzen da, eta ez bestelako identitate motekin
(Laponce 1984: 42). Nazio-Estatua, hizkuntza bereziak dituzten gutxiengoek hark
bultzatutako nazionalizazio prozesua mehatxatzen dutenez gero, gutxiengo hauek
integratzen saiatzen da. Honako pausoak jarraitu ohi ditu. Lehena harreman
ekonomiko, sozial eta politikoetarako hizkuntza ofizial bakarra inposatzea izaten da.
Horrek, ezinbestean, bigarren maila batean jartzen du gutxiengoaren hizkuntza,
zeren elite prestatuek hizkuntza ofiziala erabili ohi dute. Bigarren pausoa hizkuntza
ofiziala eskolan eta unibertsitatean hizkuntza bakarra bihurraraztea izaten da. Eta
hirugarrena, irakaskuntzan, gutxiengoaren hizkuntzaren erabilera debekatzea,
sarritan zigorren bitartez (Birch 1989: 10-11). Prozesu hori dela eta, nazio identitatea
ustez bermatzen duen hizkuntzaren defentsan jarduten du nazionalismoak eta,
beraz, arreta handiz begiratzen dio hezkuntza sistemari, zeren eta eskolak hizkuntza
helarazteko duen botereari beste ahalmen bat gehitu behar zaio, hizkuntzaren
legitimazio sozialarena. 48 Nahiz eta argi ez dagoen eskolak, bere kabuz, hizkuntza
baten erabilera finka edota biziberri dezakeenik, hizkuntza jakin bat hizkuntza
legitimo bakar bezala onartzea lortzen du. B. Mirandak dioenez:
"Lengua legítima y sistema escolar son instituciones que dependen en su existencia y
funciones la una de la otra, que van ligadas indisolublemente" (Miranda 1987: 113) 49
Hizkuntza jakitea baino, eskolak irakatsitako hizkuntzaren jabe izatea izan zen,
esate baterako, 1988an Frantziako Naziotasun Batzordeak exijitzen zuena frantziar
herritartasuna eskuratzeko ezinbesteko baldintza bezala:
48 Gorago ere eskolak betetzen duen legitimazio sozialaren funtzioaz aritu gara (ik. 2.2.3).
49 Egile honek ipintzen duen adibidea argigarria da oso: Frantziar Iraultzaren eraginez frantsesaren
nagusitasuna bilatu zen estatuko biztanleriaren homogenotasuna indartu nahian. Saio horretan, ume
askok ez zuten frantsesa behar bezala ikasi, baina frantsesaz besteko hizkuntza guztiak atzerakoi
ikusteak frantsesaren legitimitatea eta gainerakoen gutxiespena ekarri zituen (ik. Miranda 1987: 124
eta hur).