Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

108 Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen publifikazioa
Harago joanda, hezkuntza sistemaren funtzio ezberdintzalearen gakoa ez datza
ikasleei helarazten dien kultura motan, baizik eta indarrean jartzen eta legitimatzen
duen kulturarekiko harremanetan. Hezkuntza sistemak onartzen duen kulturarekiko
erlazio bakarra familiarizazioaren bitartez jasotakoa da; hots, klase nagusien kultura
duten familiak inkulkatua dena.
"... el sistema de enseñanza desvela la auténtica verdad de su dependencia respecto a las
relaciones de clase cuando desvalora las maneras excesivamente escolares de aquellos a
los que comunica sus maneras, desaprobando de esta forma su propia manera de
producir las maneras y reconociendo al mismo tiempo su impotencia en afirmar la
autonomía de un modo propiamente escolar de producción." (Bourdieu/Passeron
1981: 185)
Ezin dira banatu, orduan, hezkuntza sistemaren edukiak birproduzitu behar
duen kulturaren ezaugarri espezifikoetatik eta klase nagusien posiziotik. Frantzian,
esate baterako, burgesia handia izan da, aristokraziaren kultura idealari nolabait
leial izanik, kultura nagusiari eta hura birsortzeko instituzioei forma berezia eman
diena; Estatu Batuetan, aldiz, burgesia txikia izan da hasieratik eskolaren eta kultura
tradizioaren norabidea markatu duena (Ibid.: 187).
Analisiok ukaezineko zorroztasuna erakusten duten arren, marxistek zein
webertarrek gogorki kritikatuak izan dira. Lehenek, teorilari hauek islatzen duten
determinismoagatik eta, klaseen arteko gatazkan, kontraesan sozialak areagotzeko
eskolaren funtzionamenduari uzten dioten espazio murritzagatik. 15 Bigarrenen
artean, aipagarriak dira M. S. Archerren kritikak. Ikerlari horrek, determinismoaz
gain, darabilten etnozentrismoa leporatzen die, zeren, azaltzen duenez, euren ildo
teorikoa zeharkatzen duen abiapuntu inplizitua da hezkuntza sistema nazionala
15 Pentsalari marxistek egindako kritikarako, ikus, besteak beste, Carnoy 1985: 31-32 eta Snyders
1976: 170-171. Beste ikuspegi batetik, alegia, Bourdieuren eta Passeronen ustezko fatalismoaren
kontra benetako ezagutza zientifikoak ekar lezakeen ahalmenetik abiatuz, ikus daiteke Pérez 1976.
Hezkuntza sistemak betetzen duen gizartearen birsortze ala eraldatze balizko zereginari buruzko
eztabaidarako, Mateos 1990: 148 eta hur. kontsulta daiteke.