Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

144 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
bakoitzaren eskumenen arabera eta beti elebitasunaren markoan, non hizkuntza
ofizialaren erabilera derrigorrezkotzat jotzen baitzen irakaskuntza maila guztietan.
Gerra Zibilaren ostean, Elizaren hegemonia berrezarri zen: erlijioaren
irakaskuntza derrigorrezko bilakatu zen, eta beraren ikuskaritza Elizaren eskuetan
utzi zen. Erregimen frankistak gogoz eutsi zion hezkuntzaren zentralizazioa eta
uniformizazioaren sakontzeari, baina arreta nagusia, berriro ere, irakaskuntza
ertainetara bideratu zen. Eskola defizitak, bada, bere hartan jarraitu zuen: 1951n,
esate baterako, 6 urtetik 13ra arteko umeen eskolatzea %50ekoa baino ez zen (Puelles
1980: 449). 1964an 14 urtera arte hedatu zen derrigorrezko irakaskuntza eta 1970eko
Villar Legea ebatzi arte ez zen arautu 14 urtera arteko derrigorrezko irakaskuntza
bateratua. Lege horren ekarpen inportanteenetako bat izan zen estatuaren
zeregintzat jo zela oinarrizko irakaskuntza, 1936an ez bezala. Eta, berriro ere, 1812tik
zetorren irakaskuntza pribatuaren eta publikoaren arteko harremanen nolabaiteko
anbiguotasuna azaleratu zen. Doakotasuna derrigorrezkotzat jo zenez gero, babes
ekonomiko berbera eman behar zitzaion irakaskuntza pribatuari zein publikoari.
Dirulaguntza sistema bat ezarri zen, zeinaren arabera ikastetxe kontzertatuak sortu
baitziren, jabetza pribatua zutenak baina diru publikoz finantzatuak. Honelaxe
laburbiltzen du J. A. Maravallek oinarrizko irakaskuntzak azken urteotan jasandako
aldaketen emaitza:
"En realidad, hoy resulta inexacto hablar de enseñanza estatal y enseñanza privada
como compartimentos estancos en este nivel del sistema por la sencilla y obvia razón de
que la práctica totalidad del sistema funciona tal como lo hace gracias a la financiación
del Estado.(...). Una más exacta definición del sistema, que atendiese tanto a la
titularidad como a la procedencia de la financiación, distinguiría en él a los centros
estatales (titularidad y financiación del Estado), centros subvencionados (titularidad
privada y financiación pública) y centros privados (titularidad y financiación privada),
con un claro predominio de los primeros sobre los segundos y de éstos sobre los terceros
que constituyen una minúscula excepción en el panorama educativo español."
(Maravall 1984: 26)