Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Nazionalismoa eta hezkuntza 133
XVIII. mendean, Prusia naziorik gabeko estatu bat zela esan daiteke. Burokrazia
finko eta zentralizatua zegoen alde batetik, baina bestetik, politika zatikatu batek eta
interes lokalek zeharo baldintzatua agertzen zen. Gauza jakina da bertako hezkuntza
sistemak jokatu zuen papera Prusiaren batasunean, estatuarekiko leialtasuna landuz,
tokian tokiko bestelako aginteen gainetik. Derrigorrezko eskolatzea 1717an ezarri
zuen Gillermo I.ak, eta 1763an birbaieztua izan zen, 5etik 14 urtetara arte zabalduz.
Data bi horien artean, 1736an, irakaskuntza pribatua estatuaren ikuskaritzaren
menpe jarri zen eta, aldi berean, maisu-maistren ordainketa arautu zen, eta,
hartarako,diru laguntza publikoak bideratu ziren.
Prozesu honen baitan ulertu behar dira J. G. Fichteren aldarrikapenak,
hezkuntzak nazioaren eraikuntzan jokatu beharreko funtzioaren aldekoak.
Pentsalari horrentzat, hezkuntza gizarte osoari zuzendu behar zitzaion, eta ez klase
edo mailaren bati bakarrik. Are gehiago, zenbait naziotako klase kultoen jarduera
kritikatu zuen, herria euren proiektuetarako tresna bezala erabiltzen zuten eta. Beste
nazio batzuetan, aldiz, herria hezigarri zela uste zuten, eta nazio horietako
hezitzaileak herriarengan eragiten saiatzen ziren (Fichte 1977: 140). Fichterentzat,
hezkuntzak bete behar duen funtzioa nazioa osatzea da, hots, batasun nazionala
indartzea. Eta naziotasuna, funtsean, hezigarritasunean datza. Erran nahi baita, ez
da naturak emandako ezaugarria ezta gizarte kontratuari atxikimenduaren emaitza
ere; naziotasuna hezkuntzaren bidez lor daiteke, ordea. Zeregin horrek, ezinbestean,
estatuaren ardura izan behar du, eta herritar guztientzako derrigorrezko eskolatzea
bermatu. Estatuak familiaren marko estutik atera behar du haurra, berekoikeriak
zokoratuz, gizartearen helburuekin bat egin dezan. Fichteren aburuz, hain izango da
inportantea estatuaren zeregina, non hezkuntza zuzena inposatzen duen neurrian,
soberan egongo baitira bestelako bitarteko errepresiboak (polizia, kartzelak,.. eta
abar). Hortaz, estatuak bultzaturiko hezkuntza derrigorrezko eta unibertsalak