Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Nazionalismoa eta hezkuntza 137
zeukan fede itsua aintzat hartuz gero bakarrik uler daiteke. 32 Norbanakoaren
prestakuntza bultzatzea giza arrazoiaren alde jotzea zela uste zen, hezkuntzak
nolabaiteko kutsu erlijiosoa ere hartu zuelarik. Irakasle lanbidea apaizenarekin
parekidetzen zen, bere zeregina moral sozialaren igorpena zen eta. Ideia horiek
sustatu egin zuten irakasleen funtzionarizazio prozesua, administrazioaren
indarrarekin batera irakaslearen independentzia bermatzen zela pentsatuz, horrela.
Horrekin batera, hezkuntzari berebiziko boterea onartu zitzaion nazio kultura
uniformearen zabalkundean, hezkuntza zibikoari baita hizkuntza eta literatura
nazionalei -alegia, frantziarrei- zuzendu baitzitzaizkien ahalegin bereziak. Egoera
hau antzetsu mantendu zen XX. mendearen erdialdera arte, noiz, 1946ko
Konstituzioan, maila lokaleko instituzio eta estatuaren arteko nolabaiteko eskumen
banaketa bat egin baitzen. Baina, orduan ere, deszentralizazioak ez zuen apenas
eraginik eduki oinarrizko irakaskuntzan, eta hasiera-hasierako printzipioari eutsi
zitzaion, alegia, estatuaren betebeharra dela maila guztietako irakaskuntza publiko,
doako eta laikoaren eraketa. 33
Frantziarra bezala, espainiar hezkuntza sistemaren osaketa garrantzi handikoa
da idazlan honen interesetarako, euskal nazionalismoa estatu bi horietan garatu da
eta. 34
Espainiako hezkuntza sistemaren ezarpena XIX. mendearen bigarren
erdialdetik aurrera gauzatu zen, eta osaketaren jatorria bigarren eredu horretan
kokatzen dugun arren, oso ezaugarri bereziak eduki zituen, Prusia eta
32 Gorago ikusitako Durkheimen teorizazioak konfiantza horren adibide ezin argiago dira. Ikus
honetaz, Tiryakian 1988: 218 eta hur. Gogoratu ere 2.2.1.ean azaldutakoa.
33 Frantziako hezkuntza sistema izango da ziurrenik ikerlarien artean gehien aztertu dena.
Aurkezpen honetarako guk honako idazlanak erabili ditugu: Barreiro Rodriguez 1988; de Swaan
1992; Durand-Prinborgne 1992, Green 1990, Prost 1968 eta Ramirez/Boli 1987.
34 Dena den, Frantzia eta Espainiako hezkuntza sistemen sortzapenaren zenbait ezaugarrietara
itzuliko gara hurrengo atalean, euskal nazionalismoak hezkuntzari begira garatu dituen diskurtsoen
eta jokaeren ulermenerako baitezpadakoak dira eta.