Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

116 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
Horrenbestez, mende oso baten zehar garatutako gatazkaren ostean, autonomia
lokala eta tokian tokiko idiosinkrasiak baztertuak geratu ziren, eta curriculum
nazional eta estandarra nagusitu zen.
"La batalla librada entre las élites locales tradicionales y las metropolitanas, alineadas
alrededor de un Estado centralista, se libró en términos de control confesional versus
laico, es decir, como un conflicto sobre religión(...). El resultado fue la introducción de
un sistema nacional de educación elemental obligatoria, en el que todos los niños
adquirían los conocimientos básicos para comunicarse en un código estándar válido en
todo el país. Aprendían pues a hablar, leer y escribir la lengua nacional, a manejar los
principios básicos de la aritmética, y a comprender los conceptos del espacio y el tiempo
en términos de geografía e historia nacionales." (de Swaan 1992: 140)
Beraz, de Swaanek eliteen interes espezifikoak testuinguru zabalago batean
kokatzen ditu, alegia, homogeneotasun kulturalaren bilaketan. Elizaren aurka,
gizarte modernoaren funtsezko ezaugarri diren Nazio-Estatuaren eta merkatu
kapitalistaren interes beretsuetan bat datozen elite metropolitanoek protagonismo
nabarmena dute analisi mota honetan. Badirudi, hortaz, prozesu sozial bi hauen eta
elite metropolitanoen arteko afinitate elektiboa gauzatu zela, M. Weberren
terminologia erabiliz. Gure ustez, azterketa ildo honi soma dakiokeen akatsa da
Nazio-Estatuaren osaketa prozesuari merezi duen garrantzirik eman ez izana.
Guztiz presente dagoen aldaera izanik, azaldu barik geratzen da, prozesuaren gakoa
homogeneotasunaren aldeko mugimendu orokorrean nolabait urtua, eta, funtsean,
eliteen interes ekonomiko eta politikoetara mugatuta.
Archerren tesietara itzuliz, bere ildo teorikoaren distirapenak eta dakarren lan
enpiriko eskergak ezin izan dute, jasotako goraipamen guztiekin batera, kritikarik
saihestu. R. A. Andersonek mota bikoak egiten dizkio. Lehena, erabiltzen dituen
talde eta sistema kontzeptuei dagokie. Kasu bietan zehaztasunik eza leporatzen dio
Archerri. Taldea Elizaz zein monarkiaz hitz egiteko erabiltzen du, klase sozialak,
interes ekonomikoko taldeak edota elite politikoak zaku berean sartuz, eta errealitate
sozialaren konplexutasuna sinplifikatuz. Eta sistema kontzeptuari antzekoa gertatzen