Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

110 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
anglosaxoi eta protestante) eliteen ekimenen emaitzatzat jotzen du. Arau
protestanteen eta klase ertainaren balore kultural eta erlijiosoekiko begirunean
adoktrinatzea zuten helburu, europar langile klase katoliko etorkinari aurrez aurre
jarrita. Prozesu horren azterketan, hastapenetako eskolatze masiboan
industrializazioa funtsezkoa izan zela onartzen dio funtzionalismoari, baita M. Katzi
ere prozesuak hirietako gazteriaren kontrolarekin zerikusi handia eduki zuela.
WASP eliteen ahaleginak irakaskuntza ertain pribatuan kontzentratu ziren 1880tik
aurrera, gero eta hedatuago zeuden eskola publikoak elitearen kulturaren kohesioa
bermatzeko gai ez zirenean. Testuinguru honetan, hots, talde gatazkaren barruan,
ulertu behar da derrigortasunari buruzko legeria. Horrela, XIX. mendeko oinarrizko
eta derrigorrezko eskolari, XX. mendeko derrigorrezko irakaskuntza ertaina jarraitu
zitzaion. Prozesu bera errepikatu zen geroago eta, ordutik aurrera, eliteen hezkuntza
helburuak unibertsitate irakaskuntzan jarri ziren (Collins 1986: 138 eta 1989: 121-
127).
M. S. Archerrek ere talde elkarrekintza hartzen du hezkuntza sistemen
jatorriaren azalpenerako, baina, kulturaren ordez, boterea hobesten du talde
gatazkaren gako bezala. Hortaz, hezkuntzaz ari garelarik, konfliktuaz eta talde
lehiakideen arteko negoziazioaz hitz egin beharra dago. Zehazkiago esanda,
"...the nature of education is rarely, if ever, the practical realization of an ideal form of
instruction as envisaged by a particular group. Instead, most of the time most of the
forms that education takes are the political products of power struggles. They bear the
marks of concession to allies and compromise with opponents." (Archer 1979: 3)
Abiapuntu horretatik, hezkuntza sistema modernoen azterketari ekiten dio.
Mota bi nagusitu direla dio: zentralizatuak eta deszentralizatuak, eta izaera hori
beren garapen historikoaren emaitza da. 16 Garapen horren azalpenerako talde nagusi
16 Archerren iritziz, hezkuntza sistema modernoak, zentralizatuak ala deszentralizatuak izanik ere,
Estatu Hezkuntza Sistema dira, (sarritan izen horri nazional izenlaguna gehitzen dio) sistema mota