Hizkuntzen arteko ukipena gizarte elebidunetan ... - Euskara

Jakintza-arloa: Soziologia 

Hizkuntzen arteko ukipena gizarte 

elebidunetan; gizartearen eta 

hiztunaren hizkuntz-erabilpena 

Ikuspegi metodologikoa 

Egilea: XABIER ISASI BALANZATEGI 

Urtea: 1991 

Zuzendaria: Mª JOSE AZURMENDI, JOAN GARCIA OLMOS 

Unibertsitatea: UPV/EHU 

ISBN: 978-84-8438-163-1

HIJZKUNTZEN A?ThKO r 0 

UKUPZEWA 

~G 1,ZA n lrr-à 

¿EL/3UZ1UN/E rcà = cF TAe; 

ŕq L 

W II--s 

fi 7/ 

NwiRr L 

1KUSPEGI METODOLOGIKO . 

Xabier Isasi Balanzategi 

Donostian 1991 eko Ekaina

AURKIBIDEAK 

Orrialdea . 

AURKIBIDE OROKORRA I 

IRUDIEN AURKIBIDEA V 

TAULEN AURKIBIDEA VI 

BERTSOAK VIII 

AURKIBIDE OROKORRA 

Orrialdea . 

Hitzaurrekoa 1 

1 . Sarrera 

2 . Elebitasuna ; definizioa eta zenbait irudikapen . . . . 8 

2 .1 . Gizarte mailako zenbait irudikapen 17 

3 . Hizkuntz-ukipen egoera . Hiztunak zenbatzeko arazoa . 23 

3 .1 . Udal-Erroldarako erabilitako galdesortak . . . 27 

3 .2 . Erabilitako hizkuntzak eta balidezia 29 

3 .3 . Hizkuntzaren ezagupena, jakite-maila edo 

hizkuntzarekiko jarrera 36 

3 .4 . Itauneko erantzun aukera kopurua eta 

fidagarritasuna 39 

4 . Hiztunen sailkapena 45 

4 .1 . Zoriaren eragina erantzuterakoan 48 

4 .2 . Erabilitako hiztunen sailkapena 52 

4 .3 . Txepetxen hiztun-tipologia eta Udal-Errolda . 57 

I 

2

5 . Hiztun-populazioen azterketa 60 

6 . Hizkuntza gutxiagotuaren erabilpena 76 

6 .1 . Bizitasun etnolinguistikoa 79 

6 .2 . Hizkuntz-erabilpena, Hizkuntz-Plangintza eta 

Normalpena 83 

6 .3 . Erabilpena ausazko gertaera 89 

7 . Hizkuntz-ukipeneko gizartearen azteketa matematikoa 95 

7 .1 . Hizkuntz-egoera egonkor eta aldaezinen 

azterketa 101 

7 .2 . Hizkuntz-egoera egongaitzen azterketa 104 

7 .3 . Datu demolinguistikoak abiapuntu, Hego Euskal 

Herriko Udalerrien azterketa 109 

7 .4 . Udalerrien sailkapena behaturiko joeraren 

arauera 129 

7 .4 .1 . Hizkuntza gutxiagotuaren 

erabilpenarekiko garapen-joera udalerriz 

udalerri 129 

BEHAKETA ENPIRIROA 136 

8 . Oinarri metodologikoak 137 

8 .1 Vygotsky-ren ikuspegi ontogenetiko soziala : 

Mintzaira eta Pentsamendua 139 

II

9 . Behaketa enpirikoa . Prozedura 144 

9 .1 Durango-Iurretako lagina 147 

9 .2 Populazioa, lagina eta datu-bilketarako 

prozedura 151 

9 .3 . Zorroagako lagina 160 

10 . Erabilitako aldagaiak 168 

10 .1 . Hasierako emaitzen deskribapena 174 

10 .1 .1 . Hizkuntzaren (euskararen) erabilpena 

eta barne-hizkuntza 178 

10 .1 .2 . Hizkuntz-gaitasuna eta 

hizkuntz-giroa 178 

10 .1 .3 . Hizkuntz baliagarritasuna, Jokabide 

intentzioa eta norberaren euskarari 

buruzko balorazioa 179 

10 .2 . Funtsezko aldagaien arteko koerlazioak . . . . 181 

10 .3 . Diferentzial Semantikoa 185 

11 . Hizkuntz-erabilpenari buruzko eredu bat 199 

11 .1 . Path analisia 211 

12 . Azken gogoetak 235 

12 .1 . Hizkuntza eta Pentsamenduaren arteko 

erlazioak 238 

12 .2 . Hizkuntzen areko ukipen-egoera 

eta neurketa 241 

12 .3 . Hizkuntzaren erabilpena eta motibapena 

gizarte elebidunetan 243 

III

12 .4 . Hiztun garatuak / Hiztun landuak 246 

12 .5 . Ondorioak 248 

BIBLIOGRAFIA 250 

ERANSKINAK 

- Balideziarako galdesorta 261 

- Galdesorta 263 

- Durango-Iurretako Lagina . Zorizko Laginketa 280 

- E .K .B .-ren neurketa Durango-Iurretan 288 

- SPSSpean azterketarako hasierako programak 322 

- Fidagarritasuna . Erregresio Analisiak 331 

- Zorroagako Lagina . Deskribatzailea . Erregresio A . . 344 

- Crosstabs eta Analisi Diskriminatzailea 416 

- DUrango-Iurreta . Path Analisia . Lisrel VI 426 

- Zorroayako Lagina . Path Analisia . Lisrel VI 438 

- Cluster Analisia . Euskarari eta Gaztelerari buruzko 

Diferentzial Semantikoa . Potentzia eta Aktibitatea 

Azpi-eskalak 450 

IV

IRUDIAK 

I . Hiztun multzoen arteko XVI . Diferentzial Semantikoa . 

erlazioak 13 Durango-Iurretako lagina 

Dimentsioa : Potentzia . . . 192 

II . Hizkuntzen eta hiztunen XVII . Diferentzial Semantikoa . 

arteko erlazioak 19 Durango Iurretako lagina 

Dimentsioa : Ebaluazioa . . 192 

III . Elebidunen hizkuntz- XVIII .Diferentzial Semantikoa . 

portaera hizkuntz-ingurune Zorroagako lagina . 

orekatuan 21 Dimentsioa : Ebaluazioa . . 195 

IV . Erantzun-eskalaren XIX . Diferentzial Semantikoa . 

dimentsio psikologikoak . 41 Zorroagako lagina, 

Dimentsioa : Potentzia . . . . 195 

V . Galdera itxietan XX . Euskarari buruzko 

erantzun-moetak 43 Diferentzial Semantikoa 

Dimentsioa : Ebaluazioa . . . 197 

VI . Udal-erroldarako XXI . Euskarari buruzko 

galdesorta ; erantzun Diferentzial Semantikoa 

onargarriak 48/49 Dimentsioa : Potentzia . . . . 197 

VII . Hiztun-sailkapena : XXII . Gaztelerari buruzko 

Adierazpide grafikoa . . . . 56 Diferentzial Semantikoa 

Dimentsioa : Ebaluazioa . . . 198 

VIII . Txepetxek proposaturiko XXIII .Gaztelerari buruzko 

hiztun-tipologiari Diferentzial Semantikoa 

buruzko adierzpide Dimentsioa : Potentzia . . . . 198 

grafikoa 58 

XXIV . Hizkuntzar.en ikaskuntza . ,7-M . 

IX . Hiztun-populazioak, Sánchez Carrión-en eredua 203 

hizkuntz-gaitasuna eta 

Banaketa Normala 61 XXV . Hizkuntza gutxiagotuaren 

erabilpenari buruzko 

X . 1 .981-86 urteetan eredu psikosoziala 205 

esperaturiko 

hiztun-multzoen garapena XXVI . Hizkuntz-erabilpenaren 

65 eredua 208 

XI . Errolda eta Inkestaren XXVII . Haserako hizkuntzarteko 

aldaketak garapenaren eredua 209 

euskaldun, la euskaldun 

eta erdaldun hiztun XXVIII .Path Diagrama . Hizkuntza 

-kategorietan 69 erabilpena 1 . momentuan . . 222 

XII . Hizkuntz-funtzioak 78 XXIX . Path Diagrama . Hizkuntza 

erabilpena 2 . momentuan . . 222 

XIII . Hizkuntza Gertakizunaren XXX . Path diagrama . Hizkuntzaren 

koordenatuak 86 erabilpena, h zkuntzaren 

ikaskuntza (Zorroaga) . . . . 231 

XIV . Diferentzial Semantikoa ; XXXI . Mintzaira eta Pentsamenduaren 

Euskara . Dendrograma . . . . 187 arteko erlazioak . 

Venn-en diagramak 238 

XV . Diferentzial Semantikoa ; XXXII . Hizkuntz-erabilpena eta 

Gaztelera . Dendrograma . 188 motibapena 245 

V

TAULAK 

1 .- Euskaldunen kopuruak eta 18 .- Udalerrien Tipologia Amaportzentaiak 

23 hizkuntza eta 

gaítasunarenHizkuntz- 

2 .- Udal-Erroldarako galdesorta . 

Eduki-Balidezia . Epaile 

arauerakoa (1) 133 

-itsuen froga . 

A M A - H I Z K U N T Z A . 

19 .- Galtze-joerako udalerriak . 

Galerak eta irabaziak (1) 133 

(1) 

32 

20 .- Udalerrien Tipologia Ama- 

3 .- Udal-Erroldarako galdesorta 

Eduki-Balidezia . Epailehizkuntza 

eta Hizkuntzgaítasunaren 

itsuen froga . Euskararen arauerakoa (2) 134 

ezagupena .(2) 

32 

21 .- Galtze-joerako udalerriak . 

4 .- Udal-Erroldarako galdesorta . Galerak eta irabaziak (2) 135 

Eduki-Balidezia . Adostasunneurriak 

. AMA-HIZKUNTZA .(3) 22 .- Zorizko lagina . Azpi- 

34 eskalen fidagarritasuna . . 150 

5 .- Udal-Erroldarako galdesorta . 23 .- Durango-Iurretako zenbait 

Eduki-Balidezia, adostasun- datu denolinguistiko 154 

neurriak . EZAGUERAK .(4) . . 35 

24 .- Laginaren deskribapena . 

6 .- Udal-Erroldarako galdesorta . Adina, sexua eta hizkuntza . . 157 

Eduki-balidezia . 

Erabilitako itaunen 25 .- Laginaren deskribapena . 

balorazioa .(5) 36 Euskalkiak 158 

7 .- Udal-Erroldarako galdesorta . 26 .- Laginaren deskribapena . 

Erantzun sailkagarrien Ikasketak eta klase soziala . . 159 

probabilitateak 49 

27 .- Zorroagako lagina ; subjektu 

8 .- Hiztunen banaketa kopurua, hizkuntza eta 

-_ .2trí' .cc . AO.ibide hat . . 52 galdesorta mcta . 

9 .- Hiztunen tipologia 59 28 .- Hizkuntzen arteko erlazioak 

ikastadinen arguera 165 

10 .- Erabakia . 

Kontingentzi-taula 63 30 .- Hizkuntzaren (euskararen) 

erabilpena eta Barne- 

11 .- Hiztun klaseen proportzioak hizkuntza (Durango) 174 

Erroldan eta Inkestan . . . 67 

31 .- Hizkuntzaren (euskararen) 

12 .- Inkesta eta Errolda ; erabilpena eta Barnefuntsezko 

hiztun kategoriak hizkuntza (Zorroaga) . . . . 177 

eta kopuru gordinak 72 

32 .- Hizkuntz-gaitasuna eta 

13 .- Bizitasun etnolinguistiko 79 hizkuntz-giroaren kalitatea 

(Durango) 178 

14 .- Hizkuntz-erabilpena 

faktore eragileak 88 33 .- Hizkuntz-gaitasuna eta 

hizkuntz-giroaren kalitatea 

15 .- Hizkuntz-portaera . (Zorroaga) 178 

Probabilitate-taula 

91 

34 .- Erabilgarritasuna, portaera- 

16 .- Udalerrietako hiztunen intentzioa eta euskararen 

proportzioak . Koerlazio- balorazioa . (Durango) . . . . 179 

taula 110 

35 .- Erabilgarritasuna, portaera- 

17 .- Hego Euskalerriko udalerrien intentzioa eta euskararen 

zerrenda . Aldagai balorazioa . (Zorroaga) . . . 179 

demolinguistikoak . . . 113-128 

VI

36 .- Euskararen erabilpena eta 43 .- Gaztelerari buruzko 

Adina . Taula gurutzatua . 180 Diferentzial Semantikoa 

Ebaluazioa . (Durango) . 190 

37 .- Funtsezko aldagaien kodeak 

eta definizio bana . 181 44 .- Euskarari buruzko 

Diferentzial Semantikoa 

38 .- Zorroagako lagina ; funtsezko Ebaluazioa (Zorroaga) . . . 193 

aldagaien arteko koerlazioak . 182 

45 .- DIf . Sem . Euskarari buruz 

39 .- Durango-Iurretako lagina ; Potentzia (Zorroaga) . . . . 193 

funtsezko aldagaien arteko 

koerlazioak 183 46 .- Dif . Sem . Gaztelerari buruz 

Ebaluazioa (Zorroaga) . . . 194 

40 .- Euskarari buruzko 

Diferentzial Semantiko 47 .- Dif . Sem. Gaztelerari buruz 

Potentzia 189 Potentzia (Zorroaga) . . . 194 

41 .- Euskarari buruzko 48 .- Zorroztasuna, Asimetria 

Diferentzial Semantikoa . eta laginen tamaina 221 

Ebaluazioa . (Durango) . . . 189 

49 .- Parametro esanguratsuak .(1) 

Eragin adierazgarriak . . . 229 

42 .- Gaztelerari buruzko 

Diferentzial Semantikoa 50 .- Parametro esanguratsuak .(2) 

Potentzia (Durango) 190 Eragin adierazgarriak . . . 233 

VII

BERTSOAK 

NERE TXORIARI (Trino Azkoitia) 

1 

Ametsetan nengoen 4 

bihotz eraginez, Denek senti zaitzaten 

inoiz ez naiz esnatu zaren bezain eder 

hain kantu finez . munduaren aurrean 

Pozez bete ninduzun, kantari ager . 

lertu atseginez Kanta bizigogoa 

bihotzaren erdian eskubi ta ezker, 

kabia eginez . kanta txori presoei 

Orain berriz minez, zuk badakizu zer ; 

kantatu ezinez, samin edo plazer 

bazoazkit ihes, ez isildu ezer, 

hau larria, sines, kantuan ez asper 

kantatu nahia eta kantuari esker 

nori jakin ez . kabi laguna topa 

dezazun laster . 

2 

Txori alaiak ere 5 

badu bere gaba, Zer gertatu liteken 

nor ote da gaur zure maitasun zozketan . . . 

kantuen traba ? bihotz pozez batzutan, 

Piztu ezazu arren minez bestetan . 

zure begirada Aurkituko bazina 

bestela hemen biok hain une latzetan, 

penaz hilko gara . goroldi epel bila 

Zutzat beharbada goizeko intz Ztan, 

kabi hau hotza da, kabi ametsetan 

zoaz ba dantzara neguko hotzetan, 

mendiko plazara ez eror txantxetan 

Zu libre maitatzeko zorion ustetan 

jaio bait zara . eiztari txarren baten 

esku beltzetan . 

3 

Ez gaitezen gu bihur 6 

preso ta presozai, Ai ene txoritxoa 

hain lagunak izanik lainopeko lora, 

elkarren etsai . latza gerta liteke 

Joan behar baduzu negu denbora . 

joan zaite lasai, Helduko balitzaizu 

ni hemen gelditzen naiz ekaitzaren froga 

zure kantuen zai . aterperatu behar 

Maiteko zaitut bai ta ez jakin nora, 

hemen eta nona¡ ez jo edonora, 

baina hegorik ai! nor zaren gogora, 

ez dizut moztu nai begira gerora, 

askatasuna kanta jo nire leiora, 

dezazun alai . zuretzako zabalik 

beti egongo da . 

VIII

BESTE BILBO HORRI (Joxe Romo) 

1 4 

Begira nago Bilbo barrena, Ez daude pozik,ez daude alai, 

begira nago hor hilurrena, inoiz ez dute lo egin lasai 

mendi artean zuloan datza nahiz eta dena dutela uste 

zipotz, eskumotz, errena ; bizitzeko ez dira gai ; 

kapitalaren krimena, aurki dezakete nonahi 

errugabeen ogena, arerio edo etsai, 

Historiaren kondena, inork ez die esaten bai 

udaberria ikusi gabe ezdakite zer den lagun on bat 

heldu zaio udazkena, ai, zelako ustel usai! 

bada Bilbo bat liburuetan Bizitza ez da erreza baina 

inoiz agertu ez dena . holakorik ez dugu nahi . 

2 5 

Alde batean garbi ta zuri Arnasa hartzea ez da erreza, 

beste aidean gaua dirudi, pasiratzeko lekurik eza, 

aide batean Gran Via eta aspaldidanik aztua dugu 

beste aidean Atxuri, eguzkiaren promesa . 

ibai ezker ta eskubi, Honen hiri aldrebesa! 

tartean bospasei zubi txori guztien ihesa, 

gure muga eta zauri basa piztien babesa, 

lotu ezina lotu nahiean nonork ez badu hori sinesten 

erreka doa urduri, etor eta ikus beza, 

bere gainetik eraiki dute gure Bilbori etorkizuna 

hiri bat eta mundu bi . gerta bekio jueza . 

3 6 

Hainbeste banku eta fabrika Hemen patuak jarri dit muga, 

hainbeste denda hemen jarrita hau nire kezka eta ardura! 

negozioa zaindu behar ta kale hauetan egin behar dut 

etortzen dira aldika amodio eta guda, 

oso dotore jantzita, nire pozaren freskura, 

sotana eta lebita, nire negarraren ura 

ederki beteta tripa, udazkena eta uda, 

emen dutena noizbait galtzeko hiri honetan oin urte batzu 

beldur dabiltza, apika ; etorri nintzen mundura 

kontrola eta miseria da gero denborak estutu egin du 

handi mandien botika . berarekiko lotura . 

Ix

HITZAURREKOA 

Mintzaira zer den, zer den kultura, Tesiri esker urte hauetan 

hamaika buruhausterik galdu dut hamaika lagun 

nahiz eta hori zehaztasunez bizirik nago kasualidadez 

inork ez du jakiterik Ian eta Ian gau ta egun 

izena eta izana doaz luzaro bizi ahal izateko 

eskuz esku elkarturik ezin da hainbeste jardun 

hizkuntza gabe ez dago egon semea dabil umezurtz eta 

inoiz hiztun izaterik . andrea ia alargun . 

Mintzaira bidez esku daukagu Ezin dezaket honetan aipa 

mundu zabalaren giltza lagun guztien izenik 

bakar hizketan elkar hizketan asko dira ta bat aztutzeak 

hizkuntza bide gabiltza ez bait leuko barkamenik 

guztion baitan berbarik berba irakurtzean zuk pentsatuaz 

mintzairak dakar bizitza zenbat lagundu nion nik 

irudimena herren lebilke ez haserretu jartzen ez badut 

izango ez balu hitza . zure aipamen zuzenik . 

Irudimena eta hizkuntza Laudoriotan ez naiz trebea 

Tesi honetan oinarri holakoa naiz, zer egin 

baina burutu ezin nezake inork ez dezan gaizkitzat hartu 

besterik ez banu jarri inork ez dezan hartu min 

esaterako aholku asko nola horrela lendik nintzenez 

izan zaizkit argigarri aldatzerik ez dut j akin 

nahiz ta aditu dudan guztia hala Trikuak ditun orratzak 

ez dut honaino ekarri kendu gura baina ezin 

Urterik urte ibilia naiz Alegin franko eginagatik 

tesi eta antitesi saiatuz hamaika bider 

zama astuna zekarren horri holakoetan laguntza gabe 

ez diot egin ihesi ezin genezake ezer 

nahiko kostata baina heldu zait pasatakoak pasa ta gero 

azken muga edo hesi ez dadila inor asper 

irakurleak epai dezala okerrak barka bekizkit eta 

ea bazuen merezi . guztioi mila esker .

SARRERA 

1 

Ametsetan nengoen 

bihotz eraginez, 

inoiz ez naiz esnatu 

hain kantu finez . 

Pozez bete ninduzun, 

lertu atseginez 

bihotzaren erdian 

kabia eginez . 

Orain berriz minez, 

kantatu ezinez, 

bazoazkit ihes, 

hau larria, sines, 

kantatu nahia eta 

nori jakin ez .

Lan honi izenburua jartzerakoan izan ditugun buruhausteak ez dira makalak izan . Alde batetik 

izenburuan bertan agertzen diren kontzeptuak lanaren garapenean azaldu eta zehaztu nahi 

genituzkeelako . Bestetik lanaren zabaltasuna bost lerrotan ezin bil dezakegulako . Ohizko arazoa omen 

da . 

Bagenekien zeri heldu nahi genion eta, batez ere nola heldu . Euskararen gertakizuna aztertu 

nahi genuen baina bere baitatik, euskaratik bertatik . Elebitasuna aztertu nahi, baina elebiduntasunetik . 

Hizkuntz-portaera zehaztu bai baina hiztunarengandik. Gertakizuna esaterakoan elebitasunaren eta 

hizkuntz-portaeraren alderdi behagarria azpimarratu nahi izan dugu eta saiatze horretan behatzailearen 

eta gertakizunaren kokapenari, berebiziko garrantzia eman diogu . 

Gure ingurumena aztertu nahi dugunean inguratzen gaituen errealitateak berak ikuspegi 

alboratu bat ezartzen digu ; ezinbestean azterketa bere bitartez egin behar izaten dugu eta, horrexegatik 

ez daukagu horrekin ahanzterik . Itsasoko uretan murgildurik, bere barrenetik zail samar egiten zaigu 

lehorreko edozein gauza zehaztasunez aztertzea, ezinezkoa esango genuke . Hortik ikusten duguna ere 

ez dagokio lehorreko gertakizunaren benetako itxurari ; uraren, ur azalaren eta argiaren eraginez 

lehorreko irudiak desitxuratzen direlarik gure ikusmenak engainatu egiten gaitu . Horrelako 

baldintzetan gure ikusmenak ez du balio behaketa zuzena egiteko . Dena den aipatu elementtle nlen eragina 

nolakoa den jakin izango bagenu, desitxuraketa zertan datzan ikasiko bagenu, orduan, agian ikusten 

duguna interpretatuz errealitatea bere hartan antzeman genezake . 

Horrela Psikologiaren kasuan interpretapena ez da soilik premia latza baizik eta ezagukera 

askatzailea, erabat emankorra, "salto vitale" batzuentzat zeina saltari motelentzat "salto mortale" 

bihurtzen den . Psikologiak neurgailuen berezko filosofia eraiki behar du, fisikariek termometroaren 

3

erezko filosofia sortu duten moduan . Izan ere, Psikologian, lehian dabiltzan batzuk eta besteek 

interpretapenari heltzen diote : subjektibistak, azken buru, frogapean dagoen pertsonaren hitza darabil : 

hots, pertsonaren portaera eta bere psikea ere, interpretaturiko portaera do . Objektibistak 

nahitanahiez interpretazen du ere . "Erreakzioaren " kontzeptu berak interpretapena behar du, 

esanahiarena, loturarena, erlazioena alegia . Berez, "actio " eta "reactio " kontzeptu mekanikoak 

direlarik behin eta berriz behatu behar dugu eta legea adierazi. (Vygotski 1927) . 

Zorionez gare kasuan aztertu nahi dugun errealitatearen murgilean bizi gara; gu eta aztergaien 

artean ez dago bitartekorik, are gehiago gu ere aztergai izan gara . Horrela gugandik abiatuz haseratik 

hausnarketarako bidea zabalik izan dugu . 

Behin eta birritan gure lankideei esan diegu lan hau ez dagoela erdaratik ulertzerik . Beharbada 

oker gaude . Hizkuntza bakar baten murgilean bizi direnak bizimodu horrek gure ikergaíarekiko 

dakarzkien desitxuraketa ulertzeko gai baldin badira elebitasunaren benetako errealitateari hel 

diezaiokete . Bestela ikuspegi alboratu horretatik ez da gertakizuna bera hartan aztertzerik . 

Ez dugu esaten edozein azterketa egin ahal izateko ikertzaileak aztergaiaren zati bat izan behar 

duenik, ez eta gutxiago ere . Azterketarako prozedurak behatutakoarengan eragiten duela esan nahi 

dugu . Neurri batean metodoa ez al da bere bitartez lorturiko emaitzen erantzulea ? (Vygotski 1927) . 

Hortaz gakoa ez dago gertakizunetan gertakizun horiek adierazteko metodoan baizik . Edozein 

gertakizuna konplexua denean zantzurik zantzu aztertuz gero mugagabekoa eta amaigabea da eta bere 

alderdi baten azalpenak ez digu gertakizunaren berri emango edo, behintzat azaldutakoa 

gertakizunaren alderdi horn dagokiona izango da . 

Dagoenekoz gure ikergaia aipatu dugu ; ikergai bera bezain garrantzitsua metodoa dela adierazi 

4

dugu ere . Esandakoari funtsezko deritzogu ikerlan hau ulertu ahal izateko . Azken buru edozein 

ikusmira partzialen gainetik ikusmolde integratzeilea erabili izan bait dugu . 

Ikusmolde integratzaile horrek haseratik bibliografi arakaketa zabalak egitera eraman gintuen 

baina ez oso sakonak ordea . Bizpahiru eredu salbu ez dugu eredu integratzaile askorik kausitu . 

Haseran bide hori urratu bagenuen ere ez zen gure helburua hizkuntzaren ikaskuntzaz, mintzairaren 

funtzioaz edo eta hizkuntzen arteko nahasketaz ihardutea, horiek eta beste batzu zenbait momentutan 

han hemenka agertuko dira baina kasu gehienetan haien gainetik ibili gara, sakondu gabe . Izan ere 

hizkuntzen arteko ukipen egoera eta elebidunen hizkuntz portaera aztertu nahi izan bait dugu . 

Lan hau bi atal nagusitan banaturik dago, lehenengo sei kapituluek osatzen dutena, aparteko 

izenbururik gabekoa bata, eta hurrengo sei kapitulu Behaketa Enpiriko deritzan izenburupean bildu 

ditugunak bestea . Haserako atalari ikergaiaren mugaketa dei diezaiokegu baina horrek ez du esan 

nahi bigarren zatian holakorik jorratzen ez dugunik . 

Lanaren hezurdura ikuspegi metodologikoan antzeman daiteke, batez ere Vygotskiren ideietan 

oinarriturikoa . Era berean, dimentsio jakin batean egituratu dugu ikerlana, gizartearengandik 

norbanakoarengana doana hain zuzen ere . 

Erabilitako analisi prozedurak eta teknikak ohizkoak izan dira . Gure aldetik ekarpenaren bat 

edo beste ager daiteke eta, Udal Erroldaren atalekoa kasu, teknika horien azterketa kritiko bat 

agertzen da . Dena den erabilatako prozedurek bere garrantzia izaten dute nahiz beti ezagutza- 

metodoaren menpe egon . Hau da ez gara ibili teknikaren menpe, kontrakoa baizik . Erabili ditugun 

teknikak, kasu gehienetan oinarrizkoak, jarritako helburuen itzalean izan dira .

Zientzia Orokorraren kontzeptuen oinarrien ikasi beharra aide batetik, eta bestetik, kontzeptu 

horiek aparteko diziplinen antolakuntzan dituzten betekizunak inoiz argiago ikusten badira, 

Psikologiak "beste " zientzia batzutatikkontzeptuak mailegatzen dituenean izaten da. Antza denez kasu 

horretan zientzia bateko ekarpenak bestearen sistemara egokitzeko hobeto moldatzen gara . Izan ere 

horrela mailegaturiko tesi eta legeen zehaztasuna, zorroztasuna eta sendotasuna tesi eta lege 

psikologikoenenak baino askozaz handiagoak bait dira . (Vygotski 1927) 

Erizpide horri jarraitu diogu . Jarraitu diogu besteak beste ondorengo arrazoiarengatik 

bereziki, aztertzen dugun errealitateko kontraesanak azaldu nahi izan ditugulako . Hau da, gure 

ikeragaiaren inguruan orain artean emandako zenbait azalpen ez datoz bat gertakizunaren zentzuzko 

ulerkerarekin . Esaten duguna ahalik eta zehatzen eta ahalik eta argien adierazten saiatu gara, 

anbiguokeriari ihes eginez . Batzutan perpaus borobilak erabili ditugu egia hutsaren jabe izango bagina 

bezala . Arrisku hori onartzeko prest gaude, oker ibili garela onartzeko prest gauden moduan baldin 

eta erakutsitako argudioak eta arrazonamenduak faltsutzat jotzen badira . 

Kapitulu bakoitzak berez badu izan ikerketa txiki baten itxura eta zenbait kasutan hala da, 

badirudi zein bere aldetik irakur daitekeela, elkarrekiko inolako loturarik ez dutela . Hala ere, banan 

banakako irakurketa egiterakoan hori pentsa badaiteke ere ez legoke hizkuntza gutxiagotuaren 

erabilpena azaltzerik haren testuinguraketa egin gabe . Hau da, elebitasuna zer den, hiztunen banaketa 

eta sailkapena nolakoak diren eta hiztun populazioak zeintzu diren jakin gabe nola azter genezake 

hizkuntza gutxiagotuaren erabilpena ? 

Irakurleak hainbat kapitulu amaitu gabe daudela pentsa dezake, batetik besterako aldea oso 

handia dela ere . Horrekin jabetu gara . Kapitulu bakoitza berezko ikerlana izan zitekeen baina ez 

genuen hori nahi, are zehatzago, ezin egin genezakeen holakorik . Kasu bakoitzean gure helburuari 

heldu nahiean oinarrizko azalpen nahikoa ematen saiatu gara ñabardurak eta alderdi bateko azalpen 

b

zehatzak baztertu ditugularik . 

Lanaren ainguraketa teoriko bat adierazi behar izatekotan ikusmira historiko-kulturalak 

ematen duena aipatuko genuke . Mintzaira denboraren jarioan norbanakoarengan gauzatzen den 

gertakizun soziala hartu dugu . Horren osagaiak zein bere aldetik azterturik ez dago osotasunaren 

berarizko ezaugarriak anizematerik . Horregatik behin eta berriz irudi-adierazpenak eta eredu 

orokorrak erabili izan ditugu . 

Azken aipamena, nola ez, hizkuntzari berari dagokio . Saiatu gara ahalik eta hizkuntzarik 

zehatzena erabiltzen eta horrek ekarriko buruhausteak ez dira makalak izan . Batetik, aipamen edo ohar 

bat edo beste salbu, Euskara hutsez egin dugu linguistikoki ikuspegi normalizatua erabili dugulako . 

Bestetik, hitz-mailegutuetan egon daitezkeen erroreak apartze utzita, hizkuntza ere gure helburuen 

menpe jarri dugu ; izan ere gu ez bait gara hizkuntzalariak . Hau da, gu hitzen sakoneko esanahiari 

lotu gatzaizkio eta beharrezko ikusi dugunean hizkuntza behartu dugu irakurleari guk adierazi nahi 

genuena helarazteko . 

Oinez ikasteko erortzea ezinbestekoa omen da, hortaz, urratu berri dugun bidean behin baino 

gehiagotan jausi gara gu ere . Jausiz eta jauziz ibiliagatik irakurle argiak ulertuko digulakoan gaude . 

7

2 

Txori alaiak ere 

badu bere gaba, 

nor ote da gaur zure 

kantuen traba ? 

Piztu ezazu arren 

zure begirada 

bestela hemen biok 

penaz hilko gara . 

Zutzat beharbada 

kabi hau hotza da, 

zoaz ba dantzara 

mendiko plazara 

Zu libre maitatzeko 

jaio bait zara .

2 ELEBITASUNA ; DEFINIZIOA ETA ZENBAIT IRUDIKAPEN . 

"Baina, zer da hizkuntza? Guretzat hizkuntza eta mintzaira 

ez datez bat : hizkuntza mintzairaren zati bat baino ez da, 

funtsezkoa bada ere . Hizkuntza hau da, mintza aaitasunaren giza- 

ekoizpena eta beharrezkoa den qizarteak onarturiko arau 

amankomunen multzoa, Cizabanakoen aldetik qaitasun hori gauzatu 

dadin . Bere osotasunean harturik mintzaira forma anizkoa eta 

heteroklitoa da ; zenbait eremutan behatzen dena, fisikoan, 

fisiologikoan zein psikikoan, gainera gizabanakoarengan zein 

gizartean datza ." (F . Saussure, "Curso de Lingüística General" ; 

25 . or . -geronek itzuli eta azpimarraturik-) 

Hizkuntzak historian zehar berebiziko interesa sortu 

du ikertzaileengan baina hizkuntzaren inguruan zientzi eta 

diziplina ugari agertu diren arren egun gori-gorian dagoen 

aztergaia delakoan gaude . Hizkuntzaren jabetze prozesua, 

hizkuntza eta pentsamenduaren arteko lotura edota hizkuntzari 

dagozkion patologiak adibide batzu baino ez dira horren 

gaurkotasunaz eta garrantziaz jabetu ahal izateko . 

Horrela Hizkuntzalaritza, Soziologia eta Psikologia 

Hizkuntzaren bidegurutzean aurkitu dira eta, gure ustez, 

disziplinarteko ikuspegia baztertuko bagenu, haren azterketa 

sakona egitea ezinezkoa izango litzaiguke . Saussure-k 

esandakoari jarraituz, Hizkuntzalaritzak badu, izan ere, lokarri 

estu asko zenbait zientziarekiko ; zenbaitek datuak ematen 

dizkiotenak, beste zenbaitek, berriz, hartu egiten dizkiotenak . 

Zientzia horien arteko muga bereizleak ez dira maiz gardentasunez 

antzematen . Adibidez, Etnografia eta Histori-Aurrea direlako 

9

zientzietatik, zeinetan mintzairak jokatzen duen papera 

adierazlearena baino ez den, bereiztu behar da Hizkuntzalaritza ; 

bereiztu ere Antropologiatik, zeinek gizakia soilik "espeziearen" 

ikuspegitik aztertzen duen, mintzairaqizartemailako gertakizuna 

baitda . Baina, orduan, Soziologiaren eremuan kokatu behar ote 

dugu ? Zein erlazio daqo Hizkuntzalaritza eta Gizarte 

Psikologiaren artean? Azken-azkenean, mintzairaren edozer eta 

dena psikologikoada,beraren agerpen materialaetamekanikoak 

ere, aldaketa fonetikoak kasu ;eta,HizkuntzalaritzakGizarte 

Psikolo iari horren datu preziagarriak ekartzen dizkíon, . . . ez 

ote beraren alderdibatizanqo?,(F . Saussure-k, geronek itzuli 

eta azpimarratu) . 

Elebitasunaren azterketa anitz ikuspegitatik egin daiteke 

baina aidez aurretik, edozein ikuspuntu aukeratuagatik, 

kontzeptuaren definizioa emateari ezinbesteko deritzogu . Horiex 

horrela zenbait orotariko hiztegietara jo dugu ondorengo 

definizioak aurkituaz . 

"Elebitasuna . Bi hizkuntza batera izatea : elebitasun 

belgiarra ." 1 (Pequeño Larousse Ilustrado . 147 or .) 

Orotariko hiztegietan agertzen diren zehaztu gabeko 

definizioak aparte utzirik Hamers-ek eta Blanc-ek (1983) 

erabiltzen dituztenak nahiago izan ditugu ; gizabanakoarengan edo 

giza-taldetan (komunitatean) bi hizkuntza izatearen egoera . 

1 Gazteleraz honela : "Bilingüismo m . Coexistencia de dos 

lenguas : el bilingüismo belga ." 

10

Definizio hori abiapuntutzat harturik aipatu egileek hiru 

elebitasun moeta bereizten dituzte : diglosikoa, gizabanakoarena 

(elebiduntasuna) eta lurralde-elebitasuna . Oso bereizketa 

interesgarria J .M . Sànchez Carrión-ek (1972) egin zuena : 

elebitasun horizontala, udalerri jakin bati dagokiona, eta, 

elebitasun bertikala 2 , subjektu bakoitzari edo gizabanakoari 

dagokiona . Dena den momentuz elebitasunaren definizicaz guri 

gehien interesatzen zaiguna egoera hitzak adieraz dezakeena da . 

Hizkuntza gizartean zein gizabanakoarengan datza, batí 

nahiz besteari dagokio haren erabilpena eta garapena . Hizkuntza 

bat baino gehiago dagoenean haien arteko erlazioak mugikorrak eta 

egongaitzak izaten dira ; bi hizkuntza dituen gizartean 

gizabanakoa elebakartasunetatik elebitasunetara doan esparruan 

koka daiteke . Hiztunek eta haien arteko hizkuntz-harremanak 

gizartearen n i zxuntz-egoera aetinituko cute, hau aa, eiebitasuna 

bera definituko dute . 

Elebitasunaren alderdi sozialari 3 heltzean zera azpimarratu 

nahi genuke : delako 'gizarte elebiduna' ez dela, halabeharrez, 

"gizabanako elebidunen" gizartea (J .M . Sànchez Carrión 1972) . 

"Gizabanako elebiduna" esaten dugunean pertsona hori bi 

2 Elebitasun bertikalaz mintzatu baino guk elebiduntasunaz 

mintzatuko gara . 

3 . hiztun-multzoa ezinbestekoadamintzairabatizan 

dadin . Itxura edo antzemanikoa, bestelakoa baledi ere, ez da 

gizarte-eremutik kanpo mintzairarik izaten gertaera semiologikoa 

delako . Mintzairaren gizarte-izaera hori bere barne-ezaugarri 

horietako bat da ; bere definizio osoak bi alderdi osatugabekoen 

aurrean jartzen gaitu . . . . (F . Saussure-k ; aipatu liburutik 101 . 

or . ; geronek itzuli eta azpimarratu) 

11

hizkuntzen jabe dela dakigun bitartean, "gizarte elebiduna" 

esatean ezin dezakegu baieztatu gizarteko pertsona guztiak bi 

hizkuntza horien jabe direnik, are gutxiago, errealitatean 

elebitasunak giza mailan forma ezberdinak har ditzake eta haien 

artean honako hauek : 

-Hizkuntza ezberdinen elebakar multzo bi eta haien artean 

elebidunen multzoa . Hizkuntza bakoitzari lurralde jakin 

bana dagokio elebidunak ukipen-gunetan kokatzen direlarik . 

-Lurralde jakin bateko biztanle GUZTIAK, salbuespenak 

salbuespen, hizkuntza (nagusia) baten jabe dira eta haien 

arteko batzuk beste hizkuntza jakin, eta erabiltzen dute . 

Azken hauek elebidunak izanik aipaturiko lurraldean 

taldeka zein banaka aurki ditzakegu . 

Ondorengo irudietan prozesu horren irudikapena 

multzoen bitartez adierazi nahi izan dugu . Demagun A eta B 

multzoak hizkuntza jakin bateko eta besteko hiztunak direla, 

demagun ere, historiako une jakin batetan eta lurralde berean 

elkar topo egin eta harremanetan saCtzen direla, orduan 

hizkuntzen arteko lehiak hizkuntz-ordezkatze prozesuari bidea 

zabalduko dio, eta prozesu horren zenbait pauso defini genezake . 

12

I . Irudia : Hiztun-multzoen arteko erlazioak . 

Posible litezkeen pauso guztien artean lau hartu baditugu 

ere, l .ak eta 4 .ak prozesuaren hasiera eta amaiera 'adie .razten 

dute, haietan ez dago elebidunik ezta .hizkuntzen arteko ukipen 

gunerik ere, ondorioz, ikus ditzagun 2 . eta 3 . pausoak : 

2 . pausoan hiztun multzoek (A eta B), bakoitzari dagokion 

hiztun konurua mantentzen dute baina haien artean 

ELEBIDUNEN MULTZOA ageri zaigu (A n B) . Izatez, eiebidunen 

rr,ultzoa A zein B multzoen AZPIMULTZO BAT da eta 

hizkuntzen arteko ukipen guneari dagokio . Tecria hutsean 

13

egoera honetan nolabaiteko oreka dago eta hizkuntzek ez 

dute desagertzeko arriskurik . 

3 .pausoan B multzoa zena bi, b2, b3, . . . . . .,bn 

azpimultzoek, zeintzu A-n sakabanaturik dauden, B multzoa 

osatzen dute, baina edozein kasutan ere ELEBIDUNEN MULTZOA 

[A fl B] izango da eta B c A . 

Diakronikoki ikusita hizkuntz-ordezkatze prozesu bereko bi 

estadu baino ez badira ere, sinkronikoki halako formak ager 

dakizkiguke . Gure ustez Euskal Herriko egoera hirugarren kasuan 

datza, desagerpenerantz jotzen duena . "Elebitasuna" (berez grado 

orotan), egoera diglosiko batetan agertzen denean, 'tertium quid' 

ideal hutsa da ; ideologia diglosikoek egoera establetzat jotzen 

dutena, berez ordea iraun ezinezkoa . Elebakartasunerako 

transizio-aldia baizix ez da, B nizkuntza A hizJuntzaz ordezkatuz 

edo (A hizkuntza alferrekotzat emanaz) B hizkuntza 'normalizatu' . 

Horiek horrela esandako bi kasuetan "gizarte 

elebidunaz" mintzatzen da, halaz ere argi oso dago arras 

diferenteak direla, hizkuntzen arteko erlazioak zeharo ezberdinak 

direlako . Kasu batean hizkuntzek, elebakarrak dituzten heinean, 

"hizkuntza normal" bati dagozkion funtzío guztiak, edo ia 

guztiak, betetzen dituzte eta elkarren arteko erlazioak 

simetrikoak dira ; bestean, ordea, gehiengoaren hizkuntza (A) 

funtzío guztiak betetzen dituela badakigu jakin, ez dakiguna, 

4 Euskararen Liburu Zuria --1978- 626 . or . 

14

erriz, ondorengoa da ; gutxiengoaren hizkuntzak (B) zenbat 

funtzio, zeintzu eta zein neurritan betetzen duen . 

Honela, elebitasuna egoera bezala ulerturik, Euskal Herriko 

hizkuntz-egoera behatuz irudiaren hirugarren pausoa horren 

eredutzat hartu dugu . Ikuspegi batetik desagerpenaren aurreko 

egoeratzat jo daiteke edo, gutxienik, hizkuntzen artean desoreka 

nabarmena dagoela onartu behar dugu . Egoera horren behin-behineko 

ezaugarriak honakoak izango lirateke : 

- B hizkuntzaren elebakardunik (euskaldunik) ez izatea . 

- Elebidunak banaka edo taldeka A hiztunen artean 

sakabanaturik izatea . 5 

- Goiko ezaugarrien ondorioz Populazio horretan (Euskal 

Herria) A hizkuntza orohar beharrezkoa den bitartean B 

hizkuntza hautazkoa da eta, jakina, soilik elebidunen 

artean . 

Ezaugarri horiek, irudian agertu moduan, elebitasuna, egoera 

bat alegia, definitzen dute eta, bide_ batez hizkuntz-ukipen 

f 

egoera ere . Hori da gure lanerako hartu dugun a~ter-eremita .éta 

aurrerantzean kontutan hartu behar izango-duguna . 

Azterketa diakronikoaren ildo beretik Euskararen Borroka 

(JAKIN aldizkaria ; 1983, 26/27 zkia . 28 . eta 29 . or . - ) delako 

azter-lanean ondokoa esaten da : sei aldiune bereiz daiteke, 

Euskara gizarte-gertaera gutxiagotua da, baina here 

hedadura ez da etenik gabekoa baizik eta, artxipelagoen antzera, 

gune isolatu batzuk, zeintzuk euskararen eremu giza-geografikoa 

osatzen duten . (J .R . Ruiz de Olabuénaga 1984 ; 17 . or . ; guk 

euskaratua) 

15

ondoko era honetan laburbílduko genituzkeelarík : 

1 . Elebakartasun euskalduna : Biztanleria osoak euskara eta soílik euskara 

egiten du . Euskara da biztanleen ohízko hizkuntza eta bakarra . (Gure 

irudian lehenengo egoera) . 

2 . Elealbotasuna : Elealbotasuna ematen da biztanleriaren parte batek hizkuntza 

bat ezagutzen eta erabiltzen duenean eta beste parteak era berean bere 

hizkuntza alternatiboa erabili chi duenean . (Gure irudian bigarren 

egoera) . 

3 . 

Elebitasuna : Elebitasuna gertakari soziala bezala, biztanleria osoak inongo 

bereízkuntzarik gabe bí hizkuntza mintzatu eta erabíltzen dituenean ematen da . 

Horietako bakoitza gizarte-bízitzako eremu jakinetarako erabil daiteke, 

bataren edo bestearen prestigio eta botere sozialek banaketa desberdinik ez 

dutelarik . 

4 . Díglosia : Biztanleria osoak bí hizkuntza erabiltzean, baina bí hizkuntzen 

erabileraren banaketa, prestigioaren, eraginaren edo botere sozialaren 

"banaketa desberdin" bati derrigor lotua doanean ematen da diglosia . Gisa 

horretako banaketak hizkuntza batek bestea menpean dakar . 

. r ig s'' marg_» zala: Yi 

egoeratik; bi hizkuntzetako bat biztanleria osoak ezagutu eta erabiltzen duen 

bitartean, bigarrena gutxiengo batek egiten duela eta, aldi berean, hizkuntzen 

estratifikazio soziala dakarren hizkuntz erabileraren banaketa ematen dela, 

batak bestea menperatuz . (gure kasuan hirugarren egoerari legokioke) . 

6 . 

Gaztelaniazko élebaTartasuna : Biztanleria osoak hizkuntza* hau ezagutuz 

euskara zipitzik ere jakingo ez lukeen kasuan emango litzateke . (gure 

irudian azkenengo egoera) . 

Honaino, bada, elebitasunaren definizioa ikuspegi orokor 

batetik, orain artean, beste aldetik, hiztuna aipatu badugu ere, 

gizartearen ikusmiratik aztertu dugu . Guk, psikologook, 

elebitasunaren izaera psikologikoa (Saussure-k 1906-11) defendatu 

behar dugunez gizabanakoari dagokion ezaugarritzat joko dugu . 

16

Elebitasunaren izaera psikologikoa (elebiduntasuna) hizkuntzaren 

ezagutzan, erabilpenean, . . . hitz batez gizabanakoaren hizkuntz- 

portaeran agertzen da . Hortaz gizabanakoaren hizkuntz-portaeraren 

azterketari ekitea ezinbestekoa izango dugu, baina gizabanako 

horren kokapena aidez aurretik argitzea komenigarria zela iruditu 

zaigu . 

2 .1 GIZARTE MAILAKO ELEBITASUNARI BURUZKO 

IRUDIKAPEN BATZU 

Elebidunen hizkuntz-portaera lan honen aztergaitzat jo nahi 

badugu ere, portaera horretan inguruak duen garrantziaz 

jabeturik, eredu orokor eta sinple baten bila abiatu gara . Bide 

horretatik elebitasunaren arazoa adierazteko sistemaren 

kontzeptuari heldu diogu, besteak beste arazoa bere osotasunean 

ulertzeko' . Edozeir. sistema, bera osatzen duten osagaiak bairo- 

zeozer gehiago da, ez da haien batuketa soila ; berez edozein 

sistemak baditu izan une bakoitzean konplexotasun eta 

berezkotasun propioak besteengadik bereizten dituztenak . Sistema 

jakin batean bere baitako edozein alderdiren aldaketak besteengan 

eragiten du eta sistemaren aldaketa orokorra dakar . 

Sistemetan beste ezaugarri interesgarria aurkitu dugu 

orekarantzako joera, bi eratan ager daitekeena alegia, homeostasi 

eta eraldaketa deiturikoak . Une jakin batean, desorekaren bat 

dagoenean, sistema barneko osagaien arteko elkar eraginak 

sistema-aldaketarako indarrak sor ditzake edo, orekan dagoenean, 

egoerari eusteko indarrak (homeostasi) . Elebitasuna oso egoera 

17

egongaitza delarik etengabeko aldatze mugimenduan dago eta, 

denboraren jarioan une jakin bateko eta besteko hizkuntz-egoerak 

ezberdinak dira, beti oreka berri baten bila . 

Azkenik sistemen azterketan beste ezaugarri interesgarri 

bat ; hasierako baldintzak, edozein baldintza-multzo izanda ere, 

ez dute azkenengo emaitzak guztiz zehazten, unez uneko egoerak 

elkarrengandik independienteak direlarik hasierako baldintzei 

baino barne prozedurari lotzen zaizkio . 

Sistemari buruzkoak esan eta gero ondorengo orrialdean 

agertzen den grafikoa hizkuntzen artekoa erlazioa adierazteko 

egokienetzat jo dugu . Honen eta geroxeago erabiliko dugun beste 

errepresentazioaren oinarria edo funtsezko ideia "sistemarena" 

da, hots, irudiak sistema bat adierazten du, sistema fisikoa 

alegia . 

Sistema honek bi indarren arteko erlazioa une zehatz 

batean isladatzen du, printzipioz aldakorra eta mugikorra izanik 

ez da batere egonkorra izango bere orekarantzako joerak 

homeostasi teorikoaren bila bultzatuko bait du . Homeostasi hori, 

jokuan dauden indarren funtzio zuzena izaki, berauek adieraziko 

dute une zehatz batetan sistemaren mugimendua, tendentzia eta 

norabidea . Guk aukeraturiko irudikapena Euskal Herriko gaurko 

hizkuntz-egoerari legokioke ; hori horrela izan baledi ondorengo 

horiek izango lirateke grafikoa osatzen duten osagaiak eta 

dagokien interpretazioa . 

18

POPULAZIO ELEBIDUNA : Bi komunitate elebakarren artean kokaturik 

dagoena . Hizkuntz-erabilpenari dagokionez bi muturren artean 

banaturik . Hiztunek (elebidunak) erabiltzen duten hizkuntzaren 

arabera hiru azpimultzotan bana genitzazke : 

- gehienetan hizkuntza gutxiagotua erabiltzen dutenak, 

- batean zein bestean aritzen direnak eta, 

- gehienetan gehiengoaren hizkuntza erabiltzen dutenak . 

Gure irudian agertzen den multzo banaketa subjektiboa 

izanagatik hizkuntzen etengabeko mugikortasuna adierazten 

duelakoan gaude . 

II . Irudia : Hizkuntzen eta hiztunen arteko erlazioak . 

19

HIZTUN ELEBAKARRAK : Muturretan, enbolotan, kokatu ditugunak ; 

haien artean, hiztun elebakarren artean esan den bezala, 

elebidunak izaten dira . Elebakarrek elebidunen hizkuntz 

erabilpenarekiko eragin zuzena izaten dute . Elebakarrak diren 

heinean haien artean ez dago diferentziarik 

hizkuntz-erabilpenari dagokionez, talde homogeneoa osatzen dute 

alegia . 

SORTZEN DIREN INDARRAK : Azpimarratuko genuke bereziki 

elebakarrengandik elebidunengana doana . Elebidunen aldetik eutsi- 

indarra izan zitekeen aipagarriena, elebidun izateari eutsiaz 

haien hizkuntz-portaera barne-egoeraren eta ingurunearen 

araberakoa izango da . Gure ustez horren hizkuntz portaeran duen 

eragina dela eta egoera diglosikoaren ezaugarririk mabarmenena 

izan daiteke . Hizkuntza bakoitzaren indar eta pisua tamainaren 

bitartez adierazi nahi izan dugu ; indarrok neurtzekotan 

"bizitasun etnolinguistikoari'- (Hamers eta blanc 1983) dagozxion 

faktoreak funtsezko faktoretzat hartuko genituzke : 

1 . Demografia (D) 

2 . Hizkuntz statusa (H) 

3 . Euskarri instituzionala (I) 

Horiek horrela hizkuntza jakin baten erabilpena (E) 

"bizitasun etnolinguistikoaren" (B) funtziotzat ulertuko dugu . 

Ikus daitekenez giza taldeen azterketa-esparruan murgildu 

gara eta hortik bide estuago batera jo behar dugu gizabanakoaren 

hizkuntz portaera azaldu nahian . Hizkuntzaren gertakaria 

konplexua izanik zein esparrutan ihardungo dugun aidez aurretik 

erabaki behar dugu . Gure kasuan arestian esan den moduan 

20

elebidunen hizkuntz portaera aztergaitzat harturik, hizkuntzari 

dagozkion indibidual eta gizarte mailak honako irudi honetan koka 

genitzazke : 

III . Irudia : Elebidunen hizkuntz-portaera hizkuntz-ingurune 

orekatuan . 

Irudian agertzen diren osagaiak banan banan aztertuaz : 

* DENBORA : hizkuntzarekin zerikusi duten fenomeno guztiak 

nahi eta nahi ez denboraren esparruan kokaturik daude . 

Teoria mailan gertakizu .za une zehatz batean azter 

bagenezakeen ere, ezin dezakegu denboraren eragina bazter . 

* HIZKUNTZ-GIROA : hizkuntzaren ikuspegitik, gizartean bat, bi 

edo hizkuntza gehiago aurki ditzakegu, era berean 

hizkuntza horien arteko erlazioak etengabeko aidatze 

21

prozesuan daude . Horiek horrela hizkuntz-giroa definizioz 

espazioan zein denboran, .egongaitza da . 

* HIZTUNAK : gure kasuan gizabanako elebidunak, bi 

hizkuntzen jabe direnak . Zein elebitasun kiase edo zer 

nolako elebidunak diren oraingoz zehazteke erabiliko dugu, 

honek ez du esan nahi duen garrantzia ematen ez diogunik, 

kasurik kasu zehaztu behar dela baino . 

* HIZKUNTZA : eredu honetan kode bezala definiturik 

erabilgarri suerta dakigun ; hiztuna, gure kasuan, beti 

holako bi kodeen jabe izanik denborako une zehatz batean 

haietariko bakar bat erabiliko du . 

Hauek dira, beraz, elebitasun egoera hipotetiko batean 

aurki genitzazkeen osagaiak . "Elebitasun egoera hipotetikoa" 

esatean guztiz orekatua dela esan nahi dugu, hots, hizkuntzen 

arteko erlazioak gizartean zein gizabanakoengan simetrikoak eta 

berdinak direla, bai eta hizkuntza bakoitzari dagozkion 

bizitasun etnolinguistikoaren faktoreak ere . "Hipotetikoa" ere 

errealitatean ematen ez delako . Hala eta guztiz ere egoera 

teoriko honetan elebitasunaren fenomenoa argiago uler 

dezakegulakoan eredu baliagarritzat jo dugu . 

22

HIZKUNTZ-UKIPEN EGOERA . 

HIZTUNAK ZENBATZEKO ARAZOA 

3 

Ez gaitezen gu bihur 

preso ta presozai, 

hain lagunak izanik 

elkarren etsai . 

Joan behar baduzu 

joan zaite lasai, 

ni hemen gelditzen naiz 

zure kantuen zai . 

Maiteko zaitut bai 

hemen eta nonai 

baina hegorik ail 

ez dizut moztu nai 

askatasuna kanta 

dezazun alai .

3 ELEBIDUNAK (EUSKALDUNAK) ETA ZENBATZEKO 

ARAZOA 

Hizkuntz-ukipen egoeran hizkuntza gutxiagotuaren 

"bizitasuna" neurtzekotan ezinbesteko faktorea eta 

inportanteenetarikoa hiztun kopuruarena da, hots, zenbatek 

dakien, ezagutzen duen eta, ondorioz, zenbatek erabil dezakeen 

esaniko hizkuntza hori . 

Euskal Herriko eskualde diferentetan bizi den hizkuntz 

egoera kontutan harturik zenbat euskaldun dagoen jakitea ez da 

pentsa litekeen bezain erreza izaten . Euskaldungoa zenbatzeko 

ahaleginak izan dira, eta ondorengo laukian zenbait adibide 

eskaintzen dizuegu : 

1 . Taula : euskaldunen kopuruak eta portzentaiak . 

URTEA BIZTANLERIA EUSKALDUNGOA EHUNEKO 

1 .867 I 471 .000 % 52'00 

1 .970 1 .878 .636 467 .935 % 24'91 6 

1 .975 2 .073 .173 500 .508 % 24'14 

1 .981 2 .081 .461 448 .879 % 21'04 

1 .982 

325 .782 

1 .986 EAE 2 .136 .100 511 .066 % 24'66 

1 .986 Hego 2 .592 .363 565 .263 % 21'80 

Datu-iturriak : "Atlas Lingüístico Vasco" R . de Olabuénaga 14 . or . ; 

Euskal Elkarte Autonomoko "Soziolinguistikazko Mapa" Eusko Jaularitzak 

1 .990 . 

6 Pedro de Irizarrek kalkulaturiko euskaldunen kopurua 

Euskal Herri osorako 596926koa zen . Hemen agertzen dena Euskal 

Elkarte Autonomoari dagokio soilik . 

7 . Biztanleriaren kopuruak (2 .136 .100) 1 .986 .ean eta 

E .A .E .ko pertsona guztiak biltzen ditu . Euskaldunak eta 

euskaldunen portzentaia (% 24'66a), bi urtetik gorako 

biztanleriaren arauera kalkulatu izan da . Azkenik Nafarroako 

datuak kontutan hartuz, bi urtetik gorako biztanleriarenak, Hego 

Euskalerri osoko euskaldunen portzentaia kalkulatu dugu . 

24

Laukian agertzen diren datuak lehenengoak eta azkenekoak 

ezik, beste guztiak Euskal Elkarte Autonomoari dagozkio . Esan 

behar dugu, gainera, ez direla elekarrekiko konparagarriak, hau 

da, ezin dela zenbaki horien bitartez euskaldungoaren bilakaera 

aztertu, ez zentzu estuan bederen, eta hori arrazoi hauengatik : 

- Aipatu estimazioa edo neurketa zenbait kasutan lurralde 

diferenteetan eta soilik horietan egin delako . 

- "Euskalduna" zein nor den argi agertzen ez delako, hots, 

kasu horietan euskaldunaren definizioak diferenteak izan 

daitezkelako . 

Euskaldunak zenbatzeko teknika eta neurri-tresnak 

diferenteak erabili direlako . 

- Portzentaien kalkuluetan erizpide diferenteak erabili 

izan direlako . 

1 .867 ., 1970 ., 1975 . eta 1 .982 . urteetan euskaldun kopuru 

estimatua da, 1 .981 .eko eta 1 .986 .eko urteetan berriz udal-errol 

daren arauerako zenbakiak dira . 

1 .981 .ean, hain zuzen, udal erroldarako galdesortatan sartu 

ziren lehenengoz euskarari buruzko galderak, populazioaren 

euskararen ezagupen maila neurtzeko funtsezko lau trebetasunatan 

arabera (ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmena) . 

1 .986 .eko udal-erroldan euskararen ezagupenari buruz, itaun 

berberak egin ziren Euskal Elkarte Autonomoan zein Nafarroan . 

25

Horrela lorturiko informazioan oinarriturik Euskal Elkarte 

Autonomoko "Mapa Soziolinguistikoa" gauzatu da eta hori, bere 

aldetik aurrerantzako hizkuntz-plangitzarako oinarria izango omen 

da . 

Horiek horrela eta datu bilketarako erabilitako neurri-tresna 

eta metodologia dela medio zenbait galdera bururatzen zaigu : 

- Hizkuntza jakin baten ezagupen maila galdera zuzenaren 

bitartez jakin al daiteke ? 

- Hizkuntz-ukipen egoeran hizkuntza batekiko edo biekiko 

jarrerek eragiten ote dute erantzuterakoan, hots, 

norberaren hizkuntz-gaitasuna definitzerakoan eragiten ote 

dute? 

Emaitzak interpretatzerako momentuan galdesortan 

erabilitako hizkuntzak ez digu axola ? Itzulpen edo eredu 

diferenteak erabiltzen badira (euskara/gaztelania), 

baliobereko itzulpenak izan balitez ere, bere 

balidezi-neurriak baliokideak izango ote dira ere? 

Honela lorturiko emaitzen bitartez, 

hizkuntz-gutxiagotuaren hiztunak hizkuntza horren 

ezagutza/gaitasuna eskalan sailkatzen baditugu, erizpide 

berdinak erabil ote genitzazke hizkuntz-komunitateko 

hiztunak sailkatzeko hizkuntz-nagusiarekiko? 

Eskalatze eta sailkatze erizpideak edozein hiztun 

multzori ezar al dakizkioke ? Horrela ez bada, hizkuntz 

gutxiagotuen kasuetan (euskara) zeintzu dira arrazoiak ? 

26

Galdera horietan isladatzen diren arazoak jada zenbait 

herritan azterturik izan dira . Galesen kasuan, esaterako, 1981 . 

urtez geroztik Udal-Errolda hamar urtetik behin egiten da eta, 

hemen bezala galdesortaren bitartez, hango galdesortaren 

baliagarritasuna zalantzan jarri dute ere (Colin Baker 1985) . 

Anbiguotasuna egotzi zaie Gales-eko galderei eta, gainera 

ingelesezko eta Cymraeg hizkuntzazko ereduak bat ez etortzea, 

hots, edukiari begira diferenteak izatea . Horrezaz gain gizarte- 

nahiak (desio-sozialak), erantzuteko joerak edota bizilekuak 

(udalerriak) izan dezaketen eragina kontutan hartzekoak dira ere . 

3 .1 UDAL-ERROLDARAKO ERABILITAKO GALDESORTAK 

Administrazioak Udal-Erroldarako erabilitako galdesortak 

eta ondorengoak izan ziren hizkuntzen arauera : 

1 . "Inskripzio-orria" 

1 .1 . Euskara/Gaztelania eredua . 

1 .2 . Euskara hutsezko eredua (Ered . 86ko UE-1E) 

1 .3 . Gaztelania hutsezko eredua (Ered . 86ko UE-1C) 

2 . "Establezimendu kolektibotarako inskripzio-orria" 

2 .1 . Euskara/Gaztelania eredua . 

2 .2 . Euskara hutsezko eredua (Ered . 86ko UE-2E) 

2 .3 . Gaztelania hutsezko eredua (Ered . 86ko UE-2C) 

3 . "Establezimendu kolektiboetan inskripzio indibiduala 

27

egiteko fitxa " . Euskara/Gaztelania (Ered . 86ko UE-3) . 

Beste alderditik aztertu nahi ditugun itaunak 1 . eta 2 . 

galdesortetan agertzen direnak euskarari dagozkionak dira . 

Lehenengo eta behin itzulpen arazo bat izan daitekeen bat aztertu 

nahi genuke . Ikus ditzagun, bada, esaniko itemak zeintzu diren : 

(17 zenbakiaz agertzen zena) 

AMA-HIZKUNTZA LENGUA MATERNA 

Zein izan zen bere ¿Cuál fué su primera 

lehenengo hízkuntza lengua en la infancia 

haurtzaroan (3 urte (hasta los 3 años) ? 

arte) ? 

Marka X batez Señale con una X 

Euskara 

(euskara) 

Gaztelania 

(castellano) 

Biak ~ 

(Las dos) 

Beste bat 

(Otra) 

11 

(16 zenbakiaz agertzen zena) 

EUSKARAREN EZAGUPENA CONOCIMIENTO DE EUSKARA 

Marka bitez X Señale con una X su 

batekin ulertzeko, hitz nivel de comprensión, 

egiteko, irakurtzeko eta habla, lectura y escritura . 

idazteko mailak . 

Ulertu 

1 . Ezer ez 1 . Nada 

2 . Nekez 2 . Con dificultad 

3 . Ondo 3 . Bien 

Hítzegin 

Irakurrí 

Idatzi 

1 2 3 

. (Entender) 

1 2 3 

(Hablar) 

1 2 3 

LJ (Leer) 

1 2 3 

28 

(Escribir)

3 .2 ERABILITAKO HIZKUNTZAK ETA BALIDEZIA 

Arestian esan dugunez galdera horietan itzulpen arazoren bat 

egon daiteke, hots, ez dugu uste euskaraz eta gaztelaníaz gauza 

bera galdetzen denik . Kasu honetan aztertu nahi genuke ea 

gaztelaniazko "su" eta euskarazko "bere" horiek, testu inguru 

horretan, baliokideak diren ala ez, edota "bitez" aditz forma 

horrek gaztelaniaz adierazi den gauza bera adierazten duen ala 

ez . 

Funtsean balidezia arazoa izan daitekela pentsatzen dugu, 

edukiaren balidezia hain zuzen, hau da, EZ DELA GAUZA BERA ESATEN 

EUSKARAZ ETA GAZTELANIAZ ETA, ONDORIOZ GAUZA DIFERENTEAK NEURTZEN 

DIRELA . 

Arazo horri aurre egiteko "epaile itsuen" froga egokiena 

iruditu zitzaigun . Galdesortan euskaraz eta gaztelaniaz erabiliko 

itaunak azterturik nahasgarriak zitezkeen hitzak sailkatu eta 

haien itzulpen posible GUZTIAK bilatu genituen, hala nola : 

"Ama-hizkuntzari" buruzko itemean eta erderazko formaren 

esanahiari atxekiturik "su" delako horri legozkiokeen euskal 

ordainak : 

"bere" (erabilia izan dena hain zuzen) 

"hacen" 

"zure" 

29

"Euskararen ezagupenari" buruzko itaunan gaztelaniaz eta 

euskaraz sakoneko esanahia berdina bada ere erabilitako aditz 

formaren ("señale") euskarazko itzulpenak, aditz laguntzaileak, 

aztertu nahi izan ditugu : 

"bitez" (erabilia izan dena) 

"itzazu" (zuka erara) 

"bitza" (berorika erara) 

Horiek horrela item bakoitzeko hiru itzulpen posible sortu 

ditugu . Kontutan har gure auzi honetan helburua ez zela 

erdal-adierazburuari itzulpen berri bat aurkitzea, 

erabilitakoaren zuzentasuna baloratzea baino ; izan ere, 

adierazburu osoaren itzulpen posible guztiak itzultzaileak beste 

izan bait daitezke . 

Aukeraturiko hiru formen artean epaileek bakar bat aukeratu 

behar zuten, gaztelaniazko adierazburuari ongien zegokiona hain 

zuzen . "Epaileak" hautatzerakoan erizpide bezala "euskaldun 

alfabetatuak" izatearena ezarri genuen, are zehatzago eta dudarik 

sor ez zedin Euskal Herriko Unibertsitatean goi-mailako 

kurtsoetan euskaraz ikasten ari ziren euskaldunak . Ikastaldeak 

Donostiako EUTGko eta Filosofi eta Hezkuntz Zientzietakoak izan 

ziren, lagin bakunak, elkarrengandik independienteak eta tamaina 

bererekoak (n=34) . Eskatzen zitzaiena galdesorta baten bildu 

genuena (I . eranskinean agertzen dena) . Subjektuei hiru aukera 

ematen zitzaizkielarik, ordenak izan lezakeen eragina ekiditeko 

se¡ eredu, orden diferentetakoak, sortu genituen . Se¡ orrialde, 

orden diferentetako orrialdeak, zoriz banatuak izan ziren . 

30

Beste alderditik subjektu quztiak ikerketaren helburuarekiko 

"itsuak" zirela azpimarratu behar dugu, hau da, ez zekiten ez 

galderak nondik aterata zeuden, ez zertarako erabili ziren ezta 

ikerketaren benetako helburua zein zen ere . Ematen zitzaien 

informazio bakarra erantzun-orrialdetan agertzen dena da (ikus 

I . eranskina) , are gehiago, hor agertutakoari ahalik eta estuen 

lotzea eskatzen zitzaien . 

3 .2 .1 EMAITZEN AZTERKETA 

Horiek horrela laginak elkarrenganako independienteak 

izanagatik populazio berari legozkiokeelakoan geunden eta hori 

egiaztatzeko, banaketa berdinekoak zirela edota haien artean 

diferentzi signifikatiborik ote dagoen Pearson-en X 2 erabili 

genuen . 

Erabilitako laginak independienteak izaki haiengan ematen 

diren banaketak ea independienteak diren ala ez jakiteko 

Pearson-en X 2 deritzan froga erabili dugu : 

3 .2 .1 .1 AMA-HIZKUNTZA 

Eskainitako itzulpenen arauera hiru kategoria sortu 

genituen, honakoak hain zuzen : 

A B C 

AMA-HIZKUNTZA AMA-HIZKUNTZA AMA-HIZKUNTZA 

Zein izan zen bere Zein izan zen haren Zein izan zen zure 

lehenengo hizkuntza lehenengo hizkuntza jlehenengo hizkuntza 

haurtzaroan (3urte haurtzaroan (3urte haurtzaroan (3urte 

arte) ? arte) ? arte) ? 

31

ZORROAGA 

E .U .T .G . 

Ondorengo taulan : 

2 .- Taula : Eduki-balidezia, epaile-itsuen froga ; AMA-HIZKUNTZA (1) . 

A B C 

2 27 

(3'5) (2'5) (28) 

5 0 29 

(3'5) (2'S) (28) 

7 5 56 

Ji karratua : X 2 = 6'3571 

0'Ol Signifikazio mailapean (X 2 20 . 99=9'21034) ezin 

dezakegu banaketa diferentetako populazioak direnik esan . 

D 

EUSKARAREN EZAGUPENA 

Marka ezazu X batez 

duzun maila ulertzean, 

hitz egitean, irakurtzean 

eta idaztean . 

ZORROAGA 

E .U .T .G . 

Ondorengo taulan : 

3 .2 .1 .2 EUSKARAREN EZAGUPENAK 

ondorengo hiru kategoriatan bana zitezkeen : 

29 1 

(25) (3'5) 

21 6 

(25) ( 3 ' 5 ) 

1 

(34) 

50 7 11 68 

32 

34 

(34) 

34 

(34) 

Kasu honetan, aurreko kasuan bezala subjektuen aukerak 

E F 

EUSKARAREN EZAGUPENA EUSKARAREN EZAGUPENA 

Marka bitza X batez Marka bitez Xbatekin 

ulertzen, hitz egiten, ulertzeko, hitz egiteirakurtzen 

eta idazten ko, irakurtzeko eta 

ezagupenaren mailak . idazteko mailak . 

L L 

3 .- Taula : Eduki-balidezia, Epaile-itsuen froga ; EZAGUERA (2) . 

D E F 

68 

34 

(34) 

34

Ji karratua : X 2 = 5'6696 

0 , 01 Signifikazio mailapean (X2, 0.9,=9'21034) ezin dezakegu 

banaketa diferentetako populazioak direnik esan . 

Behar genuen informazioa bildu ondoren zera aztertu nahi 

genuen : epaileen arteko adostasun-neurria . Horretarako 3 X 3 

kontingentzi-taulak egin genituen koefizienteak kalkulatzeko . 

Koefiziente hauen bitartez epaileen arteko adostasun-neurria 

jakin dezakegu . Subjektuak zoriz behin binakaturik, diagonalean 

agertzen den adostasun-kopurua epai-kopuru osoarekiko kategoria 

bakoitzari dagokion adostasun-neurri koefiziente bezala uler 

dezakegu . 

Ikus dezagun, bada, lorturiko emaitzak zeintzu ziren . 

Kontingentzi tauletan agertzen diren kategoriak eginiko 

itzulpen aiferenteei dagozKie . mrestian azaldu dugu hori nola 

egin genuen, beraz, aurrerantzean adierazburu osoak erabili 

beharrean "BERE ", "HAREN ", "ZURE" (A,B,C) eta "EZAZU ", "BITZA ", 

"BITEZ" (D,E,F) laburdurak erabiliko ditugu . 

AMA-HIZKUNTZAri buruz erabilitako galderak : 

GAZTELERAZ 

LENGUA MATERNA 

¿Cuál fué su primera 

lengua en la infancia 

(hasta los 3 años)? 

33 

EUSKARAZ 

AMA-HIZKUNTZA 

Zeinizan zenbere lehe 

nengo hizkuntza haurtza-l 

roan (3urte arte?)

EUTG 

"B ERE' 

11HAREN" 

"ZURE" 

4 .- Taula : Eduki-balidezia, Adostasun-neurríak ; AMA-HIZKUNTZAK (3) . 

ZORROAGA 

"BEREI 1 'IRAREN" "ZURE" 8 

( 0) (0) (5) ( 5) 

.0000 .0000 .1471 .1471 

( 0) (0) (0) ( 0) 

.0000 .0000 .0000 .0000 

( 2) ( 5 ) ( 22 ) (29) 

.0588 .1471 .6470 .8529 

(2) ( 5) (27) (34) 

.0588 .1471 .7941 1 .0000 

"AMA-HIZKUNTZA" deritzan itaunaren kasuan begi bistan 

dagoenez "ZURE" kategorian biltzen da adostasun-neurririk 

handiena (0'6470), hots, emaniko itzulpen posibleen artean hori 

izango litzateke erderazko galderari ongien legokiokeena . 

Goyura dezaguil subjektuei l'itzaïpzxiik egokiena" bíïdczea 

eskatzen zitzaiela, ez semantikoki, ez literalki, hots, 

norberaren aburuz emandakoen artean zuzenena . 

EUSKARAREN EZAGUPENAK, erabilitako itaunak : 

GAZTELERAZ 

CONOCIMIENTO DE EUSKARA 

Señale con una X su 

nivel de comprensión, 

habla, lectura y escritura 

. 

EUSKARAZ 

8 Bere, haren, zure lehen A, B eta D hizkiez eta hurrenez 

hurren izendatu ditugu . 

34 

EUSKARAREN EZAGUPENA 

Marka bitez X batekin 

ulertzeko, hitz egiteko, 

irakurtzeko eta 

idazteko mailak .

EUTG 

"EZAZU" 

"BITZA" 

"BITEZ" 

5 .- Taula : Edukí-balídezía, adostasun-neurriak ; EZAGDERAK (4) . 

ZORROAGA 

"EZAZU" "BITZA" "BITEZ" 9 

deritzan kategorian ematen da . 

neurriak honelakoak dira : 

(1) (3) 

.0294 .0882 

(0) (0) 

.0000 .0000 

( 6) (0) (1) ( 7) 

.1765 .0000 .0294 .2059 

(29) ( 1) ( 4) (34) 

.8530 .0294 .1176 1 .0000 

Kasu honetan adostasun-neurririk handiena (0'50) "EZAZU" 

Dena den qure helburua ezzenitzulpenik egokiena bilatzea 

erabilitakoaren egokitasuna aztertzea baizik . Hortaz errolda- 

gaidesc,rta , e abili tako Cii itiúlaZkc itcïù~i ùaqozkiëi adosi .aouii 

"AMA-HIZKUNTZA " O'0000 

"EUSKARAREN EZAGUPENA " 0'0294 

Ikusten denez oso txikiak, horren txikiak ezen balidezia 

arazoa planteiatzeari ezinbesteko bait deritzogu . 

Badaezpada laginak zein bere aldetik aztertu izan ditu.gu, 

beti ere, udal-erroldarako erabilitako itaunekiko jakina . 

9 Lehen D, E, F hizkiez hurrenez hurren izendaturiko item 

desberdinak . 

35

6 .- Taula : Eduki-balidezia, erabilitako itaunen baiorapena (5) . 

1 

( 5) 

"AMA-HIZKUNTZA " % 14'71 

( "bere") .1471 

"EUSKARAREN EZAGUPENA" 

( "bitez ") 

E .U .T .G . ZORROAGA 

( 7) 

20'59 

.2059 

( 2) 

5'88 

.0588 

( 4) 

11'76 

.1176 

Argi dago kasu honetan eta lagin bakoitzean ere, heren batek 

baino gutxiagok aukeratu duela . Horiek horrela udal-erroldarako 

galdesortatan erabiliko erdal eta euskal galderak ezin daitezke 

baliokidetzat jo . 

3 .3 I IZKUNTZAREN EZAGUPENA, JAKITE-MAILA EDO 

HIZKUNTZAREKIKO JARRERA? 

Jarreraren defininizioren bat ematekotan Katz (1960) eta 

Zimbardo & Ebessen-ena (1969) emango dugu : objektu (gizabanako, 

talde, egoera, . . .) batekiko baikor zein ezkor erantzuteko 'oera 

ikasia eta aldagaitza (ez aldaezina) . Definizio honek, estimulu 

edo kinada (jarrera-objektua) eta erantzunaren arteko aldagai 

bezala jotzen du jarrera . Hots, neur daitekeena eta benetan 

neurtzen duguna subjektuen ERANTZUTEKO JOERA da . Dena den Gizarte 

Psikologian izan dira jarrerak portaerarengan eragin zuzena 

duenetako defendatzaileak . 

Momentuz interesagarriagoa deritzogu esaniko galdesortaren 

bitartez zer neurtzen den zehaztea jarreraren eragina baino . 

3 6

Jarrerak eratzen dituzten osagaiak hiru motatakoak dira : 

- Kognitiboak, objekturi buruzko informazioak, sinesmenak, 

e .a . 

Afektiboak, objektuarekiko balorapenak, atsegina- 

desatsegina, 

- Portaerazkoak, alderdi konatiboa, ekintzarako joera . 

Gure gaiaren hariari berriro helduz hizkuntzaren ezagutza, 

jakite-maila zehatzago, aldagai bezala kontsideraturik zuzenean 

ezin neurtu dezakequnetarikobatda ; galdesorta edo ebaluaketa- 

tresna erabili behar izango dugu . Psikologia mailako aldagai hori 

neurtzeko EGA (Euskararen Gaitasun Agiria) bezalako ebaluaketa 

froga luze eta neketsuak eratu izan dira . Ebaluaketa tresna 

horiek, banaka neurtzeko tresnak direlarik, ezin ezar dakioke 

populazio oso bati . Are gehiago, enaluaketarako oso tresna 

eraginkorra bada ere, ezin esan dezakegu guztiz zehatza denik . 

Ez dugu EGAren eraginkortasuna zalantzan jarri nahi, soilik 

esatea ez dela erabatekoa . Hau da, badakigu jakin, euskararen 

holako edo halako jakite-maila neurtzen dugula baina hizkuntzaren 

erabilpenarekiko ez du ebaluatuen artean behar bezainbat 

bereizten . Izan ere zenbait jatorrizko hiztunek gainditzen ez 

duen bitartean beste batzuk, hiztunak izatera oz -Ea ozta 

ailegatzen direnak, gainditzen bait dute . 

Udal-erroldaren bitartez egiten dena, ordea, ez' dago 

EGArekin erkatzerik . EGArekin, banaka, prozesu luzean eta 

zailtasunez lor daitekeena populazio osoari hedatu nahi genioke . 

Egia da, ezin ukatu, populazioaren kasuan ez dugula norberaren 

37

hizkuntz-gaitasuna zehaztasun osoz jakin nahi, bai, ordea, hiztun 

tipologia zein izan daitekeen, hau da, euskaldun/ez euskaldun 

dikotomia gordinetik haruntzago joanez subjektuak nolabaiteko 

jakite-maila baten arauera sailkatzea . 

Euskararen ezagutza (jakite-maila) ote da galdera soil 

horien bitartez neurtzen duguna? Edo ezagutza eta euskaŕarekiko 

joera ikasia, edo soilik euskararekiko joera ikasia? Gure ustez 

nolabaiteko euskararen ezagutza neurtzen da, baina baita 

euskararekiko joera ikasia (jarrera) ere . Neurketaren zein zati 

dagokion ezagutzari eta zein jarrerari jakiterik ez badaukagu ere 

neurtzeko tresnak eta prozedurak ahalik eta estuen kontrolatzea 

gure esku dago . 

Giza Zientzietan ohi denez gure kasuan ere, behaketa maila 

eta neurtu nahi dugunaren artean ez dago erlazio zehatzik . Beste 

modu basera esanda, suoleKtuen erantzunaetabenetako euskara 

mailaren arteandaqoenerlazioa zeindenez dakigu . Diferentzia 

handirik ez dagoela suposatzen badugu ere errore-iturria ahalik 

eta zehatzen kontrolatu behar dugu . Edozein kasutan, datuekin 

geroko eragiketak behar diren moduan burutu ahal izateko neurketa 

nola egiten dugun, neurtzeko eskala zein motatakoa den, kontutan 

hartu behar dugu . 

Likert, Guttman edo Thurstone bezalako autorek badira 60 

urte baino gehiago neurketaren arazoari heldu ziotela .( ***) 

38

3 .4 ITAUNEKO ERANTZUN-AUKERA KOPURUA ETA 

I II)AGARRITASUNA 

Hariari jarraituz beste alderdiari helduko diogu, 

erabilitako • erantzun-eskalaren •t amaina eta izari 

psikologikoarenari alegia . Jakina denez Udal-Erroldarako 

galdesortan euskararen ezagupenari buruzko itauna ondorengoa izan 

zen : 

EUSKARAREN EZAGUPENA CONOCIMIENTO DE EUSKARA 

Marka bitez X Señale con una X su 

batekin ulertzeko, hitz nivel de comprensión, 

egiteko, irakurtzeko eta habla, lectura y escritura . 

idazteko mailak . 

1 . Ezer ez 1 . Nada 

2 . Nekez 2 . Con dificultad 

3 . Ondo 3 . Bien 

1 2 3 

Ulertu 1 I I (Entender) 

1 2 3 

Hitzegin L_1 U U (Hablar) 

1 2 3 

Irakurri I I I I (Leer) 

1 2 3 

Idatzi L I 1 1 I (Escribir) lo 

lo Horrezaz gain beste ondorengo item hau erabili zela 

gogorarazi nahi genuke : 

AMA-HIZKUNTZA LENGUA MATERNA 

Zein izan zen bere ¿ Cuál fué su primera 

lehenengo hízkuntza lengua en la infancia 

haurtzaroan (3 urte (hasta los 3 años)? 

arte)? 

Marka X batez Señale con una X 

Euskara 

(euskara) 

I 

Gaztelania 

(castellano) I I 

Biak I 1 

(Las dos ) 

Beste bat 

(Otra) U 

39

Horretan subjektuek hiru puntutako eskalan (ezer ez / nekez 

/ ondo) adierazi behar dute kasurik kasu dagokion erantzuna . 

Muturretako erantzun posibleak (ezer ez - ondo) gerorako utzirik, 

erdiko puntuak (nekez) neurtutakoari buruzko koalitatea 

e 

adierazten digu, hots, neurtutako objektuaren dimentsioa zein 

den . Gure kasuan, dudarik ez dago, hizkuntz-trebetasunetako 

erreztasun/zailtasun izariari dagokiola . Ez gara, beraz, 

hizkuntzaren kantitateaz ari, kalitateaz baizik . 

Badakigu zer neurtu nahi dugun (Hizkuntz-trebetasunak) eta 

nola neurtu ere . Zer delakoari geroxego helduko diogularik, orain 

nola, neurtzeko prozedura aztertuko dugu . 

Esan dugu erantzuteko eskalan subjektuen aukeran jartzen 

dela hizkuntzaren ezagutzari buruzko ebaluaketa koalitatiboa 

egited hiru puntutan hain zuzen . holako gardera motatan, nau da, 

erantzun posibleak aidez aurretik eskaintzen direnean, erantzun 

posible guztiak agertu behar dira, are gehiago, populazio jakin 

bateko subjektu guztiak sailkatu nahi ditugunean . Edo, beste era 

batera, aipatu populazioko subjektu guztiek emandako erantzun- 

posibilidadeen artean haiei dagokiena aurkitu behar dute . 

Erabilitako hiru puntutako eskala horietan, beste aldetik, 

ez da betetzen puntuen arteko distantzia psikologikoak 

proportzionalak izatearena . 

40

IV .Irudia : Erantzun-eskalaren dimentsio psikologikoa . 

Irudian ikus daiteke adierazi nahi izan duguna . Erantzunetan 

emandako hiru aukeren artean (Ezer ez / Nekez / Ondo) aukera bat 

falta dela somatu dugu, Errez leritzakeena alegia . Horretan 

subjektuek nekez baino erreztasunez egiten dutela adieraz 

lezakete . Irudiaren goiko aldean, beste aldetik, ezagutzaren 

kantitateari legokiokeen erantzun-eskala posible bat adierazi 

dugu . 

Udal-erroldako galdesorta aztertuz galderetan bi helburu 

diferente antzeman ditzakegu : 

1 . Euskararen ezagutzaren arabera subjektuak zenbait 

kategoriatan sailkatzea . 

2 . Subjektu edo multzo baten euskararen ezagutza hizkuntz- 

trebetasunen arabera zehaztea . 

Edonolaz ere, erantzunak jaso eta gero, subjektuei hizkuntza 

jakite-maila baten jabe direla emango dugu . Subjektuak haien 

hizkuntz-ezagutza neurtu dugulakoan sailka ditzakegu . Finean 

ezagutzaren arabera (gehiago, gutxiago, baterez), populazio jakin 

bateko subjektuak ORDENATU egin ditzakegu . 

Horiek horrela, neurri-eskalaz mintzatzen garenean zehatz- 

41

mehatz zertaz ari garen adierazi behar dugu . Neurtzeko eskalak, 

orohar bi eratara uler daitezke : 

a .- Erlazio eskema edota behaturiko datu motari dagokiona 

eta haren baitan zilegi daitezkeen eragiketak . Ohizko 

neurri-eskaleei (Izenezkoak, Ordinalak, Tarte-eskalak eta 

Proportzio eskalak) berarizko ezaugarri eta propietateak 

dagozkie . 

b .- Datuak jasotzeko tresna . Hau da, beharbada, neurri- 

eskalaren esanahirik erabiliena, baina kasu honetan ere, 

goian esandako guztia ezinbestekoa da datu-bilketari ekin 

baino lehenago . 

Formato aldetik edozein galdera itxi erabiltzen dugunean 

hasera-haseran subjektuei zein eta zenbat erantzu-aukera 

eskainiko oieyun erabaici behar dugu . Bdi / ez ; Ados / Erítzirlk 

ez / Aurka ; . . . eta beste hainbat forma erabiliagatik guztiak ez 

dira berdinak, aide batetik, galdetutakoaren edukiari begira, 

nola (kaljtatea, kantitatea) neurtzen den ; eta bestetik, 

intentsitate edo magnitudeari begira (tamaina), hau da, erantzun- 

kopuru bera, non erantzunaren "indarra" neur daitekeen . Adibidez : 

Galdera : Euskaraz badakizu? 

42

Erantzun-aukera anizkoitza : 

Erantzun 1 . Bai 

mota 

posibleak 2 . Ezer ez 

3 . 

1 

Baterez 

4 . Ezer ez 

5 . Baterez 

6 . Ezer ez 

Ez 

2 3 4 

Gaizki Ondo 

Zerbait Asko 

Zerbait 

Zerbait 

Nekez 

l 

Nahíkoa Ondo 

Nahikoa 

Errez 

IV . IRUDIA : Galdera itxietan, erantzun-moetak . 

Argi dago ez direla berdinak . Orohar zenbat eta erantzuteko 

aukera kopuru handiago erabili, orduan eta subjektuen arteko 

bereizketa argiago izango dugu . Goian agertu eta antzerako eman 

daitezkeen erantzun klaseen artean bat hautatzeko, lehenik eta 

behin neurgaia nola neurtu nahi dugun, haren zein ezaugarri 

neurtu nahi dugun (kalitatea, kantitate), erabaki behar dugu . 

Gero erizpideren batí heltzekotan fidagarritasunari heldu behar 

diogu, hots emandako guztien artean fidagarriena hautatuko dugu . 

Printzipioz erantzuteko aukera kopurua ugaltzean 

fidagarritasuna handituko dela pentsa dezakegu ; subjektuak berez 

elkarrengandik diferenteak direlarik, zenbat eta kategoria 

gehiago erabili orduan eta bereíziago agertuko' zaizkigu . 

Esaterako goian jarritako adibideen artean (bai / ez) lehengoan 

"bai" erantzuten dutenek gainontzeko kasuetan beste era zehatzago 

batean erantzun lezakete . 

Erantzunen arteko diferentziak handitu ahala, esan daiteke, 

itaunen bariantzak eta halen arteko erlazioak haundituko direla 

43 

Asko 

Ondo 

Oso ondo 

Dena

ere . Azken finean neurtzeko tresnaren (galdesorta) 

f idagarritasuna itaunen bariantzei eta koerlazioei lotzen zaienez 

horiek handitzean fidagarritasuna bera haundituko da . 

Orokorrean subjektu multzo bati erantzuteko aukera anitz 

eskaintzen zaionean neurtutakoak elkarrengandik arras bereiztuko 

ditu, eta neurri-tresnaren fidagarritasuna handiagoa izango da ; 

aitzitik, erantzuteko aukera kopurua urria denean, ezin 

subjektuen artean bereizketa handirik egin eta fidagarritasuna 

txikiagoa izango da . 

44

HIZTUNEN SAILKAPENA 

4 

Denek senti zaitzaten 

zaren bezain eder 

munduaren aurrean 

kantari ager . 

Kanta bizigogoa 

eskubi ta ezker, 

kanta txori presoei 

zuk badakizu zer ; 

samin edo plazer 

ez isildu ezer, 

kantuan ez asper 

kantuari esker 

kabi laguna topa 

dezazun !aster .

4 HIZTUNAK SAILKATZEKO PROZEDURA 

Dakigunez hizkuntz-trebetasunak 11 erabili izan dira 

hizkuntza bateko zein besteko hiztunak sailkatzeko . Hala ere ez 

dira hizkuntz-ukipen egoerako lurralde guztietan erizpide 

berdinak erabiliak izan . Katalunian eta Euskal Herrian, 

esaterako, diferenteak izan dira . 

Egia esan subjektuen hizkuntz-ezagupena mailakatuaz sortzen 

den eskalan edozein hiztun sailkatu badezakegu ere, horrela 

eraturiko kategoriak aldez aurretik definitzea komeni da . 

Bestela, hiztunen beste kategoria egon liteke ; hau da, hizkuntz- 

ezagupena deritzan aldagaian, aldagai jarrai bezala harturik eta 

balizko neurri-unitaterik txikiena erabiliaz, subjektu guztiak 

elkarrengadik diferenteak izango lirateke . Zoritxarrez ez dugu 

hizkuntz-ezagupenaren neurri-unitaterik ezagutzen eta, biderik 

egokiena subjektuak sorturiko kategoriatan banatzea da . 

Laburbilduz, aldagaiaren izaera estatistikoak, neurtzeko 

prozedura jakin bat eskatzen du . 

Edonolaz ere aldagai horrekin sorturiko kategoriek, 

aldagairen sakoneko esanahiari jarraituz, hurrenkera edo 

hierarkia jakin bati jarraituko diote, hots, goi-mailako 

kategorian biltzen diren hiztunek behe-mailako kategoriei 

dagozkien hizkuntz-trebetasunen jabe izan behar dute . Eta, 

aitzitik, behe-mailako kategorietan daudenei ezin dakieke goi- 

11 Hizkuntz-trebetasunak : ulermena, mintzamena, irakurmena 

eta idazmena . 

46

mailako kategorien hizkuntz-trebetasunik suposa . Beste era 

batera, ondo ulertzen dueneko kategorian sailkaturikoak baliteke 

inoiz nekez ere ulertzea, edota, zentzumen arazorik ez baleza, 

ondo hitzegiten duenekoak ondo ulertuko du ere . 

Horiek horrela, eskala bakoitzaren baitan, handienetatik 

txikienetarako hierarkia dagoenez, subjektuak, horren arabera 

sailka ditzakegu . Era berean neurtzeko eskalen arteko hierarkia 

jakin bat ere badago ; kasu honetan ordea, ez da guztiz betetzen 

eta zuzenketa bat egitea beharrezkoa da (katalandarrek egin 

dutena hain zuzen ere) . Hizkuntza jakin batez ondo idazten 

dakienak, agian ahozko hizkuntza ez ulertzea ondo edo nekez izan 

zezakeen, baina nahi eta nahi ez ondo irakurri beharko luke . 

Kontua, bada, hizkuntz-ukipenaren testuinguruan aldagai horrekiko 

kategorizazio egoki eta erabilgarria aurkitzean datza . Kategori- 

mailaketa norren runtsezxo arauak, nonako hauek direlariK : 

l .Eshaustibotasuna : Objektu jakin batekiko (hizkuntz- 

ezagupenarekiko) populazio osoa, kasu honetan lurralde 

jakin bateko biztanle guztiak, sailkatu ahal izatea . 

2 . Esklusibotasuna : Behin subjektu zehatz bat kategoria 

jakin batean sailkaturik, kategoria horri, eta soilik 

horri, dagokio . 

3 . Hurrenkera : Arestian esan dugunez, erabilgarria izan 

dadin, goi-mailako kategoriatan sailkaturiko subjektuei 

behe-mailako kategorien ezaugarriak (atributoak) suposatu 

dizkiegu . 

47

4 .1 ZORIAREN ERAGINA ERANTZUTERAKOAN . 

Udal-Errolda bezalako neurgailuaren bitartez lurralde osoko 

biztanleriaren ezaugarriak ezagutu nahi ditugu, gure kasuan 2 

milioi pertsona baino gehiagoko biztaleriarenak . Ezagutzen dugu 

zein den lurraldea eta erabiltzen den galdesorta, ezagutu ere 

datu-bilketarako prozedura, non gehienetan subjektuek eurek beren 

kabuz erantzuna eman behar duten . Erabilitako itaunari begira oso 

erreza da erantzun posible eta diferenteen kopurua kalkulatzea ; 

euskararen ezagupenari buruzko lau galdera eta bakoitzean 3 

erantzun-aukera direlarik erantzun posibleen kopurua 34 edo 81 

izango da . Hala ere 81 erantzun diferenteen artean soilik 16 

jotzen dira baliagarritzat, gainontzekoak esanahigabekoak eta 

interpretaezinak direlarik . Galderen formatoa oinarri, ikus 

ditzagun zeintzu diren erantzun onargarriak : 

ALFABETATUAK PARTZIALKI ALFABETATU 

ALFABETATUAK GABEAK 

B) IA-EUSKALDUNAK : honetan 12 erantzun dira onargarriak : 

B1 . Ia-euskaldun alfabetatuak : 

12 Zenbakiek erantzun-aukera adierazten dute, ezerez (1), nekez (2), 

ondo (3) ; lerroak hizkuntz-trebetasuneei dagozkie, eta, ilunduriko guneek 

hautaturiko erantzuna adierzten dute . 

48

VI . IRUDIA : Udal-Erroldarako galdesorta eta erantzun 

onargarríak . 

Horiek horrela galdesortaren bati, zoriz, inolako ereizpideri 

jarraitu gabe erantzungo bagenio eta indarrean dagoen hiztun 

tipologiari lotuz, honelako probabilitate-taula eratu genezakeen : 

7 .- Taula : Udal-Erroldarako galdesorta ; erantzunak sailka eta probabilitateak . 

SAILAKAPENA 

PROBABILITATEA HIZTUN-KATEGORIA ERANTZUN-MOTA PROBABILI . 

Alfabetatua 0 .0123 Onargarri 

Partz . alfabet . 0 .0123 Onargarri 

Alfabetatugabea 0 .0123 Onargar .ri~ 

Euskaldunak EUSKALDUNAK 1 0 .0370 j 

Alfabetatua 0 .0988 ( Onargarril 

Alfabetatugabea 0 .0247 ; Onargarri¡ 

Pasiboak 0 .0247 Onargarril 

Ia-euskaldunak IA-EUSKALDUNAK i 0 .1482 

Erdaldunak ERDALDUNAK 0 .0123 

Sailka-ezinak 

- 0 .8025 SAILKATU EZINAK Onartezinai 0 .8025 

Horrela (zoriz) emandako eraritzuna onargarria izaLeko 

49

probabilitatea 0 .1975koa izango litzateke, hau da, ehun biderrez 

horrela eginez gero % 80'25a sailkatu ezina suertatuko 

litzaiguke . Beste alderditik, kategoria guztiek ez dute 

aukeratuak izateko probabilitate bera ; erantzun onargarrien 

artean,ia-euskalduneeidaqokieprobabilitaterik handiena . 

Orohar,badakigu jakin,jendeak ez duela holakoetan 'beren 

erantzuna zoriz ematen, baina, badakigu ere, faktore anitzek 

eragiten duenean jendearen erantzuna alboratua izan daitekeela . 

Aidez aurretik erantzun okerraren (sailkatu ezinak) 

probabilitatea horren handia delarik, milioikako erantzunen 

artean neurketa errore handia ezinbestekoa da . 

Gure aburuz erantzun posible guztiek onargarriak izan 

beharko lukete eta, era berean, zoriz erantzutekotan 

probabilitate berdinekoak . Beste era batera, edozein erantzunak 

sailkagarria behar luke izan, bestela hasiera-hasieratik errore- 

a i- riskua u í i :i Qalno asxoz hanùiagoa ciateke . 

Horiek horrela esaniko baldintzak betetzen dituen neurgailua 

erabili beharko litzateke, esaterako Katalunian erabilitakoa : 

1981ean Llengua CATALANA : Enteneu el català : 

Senyaleu amb una X el quadrat que correspongui . 

SI NO 

1986an CONEIXEMENT DE LA LLENGUA CATALANA 

Senyaleu amb una sola X el quadrat que correspongui 

1 

2 - 

No 1'entén 

L'entén 

3 

L'entén i sap 1legir . 

4 C 

El sap parlar . 

5 

El sap parlar í llegir . 

6 

El sap parlar, llegir í ecriure . 

(PADRO MUNICIPAL D'HABITANTS DE 1986 . FULL D'INSCRIPCIO EN HABITATGE FAMILIAR . 

Bederatzigarren galdera .) 

Ikusten denez zeharo desberdina da . Besteak beste hcnakc 

50

ezaugarri hauek azpimarraatuko genituzke : 

1 . Eshaustibotasuna : Edonorketaguztiek erantzun dezakete 

emandako aukeren artean . 

2 . Esklusibotasuna : Erantzun-aukera bat hautatzen duena 

kategoria horri, etasoilik horri, dagokio besteengandik 

bereizturik dagoelako . Ez dago bi kategoriatan aldiberean 

izateko betarik . 

3 . Hurrenkera : Goi mailako kategorian biltzen direnak 

hizkuntz-gaitasun handienekoak dira eta, aitzitik, behe 

mailako kategorietakoak hizkuntz-gaitasun urrikoak dira . 

4 . Erantzun-aukera guztiak (zoriz erantzutekotan), 

probabilitate berdinekoak dira, edozein emanda ere, 

onargarriaketasailkaqarriak dira . 

51

4 .2 ERABILITAKO HIZTUNEN SAILKAPENA 

Edozein hizkuntzari dagozkion lau hizkuntz-trebetasunak 

erreferentzi-puntutzat harturik : 

Ulertu Hitz egin Irakurri Idatzi 

GAZTELANIAZ U1 Ml L1 I1 

EUSKARAZ U2 M2 L2 12 

Badakigu jakin orden-hierarkia printzipio bati jarraitzen 

diotela, hots, "Hitz egin" delakoan altu puntuatzeak ulermen 

maila handikoa izatea adierazten du eta, era berean, idazmen 

maila handikoa irakurmen maila handikoa da . 

Antzerako ereizpideei jarraituz EUSTAT-ek honako 

"elebidunen sailkapena" eskaintzen digu : 

-Euskaldun alfabetatuak : Euskaraz ondo ulertzen, hitz 

egiten, irakurtzen eta idazten dakiten pertsonak . 

-Euskaldun partzialki alfabetatuak : Euskaraz ondo ulertzen 

eta hitz egiten, baina irakurri eta idatzi nekez egiten 

duten pertsonak . 

-Euskaldun alfabetatugabeak : euskaraz ondo ulertzen eta 

hitz egiten duten, baina irakurtzen eta idazten ez dakiten 

pertsonak . 

-la-euskaldun alfabetatuak : Euskaraz ondo edo nekez 

ulertzen, nekez hitz egiten, eta ondo edo nekez irakurtzen 

eta idazten duten pertsonak . 

-la-euskaldun alfabetatugabeak : Onda edo nekez ulertzen 

eta nekez hitz egiten duten, eta ezer ere irakurtzen ez 

idazten duten pertsonak . 

-Ia-euskaldun pasiboak : Euskaraz ondo edo nekez ulertu eta 

eta ezer ere hitz egiten ez duten pertsonak . 

-Erdaldunak : Euskaraz ez ulertu eta ez hitz egiten duten 

pertsonak ." 

(HEZKUNTZA ETA EUSKARA . . . Euskal Estatistika Erakundea-k XIX or . 

Euskadiko K .A .ko Administrazioa Gasteiz 1 .988) . 

Horren arauera "euskaldunen" artean horrelako sei klase omen 

dago ; geure buruari galdetzen dioguna, ordea, zera da, ea egun 

Euskal Herrian erdaldunei sailkapen bera ezar dakieken . 

52

Norberarekiko zintzoa izanik eta simetria printzipioari 

atxekirik sailkapen bera erabiliko dugu era honetara : 

-Erdaldun alfabetatuak : Gaztelaniaz ondo ulertzen, hitz 

egiten, irakurtzen eta idazten dakiten pertsonak . 

-Erdaldun pal`tzialki alfabetatuak : Gaztelaniaz ondo 

ulertzén= eta hitz egiten, baina irakurri eta idatzi nekez 

egiten . duten pertsonak . 

-Erdaldun alfabetatugabeak : gaztelaniaz ondo ulertzen eta 

hitz egiten duten, baina irakurtzen eta idazten ez dakiten 

pertsonak . 

-la -erdaldun alfabetatuak : Gaztelaniaz ondo edo nekez 

ulertzen, nekez hitz egiten, eta ondo edo nekez irakurtzen 

eta idazten duten pertsonak . 

-la-erdaldun alfabetatugabeak : Ondo edo nekez ulertzen eta 

nekez hitz egiten duten, eta ezer ere irakurtzen ez idazten 


- Ta-erdaldun pasiboak : Gaztelaniaz ondo edo nekez ulertu 

eta eta ezer ere hitz egiten ez duten pertsonak . 

-Euskaldunak : Gaztelaniaz ez ulertu eta ez hitz egiten 


Gure hizkuntz-errealitatean ez dugu uste azken lau hiztun 

klase horiek, salbuespenak salbuespen, daudenik . Euskaldunen 

artean badagoela egon onarturik, honako taula hau gauzatu 

genezake : 

8 .-Taula : Hiztunen banaketa simetrikoa . 

EUSKALDUNAK ERDALDUNAX 

Euskaldun alfabetatuak Erdaldun alfabetatuak 

Euskaldun partzialki Erdaldun partzialki 

alfabetatuak alfabetatuak 

Euskaldun alfabetatugabeak Erdaldun alfabetatugabeak 

Ia-euskaldun alfabetatuak Ia-erdaldun alfabetatuak 

Ia-euskaldun alfabetatugabeak Ia-erdaldun alfabetatugabeak I 

Ia-euskaldun pasiboak Ia-erdaldun pasiboak 

53

"Ia-erdaldunak" diren taldeak ontzat emango bagenitu :36 

elebidun klase (6 * 6) suertatuko litzaizkiguke . "Orekatuak ", 

zeintzu hizkuntz diferentetan kategoria berdinean diren, kentzen 

baditugu, ondorengo 30 elebidun klase geratzen zaizkigu : 

4 .2 .1 EUSKARAREN ALDEKOAK 

1 . Euskaldun alfabetatuak / Erdaldun partzialki alfabetatuak' 

2 . Euskaldun alfabetatuak / Erdaldun alfabetatugabeak 

3 . Euskaldun alfabetatuak / Ia-erdaldun alfabetatuak 

4 . Euskaldun alfabetatuak / Ia-erdaldun alfabetatugabeak 

5 . Euskaldun alfabetatuak / Ia-erdaldun pasiboak 

6 . Euskaldun partz . alfabetatuak / Erdaldun alfabetatugabeak 

7 . Euskaldun partz . alfabetatuak / Ia-erdaldun alfabetatuak 

8 . Euskaldun partz . alfabetatuak / Ia-erdaldun alfabetatugabeak 

9 . Euskaldun partz . alfabetatuak / Ia-erdaldun pasiboak 

10 . Euskaldun alfabetatugabeak / Ia-erdaldun alfabetatuak 

11 . Euskaldun alfabetatugabeak / Ia-erdaldun alfabetatugabeak 

12 . Euskaldun alfabetatugabeak / Ia-erdaldun pasiboak 

13 . Ia-euskaldun alfabetatugabeak / Ia-erdaldun alfabetatugabeak 

14 . Ia-euskaldun alfabetatugabeak / Ia-erdaldun pasiboak 

15 . Ia-euskaldun alfabetatugabeak / Ia-erdaldun pasiboak .` 

4 .2 .2 GAZTELANIAREN ALDEKOAK 

16 . Erdaldun alfabetatuak / Euskaldun partzialki alfabetatuak 

17 . Erdaldun alfabetatuak / Euskaldun alfabetatugabeak 

18 . Erdaldun alfabetatuak / Ia-euskaldun alfabetatuak 

19 . Erdaldun alfabetatuak / Ia-euskaldun alfabetatugabeak 

20 . Erdaldun alfabetatuak / Ia-euskaldun pasiboak 

21 . Erdaldun partz . alfabetatuak / Euskaldun alfabetatugabeak 

22 . Erdaldun partz . alfabetatuak / Ia-euskaldun alfabetatuak 

23 . Erdaldun partz . alfabetatuak / Ia-euskaldun alfabetatugabeak 

24 . Erdaldun partz . alfabetatuak / Ia-euskaldun pasiboak 

26 . Erdaldun alfabetatugabeak / Ia-euskaldun alfabetatugabeak 

27 . Erdaldun alfabetatugabeak / Ia-euskaldun pasiboak 

28 . Ia-erdaldun alfabetatuak / Ia-euskaldun alfabetatugabeak 

29 . Ia-erdaldun alfabetatuak / Ia-euskaldun pasiboak 

30 . Ia-erdaldun alfabetatugabeak / Ia-euskaldun pasiboak 

Hizkuntz-egoera "orekatua" izango balitz "elebidun 

orekatuaz" gain goiko elebidun klasetakoak izango lirateke ere . 

Baina, begi bistan dagoenez, ez da errealitatean horrela 

suertatzen, izan ere "Ia-erdaldunak" ez bait dira, kopuruz 

bederen, adierazgarri . Beraz gure azterketatik at uzten baditugu 

54

eta euskararen aldeko eta gaztelaniaren aldeko elebidun 

kategoria zenbatzen badugu zera geratuko litzaiguke : 

EUSKARAREN ALDEKO ELEBIDUN TALDEAK : . . . 3 (1 .,2 . eta 6 .a) 

GAZTELANIAREN ALDEKO ELEBIDUN TALDEAK : .12 (28 .,29 . eta 30 .a ezik) 

Argi dago, beraz, -,hizkuntzen arteko "desoreka ", edo 

zehazkiago, elebidunak diren hiztunen arteko desoreka . 

Azkenik, atal honi amaiera emateko, adierazpen grafikoari 

(ikus hurrengo orrialdea) helduko diogu berriro ere . Hiztunen 

sailkapenak, hizkuntz-ukipen egoeran, zenbait berezitasun badu 

izan ; egoera ez-normala sailkapenean ere isladatzen bait da, 

hizkuntz-egoera normalizatuetan ematen ez diren hiztun-multzoak 

hemen agertzen dira eta . 

Dagoenekoz zeharo definituriko egoeran biztanleŕia osoari 

hizkuntza batenezaqutza nahikoa suposatzen diogu, hizkuntza 

nagusiarena alegia . Testuinguru horretan agertuko zaizkigu 

elebidunak . 

Bigarren hizkuntza horretan 2, 3 eta 4 (elebidun pasiboak) 

zenbakiez izendaturiko hiztun-multzoak hizkuntz-egoera ez- 

normalaren adierazleak dira . Hiztun-multzo horiek ez dira 

hizkuntz-egoera normalizatuetan agertzen edo, behintzat, ez 

estatistikoki, kopuru esanguratsuenetan . 

Horratio hizkuntzaren normalizazioak multzo horien 

murrizketa eta desagerpena lekarke . Multzo horien iraupenak edo 

hedapenak normalizazio prozesuaren etena edo atzerapausoa 

adieraziko luke hizkuntza gutxiagotuaren behin betiko galtze- 

arriskuak liraukeelarik . 

55

HIZTUN-SAILKAPENAREN ADIERAZPEN GRAFTKOA 

HIZTUN-MLTZOEN BANAKETA_ 

I-IZ Z-=ENEGOERAETA 

HIZKUNTZ-TREBETASUNEN 

ARAUERA . 

ELEBAKARRAK: 

1 .- Ulertzen ez dutenak . Bere hizkuntzan hiztun osoak izan daitezke . 

ELEBIDUN PASIBOAK : 

2 .- Ulertzen dutenak 

3 .- Ulcrtu eta irakurtzen dutenak hitz egin gabe . 

4 .- Ulertu, irakurri eta idazten dutenak hitz egin gabe . 

ELEBIDUNAK : 

5 .- Ulertu eta hitz egiten dutenak . 

6 .- Ulertu, hitz egin eta irakurtzen dutenak . 

HIZTUN OSOAK : 

7 .- Ulertu, hitz egin, irakurri eta idazten dutenak.

4 .3 TXEPEI V I IZTUN-TIPOLOGIA ETA IJDAL-ERROLDA 

Katalunian darabilten hizkuntza gutxiagotuaren ezaguerari 

buruzko galderak bertoko Udal-Erroldarako erabiliko bagenitu eta, 

berton ere erabiltzen den ama-hizkuntzari buruzkoa kontutan 

hartuz (soilik euskara, gaztelania eta biak deituriko kategoriak) 

18 hiztun-moetaz osaturiko tipologia lor genezakeen . 

Horietatik elebidunak, zentzurik zabalenean, 9 baino ez 

lirateke izango, hau da, euskaraz mintzatzen direnengandik 

aurreragokoak alegia . Gainontzekoak, aldaketa-gunetan egonda ere, 

erdalduntzat jo behar ditugu . 

Txepetxek idatzitakoari jarraituz : bi hizkuntz-ikaskuntza 

klase diferente ematen dira : zuzeneko hizkuntz-murgilean ematen 

den ikaskuntza, funtsean haurrei dagokiena, eta, estudioen 

bitarteko bigarren mailako íkaskuntza zeina helduen artean eta 

nerabezaroan adin jakin batetik aurreran ematen den . . . ./ . . . 

lehenengoari lehen mailako ikaskuntza edo ikaskuntza goiztiarra 

eta bigarrenari bigarren mailako ikaskuntza- edo ikaskuntza 

berantiarra . 

A ikurra lehen mailako ikaskuntza izendatzeko erabiliko dugu 

eta B ikurra bigarren mailako ikaskuntza . ( Txepetx 1987 37 . or .) 

Aurrerago honela idatzi zuen : Hizkuntza bakoitzarentzako bi 

ikaskuntza posible izate hori axiomatzat jotzen dugu . Demagun 

lurralde-politiko jakin batean elkarren nahasian hizkuntza bi eta 

soilik bi daudela, bi hizkuntza horietatix H1 lurraldeko 

57

jatorrizko hizkuntza da, lur-eremu horretan historikoki 

ezarririko hizkuntz-komunitateari dagokiona ; eta bestea (H 2) 

kanpotik ekarritako hizkuntza da ; . . ./ . . . 

Bi hizkuntzekiko bi elementuen konbinaketak, bat beharrezkoa 

eta bestea ahalmenezkoa, aztertzen dugun une historikoan 

haietariko bat gizarte mailan beharrezkoa denean, hizkuntz- 

komunitatearena delako (HI ) , eta bestea (H2 ) ahalmenezkoa denean, 

besteen hizkuntza delako, zortzi konbinaketa matematiko diferente 

ematen ditu, zeintzuk, zeinek bere aldetik, hizkuntz-jokabide 

diferenteak adierazpen dituzten . (156 . or .) 

VIII . Irudia : Txepetxek proposaturiko hiztun-tipologiari 

buruzko adierazpen grafikoa . (Un futuro para nuestro pasado, 

414 . or .) 

Dena den gaurko hizkuntz-errealitateari ahalik eta argien 

58

heltzeko Txepetxek proposatutako terminologia oinarritzat hartuz 

zenbait aldaketa egiten ausartuko gara : 

H . 

euskara 

Ha gaztelania (frantsesa ere jar genezake) . 

N 

euskara eta gaztelania (erdara) . 

H et euskara jatorrizko hizkuntza . Jatorrizko euskaldunak . 

Hg 

erdaldunak . 

gaztelania (erdara) jatorrizko hizkuntza . Jatorrizko 

Hea euskara eta gaztelania (erdara) jatorrizko hizkuntzak . 

Jatorrizko edo aldibereko elebidunak . 

A : hizkuntzaren berezko ikaskuntza . 

B : hizkuntzaren ikaskuntza berantiarra . 

Horiek horrela bada, taula modura egokitu izan bagenu 

aurreko hori, honela ikus genezakeen : 

10 .- Taula : Hiztunen tipologia . 

1 ;MKUNTZAK 1 * 1 Hc I HG 

JATORRIZ 

H1G 

HIEL II 

HIZTUN-MOTA 

Hizkuntz-komunitatetik at 

Hizkuntz-komunitatetik at 0 

Hizkuntz-komunitatetik at ~ B 

Hizkuntz-komunitatetik at B 

Eleparekodun jatortua 

Hasierako elebidun osagar . 

Osatu gabeko elebidun sek . 

Hasierako elebidun osatua 

Aldibereko eleparekoduna 

BA 

1 

Hasierako elebakar osagar 

0 Euskaldun elebakarra 

I l 2 . mailako elebak . osatua AB 0 Euskaldun elebakarra 1 

H IE O atu gabeko ia-elebiduna j A 

i 

B I Sasi-eleb . goiztiar 1, 

2 .aldiko elebid . osatua ! AB B í Sasi-eleb . berantiar 

1 I 

Eleparek .berantiar .kultur 1 AB AB 1 Elebid .berantiar .oso 

i 

59 

o 

A 

A 

AB 

AB 

A 

AB 

A 

AB 

ELEBIDUN-KLASE 

Erdaldun elebakarra 

Erdaldun elebakarra 

I 

sasi-eleb . goiztiarray 

Sasi-elebid . berantiar 

AB Elebidun berantiarra 

A 

Beraldiko elebiduna 

AB Sasi-eleb .(ia-euskal),, 

A Sasi-eleb .(ia-erdald) II 

AB Aldibereko elebiduna

HIZTUN-POPULAZIOEN AZTERKETA 

5 

Zer gertatu liteken 

maitasuw,zozketan . . . 

bihotz pozez batzutan, 

minez bestetan . 

Aurkituko bazina 

hain une latzetan, 

goroldi epel bila 

goizeko intzetan, 

kabi ametsetan 

neguko hotzetan, 

ez eror txantxetan 

zorion ustetan 

eiztari txarren baten 

esku beltzetan .

5 I IZTUN-POPULAZIOEN AZ'I ERKETA 

Orain arte hizkuntz-gaitasuna aldagaiaren inguruan eginiko 

hausnarketa neurketaren arazoari lotua izan bada, orain hiztun- 

populazioaren definizio-ardatza bezala aztertuko dugu . 

Neurketaren arazoak aparte utzirik, hizkuntz-gaítasun aldagaiak 

banaketa normalari darraiola suposatuko dugu, hau da gure 

hasierako hipotesia : hizkuntza bera duten populazioetan, 

haietariko populazio jakin batean, zein bestean hizkuntza baten 

eta bestearen hizkuntz-gaitasuna direlako aldagaiek, zeinek bere 

aldetík, banaketa normal jakin batzuei darraie . Hizkuntz-ukipen 

egoera, definizioz hizkuntza bat baino gehiago dagoelarik, 

hizkuntz-gaitasun delako aldagaiarekiko hizkuntzak beste 

populazio bereiz daiteke . 

Irudiz : 

1 1 

IX . Irudia : Hiztun-populazioak, hizkuntz-gaitasuna Cta ñanaketa Normala .

Arestian emaniko definiziotan, populazio mugaketa agertzen 

zaigu . Euskaraz ondo ulertzea eta hitz egita ezinbesteko 

baldintzatzat joz euskalduna deritzan kategoria zeharo 

definiturik gelditzen da . Aipatu baldintza betetzen ez duten 

subjektuak euskaldunak ez beste gauza izango dira . Hori dugu 

abiapuntu eta oinarria . 

Hortaz, ezaguna bada ere, euskaldun izate hori, hizkuntzari, 

euskararen hiztuna izateari lotzen zaio . Aurreko horrek 

Fernandoren egia irudituagatik metodologiaren ikuspegitik 

berebiziko garrantzia du . Populazioa ezaugarri bat edo batzuen 

jabe den subjektu edo elementu-multzoa da ; ezaugarriak definitzen 

duen eremutik kanpo daudenak ezin daitezke Populazioko 

elementzutzat jo . 

Horiek horrela, edozein populazio ikertu nahi badugu horren 

definizio zehatza behar izango dugu . Zehaztu gabeko definizioek 

ikergaia argitu baino ilundu egiten dute eta, are okerrago 

ikerketaren emaitzek ez dute inongo baliorik- .L zango hausnarketa 

hutsalarena ez bada . 

Jakina denez Psikolinguistikari edota Soziolinguistikar_i 

dagokion ikergaia anizkoitza da, baina, eta hau ere jakina da, 

subjektua hiztuna izango da . Gizabanakoa nahiz giza-taldea, 

gizartea edo pertsona aide batetik, eta, bestetik, hizkuntza bat 

edo gehiagoren topagunean dago hain zuzen ere gure hausnarketaren 

gakoa . 

62

Aurreko irudian agertzen denak gure lanerako hipotesi bat 

adierazten du :hizkuntz-gaitasuna aldagaíak banaketa normalari 

darraiolarík hizkuntz-ukipen egoeran gutxienez bí banaketa 

diferente, zeintzuen g eta a parametroak diferenteak diren, 

aurkitu ditzakegula . Gure irudian ezkerraldeko kurba euskaldunak 

deritzan populazioari dagokio eta eskumaldekoa, erdaldunak 

deituriko populazioari, kasu bietan aldagai bera da, euskararen 

hizkuntz-gaitasuna hain zuzen ere . 

Horiek horrela erdaldunak populazioan N(M.,a,) banaketa eta 

Euskaldunak populazioan izango ditugu . Arazoa, ostera, 

hau da, pertsona baten euskararen hizkuntz-gaitasuna ezagutuz, 

nola jakin zein populaziotakoa den . Estatistikan ohizko arazoa 

dugu honako hau eta horrela planteiatzen, ,da , . erabakia 

hartzerakoan : Hipotesiak definitu eta hipotesi testen bitartez, 

probabilitate-maila jakin baten aranera, erabaki . 

Gure kasuan honela planteiatuko genuke : 

10 .- Taula : Erabakia . Kontingentzi-taula . 

ERREALITATEA 

A) Beretako erdalduna B) Benetako euskalduna 

ERABAKIA 

e, Erdalduna dela ~) ERABAKI ZUZENA 1OKERREKO ERABAKIA .(13) 

e, Euskalduna dela 1 10KERREKO ERABAKIA (a) ' i ERABAKI ZUZENA ~I 

Argi dagoenez okerreko erabakiak baldintzazko 

probabilitateak baino ez dira : a = P(e. 1 H 0 ) eta B = P(e, 1 H,) 

Hipotesi-testen teorian probabilitate horiek aztertuak izan 

dira eta (1 - 1) probabilitateak testa edo frogaren indarra 

63

definitzen du . Kasu horretan bat datoz euskalduntzat jotakoak eta 

benetako euskaldunak . s-k eta a-k errore guneak definitzen 

dituzte eta, zehazkiago, a-k (si.gnifikazio-maila) onar dezakegun 

errore maila adierazten du . 

Gure ustez populazio diferenteak izateak errealitatean 

behatzen den hainbat kontraesan azalduko luke ; hala nola, 

ezaguera eta erabilpenaren arteko desorekak, edota, ia- 

euskaldunetan ikusten den hiztun-taldeen arteko (euskaldunak 

/erdaldunak) mugikortasun ikaragarria . 

Dena den gure hipotesia onartzeak zenbait ondorio 

garrantzitsu dakar ere . Besteak beste, ez dagoela populazio baten 

subjektu bat bestearekiko erkaketak egiterik, erkaketa 

baliagarriak populazio baitakoak direlako . Adibidez, ez dira 

konparagarriak euskararen hizkuntz-gaitasunaren erdi-mailako 

erdaldun baten hizkuntzaren erabilpena eta maila bereko euskaldun 

batena . Arraroa bada e.re esaniko hori suerta daiteke are gehiago 

hizkuntz-gaitasunaren neurketa nola egiten den kontutan hartzen 

badugu . Horrelako kasuetan, erabilpena hizkuntz-gaitasunaren 

arabera ebaluatu nahi dugunean, subjektuaren jatorrizko 

populazioa ezagutzea ezinbestekoa da . 

Hiztun populazioen euskararen hizkuntz-gaitasunaren 

batazbestekoak ezagutzen ez baditugu ere, zeintzu ezagutzea, 

beste aldetik, ezinezkoa izango bait litzaiguke, proportzioak bai 

ezagutzen ditugula edo, bederen, benetako proportzioetatik gertu 

dauden neurriak, eta haiek zenbait analisitarako haiek erabil 

ditzakegu . 

64

Lehenik eta behin 1981 . eta 1986 .eko datuak eta erabilitako 

hiztun-tipologia oinarritzat hartuz, hiztunen mugimendua multzo 

diferenteetan aztertu nahi izan ditugu . Euskararen aldeko 

hizkuntz-politika eta beraren erabilpenerako kudeatze-ekimenak 

azkenengo urteetan neurri baten edo bestean kontutan hartuz 

honako bilakabidea proposa genezakeen : 

X . Irudia : 1981-86 urteetan esperaturíko hiztun-multzoen 

garapena .

Diagraman adierazitako norabidea espero zitekeena da, 

euskararen aldeko zuzpertze-politikak espero lezakeena alegia . 

Horrela izan den ala ez, ordea, ez daukagu jakiterik, behintzat 

darabiltzagun datuen bitartez . Azterketa sakon bat egin ahal 

izateko hiztun bakoitzaren bilakabidea ezagutu beharko~ genuke 

eta, neurri batean, 1986ean eginiko - neurketetan, horren 

estimazioa antzeman genezakelakoan, gaude, hortaz horri ekingo 

diogu . 

Erabiliko ditugun datuak "Demografiako eta Balidazioko 

Inkesta . Erroldaren Balidazioa" (1990) deritzan liburutik atera 

ditugu . Liburu horretan XX . orrialdean honako hau agertzen zaigu : 

Inkesta hau Erroldaren egikaritzako eragiketa paralelo moduan 

proiektatu zen 15 .000 etxebizitza familiarreko lagin batekin, Euskadiko 

K .A . osoan zehar banatuta, eta barn2hartuz etxebizitza hutsa :k eta 

denboraldikoak . Era honetan 45 .000 pertsona inguruen datuak bildu 

ziren . Etxebizitza hauei aplikatu zitzaien Errolda-Orrietan 

oinarritutako galdesorta familiarra . Konparazioaren interesa kontutan 

izanik, Inkesta egiteko hartu ziren kondizioak errolda-berrikuntza 

egiteko erabilitakoekin ahalik eta homogenoenak izan ziren, sekzio 

batean Errolda-lanak bukatu ondoren eginez elkarrizketa . 

Inkesta kodetu eta grabatzeko, kontutan hartu ziren Errolda-Orria 

konparatu eta balidatzeak sortzen zituen beharrizanak . Ondorioz, parte 

komunetan Errolda-Orrietarako ezarritako kode eta arauak erabili ziren . 

Kondizio haiek lortzen saiatu arren, bi desberdintasun 

metodologiko nabarmen gertatzen dira : lehenengoa informazioa betetzeko 

moduari dagokio, Inkestan galderak inkestari batek egiten bait ditu eta 

berak betetzen du galdesorta, Erroldan aldiz, berez interesatuak berak 

66

etetzen duen bitartean . Bigarren aldea, lehen ere aipatu dugunez, 

Inkestako eta Erroldako galderen formulazio desberdinean dago, Inkestan 

galdera osagarriak egiten bait dira Erroldako galdesortak hartzen 

dituen gaiak zabalduz . Zenbait galderatan erantzuteko aukera gehiago 

erantsi dira ; esate baterako, Euskarari buruzko galderetan egin da hau . 

Besterik gabe Inkestan behaturikoak Erroldako datuekin bat 

etorri beharko luke . Are zehatzago, neurketa errorerik ez balego, 

ez genuke inolako diferentziarik aurkitu behar . Dena den lan 

honen aurreko kapituluetan esan duguna bete izan baledi Inkestan 

behaturikoa Erroldakoa baino fidagarriagotzat joko genuke, eta 

hori arestian esandako arrazoi metodologikoengatik . 

Printzipioz aztertuko ditugun hiztun-kategoriak Erroldako 

berberak izango dira . Jakin nahi dugu Erroldako euskaldunak, ia- 

euskaldunak eta erdaldunak nola agertzen zaizkigun Inkestako 

emaitzetan, hau da, subjektuen sailkapena batetik bestera 

esanguratsuki aldatzen den ala ez . Horiek horrela, ikus dezagun 

bada, Inkestan eta Erroldako datuetan behaturikoa, ondorengo 

proportzioen taulan hain zuzen : 

11 .-Taula : Hiztun-klaseen proportzioak Udal-Erroldan eta Inkestan 

HIZTUN-KLASE Euskaldunak Ia-euskaldunak Erdaldunak 'INKESTAN 

i 

Euskaldunak 0 .2143 

Ia-euskaldunak 0 .0172 

Erdaldunak 

0 .0143 

0 .0205 0 .0076 

0 .0662 0 .0357 

0 .0965 0 .5277 

Goiko taulako proportzioei kasu eginez 1986eko Erroldan 

67 

0 .2424 

0 .1190 

0 .6385 

ERROLDAN 0 .2458 0 .1832 0 .5710 1 .0000

eren burua euskalduntzat jo zutenen % 1'43ak Inkestan erdaldun 

bezala agertu ziren, eta berorien % l'72ak ia-euskaldun bezala . 

Guztira Erroldan euskaldun agertu eta Inkestan beste kategoriren 

batetan sailkatu zirenak laginaren % 3'15a izango litzateke . 

Erroldatik Inkestara euskaldunek subjektuen % 3'15a "galdu" eta 

% 2'82a "irabazi" egiten dutela, hots, orotara euskaldunen 

proportzioa % 0'33 puntu txikiagoa dela esan genezake . 

Tipologiaren beste muturrean, erdaldunen proportzioak, 

azterketa bera eginez kategoria horrek Inkestan, aide batetik, 

hiztunen % 4'34a "galtzen" duen bitartean, bestetik, % 10'08a 

"irabazten" duela behatzen da . Hau da, orotara, Inkestaren 

arabera erdaldunek Erroldan baino % 9'74 gehiago izango lirateke . 

Azkenik eta espero genuen moduan ia-euskaldunen hiztun- 

kategoria hiruren artean egongaitzena agertzen zaigu . Inkestan 

"galdutakoa" % 11'70a izatera ailegatzen delarik "irabazitakoa" 

% 5'29a, eta, orotara, emandako aldaketa % 5'41 izango litzateke . 

Ikusten denez, ia aldiberean eginiko neurketetan aldaketak 

oso nabarmenak dira . Argiago ikus dadin grafikoki honela 

adieraziko genuke : 

68

1 

XI . Irudia : Errolda eta Inkestaren arteko aldaketak 

euskaldun, ia-euskaldun eta erdaldun hiztun-kategorietan . 

Behaturiko aldaketak sakonago aztertzen baditugu zenbait 

ondorio atera dezakegu . 

Ezin esan euskaldunen proportzioak, Erroldakoa eta 

Inkestakoa, esanguratsuki diferenteak direnik . Ikus dezagun : 

Laginaren tamaina (n = 45 .000) ezagutuz eta proportzioen 

69

laginketa banaketak banaketa normalari darraiola jakinik, onar 

genezakeen errorik haundiena kalkula dezakegu honela : 

z~2)2 

n 

(II (1 

_11)) 

Errolda berez, populazio osoari dagokionez, PI edo populazio 

mailako euskaldunen proportzioa 0 .2466 izango litzateke, eta 

proportzioaren laginketa banaketari legokiokeen desbidazio 

standarra : 

a p = (II (1 - II)) Q p = 0 .1858 

Konfidantza-maila % 99a ezarririk ( = 0 .01) ; 

Em„x = 0 .0052 

Hortaz, Inkestan behaturiko euskaldunen proportzioa 0 .2414 

delarik, onar dezakegun errore marjinaren beheko jomugan 

aurkituko litzateke, konfidantza-tartea honakoa izanik : 

0 .2414 5 Pb S 0 .2518 

Mila bederatzirehun ta larogeitaseigarren urteko euskaldunen 

proportzioa ontzat joez 1981eko eta 1986eko proportzioen arteko 

diferentzia esanguratsua delakoan gaude . 

70

Halaz ere azken Erroldako eta Inkestako proportzioak 

kontutan harturik behaturiko aldaketak, gure ustez, neurketako 

metodologia ezberdinek eragindakoak dira 8 . Horiek horrela 

dagokion hipotesi-testari ekin baino lehen ondorengo suposizioak 

egin ditugu : 

- Aztertzen dugun populazioa binakaturik dagoela, edo jo 

daitekela, euskararen ezagutza edo jakite-mailarekiko 

(euskaldunak/erdaldunak) . 

- Beren erantzuna, Erroldatik Inkestara aldatzen dutenak, 

Inkestak erabilitako teknikak (inkestaria) eraginda egiten 

dutela . 

- Inkestako lagina zorizkoa delarik, subjektu horiek 

Erroldako galdesortan erantzundakoa kontutan hartzen dela . 

- Behaketan parte hartzen duen subjektu-multzoa, Erroldan 

eta Inkestan, bera izanagatik, batean eta bestean eginiko 

behaketak elkarren artean independienteak direla . 

Laginaren tamaina (n 

71 

43798) kontutan hartuz 

proporztioen laginketa banaketa normalari darraiola . 

8 Demografiako eta Balidazioko Inkesta (1990) liburuko XXV . 

orrialdean esaten da : D .B .I .k ezaugarri bakoitzean 

estimatzen duen pertsonen kopurua hartu da oínarrí bezala, bera 

erizten delako hain zuzen fidagarriena bezala, informazioa 

lortzeko duen metodorengatík -elkarrizketa pertsonala- . . ./ . . . 

(guk azpimarraturik) .

Hortaz laginak elkarren artean erlazionatuta direlarik, 

proportzioen arteko diferentziei buruzko testa egingo dugu . Hona 

hemen datuak 2 X 2ko taulan : 

12 .- Taula : Inkesta eta Errolda ; funtsezko hiztun kategoriak eta kopuru 

gordinak . 

1986eko Errolda 

Euskaldunak Erdaldunak GUZTIRA 

Euskaldunak 

INKESTA Erdaidunak 

GUZTIRA 

Azken finean behaturiko aldaketak zoriak eragindakoak diren 

ala ez jakin nahi dugu . Hau da, zoriak eragindako aldaketak izan 

balitez orduan erantzunaz (hiztun-kategoriaz) aldatu direnak, 

euskalduna izatetik erdalduna izatera eta aitzitik, berdinak izan 

beharko lirateke . Esaterako, goiko taulan Erroldako 1380 

euskaldun (A) Inkestan erdaldun agertu ziren, eta Erroldako 1231 

erdaldun (B) Inkestan euskaldun . 

Konfidantza-maila 0 .99 ezarririk (a = 0 .01), gure 

kontrasterako estatistikoa izango da : 

9386 1231 (A) 10617 

1380 (B) 31801 33181 

-r 

10766 33032 143798 

Zb __ 

A B 

, A + B 

9 Datu hauek Demografiako eta Balidazioko Inkesta . . . 

deritzan liburutik atereak dira . (84 . or .) Bertan esaten da 

laginan 45 .000 pertsona zeudela, gure aldetik agertzen diren hiru 

hiztun-kategori bitan banatu dugu, ia-euskaldunak erdalduntzat 

jo eta definitugabeak eta ez agerikoak baztertuz . Horra hor 

kopuru hori zertxobait diferentea izatearen arrazoiak . 

72 

9

Behaturiko estatistikoa : Z b = - 2 .9160 

Bi aldetako kontrastepean : Z ( d2 ) = 2 .58 

Horratio, esaniko konfidantza-mailari atxekirik, zoriak 

eragindako aldaketen hipotesia baztertzen dugularik, (Inkestaren) 

neurketako teknikek subjektuen erantzunetan eragiten dutela 

onartuko dugu . 

Gure ustez Erroldarako galdesortaren akatsak zuzenduz eta 

sailkapen erizpide argiagoak erabiliz hobetu litezke neurri- 

tresna horren balidezia eta fidagarritasuna . Dagoen moduan 

dagoena ez dugu uste baliagarria denik . Bestela ikus dezagun 

aipatu liburuan erabilitako kalitate indizeak eta haien balioak 

hiztun-kategoria diferenteetan . 

Balidaziorako erabilitako indizeak : 

Kontsistentzia Globaleko Indizea : Aldagaiaren kategoria 

guztien erantzun-egonkortasuna adierazle bezala jo dezakegu . 

k 

L n 17 i-j izeaik 

KGIX = 2=1 100 

n 

Neurketetan errorerik ez balego subjektu guztiak bat letozke 

Erroldan eta Inkestan . Behaturiko Kontsitentzi-Indizea (KGI X = 

78'66) ez-nahikotzat joko genuke, nahiz eta ez agerikoak eta 

definitugabekoak kalkuluetarako kontutan hartzen ez ditugunean 

zeozer hobetu (KGI X = 80'81) . 

73

Identikoki Sailkatutakoen Portzentaia :Aldagaiaren kategoria 

bakoitzari kalkulatzen zaio, beti Inkestako erantzunak oinarri 

direlarik . 

IS (i) = 

n,, i-jizenik 100 

n i . 

Inkestatuen artean zenbatek (ehunekotan) Erroldan erantzun 

zuena erantzuten du . Ia-euskaldunak deituriko kategoriari 

dagokionak (% 53'92a) argi adierazten du hiztun-kategoria horren 

ahulezia, inkestatuen ia erdiak ez bait zion eutsi Erroldan 

erantzundakoari . 

Aldaketa Gordinaren Indizea : Izenak adierazten duen moduan 

aldakortasun-indizea da . 

AGI (i) _ 

k k 

(E ni . + E n ., - nia i .j izanik~ 

i=1 a=1 

t ni . 

Lehen ikusi bezala, orain ere okerren dagoen kategoria ia- 

euskaldunena da (AGI ( ,, 

100 

= 141'43), besteengandik nabarmen bereizia . 

Hanson eta Pritzker-en Inkontsistentzi Indizea : erabilitako 

kategoriaren egonkortasunari oso adierazle interesgarria 

deritzogu . Erantzun-aldaketen bariantza bariantza osoarekiko indizea . 

74

HPI (i) = 

dagokion bariantza aztertzea : 

/ 

E ni . + E n .3 \ / Eni . + En .3 

1=1 3=1 1 - i=1 3=1 

2n , \ 2n 

f k k " " k k \ 

En . . + En ., E ni • + E n ., 

i=1 j=1 1- i=1 3=1 = 0 .1283 

2n 2n 

E ni . 

i=1 

+ 

2n 

En . , 

3=i 

k k 

E n i + E n . , - 2n . j 

1=1 3=1 

(i-J ízeaik) 

2n 1 

k k k k \ 

En . . + En . , En . . + En . , 

1=1 3=1 1 _ 1=1 3=1 

2n ~ \ 2n 

Oso interesgarria, beste aldetik, kategoria bakoitzari 

k k \ k k \ 

= 0 .2499 

100 

En1 . + E n .3 

1- i=1 3=1 = 0 .2390 

2n 

75

HIZKUNTZA GUTXIAGOTUAREN ERABILPENA 

76 

6 

Ai ene txoritxoa 

lainopeko lora, 

latza gerta liteke 

negu denbora . 

Helduko balitzaizu 

ekaitzaren froga 

aterperatu behar 

ta ez jakin nora, 

ez jo edonora, 

nor zaren gogora, 

begira gerora, 

jo nire leiora, 

zuretzako zabalik 

beti egongo da .

6 HIZKUNTZA GUTXIAGOTUAREN ERABILPENA . 

Atal honetan aztertuko duguna ELEBIDUNENHIZKUNTZ- 

PORTAERA izango da eta honek zenbait zehaztasun eskatzen du : 

l .- Gure subjektuak ELEBIDUNAK direla, 

2 .- haien PORTAERA behagarri eta, nolabait, neurgarria 

dela 

eta 3 .- HIZKUNTZA, edo hizkuntzak, portaera horren funtsezko 

ezaugarritzat daukagula . 

Honek aztergaiari dagokion esparrua mugatzen duen 

arren orain elebitasunaren arazoa tartean dago eta 

hizkuntzarekin gertatzen den moduan, Hizkuntzalaritza, 

Soziolinguistika edota Psikologia Sozialaren ikuspegiak 

erabiliaz, diakronikoki zein sinkronikoki, gizabanako na iz 

gizarte mailan azter genezake . 

Maratila honi askabidea emateko asmoz elebitasuna eta 

elebiduntasuna ('bilingualité'), abiapuntutzat harturik, zenbait 

kontzeptu argituko dugu, honela gure aztergaia ahalik eta gehien 

zehaztu ere . 

Ingurune linguistiko (hizkuntz-giroa) horretan, bada, 

elebidunen hizkuntz-jokabidea aztertu nahi dugu ; ondorioz 

hizkuntza, hizkuntz-giroa eta hiztunaren portaerari buruz 

zeozer esan beharra dago . 

Argi geratu denez elebitasunaren egonkortasuna duda mudatan 

77

jartzen dugu, are gehiago, elebitasuna gizarte mailan zein 

pertsona mailan guztiz aldakorra dela esango genuke . Hori holan 

izanik eta elebitasunaren kontzeptuak dakarren anbiguotasuna 

ekiditeko, elebitasun diglosikoaz mintzatuko gara eta 'diglosia' 

horri dagokion egoera . 

Hizkuntzen arteko gatazkari dagokionez lurralde batean bi 

hizkuntza edo gehiago elkarren nahasian izaten direnean 

haietariko bat izango da bere baitan bilduko dituen hiztun eta 

funtzio gehienak edo, behintzat, saiatze horretan ihardungo du . 

Izan ere, hiztunak ezin bait dezake une jakin batean kode 

linguistiko -hizkuntza- bakar bat baino gehiago erabili . 

Funtzio esaten dugunean, J .M . Sánchez Carrión-ek erabiltzen 

duen zentzu berean erabili nahi dugu ; ikuspegi horretatik 

hizkuntzak zazpi funtzio betetzen ditu : 

NAZIOARTE MAILAKO FUNTZIOAK 

KULTURA EDO ZIBILIZAZIO-FUNTZIOAK 

NAZIO-FUNTZIOAK 

FUNTZIO LOKALA 

LAN-FUNTZIOA 

SENIDE-FUNTZIOA 

I D E N T I T A T E 

F U N T Z I O A 

("Un futuro para nuestro pasado" delako luburutik atarat 

J .M . Sánchez Carrión, 75 . orr . 'Diagrama n . 7 

Funcionez matrices de una lengua) 

XII . Irudia : Hizkuntz-funtzioak . 

78

Funtzioak hierarkikoki ordenaturik daude ; hots, goi mailako 

edozein funtziok bere baitan bilduko ditu azpian dituenak . Gure 

ustez hau berau daukagu hizkuntzen arteko guda-lekua eta 

gehiengoaren hizkuntza ahalik eta funtzio gehien bereganatzen 

saiatuko da harik eta gutxiengoarena ordezkatu arte . Guzti 

honek, ordea, ez du azaltzen ordezkatze prozesua, ez hizkuntzaren 

erabilpena, ez arrazoiak, ezta faktore eragileak ere . 

Gu horri lotuko gatzaizkio, faktore eragileak aztertzeari 

hain zuzen ere, edo, bederen, horretan saiatuko gara . Saiatze 

horretan, bada, aurrera pauso bat eman dezagun eta hizkuntzaren 

bizitasuna edo bizitasun etnolinguistikoaz mintza gaitezen . 

6 .1 BIZITASUN ETNOLINGUISTIKOA 

Hasieran esan dugun bezala hizkuntza gizarteari 

dagokio ; gizartearen egitura eta ezaugarriak, bada, funtsezkoak 

izango dira hizkuntzaren bilakaeran . Giles, Bourhis & Taylor-ek 

(1977) hiru aldagai multzo proposatzen dizkigute bizitasun 

etnolinguistikoa aztertzerakoan : 

13 .- Taula : Bizitasun etnolinguistikoa . 

STATUS 

BIZITASUN ETNOLINGUISTIKOA 

DEMOGRAFIA 

Status ekonomikoa lIndar numerikoa : Formala : 

• zki . absolutoa * komunikabideak 

• jaiotze-tasa * Heziketa 

Status soziala * ezkontza misto . * Administrazioa 

• inmigrazioa * Industria 

• emigrazioa 

Hizkuntz-statusa : Banaketa : 

• nazio lurraldea Informala : 

• barnekoa * konzentrazioa * erlijioa 

• kanpokoa * proportzioa * kultura 

79 

t 

1 

EUSKARRI 

INSTITUZIONALA

1 . Statusa 

2 . Demografia 

3 . Euskarri instituzionala 

Gure ustez, sailkapen honetan hizkuntzaren bizitasunean 

eragiten duten faktore makrosozialak ikus ditzakegu . Banan banan 

azterturik, agian Statusa deritzan faktore multzoak, neurgaitza 

izateaz gain, azalpen berezia eskatuko luke ; gero gerokoak eta 

sinpleenetatik hasita Demografia eta Euskarri Instituzionala 

direlako faktore multzoen garatzeari helduko diogu . Horretarako 

Saussure-k hizkuntzari buruz esandakoa gogoraraztea komenigarria 

izango litzateke : "instituzio sozial " ; edota, ildo beretik 

ondorengo hau : Industri-Iraultzaren ostean hedaturiko gizarte 

moetak ez du hizkuntz-aniztasunarik errezten . Bere funtsezko 

ezaugarriak, lur-sailen uztea, nekazaritzaren mekanizazioa, 

industri-pilaketa hiritzarretan, langilegoaren mugikortasuna eta 

populazioaren urbanizazioa dira . Horrela sorturiko hiri-gunetan, 

sarritan behatu izan denez, hizkuntza gutxiagotuak, bere 

lurraldea galduta, ez du ia lehendabiziko deserriraturiko 

gizaldiaren harantzago irauten, bazter-leku (ghetto) etniko 

batzuetan ez bada .(Mackey 1985) 10 

10 "Le type de société qui s'est généralisé dans le monde 

occidental depuis la Révolution industrielle ne favorise guère la diversité 

linguistique . Il se caractérise par le dépeuplement des terres, la 

mécanisation de l'agriculture, la concentration industrielle dans les grandes 

aplomerations, la mobilité de la main-d'oeuvre, et l'urbanisation de la 

population . 

Dans les centres urbains qui en résultent, on a souvent constaté 

que las langues et les parles régionaux, ayant perdu de leur territorialité, 

ne survivent à peine au-delà de la première génération de déracinés sauf 

dans ghettos ethniques ." (Mackey 1 .985) (Mackey-k II . Euskal Mundu Biltzarra 

1 .987 -geronek azpimarraturik-) . 

80

Demografiari dagokionez, diakronikoki ikusita, hizkuntzaren 

bizitasuna hiztun kopuruan gauzatzen dela argi dago ; zenbat eta 

hiztun gehiago orduan eta biziago . Hiztunen galerak 

hizkuntz-funtzio murrizketa dakarren heinean, hizkuntza bera 

makaldu egiten du harik eta desagertzeraino ; hizkuntza nagusiko 

hiztunen artean hizkuntza gutxiagotua desegiten da azukre 

koxkorra bailitzan, hiztunak nahastu egiten dira, hizkuntza 

nagusiak kulturan, eskolan, unibertsitatean, 

komunikabideetan, . . . . e .a . bere baliagarritasuna inposatzen du 

eta, gutxi balitz, hizkuntzqutxiaqotuarentrasmisio naturala 

oztopatzendu (ezkontza mistoak, . . .) . 

Prozesu horri aurre egitekotan "Euskarri Instituzionalak" 

berebiziko garrantzia hartzen du, izan ere gizabanakoak 

soil-soilik ezin bait dezake gauza handirik egin . Hizkuntz- 

Plangintzaren beharra eztabaidagarria izan aryen hizkuntz- 

berreskurapen prozesuetan instituzioek, formalak nahiz 

informalak, izan duten inportantziaz adibide ugari dago (Israel, 

Finlandia, Quebec, . . .), are gehiago, HIZKUNTZA BAT EZ DAGO BERE 

OSOTASUNEAN BERRESKURATZERIK EUSKARRI INSTIRUZIONALIK GABE . Ez 

dugu esango instituzioek bakarrik hizkuntza gutxiagotua salba 

dezaketenik, instituziorik gabe edo kontrakoak izanik, epe luzera 

alperrikako borroka dela baino . Zein da, bada, hizkuntzen 

bilakaeran instituzioen betekizuna ? Hori berori gaur-gaurko 

eztabaidagai dugu baina edozein kasutan ere, diakroniaren 

ikuspegitik beti, berebiziko garrantzia izango du . 

81

Hizkuntza "instituzio soziala" bada, eta hala da, gizarteak 

sorturiko eta arauturiko izaera soziala baldin bada, eta horrek, 

gizarteak, ez badio berorren gaurkotzeari eta arautzeari eusten, 

erabiltzeari alegia ; orduan hizkuntza bizirik izateari utziko 

dio . Gizartea ez bait da hizkuntza baten -edo gehiagoren- 

hiztunen batuketa bakuna, gizabanakoek beroiek, gizartea eratu 

egiten bait dute eta horrela sorturiko erakundeak, hiztunen 

isladapena izan behar du . Ez dago hizkuntza gabeko 

instituziorik, areago, instituzioek erabilitako hizkuntzak 

zenbait funtzio betetzen duen heinean, hizkuntza indartu eta 

iraunarazten dute . 

Herri gutxiagotu askok orain arte egin ezin izan 

dezaketena, hots, hizkuntzari eustea, ez dute lortuko bide 

beretik joanez . Geldirik egoteak, hizkuntza gutxiagotuen 

ezinbesteko heriotza dakarrela ez dugu uste inork dudatan 

jartzen duenik . Munduan zeharreko zenbait herrik hizkuntza ia 

galdua berreskuratu, berpiztu ere egin badute, holako adibedeei 

jarraiki, zerbait ikas genezake ; esaterako, talde etnikoaren 

herri mobilizazioa funtsezko faktorea dela . 

Halan edo holan demografia eta euskarri instituzionalen 

arazoaz mintzatu gara, hirugarren faktoreari buruz ostera askoz 

ilunago ikusten dugu . Lehengo taulan (13 . taula) ikusi dugun 

bezala hiru faktore edo faktore azpimultzo agertzen zaizkigu, 

lehenengokoak talde etnikoaren statusari dagozkio -Status 

ekonomikoa, soziala eta sozio-historikoa -, hirugarrena berriz 

hizkuntz-statusa da . 

82

Hizkuntz-statusari dagokionez barne statusa eta kanpo 

statusa bereizten da ; hizkuntzak taldearen baitan edo kanpoko 

komunitateetan lorturiko prestijioari doakio . 

Beste ikuspegitik, hizkuntz-statusa, gizarte jakin batetan 

hizkuntzak betetzen duen leku edo papera bezala ulertuko dugu . 

Printzipioz edozein hizkuntza edozelako funtzio betetzeko tresna 

baliagarria bada ere, ez badio etengabeko standarizatze eta 

gaurkotze prozesuari ekiten zaharkitua gera daiteke . Halaz ere 

hizkuntza berez tresna eraginkorra delarik ez bada erabiltzen 

hizkuntz-statusa txikia duela esan genezake, ondorioz hizkuntz- 

statusean eragiten duten faktoreak, standarizazioa, gaurkotzea, 

itzala, hedapena, . . . eta bereziki erabiltzearena izango 

lirateke . 

6 .2 HIZKUNTZ ERABILPENA . HIZKUNTZ PLANGINTZA ETA NORMALPENA 

Cobarrubias-ek esandakoari jarraiki hizkuntzak zenbait 

funtzio bete behar du "normalizatutzat" jotzeko ; beste 

alderditik J .M . Sanchez Carrión-ek aipaturiko hizkuntz-funtzioak 

gogorarazi nahi genituzke . 

Nazioarteko hizkuntz-funtzioa 

Zibilizazio edo kultur funtzioa 

Funtzio nazionala 

Funtzio lokala 

Lana 

Senitartekoa 

IDENTITATE FUNTZIO 

83

Hizkuntzak garatzen dituen funtzioek hizkuntz-statusa, 

status soziala zehazkiago, adieraziko dute . Zibilizazio edo 

Kultura eta Nazioarteko hizkuntza direlako funtzioak, zeintzu 

munduko hizkuntza gutxik bete ditzakeen, aparte utzita, hiztunak, 

bere hizkuntza "normalizaturik" balego, gainerako funtzio 

guztietan berorren hizkuntza hutsean ihardun lezake . 

Hizkuntz komunitateari, euskaldunei kasu baterako, 

aipaturiko funtziotan bere hizkuntza aritzeko posibilidadea zor 

zaion eskubidea delarik, instituzioek behar diren bitarte eta 

baliabide ezarri behar dituzte eskubide hori bete ahal izan 

dadin . Hizkuntz-plangintza beharraren lehenengo arrazoia eta sena 

hortik datorkigu . 

Hizkuntz-statusaren ulerkera honek zenbait abantaila 

dakarkigu hizkuntzaren egoera aztertzean . Horrela ikus genezake 

hizkuntzak zenbat funtzio eta zein neurritan betetzen duen edota 

zenbat funtzio falta duen hizkuntza "normalizatua" izateko . 

Normalpena lortzeko, hizkuntza gutxiagotuen kasuan bederen, 

hizkuntz-plangintzaren beharraz mintzatu gara, adituek 

hizkuntz-plangintzari dagokionez bi aspektu bereizten dituzte, 

hizkuntzari, berari dagokiona ("Langage corpus planning" Kloss 

1 .969) eta hizkuntz-statusari dagokiona ("Langage status 

planning" Kloss 1 .969) . 

Hamers eta Blanc-en liburuan agertzen den terminologiari 

lotuaz lehenengoari eta bigarrenari hurrenez hurren, 

84

arne-plangintza ("La planification interne") eta 

kanpo-plangintza ("La planification externe") izendatuko diegu . 

Euskararen kasuari ezarriko bagenio "barne-plangintza" Euskara 

Batua sortze prozesuari legokioke (ortografia, e .a .) eta 

"kanpo-plangintza ", 

berriz, lehen aipaturiko funtzioen 

bereganatze, kudeatze eta hedatze prozesuari legokioke . 

Cobarrubias eta beste zenbait autorek esaten duten bezala, 

ostera, Euskara Batua, euskara bakar bat sortzeak, herriaren edo 

euskal hiztunen onespena behar du ; ondorioz prozesu biak elkar 

erlazionatuta daude eta sarri askotan zail egiten zaigu haien 

arteko bereizketa . 

Hizkuntzaren erabilpenaz hitz egitean horri dagokion 

kontzeptu bera zehaztea komenigarria izango litzateke . 

Elebakarrengan hizkuntz-portaera definitzea zaila bada are eta 

zailago elebidunen kasuan . Terminologiaren alderditik holako hiru 

forma aurki genitzake literatura zientifikoan : 

- hizkuntz-portaera, 

- hizkuntz-jokaera eta 

- hitzezko-jokabidea 

hiru kontzeptu hauen artean zabalenak, hizkuntz portaerak, bere 

baitan beste biak bilduko lituzke eta gure ustez erabilpenari 

zehazkien legokiokeena "hitzezko jokabidea" izango litzateke . 

Argi dago gure lan honetan "hizkuntz portaera" bere 

sakontasun eta osotasunean ezin dezakegula azter ; horren atal 

txiki bat baino ez dugu hartuko eta gainera testuinguru 

zehatzean : elebidunen hitzezko jokabideari dagokiona . 

85

Dena den "hizkuntz portaerari" dagokiolarik ez legoke 

txarto Hockett eta Altman-ek (1 .968) hizkuntz portaerari egozten 

zizkioten 16 ezaugarri bereizleak gogoraraztea : 

Aho-entzumenekoa, urruneko transmisioa eta norabide jakiniko jasoketa, 

desagerpen arina, emale eta jasotzaileen arteko funtzio trukaketa, erabateko 

barne-eragina, espezializazioa, semantikotasuna, norberekotasuna, diskretua, 

garapena, ekoizpena, tradizioa, artikulazio bikoitza, prebaríkazioa, 

reflexibitatea eta ikasteko posibilitatea . 11 

Aurreko horri interesgarria baderitzogu ere, hizkuntzaren 

fenomenoak horrela isolaturik ez digu gauza handirik argitzen ; 

nahi eta nahi ez hizkuntza bere osotasunean ikusi behar dugu . 

Arestian esan dugun lez hizkuntza, gizabanakoari bezainbeste, 

gizarteari dagokio ; era berean, pentsamenduari lotzen bazaio zer 

esanik ez komunikazioari . Hortik abiaturik honela koka genezake 

hizkuntz portaera honako koordenatu hauetan : 

KOMUNIKAZIOA 

KULTURALA 

*************** 

1 GIZARTEA 

• * 

• * 

• * 

k * 

MINTZAIRA 

** 

************* * 

• 

• 

• 

* 

* 

* 

* 

* 

********** 

BIOLOGIKOA 

GIZABANAKOA 

86 

PENTSAMENDUA 

XIII . Irudia : Mintzaira gertakizunaren koordenatuak . 

Irudi honek hizkuntz-portaeraren ardatz nagusiak 

adierazten dizkigu . Elebidunen kasuan, ostera, eskema hori garatu 

11 . 

"Hockett y Altman (1 .968) 16 rasgos : canal vocal auditivo, 

transmisión a distancia y recepción direccional, desvanecimiento rápido, 

intercambiabilidad de fuente y destinatario, retroalimentación completa, 

especialización, semanticidad, arbitrariedad, carácter discreto, 

desplazamiento, productividad, tradición, doble articulación, prevaricación, 

reflexibilidad y aprendibilidad ." (J . Mayor Sánchez "Lenguaje y conducta 

lingüística" "Psicologia General II" 261 .or .)

eharrean aurkitzen gara ardatz horiei jarraituz . 

Herria mintzatzen den hizkuntzak berorri sena eta askotan 

izena damaio ; hizkuntzari hiztunengandik datorkio izaera soziala 

eta hizkuntzak gizakiaren alderdi soziala eta herriaren iraupena 

bermatu egiten ditu . Hizkuntza herriarekin batera garatzen da, 

beraz, hitz mailegatuak, hitz berriak, e .a . horren isladapena 

baino ez da . 

Bi hizkuntzak lurralde berean elkar topo egiten dutenean 

hizkuntz-gatazka ezinbestekoa da, behintzat historiak hola 

diosku eta adibideak ugari izateaz gain esanguratsuak ere izaten 

dira . 

Sistemaren barneko fenomenoak azaltzerakoan adibide bat jar 

dezagun ulergarri suerta dadin . Demagun gure subjektuak eta 

hizkuntz giroa elebidunak izan beharrean elebakarrak direla ; 

demagun ere, hiztunen arteko hitzezko jokabidea behatzen dugula 

eta zein hizkuntzaz aritzen diren berehala antzeman genezakeela . 

Kasu honetan guri interesatzen zaigun gertaera "gertaera 

segurutzat" jo dezakegu eta ondorioz bere izateko probabilitatea : 

p = 1 (gertaera segurua) 

Orain hariari helduaz elebitasun egoera hipotetikoan 

murgil gaitezen eta argi dago ez dagoela adibidean bezalako 

"gertaera segururik " . Hizkuntza bataz edo besteaz ihardutearen 

probabilitatea 0 eta 1-en artekoa izango da subjektuak unerik une 

kode (hizkuntza) bat edo bestea aukeratu behar duelako . 

87

Horrela bada, elebidunen artean hitzezko jokabidea edo 

hizkuntza jakinbatenerabilpenaqertaeraprobabilistikotzat har 

genezake . Baina zeintzu lirateke hizkuntz-erabilpenean eragiten 

duten faktoreak ? Guk eredu zehatz bati jarraikiz hiru multzotan 

banatu ditugu : 

14 .- Taula : Hizkuntz-erabilpena ; faktore eragileak . 

ALDAGAIAK 

EGITURAZKOAK 

PSIKOLINGUISTIKOAK 

PSIKOSOZIALAK 

Besteak beste : 

i 

Adina, sexoa, ama-hizkuntza, ikasketak,j 

klase soziala, 

Hizkuntz-bereganatze adina, hizkuntzgaitasuna, 

barne-hizkuntza, hizkera, . . . 

Hizkuntz-giroa,hizkuntzarekiko jarrerakl 

hizkuntzarekiko interesa, instrumentalitatea, 

jokabide intentzioa, 

Horiek horrela hizkuntza gutxiagotuaren erabilpenari buruz 

hitz egiterakoan e.lebitasuna ezinbesteko faktorea daukagu, hots, 

salbuespenak salbuespen euskal hiztun guztiak elebidunak izango 

dira . Elebidun izate horrek dakarkigun lehenengo burutazioa zera 

da, zein elebidun klase izan daitekeen . Ez da gure asmoa inolako 

tipologia berria sortzea, honetaz dagoeneko daudenak hartuko 

ditugu, bereziki J . Hamers-ek eta M . Blanc-ek agertzen digutena 

("Bilinguisme et bilingualitè" 1 .983 27 . or .) . 

88

6 .3 ERABILPENA AUSAZKO GERTAERA 

Atal honetan egoki iruditzen zaigu aipatzea W .F . Mackey-k 

(1979) idatzitakoa 13 Norberaren hizkuntz-erabilpenaren kontrolaz 

hitz egiterakoan, hizkuntz-garapenarekiko jarrerak, bere balio 

sinbolikoa, eskolaldiko hizkuntza irakaskuntza eta hizkuntza 

ahalik eta maizen mintzatzearen intentzio onak, hizkuntzaren 

erabilpenarekiko loturagabeak dira . 

Hortaz jarreren eta jokabidearen artean gertatzen den 

bezala, joera eta erabilpena ez datoz bat . Emaitzek 

(inkestarenak) erakusten dute hizkuntz-gaitasun orokorrak eta 

mementuak edo abadaguneak, hurrenez hurren hizkuntz-erabilpenaren 

% 53a eta %10a azaltzen duten bitartean, jarreren multzoek 

aldakuntzaren % 2a baino ez dutela azaltzen . 

Mackey-k, eta guk ere horrela ikusten dugu, ez du uste 

elebidunongan hizkuntzaren erabilpena barne-faktoreen ondorioa 

denik baizik kanpoko edo giza-inguruneko aldagaien ondorioa, are 

zehatzago, hizkuntz-jarrerek ez dute, berez, hizkuntz-portaera 

sortzeko gai den inolako sistema osorik, . . ./ . . . haiek (jarrerak) 

norberaren esperientziaren emaitzak dira . 

Ikuspegi honetatik hizkuntz-portaera bi eredu diferenteen 

arauera azaldu liteke, bat, barnekoa, motibazioan oinarriturik 

non hizkuntz-jokabidea aurrejoera baten funtzioa izango 

13 . L'irrendentisme linguistique : une enquête temoin . 

(279 . or .) William F . Mackey (1979) . Guk euskaratua . 

89

litzatekeen ; eta bi, kanpokoa zeinen hizkuntz-jokabidea 

ingurunearen funtzioa izango litzatekeen . Lehenengo kasuan ezin 

da hauteman subjektuak (elebidunak) zein hizkuntza erabiliko 

duen, bigarrengoan, ordea, egoerak, gaitasunak eta gizartearen 

premiak tarteko direlarik, hizkuntz-erabilpenaren zergatia 

azaldau daiteke (Mackey 1979) . 

Horiek horrela hizkuntz-erabilpena ausazko gertaeratzat jo 

dugu . Beste alderditik edozein hiztunen sailkapena aztertuaz 

hizkuntzen arteko erlazioak duen garrantziaz berehala jabetuko 

gara, izan ere elebidun klaseak erlazio horrek berorrek 

definitzen bait ditu . Geure buruari egiten diogun galdera, 

ordea, zera da, elebidunengan hizkuntza baten edo bestearen 

erabilpenean erlazio horrek ea noraino eragiten duen . Itaun 

horri eratzunen bat eman nahian elebidun orekatua hartu dugu 

eredutzat eta hizkuntzen arteko erlazioa honela definitu : 

Non : 

H2 

H 1 

H 2= Hizkuntz-gutxiagotuaren gaitasuna . 

H 1= Hizkuntza nagusiaren gaitasuna . 

Agian zenbait gauza zehaztea komenigarria izan daiteke . 

Lehenengo oraingoz gure azterketarako subjektu bakar bat hartzen 

dugula "elebidun orekatua" dena hain zuzen ere . Hizkuntza 

gutxiagotuari buruz ari garenean giza mailako gutxienengo 

hizkuntzaz ari gara . 

90

Esanak esan lehengo hariari helduko diogu, goiko zatiduran 

ikusten denez emaitza 1 idatzi dugu, hau da, definizioz 

"elebidun orekatuari" dagokion balioa, hizkuntz-orekatasunaren 

adierazpena alegia . Elebitasunaren arazoan beste inolako 

faktorerik ezbaleqohizkuntzabatenedo bestearen erabilpena 

zatidura horren funtzioa izango zatekeen . Gure kasuan hizkuntzen 

arteko oreka dagoenez hizkuntza batean edo bestean ihardutearen 

probabilitateak honakoak izango lirateke : 

p(H2) = p (H 1 ) = . 50 

Beraz hizkuntz-portaerari begira gure apostua zera da 

portaera hori f aktore horrek hein handi batean defini dezakeela, 

izan ere elebidun/elebakardun dimentsioaren arauera honako 

probabilitate taula eratu dezakegu : 

15 .- Taula : Hizkuntz-portaera . Probabilitate-taula . 

HIZKUNTZ-PORTAERA H, bakar H, bidun ELEBIDUNA H, bidun H 2 bakar 

H i mintzo ~ p = 1 p>- .50 p = .50 p

eta "H2 bidun" zeinen hizkuntz-gaitasunaren zatidura : 

H 2 

H 1 

> 1 

Elebakardunen artean, begi bistan dago, gure arazo honekiko 

hizkuntz-portaera aurresateko ez dago inolako oztoporik, 

norberaren hizkuntzaz ihardutea gertaera segurutzat jo bait 

dezakegu . Elebidunen artean, ostera, badago egon oztoporik, 

baina gure ustez arestian esan dugunez hizkuntzen arteko 

erlazioak zerikusirik badauka eduki eta hein handian gainera . 

Gatozen, bada, berriro Euskal Herriko hizkuntz-egoerara . 

Lehen esan dugunez dagoeneko ez dago euskal elebakardunik 

elebakardunak guretzat honako huek izango liratekelarik : 

H 1 elebakardunek definizioz duten H2 hizkuntz-gaitasuna, 

H2 = 0 da eta, beraz 

H1 = 0 da eta, beraz 

H2 

H 1 

H 2 elebakardunek definizioz duten H 1 hizkuntz-gaitasuna, 

H2 

H 1 

= 00 

Crain saia gaitezen elebidunaren definizioren bat ematen . 

Esaterako ondorengo hau eman dezagun : 

H, 

.10 < < 10 

H 1 

92

hau guztiz arbitrarioa bada ere muga horietatik at daudenak 

"elebiduntzat" jotzea ez dugu uste legezkoa denik, are gehiago 

edozein kasutan ere "elebakardunagoak" izango lirateke "elebidunak" 

baino . Adibideren bat jartzearren demagun EGArako (Euskara Gaitasun 

Agiria) erabiltzen den froga, bi hizkuntzatan (euskaraz eta 

gaztelaniaz) erabiltzen dugula . Demagun neurri-eskala berdinekoak 

eta baliokideak direla ere, eta subjektu "elebidun" jakin bati biak 

betearazten dizkiogula . "Hizkuntz-gaitasuna" neurtzen dugun ala ez 

zalantzagarria izanagatik, honela lorturiko puntuazioen arteko 

erlazioa erlatiboa den neurrian une horretako hizkuntzen arteko 

oreka/desorekatasun indize bezala erabil dezakegu . 

Honen haritik Sánchez Carrión-en hitzetan "hiztun oso" batek 

dagokion hizkuntzan goi mailako puntuazioa lortuko luke, eta 

"elebiduna" dena bi hizkuntzetan "hiztun osoa" izango balitz bietan 

goi mailako puntuazioa lortuko luke ere . 

Horiek horrela hel diezaiogun arestian erabilitako hariari, 

lehengo pasarte baten esan dugu, hain zuzen, "elebidun orekatuen" 

kasuan hizkuntz-gaitasunen arteko zatidura 1 -bat- dela . Gogora 

dezagun, bada, "elebidun orekatua" dela, zehazki, gure 

hizkuntz-egoeran jartzen den funtsezko helburua, izan ere 

"euskaldunagoa" izatea salbuespena izateaz gain legediari begira 

arriskutsua izan bait daiteke . Logika horri jarraituz gure Euskal 

Herriko hiztunak, elebakardunak zein elebidunak, honako bi mugen 

artean koka ditzakegu : 

H 2 

OS _

Ondorioz elebidunen hizkuntz-erabilpenan beste inolako faktorek 

eragin ez baleza subjektu jakin baten hizkuntz-erabilpenaren joera 

aurresan genezakeen, izan ere, ongien menperatzen den hizkuntza 

erabiltzea normalena izango bait litzateke, edo, bederen hizkuntza 

horrekiko tendentzia izatea . 

Tamalez ez da horren erreza, hizkuntza bakarraren arazoa ez bada 

bakuna are konplexuagoa izango da bi edo hizkuntza gehiago kontutan 

hartzen ditugunean . 

Aipa dezagun, bada, dimentsio soziala edo giza-izaria . Honetan, 

lehengoan bezala, Hamers eta Blanc-ek idatzitakoari jarraituko diogu 

("Bilinguisme et bilingualité" ), "bizitasun etnolinguistikoa" 

deritzan kontzeptuari alegia . Dematzagun hor agertzen diren 

f aktoreek, hizkuntz-statusa, demografia eta euskarri instituzionala, 

hizkuntza jakin baten "bizitasuna" definitzen dutela . Honaino 

ailegaturik edozein elebidun hartuaz faktore horiek zehazten saia 

gaitezen . Saiatze hori, azken finean faktore neurgarriak bilatzean 

datza, eta guk momentuz bat hartu dugu oinarri eta abiapuntu : 

DEMOGRAFIA : Proportzio gisara ulertu dugu . Hizkuntza baten eta 

bestearen hiztunen arteko zatidura alegia . Hizkuntz-ukipen egoeran 

elebidunak hizkuntza gutxiagotuaren hiztunak bailiran hartuko dugu . 

Subjektu bakar baten azterketan berarengandik gertuen dagoen 

ingurunea erreferentzi moduan udal-herriko hiztunen proportzioa har 

genezakeelarik . Edonola ere, hizkuntza gutxiagotuaren kasuan I'VI 

deritzogun faktoreak har litzakeen balioak zero eta baten artekoak 

izango lirateke, hots, ondorengoa bete behar dute : 

p < ~D < 1 

94

HIZKUNTZ-UKIPENEKO GIZARTEAREN 

AZTERKETA MATEMATIKOA 

1 

Begira nago Bilbo barrena, 

begira nago hor hilurrena, 

mendi artean zuloan datza 

zipotz, eskumotz, errena ; 

kapitalaren krimena, 

errugabeen ogena, 

Historiaren kondena, 

udaberria ikusi gabe 

heldu zaio udazkena, 

bada Silbo bat liburuetan 

inoiz agertu ez dena .

7 TXILLARDEGIREN AZTERKETA MATEMATIKOA 

Behin hizkuntz-ukipen egoera definiturik elebidunen 

hizkuntz-portaera orohar bi aldagai multzoen ondorio zuzena 

izango da, hurrenez hurren gizabanako eta gizarte mailakoen 

ondorioa hain zuzen . 

Elebidunen artean hizkuntza gutxiagotuaren HIZTUN OSOA 

izateak ez du bermatzen hizkuntza horren erabilpena, kasu honetan 

giza taldearen menpe egongo bait litzateke . Halaber, hizkuntza 

gutxiagotuaren erabilpena ez da izango gizabanakoa elebiduna ez 

bada . Hortaz hizkuntza gutxiagotuaren erabilpenerako oinarrizko 

jakite-maila funtsezko (beharrezko) faktorea delarik ez da 

nahikoa izaten . 

Hizkuntza gutxiagotuaren jakite-maila, nahitanahiezxo 

faktore hori abiapuntutzat harturik hizkuntz-komunitateko 

subjektu guztiak sailka ditzakegu . 

Hizkuntz-ukipen egoeran eman daitezkeen funtsezko hiru 

hiztun taldeak (A eta B elebakardunak eta AB elebidunak) abiaburu 

zuelarik Txillardegik (1984, 1987, 1991) hiztunen hitzezko 

jokabidearen azterketa matematikoa garatu zuen . 

Azterketaren oinarrian hizkuntza gutxiagotuaren ezaguera eta 

erabilpenaren arteko desorekan aurki dezakegu ; hau da, orokorrean 

erabilpenaren neurria ezaguerarena baino arras txikiagoa dala . 

Hizkuntz-ingurune horretan hizkuntz gutxiagotuaren erabilpena 

ausazko gertakizun bezala ulertu beharra dago . 

96

Horiek horrela Txillardegiren azterketa matematikoa hiztunen 

hitzezko jokabidea bikoteetan, hirukoteetan, laukoteetan, 

orohar, n-koteetan aztertzen du, hasierako probabilitateak 

hizkuntza bateko, besteko zein bietako hiztunen proportzioak 

direlarik . 

Honela definitu zuen hain zuzen : 

PnA = (1 - e B ) n - eX 

PnB = (1 - eA ) n - e x" 

PnX = e Xn 

PnA + PIB + Pmc 

Non : 

< 1 P n, (komunikazio ezina) dagoelako . 

P.A : A hizkuntzaren erabilpen-tasa edo probabilitatea n-koteetan . 

P .B : B hizkuntzaren erabilpen-tasa edo probabilitatea n-koteetan . 

nx : 

Elebidunen EMCMITTZ-AUXERA TASA cdo probabii i : :ïatea 2i~l .,a :,ee&r. 

eA : A hizkuntzaren hiztun-proportzioa . 

eB : B hizkuntzaren hiztun-proportzioa . 

ex : AB elebidunen proportzioa . 

Demagun definituriko hizkuntz-ukipen egoeran hizkuntza 

gutxiagotuaren hiztun elebakarrak desagertu direla, hau da, A 

hizkuntzaren hiztunez eta AB elebidunez osaturiko gizartea dela . 

Orduan : 

PnA = (1 - 0) n - eYn ondorioz P A = 1 - eXn eta, 

P nB = (1 - eA ) n - ex" = (1 - 1 + ex ) n - e x" = e x " - ex " = 0 

P "x - ex, 

97

Hau da, A hiztunek P ,,A maila jakin batean ezinbestean A 

hizkuntza erabiliko dute ; B hizkuntzaren erabilpena ordea 

elebidunen esku geratzen da Px hizkuntz-aukera kopurua delarik . 

B hizkuntzaren goi mailako erabilpen-indizea P,,B = Px izango 

litzateke, hots, elebidunek aukera guztietan B hizkuntza 

hautatzen dutenean . 

Txillardegik elebidunek hizkuntza gutxiagotuaren aukera 

kopuruari hizkuntzarekiko leialtasuna (mb ) deitu dio honela 

planteiatuz : 

mb = 

P nB = 'ab e x' hortaz atxekimendua : ex n 

Behin Txillardegiren eredua zehazturik eta hizkuntza 

gutxiagotuaren erabilpena zorizko gertakizuna dela jakinik 

L - :: l i -k uz - turikc saioen aurrean gaude? ~sün c; ncrr 

definitutako aldagaia hizkuntza gutxiagotuaren erabilpena 

delarik . Ikus dezagun : 

Subjektu batzuk hizkuntza gutxiagotua dakiten bitartean 

guztiek hizkuntza bat amankomuna dute, hortaz, aldagaiak honako 

bi balio, eta soilik horiek, har ditzake : 

1 Hizkuntza gutxiagotuaz (euskaraz) egin (p probabilit .) . 

0 Beste hizkuntzaz (erdaraz) egin (q probabilitatea) . 

Bien artean gertaera segurua, hitzezko komunikazioa emango 

dela, osatzen dute eta, era berean, gertaerok elkarrenganako 

bateraezinak direla, bat suertatzeak bestearen agerpena 

galerazten bait du . Denboraren une jakin batean aztertzen badugu 

98 

Pne

emaitza zehatz baten probabilitatea (p zein q) saiorik saio 

egonkortzat jo dezakegu . Saioak, hitzezko jokabidea, 

elkarrengandik askeak dira, hots, n-garren saioan euskaraz 

egitearen probabilitatea (n 1) aurretiko saioekiko 

independientea da . 

Dena den denboraren jarioan kokatuz gero prozesu estokastiko 

bezala defini dezakegu . Estokastiko hitzak zorizkoa dela 

adierazten du . Gure kasuan, somatzen badugu ere, ez dugu 

ezagutzen hitzezko jokabidean eragiten duen faktore-multzoa . 

Orohar prozesu estokastikoa denboraren jarioan eta zoriak 

eraginda garatzen den sistema bezala definiturik dago . 

Aztertzen dugun gertakizuna prozesu estokastikotzat jotzeko 

arrazoiak honakoak dira : 

a) Hitzezko jokabidea denboraren jarioan ematen da . 

b) Gertaera edo gertaera-sorta bezala defini dezakegu . 

c) Saio bakoitzean gerta daitekeena ez dago ziurtasun osoz 

antzematerik . 

d) Denbora tarte bakoitzean gertaera posibleen lagin-espazio 

bat dago zeinetan zorizko aldagai bat defini daitekeen . 

Prozesua zorizko aldagai sorta bezala defini dezakegu . 

e) Kasu guztietan probabilitate-legeek zorizko aldagaiaren 

estadu-aldaketak istimatzea ahalbidetzen digute . 

99

Har dezagun denbora aldagaia diskretua dela ; demagun ere, 

Txillardegiri jarraituz, euskararen hitzezko jokabidea hiztunen 

(elebidunen) proportzioa eta haien euskararekiko atxikimendua 

deituriko aldagaien funtzioa dela (beti n-koteetan) . Orduan 

esaniko prozesu estokastikoa Markov-en kate bezala zehatz 

dezakegu eta, horretan, honako transizio (aldian aldiko) 

matrizea : 

a (1-a) 

P = R (1-(3) 

Parametro diskretuko { X(t), t = 0,1,2, . . . } horren arauera, 

edozein t1 < t2 < t3 < . . . < to n pausotako multzoarentzat eta 

X(t1) , X(t2) , X(t3) , . . . X(tn_1) direlako balio jakinentzat, X(tn)- 

ren baldintzazko probabilitate-banaketa, X(tn_1) delakoaren 

menpekoa da soilik . Definituriko probabilitatea, x1, x2, X3, 

~, 2 Pnbak~ 

•- rreaiE d ire1.ar 

il- 

P = IX ([:n) S Xn/X (t1) S X1, . . . X(tn-1) -S X,-11 

P = [X ( tn) S Xn/X ( tn-1) S Xn-1] 

Beste alderditik prozesu estokastiko hauen bitartez, x 

zenbaki errealak egoera posible guztien artean bat adíerazten 

duelarik, ondorengoa defini dezakegu : 

momentu hau ematen bada : 

non : (0 < a,B < 1) (7 .1) 

t E T 

P= [x-h < X (t:) < X+-h] > 0 V h > 0 

100

7 . 1 HIZKUNTZ-EGOERA EGONKOR ETA ALDAEZINEN AZTERKETA 

Aurreko matrize (7 .1) horretan euskararekiko atxekimendua, 

erabilpen bezala ulertu dugu eta a ikurrez izendatu dugu . Beste 

aldetik 8 ikurrez euskararen erabilpena, elebidunen proportziotik 

kalkulaturik, izango litzateke . 

Kasu. berezien azterketa eginez demagun a, euskararekiko 

atxekimendua, erabatekoa, bat, dela eta euskaldunen proportzioa 

horren txikia ezen f, euskararen erabilpena zero bait da, 

orduan : 

II =1 oI=I I identitate matrizea delarik (7 .2) 

. Rríoera-hau ez da garatuko ; egoera_.egonkcr eta aldaez i.naren_w. .. 

aurrean gaude eta, gizatalde oso txikietan ez bada, ez dago 

gizartean euskaraz hitzezko jokabidea ematerik . 

Euskararekiko atxekimendua osoa, (a) bat, denean eta 

euskaldunen proportzioa bat denean, B bat dela suposa dezakegu 

ere, eta, ondorioz, de facto gizarte euskaldun elebakar baten 

aurrean gaudela esan genezake . Aldian aldiko matrizea izango 

litzateke : 

II 

1 0 N 

1 0/ non : a = t3 = 1 (7 .3) 

101

Hizkuntz-egoera hau (7 .3), aurrekoa bezala (7 .2), egonkor 

eta aldaezina izango litzateke baina, kasu honetan, euskararen 

erabilpena gertaera segurua izaki gizartearen hizkuntz-garapena 

euskaraz izango litzateke . 

Oraingo honetan demagun euskararekiko atxekimendua ez dela 

erabatekoa, hots, zero eta baten arteko a deritzan edozein balio 

dela eta, euskaldunen proportzioa, berriz, oso txikia, horren 

txikia non 8, erabilpena, zero dela jo bait dezakegu . Orduan, 

aldian aldiko matrizea izango litzateke : 

II ° 

II - a (1-(x ) 

0 1 non : 3=0 eta O< a< 1 (7 .4) 

Matrize honen garapeneko jomugan froga daiteke 

li = Llm P (n) 

n- . 

badagoela bektore bat (7r o 7r 1 ) zein : 

(1-a+13) 

eta betetzen dela : 

a (1-a) 

(II ° 11) (p (1-~3) = 

w goi-indizeak sistemak eman bebar dituen pauso kopuruari dagokiolarik . 

(1:1 0 111 1 ) 

102 

1 

(1-a+(3) 

(7 .5) 

(7 .6)

Gure kasuan (7 .4), B zero delarik, ir o eta ir, hurrenez hurren 

zero eta bat direla ikus daiteke eta, horratio : 

Hau da hasierako egoera (7 .4) horretatik abiatuz, jomugan 

(7r0 7r 1 ) bektoreak probabilitate-banaketa eratzen du, oreka 

probabilitate-banaketa hain zuzen (7 .7) . Beste era batera, 

jomugan euskararekiko atxekimendua erabat desagertzea espero 

dezakegu eta, ondorioz euskaraz hitzezko portaerarik gertaera 

ezina izango litzateke . Demolinguistikoki euskararekiko desoreka 

handia denean, euskaldun apur horiek euskararekiko atxekimendu 

handia erakusten baduteere,euskararen erabilpenakdesaqertzera 

i 

lotzendu . ~-rl~ Z-O (nz ; ( 0 ~UJ 1y' 2" d 

Beste behaketa bat eginez ondorengo egoera defini dezagun : 

a= 1 eta 0< B< 1 (7 .8) 

hau da, euskararekiko atxekimendua (a) goren mailan dagoenean 

gizarte mailako erabilpenak (B-k) zero eta baten arteko balioak 

hartzen ditu . Egoera horretan (7 .8) aldian aldíko matrizea : 

P = 

II = 

Arestian egin dugun bezala (7 .5) : 

non : B= 0 eta 0< a< 1 (7 .7) 

1 0 

Ca (1_R) non : a = 1 eta 0 

II R = R =1 II 1-a 0 =0 

(1-a+13) (3 1 (1 - a+13) 13 

103

Hortaz : ( 7r 0 7r,) = (1 0) eta 

II = 

Beste era batera, honela adieraziko genuke : gizartean 

euskaldunen proportzioak nahikotasun-maila jakin bat lortzen 

duenean eta euskaldunek erabateko atxekimendua (euskararekiko) 

erakusten dutenean, hizkuntz-tentsioa goren mailaraino eramanez, 

garapenaren jomugan hizkuntza gutxiagotuaren erabateko erabilpena 

lor daiteke . 

104 

(7 .10) 

Orain artean ikusitakoaren arauera eta gure azterketetan 

zuzen gaudelakoan, orohar, ondorengoa esan dezakegu : 

Hizkur.tza gut Sagotuaren , erabat.eko__ erabilpena. 

(normalizazioa) eman dadin hizkuntza gutxiagotuarekiko 

atxekimendu osoa ezinbestekoa delarik ez da, ordea, nahikoa ; 

normalizazíoa izateko aipatu faktoreari hizkuntza gutxiagotuaren 

hiztunen proportzio nahikoa erantsi behar zaio . 

7 . 2 HIZKUNTZ-EGOERA EGONGAITZEN AZTERKETA 

Hizkuntz-egoera egongaitzak definitu ditugu, parametroak a 

eta 13, biek, zero eta baten arteko balioak hartzen dituztenean . 

Gogoan izan hizkuntza gutxiagotuaren erabilpenaz ari gacela,

hortaz eta aurreko kasuan ikusi dugun moduan, hasierako aldian 

aldiko matrizea (7 .1) ezagutuz jomugan (7r 0 ir,) bektoreak 

definituriko balioek, sistemaren orekarantzako balioak adieraziko 

dizkigute . 

dezagun : 

Hizkuntz-egoera egongaitzen artean ondorengoa defini 

B= 1 eta 0< a< 1 (7 .11) 

hau da, euskaldunen, elebidunen, proportzioa (1) erabatekoa 

denean eta euskararekiko atxekimenduak (a-k) zero eta baten 

arteko balioak hartzen dituen hizkuntz-egoera . Egoera horretan 

(7 .11) aldian aldiko matrizea : 

Hortaz : 

P 

a (i-a) 

1 0 non : 13 = 1 eta 0< a < 1 (7 .12) 

Arestian egin dugun bezala (7 .5) : 

_ 1 - a 1-a 

1110 

111 

i 

° (1-a+~i) 2-a 

(1-a+13) 2-a 

(7r0 7r l ) = [ (1/2 - a) (1-a/2-a) 

Horiek horrela nahiz elebidunen proportzioa erabatekoa izan, 

euskararekiko atxekimenduak nahikotasun maila lortu ezean 

euskararen erabilpenak atzera joko luke, eta, ondorioz, hizkuntza 

gutxiagotuak hiztunak galdu ere . Gure ustez gertakizun hori hain 

zuzen izan da azken urteotan Euskalherriko udalerririk 

euskaldunenetan antzeman izan dena . Holako herrietan gaztelaniak, 

erabilpenean, euskarari zenbait eremutan aurre hartu diola 

105 

(7 .13)

euskaldunen kopurua murriztu araziz . Azken buru, erabateko herrí 

elebiduna izateak ez duela, berez, hizkuntza gutxiagotuaren 

iraupena bermatzen esango genuke . 

Hizkuntz-egoera egongaitzen azterketa teorikoko azpi-atal 

honi amaiera emateko, berriz ere, ondorengo egoera defini 

dezagun : 

hau da, euskaldunen, elebidunen, proportzioa (b-k) zero eta baten 

arteko balioak hartzen ditueneko hizkuntz-egoeran, euskaldunen 

(elebidunen) artean euskararekiko atxekimenduak (a-k), horren 

txikia da, ezen zerorantz jotzen bait du . Egoera horretan (7 .14) 

aldian aldiko matrizea : 

IIa 

Hortaz : 

P = 

1 

I R 4' . 1-P 

a= 0 eta 0< b< 1 (7 .14) 

non : a = 0. eta 0 < 13 < 1. (7 .15) 

Lehen (7 .5) deituriko kasuan egin dugun bezala : 

_ 

1-a 1 

II 

(1-a+ (3 ) = j+ p - (1-a+(3) 1+R 

(rr o 7r 1 ) = [ ( B/l+f3) ( 1 / 1+ 8 )] 

Aurreko egoeraren antzerako ondorioak atera ditzakegu 

oraingo honetan ; hizkuntza gutxiagotuarekiko atxekimenduak zerora 

jotzen duenean, nahikotasun maila lortu ezean, elebidunen 

proportzioak murriztera jotzen du ere . Orohar, honako honek eta 

aurrekoak Txillardegik (1991), Euskalerriko hizkuntz-egoeran - 

hizkuntz-ukipeneko egoera orotan esango genuke- behaturiko 

106 

(7 .16)

anisotropiaren 14 gertakizuna azalduko lukete . 

Dena den, behin eta berriz esan dugun bezala, aztertzen 

ditugun gertaerak elkarrenganako askeak direlarik, haserako 

egoeran suerta liteke aldaketaren bat edo beste eta sistemaren 

garapena, guk adierazita baino bestelakoa izatea . Esku artean 

ditugun datuez baliaturik eta Markov-en katearen ereduari 

jarraituz Hego Euskalerriko udalerri guztien azterketari ekin 

diogu . Horretarako honako informazioa darabilgu : 1986eko Udal- 

Erroldatik eratorritakoa non euskaldunen (elebidunak ex ) 

proportzioa kalkula dezakegun ; EKB-ek (Euskal Kulturaren 

Batzarreak) zuzeneko behaketen bitartez 62 udalerritan eginiko 

ahozko erabilpenaren neurketa . 

Kalean jendeak hitz egiten zuen hizkuntza entzun eta apuntatu egiten 

zuten eta inongo kasutan ez zaio jendeari galdetu ea zein hizkuntzaz hitz egin 

ohi duen . 

Neurketa 1989ko Azaroaren 8 (asteazkena) eta lln (Zarunbata) egin zen . 

Herriren batetan ohizkoa den hizkuntz egoera aida Zezakeen faktorerik egon 

bazen -azoka, euskal musikaren jaiaidiren bat, kanpoko jende kopuru pila bat 

ekarriko zuen ekintzarik, . . .- neurketa egunak aurreko edo ondoko asteko 

asteazken eta Zarunbata izan ziren, salbuespen gisa . Neurketa 

orduak,asteazkenerako arratsaldeko 6etatik 8ak bitarte izan ziren Hego Euskal 

Herrian eta 4 edo 5etatik 6 edo 7ak arte Iparraldean . Larunbata goizez, 

14 . Txillardegi 199leko BAT aldizkariko 4/5 zkian . horretaz mintzo 

zaigu . Guk honela laburbilduko genuke ; Euskal Herriko hizkuntz egoera kontutan 

harturik, kasu eta udalerri askotan, euskararen erabilpena gizarte mailan 

estatistikoki posiblea dens baino handiagoa ohi da . Euskaldunen euskararen 

erabilpen neurri altuak azaltzeko gizartea bi hiztun-multzotan banaturik 

dagoela baino ez dago pentsatzerik ; hau da, hizkutz-harremanak multzo horien 

baitan gauzatzen dira, hizkuntz-nagusieneko hiztun asko hizkuntza 

gutxiagotutik erabat aparte bizi direlarik . Banaketa orekatu eta guztiok 

guztionganako harreman berdineko gizarte batetan -gizarte isotropikoan 

alegian- euskararen erabilpenak urriagoa behar luke izan ; hortaz, gure 

gizartea ezinbestean anisotropikoa da eta hizkuntz-harremanak loturagabeko bi 

multzo diferenteetan gauzatzen dira . 

107

Hegoaldean goizeko eguerdirarte . Larunbata arratsaldez asteazkeneko ordu 

berberetan egin zen neurketa . 

Kontutan hartu behar da neurketa hau kale-neurketa izan dela . Leku 

ítxiak, hortaz, neurketa honetatik kanpo geratu dira : tabernak, dendak, 

etxeak, lantegiak, ikastetxeak, edotariko lokalak, . . . 

Herri bakoitzean aurrez finkaturiko ibilbide batetan zehar íbili ziren 

neurtzaileak, bikote bakoitzak here ibilbidea zuelarik . Ibilbide hauek herriko 

kalerik jendetsuenak eta, ahal zelarik, giro desberdineko inguruak zeharkatu 

zituzten : erosketa-lekuak, taberna inguruak, pasealekuak, haurren jolas- 

tokiak, . . . Bikote bakoitzak behin eta berriz egin zuen ibilbide neurtaldi 

bakoitzak iraun bitartean . . . ./ . . . 

Neurketaren EKBko batzorde antolatzaileak orri bana eman zien bikote 

neurtzaile guztiei, nork here herrian neurtaldi bakoitzean neurtu beharreko 

haur, gazte, heldu eta zahar kopuruekin, hiru neurtaldien buruan (asteazken 

arratsaldekoa, larunbata goizekoa eta arrtsaldekoa) eta herriko bikote guztien 

adin-talde f'nt° a l ;-rPr % ,30a neurttur-+k -iz? :%. zgdi :` . 15 

15 . 

EKBko Idazkaritza Teknikoa Euskararen kale-erabilpenaren neurketa 

10 .oo biztanletik gorako herrietan . SOZIOLINGUISTIKA BAT ALDIZKARIA . 3/4 

zkia . 21-22-23 . or . 

108

7 .3 DATU DEMOLINGUISTIKOAK ABIAPUNTU, HEGO 

EUSKAL HERRIKO UDALERRIEN AZTERKETA . 

Aipatu datu guzti horiek matrize batean idatzi ditugu 

SPSS/PC+ v3 .0 pakete estatistikoaren bitartez aztertzeko, guztira 

507 udalerrien datuak direlarik, funtsezko aldagaien arteko 

koerlazioak (Pearson-en koefizientea) honako hau suertatu izan 

da : 

16 .- Taula : Udalerrietako hiztunen proportzioak abiapuntu, koerlazio-taula 

Koerlazioak Biztanle . Eusk+Iaeus Proportzi Euskaldunak Iaeuskald Alfabetatuak 

Bi urtetik 1 .0000 

gorako ( 501) 

biztanleria P= . 

Euskaldunak .9246 1 .0000 

eta la-eus- ( 501) ( 501) 

kaldunak P= .000 P= . 

Euskaldunen - .0596 .0393 1 .0000 

rlu~urtziùa ( 5 ;;1~ 501~ ~31 

P= .091 P= .190 P= . 

Euskaldunen .7446 .9216 .1535 1 .0000 

kopuru ( 501) ( 501) ( 501) ( 501) 

absolutua P= .000 P= .000 P= .000 P= . 

Ia-euskaldu- .9651 .9560 - .0512 .7671 1 .0000 

nen kopuru ( 501) ( 501) ( 501) ( 501) ( 501) 

absolutua P= .000 P= .000 P= .127 P= .000 P= . 

Euskaldun .7722 .9351 .1108 .9838 .8017 1 .0000 

Alfabetatuen ( 501) ( 501) 501) ( 501) ( 501) I ( 501) 

kopurua P= .000 P= .000 P= .007 P= .000 P= .000 P= . 

Ikusten denez bi urtetik gorako biztanleria aztertzen dugu . 

Taulan agertzen diren zenbakiak, hurrenez hurren, koerlazio 

koefizientea, udalerri kopurua (kasu guztietan 501) eta signifikazio 

maila dira . Hortik atera daitezkeen ondoriorik esanguratsuenak, gure 

ustez, ondorengo hauek dira : 

109

1 . Biztanleria zenbat eta handiago izan orduan eta euskaldun 

gehiago izaten da (r = 0 .7446) . Euskaldunen multzorik handienak 

hiri eta herri handietan izaten dira . 

2 . Hala ere euskaldunen pisua ez dator bat aurrekoarekin ; 

euskaldunen proportzioa, neurri apalean izanagatik, txikiagoa 

da biztanleria handitu heinean (r = -0 .0596) . 

3 . Ia-euskaldunen gertakizuna biztanleriaren tamainari zuzenean 

lotzen zaio (r = 0 .9651) . Kaleko gertakizuna dela esan genezake . 

4 . Era berean Euskaldun Alfabetatuen kopurua handiagoa da 

euskaldun multzo eta biztanleria handiko udalerrietan baina 

euskaldunen proportzioak ez du eragin nabarmenik alfabetatuen 

koour u *~ -= 0 .1? 0 

Azterketa honetan arestian azaldurik hizkuntz-ukipen egoeraren 

ezaugarriak ikus daitezke . Dena den eta datuak datu, ezin daiteke 

esan euskararen gertakizuna udalerri txikienetako gertakizuna denik 

izan ere euskaldun gehienak udalerri ertain eta handienetan pilatzen 

bait dira, beste kontu bat izango litzateke euskararen erabilpena 

aztertzea non eta zergatik ematen den, eta azterketa horri orain 

lotuko gatzaizkio . 

Aidez aurretik EKB-ren lana goraipatu nahi genuke, izan ere 

musutruk haiek utzitako datuak ezinbestekoak izan bait zaizkigu ; 

hortaz, EKBri mila esker . 

110

Hirurogeitabi udalerritan neurturiko euskararen erabilpena 

aztetzerakoan euskaldunen proportzioarí (es ) zuzenean lotzen zaiola 

ikusi dugu (r = 0 .9027 ;P = 0 .00) . Gauzak horrela udalerri guztien 

erabilpen maila estimatu genezakeela otu zaigu . Aldagaien arteko 

lerro-erlazioa suposatu dugu eta erregresio analisia erabiliaz 

zuzenaren ekuazioa bilatu ere . Eginiko erregresio analisian, STEPWISE 

prozeduraren bitartez, euskaldunen proportzioa izan da esanguratsuki 

sartu den aldagai bakarra . 

Udalerri txikien eta handien arteko bereizketa egiteko 10000 

biztanleetan ezarri dugu bereiz-muga ; hau da, 10000 biztanletik 

beheko eta gorako udalerriak bereiztu ditugu . Bi kasu horietan 

euskaldunen proportzioak azaltzen du esanguratsuki euskararen 

erabilpena, haien arteko koerlazioak honakoak direlarik : 

- H,Arna% ^ ? ? a ŕ~-' . :~t leet?+ 1 beit~ek0 u~=í1P_Tr' °t-. :t? - --- 0,,0 .—11 . 

- Hamar mila biztanleetatik gorako udalerrietan r = 0 .908 

Erregresio-analisian koerlazio anizkoitzaren indizea (R), 

determinazio-koefizientea (R2 ) eta R2 doitua, jarraian agertzen 

direnak izan dira : 

10000 biztanleetatik beheko 10000 biztanleetatik gorako 

udalerrietan udalerrietan 

R .83105 R .90794 

R2 .69064 R2 .82436 

R2 doitua .65971 R2 doitua .82018 

Kasu guztietan nahiko handiak direla esan daiteke eta menpeko 

aldagaiaren aldakuntzaren hein handia azaltzen dutela ere . Hortaz 

determinazio-koefizienteek erabilpenaren aldakuntzaren % 69'06a eta 

% 82'44a azalduko lukete . 

111

Azkenik kalkulaturiko erregresio-ekuazioak : 

10000 biztanleetatik gorakoen 10000 biztanleetatik behekoen 

udalerrietan udalerrietan 

Y = 0 .90134 * X - 0 .14395 Y = 0 .69191 * X - 0 .05783 . 

non : Y estimaturiko erabilpena eta X neurturiko euskaldunen proportzioa . 

Ekuazio horiek erabiliaz udalerri guztietan estimaturiko 

erabilpena kalkulatu dugu, balio negatiboak zerora doituz . Honetan, 

datu horiek interpretatzerakoan, batazbestekoarenganako joera 

kontutan hartu beharko genuke, hots, datu horiek benetako 

erabilpenarekiko hurbilketa gordina baino ez dira . 

Beste alderditik Txillardegik idatzitakoari jarraituz 

elebiduneei dagokien goren mailako hizkuntz aukera (P„X ) kalkulatu 

dugu ere . Honela hain zuzen : 

P,x = 0 .7 e .2 + 0 .2 e^3 + 0 .1 e .4 

.,koFìzienteak (0 .7 . C .?_ eta .0 .1.) cr.i.zk~ . nomunikazi.o taJ. -den- i 

egotziriko pisuak eta e X elebidunen proportzioak dira . Horrela bat 

baino handiago suertatu zaizkigun balioak unitatera doitu ditugu, 

erabateko hizkuntz-aukera adierazten duen baliora alegia . 

Ildo beretik euskararekiko leialtasuna edo atxikimendua (m b) 

kalkulatu dugu eta azkenik udalerri bakoitzari dagokion (7r0 rrl ) 

bektorea . Bektorearen kalkuluetarako estimaturiko erabilpena (PnB ) eta 

goren mailako hizkuntz aukera (P„X) deituriko aldagaiak erabili 

ditugu ; Tr 0 eta 7r 1 balioek, hurrenez hurren, euskararen eta 

gaztelaniaren luze begira esperaturiko neurriak adieraziko lituzkete . 

Interesgarria izan daitekeelakoan udalerri guztien zerrenda 

datozen orrialdeetan tartekatu dugu : 

112

17 .- Taula : Hego Euskalerriko udalerrien zerrenda . Aldagai demolinguistikoak . 

UDALERRIA Ex EKB +ERREG . TXILLAR Mb PIO Pli 

ABADIÑO .43 1 .24 .18 .57 .19 .81 

ABAIGAR .00 .00 .00 .00 1 .00 

ABALTZISKETA 1 .00 .75 1 .00 .76 .80 .20 

ABANTO-ZIERBENA .05 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ABARZUZA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ABAURREA(BEHEKO) .16 .00 .02 .00 .02 .98 

ABAURREA(GOIKOA) .44 .26 .19 .58 .21 .79 

ABERIN .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ABLITAS .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ADIOS .00 .00 .00 .00 1 .00 

ADUNA .94 .70 1 .00 .75 .77 .23 

AGUILAR DE CODES .00 .00 .00 .00 1 .00 

AGURAIN .08 .055 .00 .00 .00 .00 1 .00 

AIA .93 .70 1 .00 .75 .77 .23 

AIALA .05 .00 .00 .00 .00 1 .00 

AlBAR .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

AIEGI .05 .00 .00 .00 .00 1 .00 

AIZARNAZABAL .98 .73 1 .00 .75 .79 .21 

ALBIZTUR 1 .00 .76 1 .00 .76 .80 .20 

ALEGIA .84 .62 1 .00 .73 .72 .28 

ALEGRIA-DULANTZI .08 .00 .00 .00 .00 1 1 .00 

ALKIZA .96 .72 1 .00 .75 .78 .22 

ALLIN .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ALLO .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ALSASUA .12 .00 .01 .00 .01 .99 

ALTZO 1 .00 .75 1 .00 .76 .80 .20 

AMEZKETA .98 .74 1 .00 1 .75 .79 .21 

AMEZKOA(BEHEKOA) .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 1 

ZORNOTZA .46 .417 .26 .21 .57 .22 .78 

AMOROTO .98 .74 1 .00 .75 .79 .21 

AMURRIO .07 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ANCIN .06 .00 .00 .00 .00 1 .00 

113

ANDOAIN .41 .142 .23 .16 .55 .17 .83 

ANDOSILLA .00 .00 .00 .00 .00 I 1 .00I 

ANOETA .63 .437 .42 .49 .67 .46 I .54~ 

AÑORBE .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ANTSOAIN .05 .009 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ANTZUOLA .66 .45 .55 .68 .50 .50 

ANUE .22 .06 .04 .25 .04 .96 

AOIZ .04 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARAIZ .91 .68 1 .00 .74 .76 .24 

ARAKALDO .34 .16 .10 .48 .11 .89 

ARAKIL .17 .01 .02 .07 .02 .98 

ARAMA .89 .66 1 .00 .74 .75 .25 

ARAMAIO .89 .66 1 .00 .74 .75 .25 

ARANARATSE .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARANAZ .96 .72 1 .00 .75 .78 .22 

ARANGUREN .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARANO .99 .75 1 .00 .76 .80 .20 

ARANTZAZU .79 .57 .93 .72 .68 .32 

ARAS .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARBIZU .80 .58 .96 .72 .70 .30 

ARCENTALES .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

AREATZA .50 .31 .27 .62 .28 .721 

ARELLANO .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARESO .64 .44 .51 .68 .48 .52 

l 

ARETXABALETA .56 .36 .35 .64 .35 .651 

ARGEDAS .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARIA .56 .36 .35 .64 .35 .65 1 

ARIBE .09 .00 .01 .00 .01 .99 

ARMANANZAS .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARAMIÑON .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARRANKUDIAGA .58 .38 .40 .65 .39 .61 

ARRASATE .43 .193 .24 .18 .56 .19 .81 

ARRAZUAUBARRUNDI .13 .00 .01 .00 .01 1 .99! 

114

ARRIETA .94 .70 1 .00 .75 .77 .23 

ARRIGORRIAGA .13 .00 .01 .00 .01 .99 

ARRONIZ .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARRUAZU .77 .55 .87 .72 

J 

.66 .34 

ARTAJONA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARTAZU .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARTZE .06 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARTZENIEGA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ASPARRENA .07 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ASTEASU .85 .62 1 .00 .73 .72 .28 

ATAUN .97 .73 1 .00 .75 .79 .21 

ATEZ .38 .20 .14 .53 .15 .85 

ATHARRATZE .563 

ATXONDO .58 .38 .39 .65 .39 .61 

AULESTI .84 .61 1 .00 .73 .72 .28 

AURIZ-BURGETE .22 .05 .04 .25 .04 .96 

AZAGRA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

AZKOITIA .77 .725 .47 .96 .62 .62 .38 

AZPEITIA .87 .734 .54 1 .00 .63 .69 .31 

AZUELO .00 .00 .00 .00 1 .00 

BAIONA .026 

BAKAIAK0 .75 .53 .79 .71 .63 .37 

BAKIO .70 .48 .64 .69 .55 .45 

BALMASEDA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

BAÑOS DE EBRO .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

BARAKALDO .03 .005 .00 .00 .00 .00 1 .00 

BARAÑAIN .05 .020 .00 .00 .00 .00 1 .00 

BARASOAIN .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

BARBARIN .00 .00 .00 .00 1 .00 

BARGOTA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

f 

SARILLAS .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

BARRIKA .46 .27 .21 .59 .22 .78 

BARRUNDIA .08 .00 .00 .00 .00 1 .00 

115

BASABURUA MAYOR .85 

BASAURI 

BAZTAN 

BEASAIN 

BEDIA 

BEIRE 

BEIZAMA 

BELASKOAIN 

BELAUNZA 

BERA 

BERANGO 

BERANTURI 

BERASTEGI 

BERBINZANA 

BERGARA 

BERMEO 

BERNEDO 

BERROBI 

BERTIZ-ARANA 

BETELU 

BIASTERI 

BIDEGOIAN 

BILBAO 

BILLABONA 

BIURRUN-OLKOZ 

BUÑUEL 

BURGI 

BURLATA 

BUSTURIA 

CABANILLAS 

CABREDO 

.61 

.01 

.99 

.00 

.91 

.63 

.28 

.00 

.97 

.01 

.66 

.74 

.02 

BERRIATU .93 

BERRIZ .52 

.81 

.80 

.81 

.01 

.97 

.09 

.65 

.02 

.00 

.00 

.07 

.67 

.00 

.00 

.201 

.710 

.357 

.429 

.025 

.246 

.62 1 .00 

.00 .01 

.54 ¡ .82 

.27 .23 

.41 .45 

.00 .00 

.75 1 .00 

.00 .00 

.68 1 .00 

.43 .50 

.11 .07 

.00 .00 

.73 1 .00 

.00 .00 

.40 .55 

.46 

.00 

.77 

.00 

.69 1 .00 .75 .77 .23 

.32 .29 .62 .30 

.58 

.57 

.59 

.00 

.73 

.00 

.44 

.00 

.00 

116 

.98 

.95 

.99 

.00 

1 .00 

.01 

.54 

.00 

.00 

.00 .00 

.00 .00 

i .46 Î .57 

.00 .00 

1 .00 1 .00 

i 

.73 

.02 

.71 

.57 

.67 

.00 

.76 

.74 

.67 

.39 

.00 

.75 

.00 

.60 

.61 

.00 

.72 

.72 

.72 

.00 

.75 

.05 

.68 

.00 

.00 

.00 

.00 

.69 

.72 .28 

.01 .99 

.64 .36 

.24 .76 

.43 .57~ 

.00 1 .00 

.80 .20 

.00 1 .00 

.76 .24 

.46 .54 

.07 1 .93 

.00 

.79 

.00 

.48 

.59 

.00 

.70 

.69 

.71 

.00 

.79 

.01 

.99 

.49 .51 

.00 1 .00 

.00 1 .00 

.00 1 .00 

.00 1 .00~ 

.51 .49 

.00 1 .00 

.00 

1 .00 

.21 

1 .00 

.52 

.41 

1 .00 

.70 

.30 

1 .00

KANPEZU .04 .00 .00 

1 

.00 .00 1 .00 

CAPARROSO .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

CARCAR .00 .00 .00 I .00 .00 1 .00 

CARCASTILLO .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

CASCANTE .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

CASEDA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

CASTEJON .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

CASTILLO-NUEVO .00 .00 .00 .00 1 .00 

ARTEAGA .88 .65 1 .00 .74 .74 .26 

CORELLA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

KRIPAN .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

KOARTANGO .05 .00 .00 .00 .00 1 .00 

DEBA .78 .56 .89 .72 .67 .33 

DERIO .20 .03 .03 .17 .03 .97 

DESOJO .00 .00 .00 .00 1 .00 

DICASTILLO .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

DIMA .93 .69 1 .00 .75 .76 .24 

DO .LOHITZUNE .042 

DONAMARIA .90 .67 1 .00 .74 .75 .25 

DONAPALEU .436 

DONEZTEBE .64 .43 .51 .68 .47 .53 

DONOSTIA .27 .103 .13 .06 .48 .06 .94 

DURANGO .38 .106 .20 .13 .54 .14 .86 

EA 1 .93 .69 1 .00 .75 .76 .24 

EGUES ~ .05 .00 .00 .00 .00 1 .00 

EIBAR .44 .143 .25 .19 1 .56 .20 .80 

EL BUSTO .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ELANTXOBE i .95 .913 .71 1 .00 .75 .77 .23 

t 

ELBURGO .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ELTZIEGO .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ELDUAIEN .99 .75 1 .00 .76 .80 .20 

ELGETA .85 .62 1 .00 .73 .73 .27 

ELGOIBAR .53 210 .31 .30 1 .58 .31 .69 

117

ELGORRIAGA .88 .65 1 .00 .74 .74 ¡ .26 

ELORRIO .49 .30 .25 .61 .26 .74i 

ELORZ .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

L 

BILAR .01 .00 .00 .00 .00 1 .001 

ENERIZ .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ERANDIO .13 .010 .03 .01 .23 .01 .99j 

ERASUN .94 .71 1 .00 .75 .77 .23 

ERENO .96 .72 1 .00 .75 .78 .22 

ERGOIENA .97 .73 1 .00 .75 .79 .21 

ERMUA .14 .065 .04 .02 .29 .02 .981 

ERRIGOITI .94 .71 1 .00 .75 .77 .23 

ERRO .18 .02 .02 .09 .02 .98 

ERRONKARI .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ESKAROZ .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ESKORIATZA .50 .31 .26 .61 .27 .73 

ESLAVA .00 .00 .00 .00 1 .001 

ESPARZA .08 .00 .01 .00 .00 1 .00 

ESPRONCEDA .00 .00 .00 .00 1 .00 

ESTERIBAR .14 .00 .01 .00 .01 .99 

ETAIO .00 .00 .00 .00 1 .00 

ETXALAR .90 .67 1 .00 .74 .75 .25 

ETXARRI .00 .00 .00 .00 1 .00 

ETXARRI-ARANAZ .82 .60 1 .00 .73 .71 .29 

ETXAURI .06 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ETXEBARRI .96 .72 1 .00 .75 .78 .22 

ETXEBARRI-DONEZTEBE .06 .00 .00 .00 .00 1 .00 , 

EULATE .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

EZKABARTE .04 .00 .00 .00 .00 1 .00 

EZKIO-ITSASO .92 .69 1 .00 .75 .76 .24 

EZKURRA .93 .69 1 .00 .75 .77 .23 

EZPROGI .00 .00 .00 .00 1 .00 

FALCES .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

FITERO .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

1 

118

FONTELLAS .00 .00 .00 .00 1 .00 

FRUIZ .99 .75 1 .00 .76 .80 .201 

FUNES .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

FUSTIÑANA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

GABIRIA .98 .74 1 .00 .76 .80 .20 

GAINZA 1 .00 .76 1 .00 .76 .80 .20 

GALAR .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

GALDAKAO .27 .069 .13 .06 .48 .07 .93 

GALDAMES .04 .00 .00 .00 .00 1 .00 

GALLIPIENZO .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

GALLUES .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

GAMIZ FIKA .94 .70 1 .00 .75 .77 .23 

GARAI .91 .67 1 .00 .74 .75 .25 

GARAIOA .07 .00 .00 .00 .00 1 .00 

GARDE .00 .00 .00 .00 1 .00 

GARINOAIN .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

GARRALDA .30 .13 .08 .43 .08 .92 

GASTEIZ .06 .020 .00 .00 .00 .00 1 .00 

GATIKA .86 .63 1 .00 .73 .73 .27 

GAUTEGIZ ARTEA .92 .68 1 .00 .74 .76 .24 

GENEVILLA .00 .00 .00 .00 1 .00 

GERNIKA LUMO .67 .348 .40 .57 .61 .49 .51 

GETARIA .94 .71 1 .00 .75 .77 .23! 

GETXO .13 .028 .03 .01 .24 .01 .99 I 

GIZABURUAGA .99 .75 1 .00 .76 .80 .20 

GOIZUETA .97 .73 1 .00 .75 .79 .21 1 

GOÑI .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

GORDEXOLA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00l 

GORLIZ .29 .12 .07 .41 .07 .93 

GUENES .02 .00 .00 .00 .00 + 1 .00 

GUESA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

GUESALAZ .01 .00 .00 .00 .00 1 .00! 

119

GUIRGUILLANO .00 .00 .00 .00 1 .00 

HENDAIA .112 

HERNANI .44 .213 .25 .19 .56 .21 .79 

HERNIALDE .86 .63 1 .00 .73 .73 .27 

HIRIBERRI .51 .32 .28 .62 .29 .71 

HONDARRIBIA .58 .289 .34 .39 .59 .37 .63 

HUARTE .08 .00 .00 .00 .00 1 .00 

HUARTE-ARAKIL .30 .13 .08 .42 .08 .92 

IBARGOITI .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

IBARRA .61 .41 .44 .67 .43 .57 

IBARRENGELU .92 .69 1 .00 .75 .76 .24 

IDIAZABAL .87 .64 1 .00 .74 .74 .26 

IGANTZI .93 .70 1 .00 .75 .77 .23 

IGERRI (YERRI) .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

IGORRE .67 .46 .58 .69 .52 .48 

IGUZKITZA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

IMOZ .69 .48 .63 .69 .55 .45 

IPAZTER .79 .56 .91 .72 .68 .32 

IRANETA .33 .15 .10 .47 .10 .90 

IRUERRIETA .95 .71 1 .00 .75 .78 .22 

IRUN .22 .035 .09 .04 .42 .04 .96 

IRUNA DE OCA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

IRUNEA .06 .013 .00 .00 .00 .00 1 .00 

IRURA .79 .641 .56 .91 .72 .68 .32 

IRURAIZ GAUNA .04 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ISABA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ITSASONDO .82 .59 1 .00 .73 .71 .29 

ITUREN .97 .73 1 .00 .75 .79 .21 

ITURMENDI .21 .05 .04 .22 .04 .96 

IZA .11 .00 .01 .00 .01 .99 

IZAGAONDOA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

IZALZU .00 .00 .00 .00 1 .00 

IZURZA .81 .58 .99 .72 .70 .30 

120

JAURRIETA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

JUSLAPENA .12 .00 .01 .00 .01 .99 

KADREITA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

KARRANTZA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

KORTES .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LABAIEN .95 .72 1 .00 .75 .78 .22 

LABASTIDA .08 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LAGRAN .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LAKUNTZA .62 .41 .46 .67 .44 .56 

LANA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LANCIEGO .05 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LANESTOSA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LANTARON .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LANTZ .31 .13 .08 .43 .08 .92 

LAPOBLACION .00 .00 .00 .00 1 .00 

LAPUEBLADELABARC .12 .00 .01 .00 .01 .99 

LARRABETZU .79 .56 .91 .72 .68 .32 

LARRAGA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LARRAONA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LARRAUL .98 .74 1 .00 .75 .79 .21 

LARRAUN .75 .53 .79 .71 .63 .37 

LASARTE ORIA .28 .088 .14 .07 .49 .07 .93 

LAUDIO .11 .025 .02 .01 .14 .01 .99 

LAUKIZ .51 .32 .28 .62 .29 .71 

LAZAGURRIA .00 .00 .00 .00 1 .00 

LAZKAO .52 .33 .29 .63 .30 .70 

LEABURU GAZTELU .94 .71 1 .00 .75 .77 .23 

LEATXE .00 .00 .00 .00 1 .00 

LEGARDA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LEGARIA .00 .00 .00 .00 1 .00 

LEGAZPIA .46 .398 .26 .22 .57 .23 .77 

LEGORRETA .70 .49 .65 .70 .56 .44 

LEGUTIANO .28 .11 .06 .39 .07 .93 

121

LEINTZ GATZAGA .78 .56 .90 .72 .67 .33 

LEIOA .13 .03 .01 .25 .01 .99 

LEITZA .87 .64 1 .00 .74 .74 .26 

LEKEITIO .85 .62 1 .00 .73 .72 .28 

LEMOA .59 .39 .41 .66 .40 ¡ .60 

LEMOIZ .70 .49 .66 .70 .56 .44 

LEOZ .00 .00 .00 .00 1 .00 

LERGA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LERIN .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LESAKA .75 .53 .78 .71 .62 .38 

LEZA .04 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LEZAMA .72 .50 .70 .70 .58 .42 

LEZAUN .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LEZO .46 .438 .27 .22 .59 .23 .77 

LIEDENA .00 .00 .00 .00 1 .00 

LIZARRA .11 .004 .02 .01 .16 .01 .99 

LIZARTZA .97 .73 1 .00 .75 .79 .21 

LIZOAIN .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LODOSA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LOIU .52 .056 .32 .29 .62 .30 .70 

LONGUIDA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LOS ARCOS .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

LUKIN .00 .00 .00 .00 1 .00 

LUMBIER .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MAESTU .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MALLABIA .75 .53 .80 .71 .63 .37 

MANARIA .88 .65 1 .00 .74 .74 .26 

MANERU .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MARANON .00 .00 .00 .00 1 .00 

MARKINA XEMEIN .88 .64 1 .00 .74 .74 .26 

MARTZILA .00 .00 .00 .00 .00 1 .001 

MARURI .84 .61 1 .00 .73 .72 .28 

MAULE .108 

122

MELIDA .00 1 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MENAKA .96 .73 1 .00 .75 .78 .22 

MENDABIA .00 .00 .00 .00 .00 1 .001 

MENDARO .71 .50 .68 .70 .57 .43 

MENDATA .98 .74 1 .00 .75 .79 .21 

MENDAZA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MENDEXA .91 .68 1 .00 .74 .76 .24 

MENDIGORRIA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

METAUTEN .07 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MILAGRO .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MIRANDA DE ARGA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MIRTAFUENTES .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MONREAL .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MONTEAGUDO .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MOREDA DE ALAVA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MORENTIN .00 .00 .00 .00 1 .00 

MORGA .97 .73 1 .00 .75 .79 .21 

MUES .00 .00 .00 .00 1 .00 

MUNDAKA .71 .50 .68 .70 .57 .43 

MUNGIA .60 .169 .36 .42 .60 .39 .61 

MUNITIBAR .99 .74 1 .00 .76 .80 .20 

MURIETA .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MURILLO EL FRUTO .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MURILLO ELCUENDE .00 .00 .00 .00 1 .00 

MURTXANTE .00 .00 .00 .00 1 .00 

MURUZABAL .00 .00 .00 .00 1 .00 

MUSKIZ .05 .00 .00 .00 .00 1 .00 

MUTILOA .93 .69 1 .00 .75 .76 .24 

MUTRIKU .85 .705 .63 1 .00 .73 .73 ' .27 

MUXIKA .92 .68 ( 1 .00 .74 .76 .24 

t 

NAVARIDAS .00 .00 .00 .00 .00 j 1 .00 

NAVASCUES .06 .00 .00 .00 .00 1 .00 

i 

NAZAR .00 .00 .00 .00 1 .00 

123

OBANOS .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OCO .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ODIETA .23 .06 .04 .27 .04 .96 

OIARTZUN .75 .510 .54 .81 .71 .63 .37 

OU .95 .71 1 .00 .75 .78 .22 

OKONDO .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OLABERRIA .41 .23 .16 .55 .17 .83 

OLAIBAR .05 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OLAZTI .14 .00 .01 .00 .01 .99 

OLEJUA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OLITE .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OLLO .04 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OLORIZ .00 .00 .00 .00 1 .00 

OLZA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OÑATI .76 .398 .47 .83 .62 .61 .39 

ONDARROA .87 .709 .55 1 .00 .63 .69 .31 

ORBAIZETA .33 .15 .10 .46 .10 .90 

ORBARA .53 .33 .30 .63 .31 .69 

ORDIZIA .48 .29 .24 .60 .25 .75 1 

ORDUÑA .04 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OREXA 1 .00 .76 1 .00 .76 .80 .20 

ORlO .81 .59 1 .00 .72 .71 .29 

ORISOAIN .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ORMAIZTEGI .81 .59 1 .00 .72 .71 

1 

.291 

ORONOZ .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OROZ-BETELU .04 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OROZKO .63 .42 .48 .67 .45 .55 

ORREAGA .20 .04 .03 .18 .03 .97 

URTUELLA .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OTEIZA .02 .00 .00 , .00 .00 1 .00i 

OTXAGI .06 .00 .00 .00 .00 1 .00 

OTXANDIO .77 .344 .55 .85 .71 .65 ' .35 

OION .02 .00 .00 .00 .00 1 .00~ 

1 1 

124 

1

PASAIA .23 .121 .10 .04 .44 .05 .95 

URIZAHARRA .00 .00 .00 .00 1 .00 

PERALTA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

PETILLA ARAGON .00 .00 .00 .00 1 .00 

PIEDRAMILLERA .00 .00 .00 .00 1 .00 

PITILLAS .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SORALUZE .55 .35 .33 .64 .34 .66 

PLENTZIA .23 .07 .04 .28 .04 .96 

PORTUGALETE .05 .006 .00 .00 .00 .00 1 .00 

PUENTELAREINA .07 .00 .00 .00 .00 1 .00 

PUEYO .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ERREZIL .98 .74 1 .00 .75 .79 .21 

ERRENTERIA .23 .079 .10 .04 .45 .05 .95 

RIBAFORADA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ERIBERA GOITIA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ERRIBERA BEITIA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ROMANZADO .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SADA DE SANGUESA .00 .00 .00 .00 1 .00 

SALDIAS .95 .71 1 .00 .75 .77 .23 

SALINAS DE ANANA .00 .00 .00 .00 1 .00 

SALINAS DE ORO .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SAMANIEGO .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SAN ADRIAN .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SAN MILLAN .06 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SANMARTIN UNX .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SANSOL .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SANTACARA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SANTURTZI .04 .008 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SARRIES .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SARTAGUDA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SEGURA I .84 .61 1 .00 .73 .72 .28 

SESMA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

SESTAO .04 .005 .00 .00 .00 .00 1 .00 

125

SONDIKA .30 .13 .08 .42 .08 .92 1 

SOPELA .28 .11 .07 ~ .39 .07 .93 

SOPUERTA .02 .00 .00 j .00 .00 1 .00 

SORLADA .00 .00 .00 .00 1 .00 

SUKARRIETA .78 .56 .88 .72 .66 .34 

SUNBILLA .96 .72 1 .00 .75 .78 .22 

TAFALLA .03 .00 .00 .00 .00 1 .00 

TIEBAS-MURUARTE .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

TIRAPU .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

TOLOSA .56 .239 .33 .35 .59 .34 .66 

TORRALBA DEL RIO .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

TORRES DEL RIO .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

TRAPAGARAN .05 .048 .00 .00 .00 .00 1 .00 

TRUCIOS .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

TULEBRAS .02 .00 .00 I .00 .00 1 .00 

TUTERA .01 .004 .00 .00 .00 .00 1 .00 

UBIDEA .73 .52 .75 .71 .61 .39 

UCAR .00 .00 .00 .00 1 .00 

UGAO MIRABALLES .25 .08 .05 .33 .05 .95 

ULZAMA .50 .31 .27 

UNZITI I .00 .00 .00 

UNZUE i 

1 

.01 .00 .00 

~ .00 .00 1 .00 

URDAX 

.75 .53 .80 .71 .63 .37 

URDIAIN 

URDULIZ 

URRETXU .42 

URROZ .01 .00 

URROZ DONEZTEBE .97 .73 

URZAINKI .03 ' .00 

126 

.62 .28 .72 

.00 1 .00 

.84 .61 1 .00 .73 .72 ( .28 

.48 .29 .24 .60 .25 .75 

URKABUSTAIZ .09 .00 .01 .00 .01 .99 

URNIETA .44 .25 .19 .57 .20 .80 

URRAUL BEHEKOA .04 .00 .00 .00 .00 1 .00 

URRAUL GOIKOA ¡ .00 .00 .00 .00 1 .00 

.24 .17 .56 .18 .82 

.00 .00 .00 1 .00 

1 .00 I .75 .79 .21 

.00 .00 J .00 1 .00

USURBIL .63 .43 .50 .67 .46 .54 

UTERGA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

UXUE .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

UZTARROZ .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

VALDEGOBIA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

VALLE DE ARANA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

VALTIERRA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

VIANA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

VIDANGOZ .00 .00 .00 .00 1 .00 

VIDAURRETA .08 .00 .00 .00 .00 1 .00 

VILLABUENADEALAV .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

VILLAFRANCA .00 .00 .00 .Q0 .00 1 .00 

VILLAMAYOR DE M . .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

VILLATUERTA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

VILLAVA .06 .00 .00 .00 .00 1 .00 

XABIER .04 .00 .00 .00 .00 1 .00 

YECORA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

YESA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ZABALZA .00 .00 .00 .00 1 .00 

ZALDIBAR .40 .22 .15 .54 .16 .84 

ZALDIBIA .84 .61 1 .00 .73 .72 .28 

ZALDUONDO .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ZALLA .02 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ZAMBRANA .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ZAMUDIO .41 .23 .16 1 .55 .17 .83 

ZANGOTZA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ZARATAMO .38 .196 .20 .13 .52 .14 .86 

ZARAUTZ .68 .385 .41 .60 .61 .51 .49 

ZEANURI .95 .72 1 .00 .75 .78 .22 

ZEBERIO .92 .69 1 .00 .74 .76 .24 

ZEGAMA .92 .68 1 .00 I .74 .76 .24 

ZERAIN .99 .75 1 .00 .76 .80 .20 

ZESTOA .85 .62 1 .00 .73 .73 .27 

127

ZIGOITIA .11 .00 .01 .00 .01 .99 

ZIORDIA .10 .00 .01 .00 .01 .99 

ZIRAUKI .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 ' 

ZIRIZA .10 .00 .01 .00 .01 .99 

ZITRUENIKO .00 .00 .00 .00 .00 1 .00 

1 

ZIZUR .05 .00 

1 

.00 .00 .00 1 .00 

ZIZURKIL .55 .35 .33 .64 .34 .66 

ZUBIETA .98 .74 1 .00 .75 .79 .21 

ZUDAIRE .65 .44 .53 .68 .49 .51 

ZUGARRAMURDI .95 .71 1 .00 .75 .78 .22 

ZUMAIA .67 .46 .56 .68 .51 .49 

ZUMARRAGA .33 .121 .17 .10 .52 .10 .90 

ZUNIGA .01 .00 .00 .00 .00 1 .00 

ZUYA .06 .00 .00 .00 .00 1 .00 

Goiko tauletan agertzen dena zutabez zutabe : 

1 . Udalerrien izena . Saiatu gara jatorrizko izenak erabiltzen 

baina sarrl askotáT erdal' izeria erablli beilar lí-,,an dugu 

euskal izena jakin ezean . 

2 . Euskaldunen (elebidunen) proportzioa (e x), 1986 .eko Udal 

Erroldaren arauera . 

3 . EKB-ek eginiko erabílpen orokorraren neurketa ; 

Txillardegiren terminologian P . . . 

4 . Aurreko neurketetan oinarriturik eta erregresioaren 

bitartez estimaturiko erabilpena ; PI B deitu diezaiokeguna . 

5 . Goren mailako hizkuntz-aukera . Txillardegik PaY 

deituriko : Px = 0 .7 e c - + 0 .2 e, 3 + 0 .1 e ., 4 

6 . Euskararekiko leialtasuna Mb . 

7 . eta 8 . Euskararen (7r 0 ) eta gaztelaniaren (rr l ) , luze begira, 

esperaturiko erabilpen-tasak . (rr 0 7r 1 ) bektorea . 

128

7 .4 UDALERRIEN SAILKAPENA BEHATURIKO JOERAREN ARAUERA . 

Arestian esan dugunez, Txillardegik proposaturiko formularen 

bitartez, hiztunen proportzioa abiapuntu, zein den hizkuntza 

guxiagotuaren goren mailako erabilpena jakin dezakegu . Hau da, 

elebidun (euskaldun) guztiek hizkuntza gutxiagotua aukeratzen 

dutenean, betetzen da, Px = PB . Beste aldetik erregresioaren 

bitartez estimaturiko erabilpenak, prozedura dela bide, 

batazbestekorantz jotzen du ; hots, e, handia denean errealitatean 

ematen den erabilpen maila baino txikiagoa izango da, eta, e,, txikia 

denean errealitatean ematen den erabilpen maila baino handiagoa 

izango da . Ohar hauek kontutan hartuz eta darabilzkigun datuetan 

oinarriturik, udalerrien erabilpenarekiko garapen-joera azter 

dezakegu, eta horren arauera, udalerrien sailkapena egin ere . 

7 .4 .1 

HIZKUNTZA GUTXIAGOTUAPEN ERABILPENAREKIXO GARAPEN-JOEPA 

UDALERRIZ UDALERRI 

Udalerri guztien zerrenda berriz ere agertzea luzeegia izango 

litzateke, horregaitik soilik galtze edo irabazte-joera adierazten 

duten udalerriak agertuko ditugu . Joera esaten dugunean ez dugu esan 

nahi orain horrela denik, baizik eta, gure hipotesia zuzena baledi, 

udalerri horien hizkuntz-egoeraren garapenak jomugan harantz eramaten 

gaituela . 

Adibideren bat jartzearren, azken urteotan sortu berri diren 

udalerri elebakarrena aipatuko nuke . Udalerri horietan hiztunak 

egoeraren errealitateaz jabetuz egoeraren garapena haien esku hartu 

dute . 

129

GALTZE-JOERARO UDALERRIAR 

51 DONEZTEBE 102 LEMOA P/P 

1 ABALTZISKETA G/G 52 EA G/G 103 LEMOIZ A/A 

2 ADUNA G/G 53 ELANTXOBE G/G 104 LESAKA 

3 AIA G/G 54 ELDUAIEN G/G 105 LEZAMA K/K 

4 AIZARNAZABAL G/G 55 ELGETA G/G 106 LIZARTZA G/G 

5 ALBIZTUR G/G 56 ELGORRIAGA 107 MALLABIA E/E 

6 ALEGIA G/G 57 ERASUN 108 MAÑARIA G/G 

7 ALKIZA G/G 58 EREÑO G/G 109 MARKINA XEMEIN G/G 

8 ALTZO G/G 59 ERGOIENA 110 MARURI G/EG 

9 AMEZKETA G/G 60 ERRIGOITI G/G 111 MEÑAKA G/G 

10 AMOROTO G/G 61 ESPARZA 112 MENDARO E/A 

11 ANOETA A/K 62 ETXALAR 113 MENDATA G/G 

12 ANTZUOLA A/P 63 ETXARRI-ARANAZ 114 MENDEXA G/G 

13 ARAIZ 64 ETXEBARRIA G/G 115 MORGA G/G 

14 ARAMA G/G 65 EZKIO ITSASO G/G 116 MUNDAKA E/K 

15 ARAMAIO G/G 66 EZKURRA 117 MUNGIA A/P 

16 ARANAZ 67 FRUIZ G/G 118 MUNITIBAR G/G 

17 ABANO 68 GABIRIA G/G 119 MUTILOA G/G 

18 ARANTZAZU G/E 69 GAINTZA G/G 120 MUTRIKU G/G 

19 ARBIZU 70 GAMIZ FIKA G/G 121 MUXIKA G/G 

20 ARESO 71 GARAI G/G 122 OIARTZUN A/K 

21 ARRANKUDIAGA A/K 72 GATIKA G/G 123 OIZ 

22 ARRIETA G/G 73 GAUTEGIZ ARTEA G/G 124 OÑATI P/K 

23 ARRUAZU 74 GERNIKA LUMO A/P 125 ONDARROA A/A 

24 ASTEASU G/G 75 GETARIA G/G 126 OREXA G/G 

25 ATAUN G/G 76 GIZABURUAGA G/G 127 ORlO P/P 

26 AULESTI G/G 77 GOIZUETA 128 ORMAIZTEGI P/K 

27 AZKOITIA A/A 78 HERNIALDE G/EG 129 OROZKO P/E 

28 AZPEITIA G/G 79 HONDARRIBIA P/K 130 OTXANDIO P/K 

29 BAKAIAKO 80 IBARRA P/K 131 REGIL G/G 

30 BAKIO A/A 81 IBARRENGELUA G/G 132 SALDIAS 

31 BASABURUA MAYOR 82 IDIAZABAL G/G 133 SEGURA G/G 

32 BAZTAN 83 IGANTZI 134 SUKARRIETA K/K 

33 BEDIA E/E 84 IGORRE P/K 135 SUNBILLA 

34 BEIZAMA G/G 85 IMOZ 136 TOLOSA P/K 

3 .S BELAUNTZA GIG 86 IPAZTER G/G 13' UBIDEA /E 

36 BERA 87 IRUERRIETA G/G 138 URDAX 

37 BERASTEGI G/G 88 IRURA P/K 139 URDIAIN 

38 BERGARA A/K 89 ITSASONDO G/A 140 URROZ DONEZTEBE 

39 BERMEO A/E 90 ITUREN 141 USURBIL A/A 

40 BERRIATUA G/G 91 IZURTZA E/EG 142 ZALDIBIA P/G 

41 BERROBI A/A 92 LABAIEN 143 ZARAUTZ P/P 

42 BERTIZ-ARANA 93 LAKUNTZA 144 ZEANURI G/G 

43 BETELU 94 LARRABETZU A/A 145 ZEBERIO G/G 

44 BIDEGOIAN G/G 95 LARRAUL G/G 146 ZEGAMA G/G 

45 BILLABONA A/G 96 LARRAUN 147 ZERAIN G/G 

46 BUSTURIA E/E 97 LEABURU GAZTELUG/G 148 ZESTOA G/G 

47 CASTILLOELEJABEP/K 98 LEGORRETA A/A 149 ZUBIETA 

48 DEBA A/K 99 LEINTZ GATZAGA E/K 150 ZUDAIRE 

49 DIMA G/G 100 LEITZA 151 ZUGARRAMURDI 

50 DONAMARIA 101 LEKEITIO G/G 152 ZUMAIA P/P 

Argi gera bedi ez dugula esaten holako udalerrietan euskararen 

erabilpenak ezinbestean behera jo behar duenik, horrelako joera eman 

daitekela baino . Honela esango genuke : udalerri horietan euskarari 

dagokion goren mailako erabilpen-tasaraino (Txiilardegiren P,,, = Prffi) 

ailegatzeko atxekimendua, erabilpena aukera guztietan, goren 

mailaraino eraman behar da ere . 

130

Gure proposamen honek errealitatearekiko lezakeen hurbiltasuna 

frogatu nahian Soziolinguistikazko Mapa delako argitalpeneko datuez 

baliatu gara . Horretan honako udalerrien arteko bereizketa hau egiten 

da : 

Udalerri erdaldunduak, jatorrizko euskaldunak (elebidunak barne) 

eta euskaldunak (hiztunak), populazioaren adin-talde 

guztietan, % 10a izatera ailegatzen ez diren udalerriak . 

Udalerri euskaldunenak, jatorrizko euskaldunak (elebidunak 

barne) eta euskaldunak (hiztunak), populazioaren adin-talde 

guztietan % 80a edo gehiago diren udalerriak . 

Berreskurapen biziko udalerriak, jatorrizko euskaldunak 

(elebidunak barne) eta euskaldunak (hiztunak), 

popula.zioaren adin-talde gazteenetan hazkunde-joe a 

nabarmena agertzen duten udalerriak . 

Berreskurapen moteleko udalerriak, jatorrizko euskaldunak 


populazioaren adin-talde qazteenetanhazkunde-loeraapala 

agertzen duten udalerriak . 

Galera galgatuko udalerriak, jatorrizko euskaldunak 


populazioaren adin-talde gehienetan nabarmenki urritzen 

badira ere, adin-talde gazteenetan gehiago urritzeari uzten 

dioten udalerriak . 

131

Galera etengabeko udalerriak, jatorrizko euskaldunak 


populazioaren adin-talde guztietan, neurri diferenteetan 

izanagatik, nabarmenki urritzen direneko udalerriak . 

Ama-hizkuntza eta hizkuntz-gaitasuna aldagaien arauera Elkarte 

Autonomoko udalerri guztiak sailkaturik izan dira . Guk aipatu liburu 

horretatik informazio hori atera dugu eta udalerrien izenen 

eskubialdean idatzi dugu . Hizkien esanahia Soziolinguistikazko Mapan 

agertzen dena bera da eta guk honela antolatu dugu : 

• Udalerri erdaldunduak . 

• Udalerri euskaldunenak . 

• Berreskurapen biziko udalerriak . 

• Berreskurapen moteleko udalerriak . 

A 

EG 

Galera galgatuko udalerriak . 

_Galera . etengabeko .udalerriak . 

Sailkatu gabeko udalerriak . 

Ama-hizkuntza eta hizkuntz-gaitasuna aldagaien arauera sailkatuz 

gero udalerriei bina hizki dagozkie, lehenak ama-hizkuntzaren 

arauerako tipologia eta, bigarrenak hizkuntz-gaitasunaren arauerako 

tipologia adierazten dute . Adibidez, Deba A/K ikustean honela ulertu 

behar dugu : ama-hizkuntzarekiko galera galgatutako eta hizkuntz- 

gaitasunarekiko berreskurapen biziko udalerria dela . 

Horiek horrela goiko galtze-joerako udalerrien zerrendatik 

Elkarte Autonomoko udalerriak zenbatu ditugu eta ondoko taulan era 

honetan antolatu : 

132

18 .- Taula : Udalerrien tipologia Ama-hizkuntza eta Hizkuntz-gaitasunaren arauera(1) 

HIZKUNTZ-GAITASUNAREN ARAUERA 

AMA-HIZKUNTZAREN 1 1 1 1 1 1 1 16 

ARAUERA I G I K I P I A I E I EG 

G 

K 

P 

A 

E 

G 

A 

L 

I 

R 

A 

66 

1 

1 

15 

10 

25 

1 

9 

5 

2 

68 17 

1 

4 

3 

1 

14 

1 2 

8 

1 

8 10 

133 

1 

1 

3 

7 

16 

24 

r 

15 II 40 

2 71 

2 

15 

18 

1 7 

3 II 113 

Ikus daitekenez gure 152 udalerrien artean Elkarte Autonomokoak 

113 dira eta haien artean erdia baino gehiago Udalerri euskaldunenak 

deiturikoak . Galerak (K, P) eta irabaziak (A, B) aparte aztertzen 

baditugu ondorengo 2 X 2ko kontingentzi-taula eraiki dezakegu . 

19 .- Taula : Galtze-joerako udalerriak . Galerak eta irabaziak (1) . 


AMA-HIZKUNTZAREN 1 I 1 

ARAUERA I GALDU IIRABAZI I 

F 

Berrogei (ta hamar udalerri horietatik 26-k (% 65a) aipatu 

aldagaietan, batean, bestean edo bietan, galerak izan dituztela 

behatu izan da . Behatu izan dela azpimarratu nahi izan dugu, izan 

16 Gogoratu : B Udalerri erdaldunduak . 

• Udalerri euskaldunenak . 

• Berreskurapen biziko udalerriak . 

• Berreskurapen moteleko udalerriak . 

A Galera galgatuko udalerriak . 

• Galera etengabeko udalerriak . 

EG Sailkatu gabeko udalerriak .

ere, gurea behaketa baino estimazioa izan bait da . Hau da, guk ez 

dugu erabili ama-hizkuntza deritzan aldagaia eta, are 

garrantzitsuagoa dena, hizkuntza gutxiagotuaren erabilpenaz ari gara . 

Gure hipotesian eta metodologian zuzen ibiliko bagina erabilpenan 

urritze-joera eman daitekeela baino ez genuke esango . 

IRABAZTE-JOERAKO UDALERRIAK 

1 ABADIÑO A/A 14 ELGOIBAR P/K 27 OREARA 

2 ABAURREA(GOIKOA) 15 ELORRIO A/A 28 ORDIZIA P/K 

3 ZORNOTZA A/P 16 ESKORIATZA A/A 29 PASAIA A/P 

4 ANDOAIN A/A 17 GALDAKAO A/A 30 PLAENTZI A/A 

5 ARAKALDO EG/EG 18 HERNANI P/A 31 RENTERIA A/K 

6 AREATZA P/K 19 HIRIBERRI 32 ULZAMA 

7 ARRASATE P/K 20 LAUKIZ E/E 33 URDULIZ A/A 

8 ATEZ 21 LAZKAO P/K 34 URNIETA A/A 

9 BARRIKA EG/K 22 LEGAZPI P/K 35 URRETXU P/K 

10 BEASAIN P/K 23 LEGUTIO A/K 36 ZALDIBAR EG/E 

11 BERRIZ A/A 24 LEZO A/K 37 ZAMUDIO E/B 

12 DURANGO A/A 25 LOIU E/E 38 ZARATAMO A/A 

13 EIBAR P/K 26 OLABERRIA P/E 39 ZIZURKIL E/E 

Udalerri hauetan ez da lortu oraindik posible den goren mailako 

erabilpen-tasa betetzea, hortaz, teori hutsean bederen, 

erabilpenerako dauden aukerak zabaldu eta sakuiidu behar dira . 

Hiztuneei aukera horiek eskainiz euskararen erabilpen-eremu berriak 

sortu beharko lirateke . Lehen egin dugunez, datuak taulan egokituz . 

20 .- Taula : Udalerrien tipologia Ama-hizkuntza eta Hizkuntz-gaitasunaren arauera(2) 


AMA-HIZKUNTZAREN 

ARAUERA 

1 

1 B l i K i I P 1 1 A l i E l l 

l i 

EG 

B 

K 

P 

A 

E 

EG 

1 

1 

9 

3 

1 

13 

1 

2 11 

134 

1 

3 

11 

16 

4 

2 3 

2 112 1 4 1 2 Il 34

Nafarroako 5 udalerri aparte utzita gainontzeko Elkarte 

Autonomoko 34 udalerri haien artean ez dago G (udalerri 

euskaldunena) klaseko udalerrírik . Lehen bezala ikus dezagun, galerak 

eta irabaziak ondorengo 2 X 2ko kontingentzi-taulan . 

21 .- Taula : Galtze-joerako udalerriak . Galerak eta irabaziak (2) . 


AMA-HIZKUNTZAREN 

ARAUERA 1 GALDU I IRABAZ I 

G 

A 

L 

I 

R 

A 

9 

6 

15 

2 

14 

Kasu honetan nabarmen agertzen zaigu behaturiko irabazte-joera . 

Izan ere, behaturiko udalerri gehienek, erdiak baino gehiagok, 

aldagai batean eta bestean ere, irabazte-joera adierazten bait dute . 

Horiek horrela guk erabilitako prozedura ez dugu uste 

errealitateari urrun dabilkionik . Are zehatzago, erabilpenari 

dagokiolarik, esperaturiko joerak emango direla espero dugu . 

Gainontzeko udalerrien (310) kasuan egoera ez da garatzen ; hots, 

dagoen bezala dirau . Hiztunek goren-mailako erabilpen-tasa bete 

arren, ez dute gizarte mailan egoera garatzeko behar bezainbateko 

pisua . Horrelako udalerrietan, Hego Euskalerriko lau hiriburu barne, 

hizkuntz-egoera berreskurapen-bidean garatu dadin, elebidunek 

ezinbestean haien gizarte mailako pisua areagotu beharko lukete, 

hots, hiztun berriak lortu . 

135 

11 

20

BEHAKETA ENPIRIKOA 

2 

Alde batean garbi ta zuri 

beste aldean gaua dirudi, 

aide batean Gran Via eta 

beste aldean Atxuri, 

ibai ezker ta eskubi, 

tartean bospasei zubi 

gure muga eta zauri 

lotu ezina lotu nahiean 

erreka doa urduri, 

bere gainetik eraiki dute 

hiri bat eta mundu bi .

8 

OINARRI METODOLOGIKOAK 

Metodoa, berez, ekintza bat era egituratu batetan burutzean 

datza ; neurri batean zoriaren kontrako prozedura izango litzateke . 

Metodo zientifikoaren eremuan arauak eta betebeharreko baldintzak 

besteetan baino estuagoak omen dira, gertakizun esanguratsuak 

behatzea, haiei buruzko teoriak eraikitzea, gertakizunak azal 

daitezkeen hipotesi zehatzak adieraztea eta hipotesi horiek datuen 

arauera kontrastepean jartzea dira, besteak beste, metodo 

zientifikopean eman behar diren urratsak . 

Halaz ere aztertu nahi dugun gertakizunean gu geu bertan 

gaudelarik, gure aurreiritziak eta ikuspegiak han hemen agertu dira 

eta agertuko dira ere . Izan ere, lan honen hastapenetan behaketa 

hutsa izan bait dugu oinarri eta abiaburu . Hizkuntzaren errealitatea 

no la gauzatzen den guregan eta gure ingurunean, ikaskurtza, hizkurtz- 

harremanak edota hizkuntzen arteko erlazio diakronikoak, behaketaren 

bitartez gure ezagutzaren galbahetik iraganarazi dugu . 

Arazorik handiena ikergaia eta egoeraren definizioan aurkitu 

dugu . Sailkatzen ikasi behar izan dugu, eta sailkatze-prozesuari 

dagozkion arauak ere . Saiatu gara egoera ahalik eta ondoen zehazten 

baina Feyerabend-ek (1975) zioenez : . . ./ . . . behaketatík lorturiko 

argudio baten pisua inplikaturiko behaketa-adierazburuak itxurarekiko 

lotura estuetatik datorkigu . Behatzeari ekitea alferrikakoa dateke, 

ikusten dena deskríbatzen ez badakigu edo deskribaketa duda mudatan 

adierazten bada, darabilgun mintzaira ikasi berria bailitzan . 

Horrela, bada, behaketa-adierazburuaren eraikuntza bí gertakizun 

137

psikologiko diferentez osatzen da : 1) Sentsazio argia eta zehatza eta 

2) esaniko sentsazioa eta mintzaira-alderdi batzuen arteko lotura eta 

zehatza . 

Sentsazioaren jabe garelakoan mintzairaren alderdian ahal denik 

eta argien ekartzen saiatu gara . Dena den, agian, hori da orain 

artean egin duguna, hemendik aurrera behaketa enpirikoa deritzaten 

ataletako datuen menpe egongo gara eta, esan dezagun, horretan 

erosoago ibili ere . 

Txepetxen teorien euskarri sendoan eta Vygotski-ren ideien 

ereduen artean sor daitekeen loturan egon liteke gure ekarpenetariko 

bat . Horretarako datu klase asko erabili baditugu ere, azkenean hiru 

hautatu ditugu : lehenak, behin eta berriz aipaturikoak, Hego Euskal 

Herriko Udal-Erroldakoetatik eratorritakoak, berprozesatu eta jada 

aztertu ditugunak . Bigarrenak, zorizko laginaren bitartez Durango- 

Iurretan lortu genituenak ; eta, azkenik, Filosofi eta Hezkuntz 

Zientzien Fakultateko ikasleen artean bildu genituenak . 

Galdesorta edo neurgailuarena zenbait kasutan aztertu dugu eta 

berriz ere aztertuko dugu . Baina, gure aburuz, funtsezkoena 

prozeduran datza, hizkuntzaren erabilpenean alegia . Kasu guztietan 

hizkuntza (euskara) subjektuekiko galbahe gisara erabili dugu, 

subjektuen arteko erabateko bereizketa lortzeko ; hau da, gure 

ikerketetan euskaldunak esaten dugunean frogak eta galdesortak 

euskaraz burutu dituztela esan nahi du . Izan ere subjektu horiek bait 

dira guri interesatzen zaizkigunak . 

138

8 .1 VYGOTSKI-ren IKUSPEGI ONTOGENETIKO SOZIALA : 

MINTZAIRA ETA PENTSAMENDUA 

Egítura psikologikoak aztertzeko bi analísí-prozedura erabat 

diferente erabíl daitezke . Hoietariko batek aurreko íkertzaileen 

lanak, gure aintzinako arazoari buruzko ikerlanak, oztopatu eta 

galerazi zien ; bestea, berriz, arazoari zuzen heltzeko bide bakarra 

delakoan gaude . 

Lehenbiziko metodoak, osotasun psikologiko konplexuak 

elementuetan bereizturik aztertzen ditu . Uraren azterketa 

kimikoarekiko antza hartzen diogu, non ura, bere osagaietan, oxigeno 

eta hidrogeno, aztertzen den, eta, ez batak ez besteak, ez dute ur- 

osotasunaren ezaugarriak biltzen, baizik eta bakoitzak dituen 

+ 

pro~;ieta~ ;ieta~ .e~ .c 

.ca~ 

.e~ ^ .c c-- ,.ira agertz _p~ 'cu .. 

2n ~ ^ „f r 

Psikologia, hitzezko pentsamendua bere osagai isolatuetan, 

pentsamendua eta hitza, aztertzen duenean bide antzu beretik abiatzen 

da . Analisiaren garapenean hitzezko pentsamenduaren jatorrizko 

ezaugarriak desagertzen dira, eta ikertzaileak, besterik ezean, 

bilatzeari darraio bi elementuen arteko interakzio mekanikoa 

aurkitzeko, desagerturiko osotasunaren propietateak espekulazio 

hutsezko formatan berreraikiko dituelakoan . 17 

Egoki iruditu zaigu Vygotski-ren hitzak bere hartatik gure 

17 Vygotski, L .S . Pensamiento y Lenguaje . 23 .-24 . or . Guk 

euskaraturik . 

139

azter-laneraino ekartzea . Berak guk baino askozaz zehatzago azaltzen 

bait du . Ildo horretatik Vygotski-k oso argi azaldu zigun nola 

eraikitzen den mintzaira haurtzaroan, nola lotzen zaion 

pentsamenduari, zer den barne-mintzaira, noiz eta nola sortzen den . 

Guk hari ideia horiek hartu dizkiogu eta gure testuingurura egokitu 

azterketa honetan . Ikus dezagun zer zioen Vygotski-k : 

Guk osoko garapena honela ikusten dugu : haurrengan zein 

helduengan hitzen lehenbiziko funtzioa komunikazioa da, giza 

harremana alegia . Hortaz haurraren lehenengo mintzaira, sozialada 

funtsean, haseran globala eta funtzio anizkoa da ; aurrerago bere 

funtzioak hasten dira bereizten . Adin jakin batean haurraren 

mintzaira soziala berba-egozentriko eta komunikatiboetan nabarmenki 

banatzen da . (Piaget-ek, mintzaira, soziala bihurtu aurretik beste 

zeozer zelakoan, deituriko mintzaira sozializatua baino nahiago izan 

dugu komunikatibo terminoa erabiltzea) . Gure ikusmiratik bi forma 

horiek, bai egozentrikoa bai eta komunikatiboa ere, sozialak dira, 

nahiz eta haien funtzioak diferenteak izan . Haurrarengan, kannoko 

portaera sozialekoformapartehartzaileak pertsonaren barne aldeko 

funtzio psikikoenetara dakartzanean, mintzaira soziala sortzen da . 

. . ./ . . . Mintzaira sozial orokorretik isolaturiko mintzaira 

ecjozentrikoak, daqokionean, berez barne-mintzaira ekartzen du, eta 

horrek, barne-mintzairak pentsamendu autistarako nahiz sinbolikorako 

balio du . 

Mintzaira egozentrikoa, aparteko hízkuntz-formatzat ulerturik, 

ahozko formatik barneko formarako kate-genetíkoaren katanbegirik 

140

garrantzitsuenetarikoa da, ahozko mintzairaren funtzio-bereizketetan 

hasi eta amaierako mintzairaren alderdi batetik sortutako barne- 

mintzairaren arteko unealdi bat da . Mintzairaren orotariko garapenari 

buruzko ulerkuntza erabat díferentea izango da mintzaira 

egozentrikoaren interpretazioaren arauera . . . ./ . . . Gure ikusmoldetik 

pentsamenduaren benetako garapena ez doa gizabanakoarengandik 

sozializatura, sozíaletik banakoarengana baizík . . . ./ . . . 

Gure hipotesia zuzen dagoela emanez, mintzaira fisikoki baino 

lehenago psikikoki barneratzen dela esa) dezakegu . Mintzaira 

egozentrikoa, bere funtziotan barne-mintzaira da, barneko 

mintzairalakoa da, haur-portaeraren antolakuntzari estuki lotzen 

zaío, era berean, besteentzat ulergaitz suertatzen da, eta nahiz bere 

forman nabarmena izan, ez du marmara edo beste edozein ía- 

entzunezínezko mintzaírarekiko inolako joerarik adierazten . 

Horiek horrela ondorengo galderari erantzun beharko genioke : 

zergaitik bilakatzen ote da mintzaira barne-mintzaira . Eta esaten 

dugu : bere funtzioa aldatzen delako . Bere garapenak hiru unealdi 

igaro izan beharko lituzke, ez Watson-ek adierazitakoak ondorengoak 

baizik : kanpo-mintzaira, mintzaira eqozentrikoaetabarne-mintzaira . 

Honela, barne-mintzairaren ezaugarriak eratzen diren bizitza 

aztertzeko, gure esku metodo ezin hoberik izango genuke ; hau, metodo 

objektiboa izango litzateke, izan ere aipatu ezaugarriak mintzaira 

behagarri, neurgarri eta hauteman bait daitezke . 18 

Guk ezin argiago adieraz ; pentsamendu eta mintzairaren arteko 

18 Op . cit . guk euskaratu eta azpimarraturik . 

141

erlazioari edonondik helduta ere, ezinbestean eta luze barne- 

mintzairaren gaia jorratu behar izango dugu . (Vygotski Op .Cit . 72 . 

or .) . Orain arte gure lanaren orrialdeetara ez badugu Vygotski 

sarriago ekarri, ez da izan egoki ikusten ez genuelako ; baizik eta 

metodologia eta gure behaketa enpirikoarekin ; hau da, oraingo 

honekiko zuzen zuzen bat datorrelako . Barne-mintzaira inoiz 

guztiongan sortzen delakoan elebakardunengan, ezinbestean, jatorrizko 

hizkuntza izango da, baina elebidunongan ? 

Aldibereko elebidunengan, egia esan, ez dakigu bi hizkuntzetatik 

zein izan daitekeen barne-mintzairari dagokiona, bai, ordea, 

gainontzeko kasuetan : ikuspegi ontogenetiko batetik aldiberekoak ez 

diren elebidunongan barne-mintzairari dagokion hizkuntza lehenbizikoa 

izango da, nahiz subjektuaren hizkuntz-garapenean erabilpenak bere 

eragina izan . 

Vygotski-ren ikuspegitik barne-mintzaira hitzezko pentsamenduari 

lotzen zaio, zehazkiago barne-hizkuntzak, zentzu estuan, hitzezko 

pentsamendua bideratzen du . Hortaz horrek nahitanahiez elebidunen 

hitzezko portaeran eragin jakin bat izango du, hizkuntzaren 

erabilpenean eragingo du alegia . 

Horiek horrela elebidunongan barne-mintzaira hori zein 

hizkuntzatan ematen den jakin ahal izango bagenu, hiztun horien 

hizkuntz-erabilpenerako halako joera berezia antzeman genezakeen . 

Hori da gure hipotesitariko bat eta geroxeago ikusiko dugu gure 

behaketa enpirikoan nola gauzatu dugun . 

142

Oinarri metodologikoak deritzan atalean Vygotski-renak aipatzea 

egoki iruditu zaigu, besteak beste ondorengo pasarteak 

irakurtzerakoan : . . . A eta B elkarren menpekoa gertakizunen kasuan, 

A B-ren funtziotzat har daiteke edo B A-ren funtzio bezala . 

Ikertzaileak, bere kabuz, datuen deskribapena antolatzeko eskubidea 

bereganatzen du, bere helburuetarako momentuan dagokion ongien eran, 

nahiz eta, orokorrean, garapenaren haserako gertakizuneei lehentasuna 

eman, izan ere ikuspegi genetiko batetiko azalpenerako 

erabilgarriagoak bait dira . (Op . cit . 44 . or .) 

143

BEHAKETA ENPIRIKOA 

PROZEDURA 

3 

Hainbeste banku eta fabrika 

hainbeste denda hemen jarrita 

negozioa zaindu behar ta 

etortzen dira aldika 

oso dotore jantzita, 

sotana eta lebita, 

ederki beteta tripa, 

emen dutena noizbait galtzeko 

beldur dabiltza, apika ; 

kontrola eta miseria da 

handi mandien botika .

9 BEHAKETA ENPIRIKOA: 

PROZEDURA 

Elebidunen hitzezko portaeraren azterketa honetan behaketa 

enpirikoaren bitartez ondorengo hipotesi hauek frogatu nahi izan 

ditugu : 

A . Hizkuntza gutxiagotuari dagokiolarik, elebidunen hitzezko 

portaera bi faktore multzok mugatzen du : 

- Gizarte mailako faktoreak, gehienbat demolinguistikoak, 

elebidunen proportzioa, giza-taldeen hizkuntz-ezaguera eta 

hizkuntz-estatusa batez ere . 

- Norbanakoari dagozkion faktoreak, hala nola, izandako 

hizkuntz-garapena, hizkuntz gaitasuna eta hizkuntzarekiko 

atxekimendua edo leialtasuna . 

B . Hitzezko portaera definizioz, PORTAERA SOZIALA delarik 

gizarte mailako faktoreak erabakikorrak dira . Halaz ere aipatu 

faktoreak egonkor mantentzen direnean subjektuen hitzezko portaera 

diferenteak beha daitezke, norbanakoaren hizkuntz-garapena 

diferentzia horien eragilerik nagusiena delarik . 

C . Hizkuntzarekiko jarrerak eta motibapenak ez dute eragin 

esanguratsurik AGERIKO erabilpenean, bai, ordea, hizkuntzaren 

ikaskuntzan eta, horren bitartez, subjektuaren hizkuntz-garapenean . 

Orain artean, lanaren lehenengo zatian, hizkuntz-ukipen egoerako 

gizartearen azterketari lotu bagatzaikio ere, bigarren honetan 

145

subjektuaren azterketari heldu nahi diogu . Aztertu dugu elebitasuna, 

elebidunen zenbaketa-arazoa, sailkapena, hiztun-populazioak, 

hizkuntza gutxiagotuaren erabilpena hizkuntz-ukipeneko udalerrietan, 

orain, bada, testuinguru horretan bi hiztun multzo elkarrenganako 

indpendienteak aukeratu ditugu subjektuaren hitzezko portaera 

aztertzeko . 

Bi hiztun multzo diferente esan dugu, bi lagin independiente, 

bat udalerri batekoa, zorizko lagina eta bere populazioarekiko 

adierazgarria, bestea, lagin bakuna Unibertsitateko ikaslez osaturik . 

Biak antzerako tamainakoak (n, = 141 ; n 2 = 133) eta biak soilik 

elebidunez osaturik . Gainera kasu bietan subjektuak helduak direlarik 

oinarrízko hizkuntz-garapena burutu dutela suposatuko diegu . 

Ondorengo pasarteetan laginen funtsezko ezaugarriekin batera 

erabilitako neurgailua eta prozedura deskribatuko ditugu . 

146

9 .1 DURANGO-IURRETAKO LAGINA 

Gure lan honen lehenengo alderdiari nolaibateko jarraipen 

eman nahian elebidunen artean halako behaketa enpirikoa burutu 

genuen 1 .987 . urtean . Behatze tresna gisa galdesorta bat, zein 

eranskinen artean agertzen den, erabili genuen . Char gisa esan behar 

dugu gure asmoa ez zela ez populazioaren hizkuntz-portaera 

deskribatzea ez eta hizkuntzaren erabilpenaren neurri zehatz eta 

signifikatiboak lortzea ere, gure helburu bakarra zera izan da : 

hizkuntz-erabilpenean eragin dezakeen zenbait faktore identifikatzea 

eta isolatzea . 

Lanerako hipotesia horrela zehaztu genuen : "gizabanako 

elebidunarengan, definizioz bi hizkuntzen jabe dena, hizkuntza bat 

edo bestea erabiltzean norberaren hizkuntz-gaitasunak eta, batez ere 

hizkuntz-giroak eta inguruneak dira eragiten duten faktore 

erabakikorrak ." 

GALDESORTA 

Gure lanari zegozkion kale-lanak eta informazioa jasotzeko 

erabili genuen tresna eranskinen artean agertzen den galdesorta izan 

zen . Galdeketa honetan itemak, Diferentzial Semantiko hiru eskala 

zein galdera irekiak aurki ditzakegu . 

Itaun gehienak aspaldikoak dira, euskararen erabilpenari 

buruzkoak Euskararen Borroka deritzan azter-laneko A galdesortatik 

147

jasoak eta egokituak, jarrerei buruzko eta baliagarritasunari 

(ínstrumentalitatea) buruzko zenbait Gaztetxo eta gazteei buruzko 

galdeketataík hartuak eta egokituak (M .J . Azurmendi 1986), beste 

zenbait Difenrentzial Semantikorako adjektiboak estereotipoei buruzko 

ikerketatik (Sangrador 1981) hartuak eta euskaratuak izan dira . Bakan 

batzu geronek sortuak izan dira, bereziki Vygotski-ren ideiei lotzen 

zaizkienak . 

Itemen gehiengo batetan Likert-en formatoa erabili dugu ; 

elkarrizketatuek zazpi puntutako eskalan, bi adierazburu 

kontrajarrien arteko posizionamendu bakar bat eman behar izan dute . 

Diferentzial Semantikoan gizabanakoari zenbait adjektibo kontrajarri 

(eskalako 6 bikote) eskeini zaio eta haien artean dagoen eskalan 

puntuazio bakar bat aukeratu behar izan du . 

Diferentzial Semantiko delako frogak bi alor diferenteetan 

erabili ditugu, bata hizkuntza bera, euskara zein erdara baloratzeko 

eta, bestea euskaldun edota erdaldun estereotipoak balora zitzaten . 

Lehenengo kasuan, gazteleniari buruzkoan zein euskarari buruzkoan 

bi dimentsio darabiltzagu, "ebaluazioa" eta "potentzia " . 

"Ebaluazioa ", nolabait hizkuntzarekiko afektibiteari dagokio, 

"potentzia ", ostera, norberak hizkuntzari egotziriko 

baliagarritasunari . 

Erabilitako 40 itaun eta Diferentzial Semantikoko eskalak 

zenbait azpi-eskala batzutan eraturik zeuden, zein bere aldetik eta 

Diferentziak Semantikokoak ezik, elkarren artean nahasturik ordenak 

izan lezakeen eragina ekiditeko . Beste aldetik Likert formatozko 

148

itemetan galdera batetik bestera polarizazio-aldaketa egiten zen, 

horren balizko eragina ekidin nahian ere . Horrela honakoa izan da 

galdesortaren egitura aldagaiaren arauera : 

a . Aldagai soziodemografikoak . 

b . Ezagutza, jarrerak eta hizkuntz erabilpenak . 

b .l . Hizkuntz-giroaren kalitatea (euskararen ezaguerak) . 

b .l .l . Norberaren jakite-maila . 

b .1 .2 . Senitartekoen jakite-maila . 

b .1 .3 . Ingurukoen jakite-maila . 

b .2 . Norberaren euskarari buruzko balorazioa . 

b .3 . Euskararen egoerari buruzko hautematea . 

b .4 . Euskararekiko atxekimendua harreman afektiboetan . 

b .5 . Jokabide intentzioa euskararekiko . 

b .6 . Euskararen erabilgarritasuna . 

b .7 . Euskararen baliagarritasuna . 

b .8 . Euskararen barne-erabilpena . 

b .9 . Euskararen ageriko erabilpena . 

b .9 .1 . Tokien arauera . 

b .9 .2 . Pertsonen arauera . 

b .9 .3 . Mintza-gaien arauera . 

c . Diferentzial Semantiko . 

c .l . Euskarari buruz . 

c .2 . Gaztelaniari buruz . 

c .3 . Estereotipoak . 

c .3 .1 . Euskalduneei buruz . 

c .3 .2 . Erdalduneei buruz . 

149

Fidagarritasun indizea (Cronbach-en a) eskalaz eskala kalkulatu 

beharrean itaunak berrantolatu ditugu, izan ere zenbaitetan oso item 

gutxi bait zeuden . Hala ere guk sortutako itaunetan, bereziki 

norberaren euskarari buruzko balorazioa eta barne-hizkuntza 

direlakoetan aparte kalkulatu nahi izan dugu gehienbat erabil berriak 

direlako . Hona hemen RELIABLITY azpi-programaren bitartez behaturiko 

fidagarritasun indizeak : 

22 .- Taula : Zorizko lagina . Azpi-eskalen fidagarritasuna . 

AZPI-ESKALA Cronbach-en a 

Hizkuntz-giroaren kalitatea (ezaguerak) 0 .6095 

Norberaren euskarari buruzko balorazioa 0 .5701 

EUSKARAREKIKO JARRERAK ETA ATXEKIMENDUA 0 .6443 

Euskararen baliagarritasuna 0 .6802 

EUSKARAREN BARNE-ERABILPENA 0 .8692 

Euskararen ageriko erabilpena 0 .9015 

Diferentzial Semantiko 

Euskarari buruz 

Gaztelelania buruz 

Estereotipoak 

EBALUAZIOA 0 .6621 

POTENTZIA 0 .4315 

EBALUAZIOA 0 .7733 

POTENTZIA 0 .4602 

Euskaldunena 0 .4199 

Erdaldunena 0 .6167 

Orohar, oso onak ez badira ere, eskalen tamainak kontutan 

harturik (3 eta 32 itemen artekoa) onargarritzat jo ditugu . 

150 

1

9 .2 POPULAZIOA, LAGINA ETA DATU-PILKETARAKO 

PROZEDURA 

Arestian esan bezala guk ez genuen euskal-populazioaren 

isladatze estatistiko hutsa bilatzen ; halaz ere zenbait aldagai 

(euskalkiarena esaterako) kontrolpean izateko herri zehatz batean 

egitea erabaki genuen, horrexez gain fidagarritasun estatistikoari 

begira ausazko lagina interesatzen zitzaigun populazioaren 

ezaugarriak laginan bertan ager zitezen (hala nola adina, kultur 

maila, klase soziala, . . . e .a .) . 

Durango-Iurretako biztanlegoa deskribatzerakoan 1 .981 . eta 

1 .986 .eko Udal-Erroldetako datuak erabiliaz bi alor nagusietan 

aztertu dugu, demoqrafia alorrean biztanlegoaren banaketa eta 

hazkunde tasak, eta, euskara eta euskal hiztunen egoera . 

Mila bederatzirehun ta larogeita seigarreneko Erroldaren datuei 

kasu eginez Durango-Iurretan 27 .148 lagun bizi dira haietariko 13 .477 

gizonezko eta 13 .671 emakumezko izanik . Gaur egun Durango-Iurretako 

udalean bost gune edo alderdi barruti dira : Durango, Iurreta, 

Arriandi, Orozketa eta Oromiño . 

Bost alderdien artean biztanlegoari dagokionez eta hurrenez 

hurren Durango da garrantzitsuena eta segidan baina diferentzi 

handiz Iurreta, Arriandi, Orozketa eta Oromiño . Dena dela industri 

gunerik inportanteenak eta etorkin mordoa (beraz erdaldunak) 

gehienbat Iurretan daudela esan beharra dago . 

151

Mila bederatzirehun ta larogei ta lehenengo urteko datuak 

abiapuntutzat harturik egun lehen baino 606 lagun gehiago bizi dira 

herri honetan hazkunde tasa bost urteetan zehar % 2,28 izanik 

Durango-Iurretako biztanlegoa zahartu egin dela esan daiteke . 

Alderdirik alderdi aztertzean Iurretak izan du hazkunde tasarik 

handiena -% 4,41- segidan Durangok -% 2,26- eta gainontzeko 

alderdiek (Arriandi, Oromiño eta Orozketa) azken bost urte hauetan 

populazioa galdu dute . 

Populazio piramideetan ikus daitekenez biztanleriaren hazkundea 

ia geldirik edo hazi beharrean murriztuz doa . Euskararen egoerari 

i 

begira kantitate garrantzitsuak izan ez arren ezin da esan hori 

onuragarria denik, are gutxiago, erdal alderdiak izan dira gehien 

hazi direnak euskal alderdien kalterako . 

Dena dela azken bost urte hauetan Durango -Iurretako euskaldunen 

kopuruak, portzentaiatan, 3 puntu baino gehiago irabazi du ; zenbaki 

absolutotan 1 .212 euskaldun gehiago bertan bizi bait dira . 

Hazkunde bejetatiborik eza dela eta euskaldungoaren hazkundea 

azaltzeko euskalduntze-ahaleginak nolabaiteko eragina izan duela 

esan genezake . 

Erroldetatik harturiko datuak erabiltzeko zenbait kontzeptu 

argitu beharra daukagu, eta haien artean, esaterako, nor hartuko 

dugun euskalduntzat . Errolda egiteko erabilia izan den definizioari 

helduaz horrela definituko genuke "euskalduna " : 

152

Euskaraz zailtasunezzeinerrezHITZEGITENduena . 

Euskararen egoera azken bost urte hauetan aldatu den jakiteko 

asmoz 1 .981 . eta 1 .986 .eko datuak parekatu ditugu . Parekatze 

honetarako euskaldunen kopurua, hizkuntzari dagozkion lau 

trebetasunak eta analfabetismo indizea erreferentziatzat hartu 

ditugu . 

Indizea kalkulatzeko lehen baino erizpide estuagoak erabili 

ditugu, zailtasunez hitz egin edota idazten dutenak baztertu bait 

ditugu . 

"Analfabetismo Indizea" A .I . 

Idazten ondo dakitenak (zkia) 

A .I . = 1 X 100 

Mintzatzen ondo dakitenak (zkia) 

Lehenengo eranskinean taulen bitartez agertzen ditugu 1 .981 .eko 

eta 1 .986 .eko datuan eta aipaturiko indizea . 

Mila bederatzirehun ta larogeita seigarren urtean 13 .830 

euskaldun (zailtasunez zein errez egiten duena) zeuden, haietariko 

10 .102-k onda hitz egiten zuela adierazten zuelarik ; 1 .981 .ean 

berriz euskaldunen kopurua 12 .618 pertsonaz osaturik zegoen honek 

egun lehen baino 2 .516 pertsona gehiagok euskeraz ondo egiten duela 

adierazten digu . 

153

23 .- Taula : Durango-Iurretako zenbait datu demolinguistiko . 

Mintzamen maila 1 .981 .ean 1 .986 .ean Hazkunde Tasa 

Zailtasunez 3 .695 3 .728 1,89 

Ondo 8 .959 10 .102 12,76 

EUSKALDUNAK 12 .618 13 .830 9,60 

ERDALDUNAK 12 .888 12 .460 - 3,32 

Goiko koadroan ikus daitekenez ondo hitz egiten 

euskaldunak izan dira gehien hazi direnak . Euskararekiko datu 

baikorra bada ere ezin dezakegu esan populazio erdaldunak 

euskararantz jo duenik, are gehiago zailtasunez hitz egiten 

dutenaren hazkunde tasari ( % 1,89) begira ez dugu uste bost urtetan 

zehar euskalduntze prozesuak etekin handirik lortu duenik . Horra 

hor, bada, euskararen apostua, euskarak lehen "ia-euskaldunak" ziren 

neurri haundi batean bereganatu baditu, erdaldungoari % 3a baino ez 

dio ohostu eta hori migrazio mugimendua kontutan hartu gabe . 

Gainera, zehatza izanik, erdarak ez du hiztun bat ere galdu . 

Honaino ailegatuaz, hizkuntzari dagokionez, populazioaren 

deskribaketa nahikoa delakoan lagina hautatze prozesua kontatzeari 

helduko diogu . 

Durango-Iurretako euskaldungoa deskribatzean euskaldun guztiak 

hartu ditugu, laginarako, ostera, hamasei urtetik gorako euskaldunak 

azterlanerako subjektutzat hartzea erabaki genuen ondorengo 

arrazoiengati 

154 

duten

1 .- Helduen hizkuntz-jokabidea aztertu nahi genuelako . 

2 .- 16 urtetik beheko euskaldunen egoera gaur eskolan dauden 

hizkuntz-ereduak (A,B eta D) direla eta diferentea delako . 

3 .- Gehien interesatzen zigun hiztuna lanean edota hitz- 

harremanetan bizimodu arrunteko jendea delako . 

4 .- Hizkuntz-garapenekoaren ikuspegitik helduei dagokien eredu 

teorikoa erabiltzen dugulako . 

Beste alderditik euskalduntzat nor jo dugun gogorarazteari 

komenigarria deritzogu ; euskara zailtasunez zein errezhitz eqiten 

duena . 

Horiek horrela 1 .986 .eko Udal-Errolda eskuratu eta gero 

interesatzen zitzaizkigun euskaldunak zehaztu ondoren zenbaki bana 

egotzi genien . Lan neketsu honetan errakuntzak ekiditeko pertsona 

bik norbera bere aldetik parte hartu zuten, haserako aatuak 

ondorengoak zirelarik : 

Durango-Iurretako 16 urtetik gorako "euskaldunak" : 

8 .754 populazioaren % 32a 

Kale-lanetan, espero genuenez, lagineko zenbaitek taxuzko 

arrazoirik eman gabe uko egin zioten galdesorta betetzeari, beste 

galdesorta batzu, helbidea erratua zela, elkarrizketatzekoa hilda 

edo bizilekuz aldatuta zegoela egin gabe geratu ziren ere . Azkenik 

datu esanguratsu suertatu zitzaigun ere ; aaldesorta eqin ez zutenen 

artean17 pertsonak euskaraz ez zekitela aitortu ziguten . Holako 

155

kasuetan elkarrizketariei eskatzen zitzaien galdetzea ea erroldarako 

orrietan euskalduntzat euren buruak jo zuten ala ez . Aipaturiko kasu 

guztietan errolda berrikusi eta gero euskaldun bezala agertzen 

zirela egiaztatu genuen . 

Gure lagina zorizko prozeduraren bitartez hautatua zegoenez 

aurreko datua kontutan harturik istimazio bat eta proportzio 

kontraste froga egin genuen . Horren ondorioz, 0,01 signifikazio 

mailapean euskaldun "ofizialen" artean % 10a euskaldun faltsuak edo 

sasi-euskaldunak direla esan genezake . 

Zuzenketa lanetan hainbat galdesorta baztertu behar izan genuen 

txarto zeudelako . Horiek horrela azkenik 141 galdesorta baino ez 

zitzaizkigun geratzen, halaz ere gure lanerako nahikoa zelakoan 

ontzat jo genuen jasoriko galdesorta kopurua . 

Aldagai soziodemografikoen artean ondoko hauek 

zitzaizkien subjektuei : 

- Adina 

- Sexoa 

eskatzen 

- Ama-hizkuntza (euskara, gaztelania edo besteren bat) 

- Euskalkia (erabiltzen duena ; bizkaiera, gipuzkera . . .) 

- Ikasketak (ikasigabea, lehen mailakoak,batxilergoa, 

lanbide eskola edo unibertsitatea) . 

Lanbidea (klase soziala zehazteko FOESSA-1 .983 

informea erabili genuen, goi, erdi eta behe mailetan 

banaturik) . 

156

ADINA 

(1) 

16-20 

21-25 

26-30 

31-35 

36-40 

41-45 

46-50 

51-55 

56-60 

61-65 

66-70 

71-75 

76-80 

81-85 

genuke : 

24 .- Taula : Laginaren deskribapena . Adina, sexua eta hizkuntza . 

EMAKUMEZKOAK 

GIZONEZKOAK 

I 

GUZTIRA 

EUSKARA GAZTELANIA EUSKARA 1 GAZTELANIA 

23 16,3 

26 18,3 

16 12,0 

10 7,0 

9 6,4 

11 

8,0 

8 6,0 

8 6,0 

13 9,0 

4 3,0 

7 5,0 

2 1,0 

2 1,0 

2 1,0 

GUZTI 62 8 66 5 141 

% 43,7 6,0 47,0 3,3 100 

Aurreko koadroaren datuak aztertzean zera azpimarratuko 

- Ama-hizkuntzari begira erdaldunak direnak laginaren % 9,23a 

da, hots, azken bost urte hauetan Durango- Iurretako 

euskaldungoak izan duen is is hazkunde tasa bera (% 9,60) . 

- Euskaldundu direnen artean gehiengoa 35 urtetik beherakoa 

delarik azken urte hauetako euskalduntze prozesuaren ondorio 

bezala jotzeaz gain bigarren hizkuntza ikasteko adinak duen 

garrantzia antzeman daiteke . 

Laginaren aztertzeari jarraiki ondoko koadroan zein 

euskalki erabiltzen duten ikus dezakegu . Bizkaian egindako 

galdesorta izanik logikoa da % 80ak bizkaieraz egitea . 

157

ADINA 

25 .- Taula : Laginaren deskríbapena . Euskalkiak . 

EMAKUMEZKOAK 

EUSKARA I GAZTELANIA 

BI BAT BES IBI BAT BES 

GIZONEZKOAK 

EUSKARA GAZTELANIA 15 

BI BAT BES BI BAT BES 16 

16-20 4 5 1 9 3 1 

21-25 11 . . • 2 1 9 2 1 

26-30 7 1 7 1 

31-35 3 1 • 1 1 3 • 1 . . 

36-40 4 3 2 

41-45 5 1 . . 4 . . . . 1 . . 

46-50 4 . . • 4 . . 

51-55 3 . . . . 1 4 . . . . 

56-60 6 . . 7 . . 

61-65 1 . . • 3 . . 

66-70 3 1 . . 3 . . 

71-75 1 . . 1 

76-80 . . • 2 

81-85 2 . . 

GUZT . : 54 7 1 4 3 1 59 7 0 3 2 0 

% 38 5 0,7 3 2,3 0,7 42 5 0 2,3 1 0 

Atal honetan ez da gure asmoa deskribaketa oso zehatza ~.gitea ; 

izan ere, aldagaiak bere osotasunean aztertzerakoan askoz argiago 

ikusiko bait dugu . Hemen helburutzat hartu duguna, berriz, laginaren 

ikuspegi orokorra ematea eta laginak errealitarekiko duen kidetasuna 

adieraztea baino ez da izan . Hori horrela euskara eta erdara, 

hizkuntzaren ikuspegitik aztertu badugu hurrengo lerroetan "klase 

soziala" eta "ikasketak" erreferentzi puntutzat hartuko ditugu . 

15 Lerro honetan agertzen dena subjektuen ama-hizkuntzari 

dagokio, hots, Euskara edo Gaztelera . 

16 Euskalkiak honela izendatu ditugu : bizkaiera (BI), batua 

(BAT), besteren bat (BES) . 

158

26 .- Taula : Laginaren deskribapena . Ikasketak eta klase soziala . 

KLASE SOZIALA 

A B C D GUZTIRA 

0 12 2 1 15 

0,0 80,0 13,3 6,7 

a 0,0 16,9 3,4 12,7 

0,0 8,5 1,4 0,7 10,6 

i 

I 1 37 13 0 51 

K 2,0 72,5 25,5 0,0 

A I b 25,0 52,1 22,4 0,0 

• 

K 

0,7 26,2 9,2 0,0 36,2 

• 2 9 22 0 33 

T 6,1 27,3 66,7 0,0 

A c 50,0 12,7 37,9 0,0 

• 1,4 6,4 15,6 0,0 23,4 

0 12 9 4 25 

0,0 48,0 36,0 16,0 

d 0,0 16,9 15,5 50,0 

0,0 8,5 6,4 2,8 17,7 

1 1 12 3 17 

5,9 5,9 70,6 17,3 

e 25,0 1,4 20,7 37,5 

0,7 0,7 8,5 2,1 12,1 

GUZTIRA 4 71 58 8 141 

% 2,7 50,4 41,1 5,7 100 

Erabilitako ikurren esanahia ondorengoa da : 

1) KLASE SOZIALA : 2) IY.AS !:ETAZ : 

A .- zehaztu gabe a .- ikasketarik gabea 

B .- behe mailakoa b .- lehen mailakoak 

C .- erdi mailakoa c .- batxilergoa 

D .- goi mailakoa . d .- langintza eskola 

e .- unibertsitatea 

Laukitxoetan agertzen diren zenbakiei dagokienez goitik behera 

eta hurrenez hurren : 

1 .- Zenbaki absolutua, hots, zenbat pertsona dagoen esandako 

kategorian . 

2 .- Lerroko datuak kontutan hatuz zenbaki absoluto horri 

dagokion portzentaia . 

3 .- Zutabeko datuak kontutan hartuz zenbaki absolutoari dagok 

ion portzentaia . 

4 .-Datuak bere osotasunean harturik laukitxoko zenbaki 

absolutoari dagokion portzentaia . 

159

Gure laginan, agian populazioaren antzera, klase soziala eta 

ikasketen arteko erlazioa signifikatiboa da (signifikazio maila 

O'0000), hots, zenbat eta ikasketa gutxiago orduan eta klase soziala 

baxuago ("Ji karratu"=49,456 12 libertade gradu) . 

Horiek horrela Unibertsitate eta Langintza Eskola mailako 

ikasketadunen gehiengoa goi-mailako klase sozialan kokatzen da 

(ehuneko 37,5a eta 50a), batxilerdunaren gehiengoa berriz (%66,7) 

erdi-mailako klasea eta, azkenik, lehen mailako eta ikasbakoen 

gehiengoa (%72,5a eta %80a) behe-mailako klase sozialean . 

Beraz, errealitatean gertatzen ohi den bezala, ikasketak klase 

sozialaren aurresle ona da . Klase soziala menpeko aldagaitzat 

harturik : 

ETA= 0'40711 

eta, aitzitik, ikasketak menpeko aldagaitzat joko bagenu : 

9 .3 ZORROAGAKO LAGINA 

ETA= 0'4485 

Euskal Herriko Unibertsitateko Filosofi eta Hezkuntz Zientzien 

(Zorroaga) Fakultatean zenbait urte duela euskal adarra zabaldu zela . 

Geroztik Psikologia, Filosofia zein Pedagogiako ikasleek euskaraz 

ikasteko aukera izan dute, behintzat lehenbiziko zikloan . Ikasle 

horiek, hain zuzen, ez guztiak eta ez haiek soilik, izan dira gure 

ikerketarako aukeratu ditugunak . Gehienak euskaidun landuak edo 

160

eskolatuak direla esan dezakegu, hori izango litzateke aurreko 

laginarekiko diferentziarik aipagarriena . 

Beste diferentzia bat, begi bistakoa beste aldetik, zorizko 

laginarik ez izatearena da, hau da, baliteke Fakultateko 

populazioarekiko adierazgarria izatea baina ez da hori gure helburua 

izan . Lagina eratzerakoan ez diogu inolako zorizko prozedurari 

jarraitu, hortaz ezin dezakegu esan hor behaturikoa inongo 

populaziori dagokionik . Halaz ere elebidunez osaturiko lagina denez 

hipotesietan adierazita eta gure eredua lagin honetan emango dela ere 

espero dugu . 

Gure ikerketa euskara hutsez burutzea ez da, batek baino 

gehiagok pentsa dezakeenez, euskaltzale kaskagor baten burutazio 

antzua, ez eta gutxiago ere, metodologiaren ikuspegitik ardatza eta 

behaketaren zutabea izan bait da . Egia da, inoiz kaskagorkeriari 

heldu behar izan diogula ez bait da makala euskaraz honelako lana 

egitea, ulertzen dutenek ederto dakite, baina, berriz diogu, gure 

kasuan ia ezinbesteko baldintza izan da . Bestela, hizkuntz-ukipen 

egoera honetan, nola bereiztu hiztunak elkarrengandik ? 

Metodologikoki, operazionalki, populazioa definitzerakoan zein 

definizio, hizkuntzak berak ematen diguna baino hoberik ? 

Gure bigarren behaketa honetan lehenago baino gidatuago ihardun 

genuen . Lehenik eta behin ez genuen gure esku, ez bait dago, inolako 

erroldarik jakiteko zeintzuk ziren euskaldun eta nortzuk ez, 

bagenekien, hori bai, nortzuk ikasten zuten euska .raz, eta nortzuk ez . 

Haatik edozein euskaldun interesatzen zitzalgun, euskaraz zein 

161

gaztelaniaz ikasten zuena, horregaitik 1 . eta 2 . kurtsoko talde 

guztíetan pasatu genuen gure galdesorta . 

Ikastalde guztietan haserako pasaketa euskaraz egiten genuen, 

bai ahozko azalpenak bai eta galdesorta bera ere . Horrela euskaraz 

ez zekitenak kanpoan geratzen ziren eta soilik euskaldunek betetzen 

zuten galdesorta . Lehenengo pasaketatik 20-30 egunetara bigarren 

pasaketa egiten genuen baina, kasu honetan gaztelaniaz, hortaz nahi 

zuten subjektu guztiei . Galdesortaren euskal eta erdal bertsioak hein 

handi batean baliokideak ziren, halaz ere guri euskararena 

interesatzen zitzaigularik osatuagoa eta zabalagoa zen . Are gehiago, 

lehenago aipaturiko arrazoiak bide, lan honetan soilik aztertuko dugu 

euskaraz bete izan zena ; gainontzeko datuak laginaren deskribapenean 

emango ditugu . 

Pasaketarako prozeduraren ondorioz lagina hiru muitzotan 

banaturik geratu zitzaigun : 

1 . Soilik euskaraz bete zutenak . 

2 . Soilik gaztelaniaz bete zutenak . 

3 . Euskaraz (lehenik) eta gaztelaniaz (gero) bete zutenak . 

Horrela 1 . eta 3 . multzoetako guztiak euskaldunak ziren 

bitartean, 2 . taldekoen artean, guztiak erdaldunak izanda, 

euskaldunen bat edo beste zegoen . Horratio hizkuntzen arauerako 

bereizketa argia lortu genuen, 1 . eta 2 . multzoetan behintzat . 

162

Behin pasaturiko galdesorta guztiak jaso eta gero haserako 

zuzenketa lanetan gaizki edo erdizka beteta zeudenak baztertu behar 

izan genituen, ondorioz 357 galdesorta onargarri joez horrela geratu 

zitzaigun gure lagina : 

27 .- Taula : Zorroagako lagína ; subjektu kopurua, hizkuntza eta galdesorta mota . 

SUBJEKTU GALDESORTAN ERABILITAKO HIZKUNTZA 

BAKOITZAK 

EGINIKOA : EUSKARAZ GAZTELANIAZ GUZTIRA 

BAKAR BAT 94 185 279 

BETE ZUTENAK 

BIAK BETE 39 39 78 

GUZTIRA 133 224 357 

Guztira 318 subjektuk hartu zuten parte gure ikerketa honetan . 

Gogorarazi hau ez dela zorizko laginik eta ezin daitekela esan 

euskaldun proportzio nori Fakultatexoareiiko adierazgar ria ctenik, ez 

eta gutxiago ere . Laginaren deskribapen labur batean ikusiko ditugu 

talde honen berezitasunak . 

Esan dugunez 1 . eta 2 . kurtsoetako ikasleak ziren . Laginaren 

batazbesteko adinak (21'82) nabarmentzen du taldea gaztea dela . 

Euskaraz bete zutenen artean 110 (% 82'7a) emakumezkoak ziren eta 

subjektu gehienak behe-erdi maila ka-_klase sozialekoak dira . 17 Boto- 

intentzioaz galdetzerakoan erdia abstentzioaren aldekoa agertu da 

eta, euskaraz buruturiko ikasketei dagokielarik soilik % 24'8ak (33) 

adierazten du inoiz euskaraz ikasi duela . 

17 . Sailkapenerako FOESSA-83 informea erabili dugu . 

163

Ama-hizkuntza delako aldagaiari buruz, galdera beste era batera 

planteiatu dugu . Subjektuen lehenengo hizkuntza zein zen jakitea 

interesatzen zitzaigun, jakina, baina baita lehenengo eta bigarren 

hizkuntz-ikastadinen arteko diferentzia zenbatekoa zen . Hau da, ez 

soilik ama-hizkuntza (hiru urte baino lehenago ikasten dena) zein 

zuten, baizik eta bigarren hizkuntza ikasi artean emandako denbora . 

Azkenik, deskribapen maila ere, norberaren udalerriaz eta 

bizilekuaz galdetzen zitzaien . Horrela, udalerrietako euskaldunen 

proportzioak ezagutzen genituela, euskaldunen proportzioak izan 

lezakeen eragina jakin genezake . Bizilekua herri barruko egoitzaren 

kokapenari zeritzogun, hots, baserrian, erdi,aldean, herrí-inguruko 

auzunean eta inguruko urbanizazioan bizi zireri jakin nahian . Izan ere 

(baserríen kasua salbu) euskararen atzerakada ingurumenetik 

erdialderako joeran antzematen bait da, hots, udalerri euskaldunetan 

ingurumeneko auzuneak baino erdialdeko gunea euskaidunagoa ohi da . 

Subjektuen hizkuntz-soslaiari dagokionez aldagaien artXeko 

zenbait gurutzaketa egin dugu . Honetan aldagairik esanguratsuenak 

lehenengo eta bigarren hizkuntzaren ikastadinak jo ditugu . Subjektuen 

36'8ak, euskaldunak izanagatik, euskara ikasteke daudela aitortzea 

harrigarria iruditu zaigu, izan ere, froga guztia bai ahoz, bai 

idatziz, euskara hutsez burutu bait zuten . 

Lehenengo hizkuntza euskara dutenak l8 (15) laginaren % 11'28a 

baino ez dira, % 6'77a aldibereko elebidunak, % 19'S5a elebidun 

18 . Hauek, izatez elebidun goiztiarrak ere badira izan, baina 

nahasketarik ez sotzearren jatorrizko euskaldunak izendatu 

ditugu, izan ere, haien lehenengo hízkuntza euskara bait da . 

164

goiztiarrak eta gainontzekoak % 62'4a elebidun berantiartzat jo 

ditzakegu . 

28 .- Taula .- Hizkuntzen arteko erlazioak haien ikastastadinen arauera . 

EUSKARA 

IKASI : 

%a 

%a 

GAZTELANIA IKASI : 

Kopurua 

lerroko 11-20 4-10 3 urte baino 

zutabek Urte bitartean lehenago Lerroa 

3 4 5 Guztira 

GEHIAGO IKASI 

BEHAR 

1 49 

100 .0 

48 .5 

36 .8 

49 

36 .8 

2 

21 urtetik gora 

3 

11-20 urte 

bitartean 

4 

4-10 urte 

bitartean 

19 

1 

2 .9 

100 .0 

.8 

16 

47 .1 

51 .6 

12 .0 

17 

50 .0 

16 .8 

12 .8 

17 

100 .0 

16 .8 

12 .8 

9 

100 .0 

8 .9 

6 .8 

34 

25 .6 

17 

12 .8 

9 

6 .8 

5 15 9 24 

3 urte baino 52 .5 37 .5 18 .0 

Y .ena Jo ¡ 48 . 3 . 9 

1 11 .3 6 .8 

1 

Zutabeko 1 31 101 133 

Guztira .8 23 .3 75 .9 100 .0 

Hiztun tipologiari begira oso lagin alboratua dela esango genuke 

izan ere euskaldunen artean holako banaketa ez bait da ematen . Halaz 

ere Chi karratua 19 signifikatiboa da, hots, euskaldunen artean 

hizkuntzak aldiberean ikasteko joera antzeman daiteke . 

Jatorrizko euskaldunak gero eta gutxiago direla behaturiko datu 

horrek ez gaitu gehiegi harritzen, hala ere kontraesan nabarmena dela 

Chi-Square Value DF Significance 

Pearson 57 .83690 8 .00000 

Likelihood Ratio 69 .17586 8 .00000 

Mantel-Haenszel test for 15 .75834 1 .00007 

165

aitortu beharrean gaude . Gurasoen hizkuntza aztertzerakoan aurrekoan 

behaturikoa argiago ikus dezakegu eta, ondorengo taula hizkuntz (ar) en 

ikastadina eta gurasoen hizkuntz(ar)en arteko erlazioak agertzen 

dira . 

29 .- Taula .- Euskararen ikastadina eta gurasoen hizkuntza . 

GURASOEN HIZKUNTZA EUSKALDUNAK DIRA : 

Kopurua 

%a lerroko BATEREZ AlTA AMA BIAK 

%a zutabek Lerroa 

EUSKARA 1 2 3 4 Guztira 

IKASI 

1 45 1 3 49 

GEHIAGO IKASI 91 .8 2 .0 6 .1 36 .8 

BEHAR 57 .7 11 .1 37 .5 

33 .8 .8 2 .3 

2 

21 URTETIK GORA 

3 

11-20 urte 

bitartean 

20 

5 

10 2 4 18 

29 .4 5 .9 11 .8 52 .9 

12 .8 22 .2 50 .0 47 .4 

7 .5 1 .5 3 .0 13 .5 

16 1 

94 .1 5 .9 

20 .5 11 .1 

12 .0 .8 

4 7 2 

4-10 ur'e %7 .8 22 2 

bitartean 9 .0 5 .3 

5 .3 1 .5 

3 urte baino 

lehenago 

5 1 18 

20 .8 4 .2 75 .0 

55 .6 12 .5 47 .4 

3 .8 .8 13 .5 

34 

25 .6 

17 

12 .8 

24 

18 .0 

Column 78 9 8 38 133 

Total 58 .6 6 .8 6 .0 28 .6 100 .0 

Gurasoak euskaldunak direnean, aita, ama edo biak, lehenago 

ikasten da euskara ; jakina hori espero genuen guk ere 20 . Dena den 

euskararen transmisioari dagokionez, guraso bat edo biak euskaldunak 

direnean, ezin daiteke esan oso maila handikoa denik, horrelako 

Chi-Square Value DF Significance 

Pearson 89 .47407 12 .00000 

Likelihood Ratio 114 .33711 12 .00000 

Mantel-Haenszel test for 31 .26630 1 .00000 

166

kasuetan, euskaldunen seme-alabek ohi baino beranduago ikasten bait 

dute . Euskaldunen seme-alabetatik soilik erdia izaten da jatorrizko 

euskalduna, gainontzekoak eleb.idun goiztiarrak eta bakan batzu 

elebidun berantiarrak direlarik . 

Ikusten denez Zorroagako eta Durango -Iurretako laginak errotik 

eta erabat diferentak dira, bai metodologikoki aukeratzerakoan, bai 

eta funtsezko aidai soziodemografiko (adina, e .a .) eta 

linguistikoekiko ere . 

Laginak elkarren artean koalitatiboki diferenteak izateak, 

espero ez bagenuen ere, interesgarria da gure ikerketarako, izan ere 

hiztun tipologiako mota díferentetako hiztunak jo bait ditzakegu . 

Zorroagako lagina populazio osoarekiko adierazgarria ez bada ere, 

gaurko gateriarengan ematen den joerari antzeman dakioke . 

167

ERABILITAKO ALDAGAIAK 

4 

Ez daude pozik,ez daude alai, 

inoiz ez dute lo egin lasai 

nahiz eta dena dutela uste 

bizitzeko ez dira gai ; 

aurki dezakete nonahi 

areno edo etsai, 

inork ez die esaten bai 

ez dakite zer den lagun on bat 

ai, zelako ustel usai! 

Bizitza ez da erreza baina 

holakorik ez dugu nahi .

10 ERABILITAKO ALDAGAIAK 

Arestian agerturiko aldagai soziodemografikoak aparte utzita 

orain itaunketako zein aldagai eta nola definitu dugun ikusiko dugu . 

Funtsean honako aldagai multzoak erabili izan ditugu : 

1 .- HIZKUNTZ ERABILPENA : 

Euskararen erabilpenari dagokionez sei azpimultzotan 

operazionalizatu dugu : 

1 .1 . BARNE ERABILPENA, pentsatzean, haserraldietan, ametsetan eta 

"kontuak egitean" zein neurritan erabiltzen duten euskara 

jakiteko asmoz . Azpi-item bakoitzean subjektuak ondorengo bost 

puntutako eskala markatu behar zuen ; 

2 4 

euskara batera erdara 

beti erdara zein euskara beti 

euskaraz baino bestera baino erderaz 

gehiago gehiago 

1 .2 . EUSKARAZ NOREKIN . Honen azpi-itemak bitan banatu ditugu 

bereizteko senitartekoak alderdi batetik eta senitarteak ez 

direnak bestetik . Lehenengo kasuan 1 . azpi-itemetatik 8 . azpi- 

itemeraino sartzen da, hots, senarra/emaztea, semeak, alabak, 

aita, ama, anaiak/nebak, ahizpak/arrebak edota senideak . 

Bigarren kasuan berriz, lantegiko emakumezko zein gizonezko 

lagunak, okina . . ., abadea, maisu/maistra eta medikua 9 . 

azpi-itemetatik 14 . era . Puntuatzeko erabili dugun eskala 

ondorengoa da : 

169

5 4 3 2 1 

gaztelebeti 

euskaraz euskaraz raz beti 

euskaraz batez zein batez gazteleere 

erdaraz ere raz 

1 .3 . EUSKARAZ NON . Aurreko kasuaren antzera item honetan ETXEAN (1 . 

azpi-itema) edo ETXETIK KANPO den bereiztu dugu (2 . 

azpi-itemetatik 7 . era) . Subjektuei egiten zitzaien galdera 

honako hau izaki "Ondorengo tokietan zein neurritan darabilzu 

euskara ?" eskala eta balorazioa honelakoa zen : 

5 4 3 2 1 

gaztele- gaztele- 

BETI ra batera ra INOIZ 

baino zein baino EZ 

GEHIAGO bestera GUTXIAGO 

EUSKARAZ SERI BCURUZ . Hi_zkuntz era).i .].penari. dagok .on azken atal 

honetan hamar gai zirela eta (umeak, etxea, jantziak, . ., 

adiskide, . . ., herriko eta auzoko arazoak, gaisoak eta osasuna, 

erlijioa, politika, ekonomia eta kirola/ikuskizunak) ondorengo 

eskalan erantzutea eskatzen zitzaien : 

1 2 3 4 5 

leuskara batera erdara 

beti lerdara zein euskara beti 

euskaraz I baino bestera baino erderaz 

gehiago gehiago 

2 . HIZKUNTZ GAITASUNA ETA HIZKUNTZ GIROA : Hizkuntz gaitasuna 

delako kontzeptua zabala eta definigaitza izanik hizkuntzari 

dagozkion funtsezko lau trebetasunak oinarritzat hartu ditugu 

nolabaiteko hizkuntz gaitasuna neurtzeko . Hizkuntzaren ulermena, 

mintzamena, irakurmena eta idazmena zein gradutan menperatzen 

170

dituen norberaren euskalkiaz eta batueraz, hori alderdi batetik 

eta bestetik subjektuaren inguruan bizi diren pertsonei 

legozkiekeen mailak, beti subjektuak esandakoaren arauera . 

Graduazioa eta eskala honako hau izan da : 

ULERTU / MINTZATU / IRAKURRI / IDATZI : 

1 2 3 

Ezer ez zerbait ondo 

3 . HIZKUNTZAREKIKO JARRERAK ETA HIZKUNTZ ERABILPENA HARREMAN 

AFEKTIBOEETAN . 

Objektu batekiko adieraz daitezkeen páizionamendu baikorrak 

zein ezkorrak . Aurreko hori da jarreran definiziotzat hartu duguna . 

"Objektu batek.ik.o ebaluazi.o orokorrak bi noloen arteko eskalaren 

bitartez neur daitezke" (Fishbein & Ajzen 1984) . 

Gure kasuan aipaturiko objektua hizkuntza, euskara zehazki, 

izango litzateke . 

Honi lotuta neurtu nahi izan dugu ere zer nolako 

hizkuntz-erabilera izaten ohi den harreman afektiboetan, honetarako 

honako Likert formatozko item hauek erabili ditugu : 

Maite ditudan pertsonei nahiago dut euskaraz/gaztelaniaz egitea 

gaztelaniaz/euskaraz baino . 

Mere ustez edozein euskaldunek /konfidantza handiagoa dauka/ 

euskaldunongan erdaldunengan baino// bezainbeste konfidantza 

171

dauka . 

Haserretzen naizenean erderaz egitea kostatzen zait . 

Euskaldunak giro erdaldun batetan lotsatzen dira euskaraz 

egiteaz . 

Erabilitako eskala eta puntuazioak ondokoak izan dira : 

A 

7 6 5 4 3 2 1 

guztiz aski ados iritzirik ados aski guztiz 

ados ados ez ados ados 

1 2 3 4 5 6 7 

Beste alderditik se¡ adjektibo-bikoteaz osaturiko Diferentzial 

Semantiko eskala erabili dugu . Hautaturiko dimentsioa 

"ebaluazioarena" izan da adjektiboak : positibo / negatibo, atsegina 

/ ez-atsegina, erabilgarria / baliogabekoa, harroa / mesprezugarría, 

indartsua / ahula eta kantaria / eztarrikoa (guturala) . 

4 . HIZRUNTZARI EGOTZIRIKO INSTRUMENTALITATEA . Hizkuntzaren 

baliagarritasuna norberaren ikuspegitik hiru arlo hauetan, 

lanerako, politikarako eta gai tekniko-zientifikotarako . Hiru 

item Likert formatozkoak . 

Kasu honetan aurrekoan bezala Diferentzial Semantiko eskala 

erabili izan dugu baina "potentzia" dimentsioarena, adjektiboak, 

aktiboa /geldoa, hirikoa / baserrikoa, kalekoa / etxekoa, publiko / 

barnekoa, modernoa / antzinakoa eta zientifiko / ez-zientifikoa . 

172 

B

5 . HIZKUNTZ-INTERESAK . Elebidunen artean hizkuntza batek 

hiztunari lekarzkiokeen abantaileei dagokie . Likert formatozko 

hiru item . 

6 . HIZKUNTZARERIKO JOKABIDE INTENTZIOA . Hiztun elebidunak 

zertarako legoke prest edota hizkuntzaren egoera hobetzeko zer 

egingo lukeen jakiteko . Likert formatozko hiru item . 

7 . HIZKUNTZ BEREKO HIZTUN-TALDEAREKIKO ATXEKIMENDUA . Kasu 

honetan Diferentzial Semantiko eskala erabili izan dugu . 

Adjektiboak : langileak/alferrak, separatistak/baterakoiak, 

handinahi/eskuzabal, zintzoak/faltsuak, itxiak/zabalak eta 

inteligenteak/ez-intelegenteak . 

Zerrenda honetan hizkuntz-erabilpenean eragin dezaketen aldagai 

guztiak ez daudela jakitun bagaude egon . Agían hutsunerik nandiena 

hizkuntz gaitasuna delako atal horri dagokio, halaz ere elebidunen 

hizkuntz portaeraren azterketarako aurrerapauso izan daitekelakoan 

eredu horri eutsi diogu . 

Definituriko aldagai multzoez gain hainbat item eta galdera 

irekiak erabili izan ditugu, gauzaturiko itaunketa zabalegia izatea 

baliteke izan , hau, hain zuzen, izan daiteke lagina murrizketaren 

arrazoietariko bat . Dena den hizkuntzaren azterketak duen 

zabaltasuna ikusirik ikuspegi orokor eta multidiziplinario bati 

eutsi izan nahi ditugu . Emaitzen analisiak egitean, ostera, 

zehatzago jokatuko dugu lorturiko datuen esanguratsuenei lotuko 

gatzaizkiela alegia . 

173

1 o .1 HASERAKO EMAITZEN DESKRIBAPENA 

Funtsezko aldagaiak hartu eta 1-etik 100-erako eskalan jarririk 

ahalik eta laburren deskribatuko dugu gure laginetan behaturikoa . 

Funtsezko aldagaiak esaterakoan hiru multzotan banatu ditugu, 

hurrenez hurren, erabilpenari, hizkuntz-gaitasunari eta hizkuntzari 

buruzko balorazioei dagozkienak . Beste aldetik, lagin bakoitzean, 

aldagai soziodemografikoak erabiliaz zenbait froga eta erkaketa 

egingo ditugu . Haatik gure helburua atal honetan azaleko deskribaketa 

ematea baino ez da . 

10 .1 .1 .- HIZKUNTZAREN (euskararen) ERABILPENA 

ETA BARNE-HIZKUNTZA 

30 .- Taula : HIZKUNTZAREN (euskararen) ERABILPENA ETA BARNE-HIZKUNTZA 

A L D A G A I A BATAZ DESBIDAZIO BALIORIK BALIORIK 

BESTEKOA ESTANDARRA TXIKIENA HANDIENA 

HARREMAN AFEKTIBOAK EUSKARAZ 67 .65 ¡ 16 .74 14 .29 100 .00 

BARNE-HIZKUNTZA 58 .16 24 .16 20 .00 100 .00 

EUSKARAZ NON 67 .85 18 .12 20 .00 100 .00 

EUSKARAZ ZERTAZ 65 .90 20 .14 20 .00 100 .00 

EUSKARAZ NOREKIN 69 .19 15 .19 21 .43 100 .00 

HIZKUNTZ-ERABILPEN OROKORRA 67 .65 16 .77 I 22 .86 100 .00 

Ikusten denez hizkuntz-erabílpenaren tasarik txikiena barne- 

hizkuntza deritzan aldagaian ematen da, baina, eta hori azpimarratuko 

genuke, aldagai horretan subjektuen artean diferentziarik handienak 

ematen dira . 

174

Hízkuntz-erabilpen orokorrari dagokiolarik gure lagineko 

pertsona guztiak euskaldunak zirela kontutan hartuz, erabilpen-tasa 

horrek ( % 67'75a) txikia dela esan genezake, hala ere tasa horrek 

azalduko luke EKB-k Durangoko kaleetan zuzeneko behaketaren bitartez 

neurturiko erabilpena (% 10'6a) eta euskaldunen proportzioaren 

(% 38a) arteko diferentzia, are gehiago, gizarte mailan benetako 

erabilpena errealitaten txikiagoa izan daiteke . Izan ere, gure 

laginan behaturikoa euskararekiko atxekimendu-neurritzat joko bagenu, 

Txillardegiren formula honen arauera, 

I17 - 

b 

D 

1 nB 

ex n 

eta hortik erabilpena PnB = mb ex" 

Durango-Iurretako datuak erabiliz : 

PnB = 0'6775 [ 0 .7*(0'38) 2 + 0 .2*(0'38) 3 + 0 .1*(0'38) 4 ] = 0'0773 

horrela kalkulaturiko erabilpen-tasa EKB-k behaturikoa baino 

txikiagoa bait da . Komunikazio-taldeei egotziriko pisuak (0 .7, 0 .2 

eta 0 .1) arbitrarioak izanagatik horiek aldatzeak ez luke diferentzia 

esanguratsurik ekarriko . 

Dena den, adierazi dugunez, guk behaturiko erabilpen-tasari, 

euskararekiko atxekimendua esatea zehatzagoa izango litzateke, 

Txillardegiren prozedura bide estimaturiko euskararekiko atxekimendua 

21 

Gogoratu P nB eta e X , hurrenez hurren, hizkuntza 

gutxiagotuaren erabilpena 

proportzioa direla . 

eta elebidunen (euskaldunen) 

175 

21

(% 54a) 22 , baino handiagoa da . Beste alderditik Txillardegiren 

ereduari jarraiki, leialtasuna erabatekoa izan baledi (m, = 1) , goren- 

mailako hizkuntz-aukera tasa % 13a izango litzateke . Ikusten denez, 

ez EKB-ek behaturikoak ez eta gureak ere, ez dute gainditzen muga 

hori . 

EKB-ek eginiko behaketan bikoteari egozten badiogu erabateko 

pisua : P nB = P 2B = m b e x2 Orain hizkuntz-erabilpen orokorra baino 

behaturiko erabilpen-tasarik handiena har dezagun, euskaraz norekin 

alegia (% 69'19a) . Orduan gizarte mailako erabilpen-tasari 

legokiokeen konfidatza tartea kalkula dezakegu honela hain zuzen ere : 

X ± l t1- 2 ; n-l1 a X 

non : X=69 119 a=0001 n=141 (Y,=1 1279 t1-0 ,0005 . 140 -312905 

Ondorioz aztertzen dugun udalerriko euskaldunari dagokion 

benetako erabilpen-tasa (euskararekiko atxekimendua) % 65'08a eta 

% 73'30aren arteko neurria izango da . Ez dira nahastu behar 

norbanakoaren erabilpena23 , eta udalerrian ematen den euskara- 

erabilpena, hots, bataz beste euskaraz zenbatek hitz egiten duen . 

Hortik eratorrita gizarte mailako erabilpenari legozkiokeen 

konfidantza tartea eraiki dezakegu (a = O'OOl) emaitza ondorengoa 

"2 Ikus lan honetan bertan Txillardegiren azterketa 

matematikoa 96-108 . orrialdeetan . 

23 Hori da une honetan guk aztertzen duguna ; hots, euskaldun 

batek euskara zein neurritan erabiltzen duen . 

176

delarik : 

[ % 9'4 ; % 10'6 ] 

Hau da, EKB-ek Durango-Iurretan behaturikoa estatistikoki ez da 

esanguratsuki diferente guk behaturikoarekin erkaturik, euskaraz 

norekin aldagaia eta bikoteen azterketa egiten ditugunean . 

Ikus dezagun orain Zorroagako laginan (n = 133) behaturikoa : 

31 .- Taula : HIZKUNTZAREN (euskararen) ERABILPENA ETA BARNE-HIZKUNTZA (Zorroaga) 

1 

A L D A G A I A BATAZ DESBIDAZIOI BALIORIK BALIORIK 


HARREMAN AFEKTIBOAK EUSKARAZ 65 .52 14.23 28 .57 100 .00 

BARNE-HIZKUNTZA 33 .05 21 .10 20 .00 100 .00 

EUSKARAZ NON 67 .01 17 .32 22 .50 97 .50 

EUSKARAZ ZERTAZ 59 .43 16 .49 20.00 100 .00 

EUSKARAZ NOREKIN 65 .11 19 .28 11 .11 100 .00 

HIZKUNTZ-ERABILPEN OROKORRA 64 .15 14 .15 

1 

1 

33 .66 93 .19 

Funtsean lehengo laginan behaturiko gauza bera antzeman dezakegu 

honetan ere . Barne-hizkuntzarí dagozkio puntuaziorik txikienak eta 

orokorrean lehen behaturikoa baino puntuazioa txikiagoak dira kasu 

guztietan . Hau hiztun motagatik izan daiteke . 

Koalitatiboki, eta hori Zorroagako laginaren deskribapenean 

aztertu dugu, hauek Durango-Iurreta laginekoak baino erdaldunagoak 

dira, hots, gaztelaniaren aldeko elebidunak . Beste aldetik ez dago 

puntuazio horiek erabiliaz laginen arteko erkaketarik egiterik, 

horiek, erkaketak, lagin bakoitzaren baitan egitekoak dira, izan ere 

funtsezko aldagai soziodemografikoekiko zeharo diferenteak bait dira . 

177

10 .1 .2 HIZKUNTZ-GAITASUNA ETA HIZKUNTZ-GIROA . 

32 .- Taula : HIZKUNTZ-GAITASUNA ETA HIZKUNTZ-GIROAREN KALITAEA (Durango-Iurreta) . 

A L D A G A I A BATAZ DESBIDAZIO ;' BALIORIK BALIORIK 

BESTEKOA ESTANDARRA¡ TXIKIENA HANDIENA 

NORBERAREN JAKITE-MAILA 40 .20 14.44 12 .50 66 .67 

GERTUKOEN JAKITE-MAILA 48 .43 13 .45 19 .44 77 .78 

INGURUKOEN JAKITE-MAILA 

II 49 .60 10 .99 25 .00 75 .00 

Hasi aurretik geure buruari Udal-Erroldaren kasuan egindako 

kritika bera egin behar diogu, izan ere erabilitako eskala eta 

hizkuntz-trebetasunen arauerako sailkapen bera erabili bait ditugu . 

Udal-Erroldaren azterketan neurketa hau baino beranduago egin 

genuenez ez ginen horrekin jabetu, dena den barka bekigu . 

Hala eta guztiz ere goiko neurri horiek errealitatea era 

gordinean isladatzen dute . Orokorrean bai norberaren hizkuntza maila 

bai eta inguruneko hizkuntz-kalitatea nahiko eskasa dela esan 

genezake . 

Geroko maila altuagoko analisietan aztertuko dugu aldagai hauen 

eragina hizkuntzaren erabilpenean . 

Zorroagako laginan behaturikoa : 

33 .- Taula : HIZKUNTZ-GAITASUNA ETA HIZKUNTZ GIROAREN KALITATEA (Zorroaga) 

A L D A G A I A 

NORBERAREN JAKITE-MAILA 

GERTUENEKOEN JAKITE-MAILA 

INGURUNEKOEN JAKITE-MAILA 

BATAZ 

BESTEKOA 

70 .98 

47 .02 

47 .02 

DESBIDAZIO!~ BALIORIK 

ESTANDARRAi TXIKIENA 

178 

26 .22 20 .00 

25 .89 6 .67 

i 

25 .89 0 .00 

BALIORIK 

HANDIENA 

100 .00 

100 .00 

100 .00

10 .1 .3 .- HIZKUNTZAREN BALIAGARRITASUNA, JOKABIDE-INTENTZIOA 

ETA NORBERAREN EUSKARARI BURUZKO BALORAZIOA . 

34 .- Taula : Baliagarritasuna, portaera-intentzioa eta euskararen balorazioa . 

A L D A G A I A BATAZ DESBIDAZIO 

BESTEKOA ESTANDARRA 

EUSKARAREN BALIAGARRITASUNA 

PORTAERA-INTENTZIOA 

NORK BERE EUSKARA BALORAZIOA 

(Zorroaga) 

59 .76 

74 .71 

65 .02 

179 

8 .94 

15 .48 

20 .44 

BALIORIK BALIORIK 

TXIKIENA HANDIENA 

26 .53 

22 .86 

14 .29 

90 .82 

100 .00 

100 .00 

Aldagai multzo hauetatik euskaldunek hautemaniko euskararen 

baliagarritasun urria azpimarratuko genuke . Euskaldunek ez dute edo, 

ziur asko, ezin dezakete, euskara erabili gizarte mailako hainbat 

funtziotan . 

Aurrekoa ikusi eta gero euskararekiko portaera-intentzioa ona, 

ez hoberena, dela esan dezakegu eta hori norberaren euskarari buruzko 

balorazioa erdi mailakoa izanagatik . 

Zorroagan behaturikoa : 

35 .- Taula : Baliagarritasuna, portaera-intentzioa eta euskararen balorazioa 

A L D A G A I A BATAZ DESBIDAZIO BALIORIK BALIORIK 


EUSKARAREN BALIAGARRITASUNA 66 .54 11 .52 32 .50 100 .00 

1 

PORTAERA-INTENTZIOA 64 .12 19 .27 14 .29 100 .00 

NORK SERE EUSKARA BALORAZIOA 59 .76 13 .65 14 .29 100 .00 

1

Gure ikerketarako orian artean agerturiko aldagaiak dira 

funtsezkoenak . Agertutako aldagai soziodemografiko eta horien arauera 

egingo ditugu ondorengo azterketak . 

Durango- Iurretako lagina, zeina zorizkoa eta adierazgarria den, 

aztertzerakoan euskararen erabilpen orokorra aldagaiaren arauera 

multzo osoa koartiletan banatu dugu adina aldagaiarekin erkatzeko . 

Horretarako eta abiapuntu bezala ondorengo taula gurutzatua 24 

suertatu zaigu : 

36 . Taula : Euskararen erabilpena eta adina . Taula gurutzatua . 

ERABILPENA BEHE BEHE-ERDI GOI-ERDI GOI 

MAILAKOA MAILAKOA MAILAKOA MAILAKOA 

16-22 urte 13 9 11 1 34 

24 .3 

22-34 urte 13 10 9 4 36 

25 .7 

34-52 urte 5 8 11 11 35 

25 .00 

52-85 urte 3 8 6 18 35 

25 .00 

Guztira : 34 35 37 34 140 

% 24 .3 25 .00 26 .4 24 .3 100 .0 

Ikus daitekenez euskararen erabilpen orokorra adinari lotzen 

zaio, zenbat eta edadetuagoa izan orduan eta gehiago erabiltzen da 

euskara . Aldagaien arteko koerlazioa, oso handia ez bada ere (r = 

0 .40696), esanguratsua da (p < 0 .0000) . Hortaz zaharrengan eta 

helduengan euskararekiko joera handiagoa antzeman daiteke gazteengan 

baino . 

24 . Ikus eranskinetan CROSSTABS . 

180

KODEA 

ADINA 

IKASTADI 

JAKINI 

JAKIN2 

JAKIN3 

BALIAGAR 

BALORA 

~ 

BARNEKOA Barne-hizkuntza . Pentsatzerakoan, ametsetan, haserraldietan eta 

zenbaki-arrazonamenduan hizkuntza 

erabiltzen den . 

bat edo bestea zein neurritan 

1 

SENIDEEK Euskararen erabilpena senditartekoekin . 

LAGUNEKI Euskararen erabilpena lagun eta lan-ikas-kideekin . 

GAI Euskararen erabilpena gaien arauera . 

NON Euskararen erabilpena lekuen arauera . 

AFEKTU 

10 .2 FUNTSEZKO ALDAGAIEN ARI EKO KOERLAZIOAK . 

Deskribapen mailan ikuspegi orokor bat eman ahal izateko egokia 

iruditu zaigu funtsezko aldagaien arteko koerlazioak eta haien 

adierazgarritazun indizea tauletan agertzea . Horiek horrela hurrengo 

orrialdeetan (38 . eta 39 . taulak) gure bi laginen behaturiko 

koerlazio matrizeak agertzen ditugu . 

Esanak esan bai Durango Iurretako laginan bai eta Zorroagako 

laginan ere, ondorengoak dira erabilitako aldagaiak : 

37 . Taula : Funtsezko aldagaiak ; kodeak eta definizioak . 

DEFINIZIO LABUR BANA 

Ohizkoa, urtetan neurturikoa . Dena den kasu gehienetan hizkuntza 

bateko hiztun izateari emandako denboratzat hartzen dugu . 

Lehenengo hizkuntzaren ikastadinatik bigarrengoaren ikastadinera 

emandako hilabete kopurua . Aldagai hau solik Zorroagako laginan 

neurtu genuen . 

Norberaren hizkuntz-gaitasuna oinarrizko lau trebetasunetan . 

Bakoitzaren senditartekoen hizkuntz-gaitasuna oinarrizko lau 

trebetasunetan . Guk gertueneko hizkuntz-kalitate indizetzat hartu 

dugu . 

Aurrekoa bezala baina lagunena eta lan-ikas-kideena . Guretzat 

ingurukoen hizkuntz-kalitate indize bat da . 

Euskarari egotziriko baliagarrítasuna ; hau da, euskarak norberari 

zertarako eta zein neurritan balio dion . 

Norberaren euskarari buruzko balorazioa . Politika, lana eta gai 

zientifiko-teknikorako balio duen ala ez norberaren ikusmiratik . 

Euskararen erabilpena harreman afektiboetan . 

25 Ikastadína : subjektuek adierazten duten hizkuntza ikasi zuteneko 

adin-tartea . Ikus eranskinetan galdesorta . 

26 

Durango-Iurrteko laginaren kasuan Senide eta lagunen arteko 

bereizketarik ez 

dugularik . 

dugu egin N9-N10 kodea euskaraz norekin adierazteko erabili 

181 

I 

s

Laukitxo bakoitzean agertzen dena hurrenez hurren ondorengoa 

da : Pearson-en koefizientea, subjektu kopurua eta 

adierazgarritasun indizea . Azken indize honi buruzko 

interpretapenaz, ezaguna izanagatik, honako hau esan behar dugu ; 

handia denean berezko erlazioa baino zoriak eragindako erlazioa 

izan daitekeela eta, aitz i±i k, zerotik zenbat eta hurbilago ibili 

orduan zoriaren eragina txikiagoa delarik berezko erlazioa izan 

daitekeela esaten dugu . 

Deskribapen maila honetan guri gehien interesatzen zaiguna 

Barne-hizkuntzaren inguruan behatzen dena da . Aldagai hori da, 

hain zuzen ere, besteekiko koerlaziorik handienak eta 

esanguratsuenak ematen dituena . Hala ere diferentziak agertzen 

dira lagin batetik bestera . Durango-Iurretako laginan batez ere 

erabilpenari lotzen zaio, euskaraz norekin, non edo zertaz eta 

baliagarritasuna deritzaten aldagaiel ; Zorroagako iaginan nerriz, 

Ikastadina, norberaren hizkuntz-gaitasuna, gertuko eta ingurukoen 

hizkuntz-kalitatea izendaturiko aldagaiei . 

Laburbilduz, laginaren ezaugarriak honetan ere antzeman 

daitezke . Ez bakarrik Zorroagakoak gazteagoak direlako baizik eta 

subjektu horiek, besteak beste, hizkuntz-garapen prozesua erabat 

burutu ez dutelako . Beste era batera Durango-Iurretakoak, 

hizkuntzaren ikuspegitik garatuagoak dira, denbora gehiago eman 

dute euskaran . Zorroagakoak, ostera, hiztun landuagoak, hizkuntz- 

kalitate handiagokoak, izan arren euskaran denbora gutxiago eman 

dute . 

184

10 . 3 DIFERENTZIAL SEMANTIXOA . 

Adjektibo kontrajarrien bi poloen arteko erantzunak 

neurtzeko prozedura daukagu honako hau (D .R . Heise 1968) . 

Horrela, adjektibo-bikote sorta horiek zenbait eskalatan 

antolaturik, hiru dimentsiotan banatzen dira, izan ere eskala 

horien arteko kobariantza , hein handi batean, hiru dimentsio 

horietan, Ebaluazioa, Potentzia eta Aktibitatea, azaldu bait 

daiteke . 

4 

Bi adjektibo kontrajarrien arteko polarizazio semantikoan 

kokatzen da objektu edo kontzeptu batekiko erantzuna . Ebaluazíoa 

polita-itsusia, ona-txarra, mardula-makala, . . . eta antzerako 

adjektibo kontrajarrietan adierazten da . Potentzia dimentsiorako 

bikoteak izan daitezke : handia-txikia, sakonekoa-azalekoa, 

indartsua-ahula, . . . Eta Aktibitate dimentsioaren kasuan : arina- 

geldoa, berria-zaharra, bizkorra-motela, 

Aipatu dimentsioak kontutan harturik hiru dimentsiotako 

espazioan koka daitezke aztertzen ditugun kontzeptuak . Kasu 

gehienetan Difentzial Semantikoaren erabilpena erantzun-afektibo 

difentziatan datza . 

Gure kasuan, hiztun eta hizkuntza gutxiagotuaren azterketa 

honetan Diferentzial Semantikoa erabiltzearen arrazoia goiko hori 

da, hau da, jakitea ea elebidunen artean hizkuntzeekiko 

erantzunetan diferentzia afektiborik dagoen . Ez da gure 

azteketaren atalik inportanteena, ez eta gutxiago ere, baina 

185

interesgarria izan zitekeelakoan gure galdesortan sartu genuen . 

Gure subjektu guztiak elebidunak zirelarik, adjektibo sorta bera 

erabiliaz hizkuntza batekiko edo bestearekiko erantzunak 

diferenteak izan zitezkeelakoan 12 adjektibo-pare kontrajarriak 

aukeratu genituen . Adjektiboak aukeratzeko zenbait adituekin hitz 

egin genuen eta azkenik, aztertzen ditugun hizkuntzeei egokien 

legozkieekenak hautatu . 

Durango-Iurretako laginarekin ondorengoak izan ziren 

erabilitako adjektiboak : 

AKTIBOA GELDOA 

INDARTSUA AHULA 

KANTARIA EZTARRIKOA 

POSITIBOA NEGATIBOA 

HARROA MESPREZUGARRIA 

ATSEGINA EZ-ATSEGINA 

HIRIKOA BASERRITAKOA 

MODERNOA ANTZINAKOA 

PUBLIKOA BARNEKOA 

ERABILGAP.PIA BALIOGABEKOA 

ZIENTIFIKOA B'Z-ZiENTIFIxvA 

KALEKOA ETXEKOA 

Hasteko adjektibo-bikote horiek nola antolatzen ziren jakin 

nahi genuen eta, SPSS/PC + v3 .0 programaz baliatuz sailkapen 

hierarkikoen azterketarako CLUSTER azpi-programa erabili genuen . 

Finean adjektiboen arteko distantziak aztertu nahi genituen, 

distantz a euklideoak hain zuzen ere . 

Horiek horrela dendrogramak, distantziak grafikoki 

adierazten duten egitura logikoak, aurkitu nahi genituen . Guk 

erabilitako adjektiboen artean sor zitezkeen dimentsioak 

identifikatu ahal izateko . Printzipioz gure 12 item horien artean 

bi dimentsio zeudela uste genuen, ebaluazioa eta potentzia hain 

zuzen ere . Ebaluazioa delako dimentsioa euskarari berari buruzko 

186

alorazioa izango litzateke, euskara hizkuntza bezala baina 

hizkuntz-funtzioak kontutan hartu gabe ; neurri batean 

hizkuntzarekiko alderdi afektiboa adieraziko luke . Potentzia 

dimentsioa, berriz, hizkuntzaren alderdi funtzionalari legokioke, 

hau da, zein puntutaraino baliagarria den gaurko bizimodurako ; 

beste era batera, hizkuntzaren erabilpenari loturiko ikuspegiak . 

Behin gure datu-matrizetik aldagaiak aukeratu transposatu 

(biratu) egin genuen FLIP prozedura erabiliz aldagaien sailkapen 

hierarkikoa aztertzeko . Bi matrize diferente aztertu ditugu, bat 

euskarari dagokiona eta bestea, gaztelaniari dagokiona, biak 

orden berdinekoak (12*141) subjektuak (n = 141) zutabeetan 

antolaturik . Ebaluatu behar ziren hizkuntzak (euskara/gaztelania) 

diferenteak zirelarik subjektu multzo bera eta adjektibo multzo 

bera izan da . Batetik besterako aldaketa bakarrak, arrazoi 

metodologJKoak bide, aurkeztutako orden dlrerentetan aatza, hau 

da, euskara eta gaztelania baloratzeko eskala bera izanagatik 

adjektiboak orden diferenteetan rri ziren bai haien artean bai 

polaritateari dagokiolarik . 

CLUSTER SAILKAPENA . DIFERENTZIAL SEMANTIKOA ; EUSKARA 

Rescaled Distance Cluster Combine 

C A S E 0 5 10 15 20 25 

Label Seq 

ADJEKTIBOAK 

I I 

f 

1 . POSITIBO 

2 . ATSEGINA 

3 . ERABILGAR . 

4 . HARROA 

5 . INDARTSUA 

6 . AKTIBOA 

7 . KANTARIA 

8 . HIRIKOA 

9 . KALEKOA 

10 . PUBLIKOA 

11 . MODERNOA 

12 . ZIENTIFIK . 

XIV . Irudia : Euskarari buruzko Dif . Sem . ; Dendrograma (Centroid Method) . 

187

CLUSTER SAILKAPENA . DIFERENTZIAL SEMANTIKOA ; GAZIELANIA . 


C A S E 0 5 10 15 20 25 

Label Seq { ¡ G 

ADJEKTIBOAK 

1 . AKTIBOA 

2 . INDARTSUA 

3 . ERABILGAR . 

4 . ZIENTIFIK . 

5 . HIRIKOA 

6 . PUBLIKOA 

7 . KALEKOA 

8 . POSITIBOA 

9 . ATSEGINA 

10 . HARROA 

11 . KANTARIA 

12 . MODERNOA 

XV . Irudia : Gaztelaniari buruzko Dif . Sem . ; Dendrograma (Centroid 

Method) . 

Ikusten denez euskarari buruzko erantzunetan adjektiboen 

sailkapena askoz trinkoago agertzen da . Oso argi ikus daitezke 

arestian aipaturiko dimentsioak, lehendabizi ebaluazioa l .a eta 

2 .a, 3 .a, 4 .a, 5 .a eta, azkenik, 7 .a . Azken hori (kantaria) 

ebaluazioa dl.mentsioari lotzen bazaio ere guk esper, , genuen 

hierarkiaren haustura beha daiteke . Potentzia dimentsioari 

dagokiolarik 6 . adjektiboa salbuespen, 8 .netik azkenerainoko 

hierarkia bat soma daiteke . 

Gaztelaniarekiko Diferentzial Semantikoko eskalan hiru 

multzo diferente antzeman daitezke nabarmen ; aktibo-indartsu- 

erabilgarri-zientifiko,haseran,hiríko-publiko-kaleko,gero,eta 

azkenik positibo-atsegina-harro-kantari, modernoa azkenengo 

multzoen arteko lokarri gisa agertzen delarik . Funtsean lehen 

aipaturiko dimentsioak berak direlakoan gaude, baina, eta agian 

interesgarriena dateke, honetan aldagaien hierarkia erabat aldatu 

da . Bi hizkuntzekiko balorapena positiboa izanik qaztelaniaren 

kasuan potentzia dimentsioko osagaiak pisu handiagokoak dira, 

188

eta, euskararen kasuan, aitzitik, ebaluazioa dimentsiokoak . 

Orain taula modura eta euskarari buruzko erantzunetan 

beh turiko dimentsioen arauera erantzunen banaketa, ehunekotan, 

bi poloen artean agertuko dugu : 

EUSKARARI BURUZKO DIFERENTZIAL SEMANTIKO . 

EBALUAZIOA dimentsioa 

40 .- Taula : Euskarari buruzko Dif . Sem . (ehunekoen banaketa) EBALUAZIOA 

alderdi positiboa neutroa alderdi negatiboa 

1 . POSITIBOA 94'6 1'S 3'9 NEGATIBOA 

2 . ATSEGINA 92'3 4'6 3'1 EZ-ATSEGINA 

3 . ERABILGARRIA 89'7 4'8 4'5 BALIOGABEKOA 

4 . HARROA 73'3 22'8 3'9 MESPREZUGARRIA 

5 . INDARTSUA 73'3 10'7 16'0 A .HULA 

6 . KANTARIA 66'4 19'8 13'3 EZTARRIKOA 

BATAZBESTE 81'6 7'4 

POTENTZIA dimentsioa 

41 .- Taula : Euskararl- buruzko Dif . Sem . (ehunexoen Danaketa) POTENTZIA 

alderdi positiboa 

neutroa 

7 . AKTIBOA 77'2 8'7 

8 . HIRIKOA 11'4 39'2 

9 . KALEKOA 21'9 33'6 

10 . PUBLIKOA 33'8 19'7 

11 . MODERNOA 4010 23'1 

12 . ZIENTIFIKOA 39'7 30'2 


Ikusten denez alderdi afektiboari (ebaluazioa) emandako 

erantzunak nabarmenki positiboagoak dira potentzia dimentsioan 

behaturikoak baino . Euskarari buruzko balorazioa ona izanagatik 

ezin esan euskararen alderdi pragmatikoari buruzko balorazioa ona 

denik . 

189 

alderdi negatiboa 

14'1 GELDOA 

49'4 BASERRIKOA 

44'5 ETXEKOA 

53'6 BARNEKOA 

36'9 ANTZINAKOA 

30'1 EZ-ZIENTIFIKO

Oraindik ere euskaldun askok euskara, barneko, baserriko, 

etxeko hizkuntza bezala ikusten du eta ez publiko, hiriko, kaleko 

hizkuntza bezala . Laburbilduz, euskaldunentzat euskara, kanpo- 

komunikaziorako tresna baino barne-identifikaziorako ikurra 

izango litzateke . 

GAZTELANIARI BURUZKO DIFERENTZIAL SEMANTIKO . 


42 .- Taula : Gaztelaniari buruzko Dif . Sem . (ehunekoen banaketa) 

EBALUAZIOA 

ald rdi positiboa neutroa alderdi negatiboa 

1 . POSITIBOA 45'9 22'1 32'0 NEGATIBOA 

2 . ATSEGINA 39'8 32'5 27'7 EZ-ATSEGINA 



5 . INDARTSUA 75'8 13'0 ll'4 AHULA 




POTENTZIA 

I[ alderdi positiboa neutroa alderdi negatiboa 

7 . AKTIBOA 68'8 18'9 12'3 GELDOA 

8 . HIRIKOA 83'8 10'6 5'6 BASERRIKOA 

9 . KALEKOA 59'0 31'I 9'9 ETXEKOA 

10 . PUBLIKOA 68'6 19'8 11'6 BARNEKOA 

I11 . MODERNOA 44'3 25'4 30'3 ANTZINAKOA 

12 . ZIENTIFIKOA 50'4 11'6 

1 

38'0 EZ-ZIENTIFIKO 


190

Gaztelaniari buruzko erantzunetan lehen behaturikoa baino 

kontrako joera antzeman dezakegu . Orokorrean gaztelaniaren 

balorazioa positiboa da, ez euskararena bezainbat jakina, baina 

potentziaren kasuan gaztelaniari egotzirikoa nabarmen handiagoa 

da euskarari egotzirikoa baino . Gauza jakina izan liteke baina 

esan behar dugu, elebidunek haien bi hizkuntza era diferentetan 

ebaluatzen dituzte, bat, gutxiagotua, euskara edo berezkoa balio 

sinboliko-afektibo handikoa eta gaztelania, besteen hizkuntza, 

bizimodu aurreratueneko harreman-hizkuntza . 

Ondorengo irudietan (XVI . eta XVII . irudietan) behaturiko 

diferentziak argiago antzeman daitezke . Horietan Potentzia 

eskalan gaztelaniak euskarak baino puntuazio hobeak lortzen ditu ; 

haatik Ebaluazioaren kasuan kontrakoa beha dezakegu, euskarak 

gaztelaniak baino puntuazio hobeak lortzen dituela alegia . 

Azken buru euskaldunentzat hizkuntzen arteko bereizketa 

nabarmena agertzen da . Euskara identifikaziorako eta balio 

sinboliko-afektibo handiko hizkuntza den bitartean gaurko 

bizimodurako benetan baliagarria den hizkuntza gaztelania izango 

litzateke . 

191

DIFERENTZIAL SEMANTIKOA . POTENTZIA .Durancioko lapina 

XVI . Irudia : Dièrentzial Senantikoa . Durango-Turretako lagina . Díments_za : rzia 

DIFERENTZIAL SEMANTIKOA. EBALUAZIOA . Durancio-lurreta 

XVI: Irudia : Di e_ertzial Sem a -14 Kc~ . G _u go-_urretako ra . D . . .ents__ _ _ . .. az`na .

EUSKARARI BURUZKO DIFERENTZIAL SEMANTIKO .(ZORROAGA) 

Lehen Durango -Iurretako laginarekin egin dugun moduan orain 

gauza bera egingo dugu Zorroagako Laginarekin . Ahalik eta 

laburren izan dadin aipatu bi dimentsioei dagozkien koadroak eta 

irudiak elkarren segidan agertzen ditugu . 


44 .- Taula : Euskarari buruzko Dif . Sem . (ehunekoen banaketa) EBALUAZIOA 


1 . POSITIBOA 87'1 5'4 6'8 NEGATIBOA 

2 . ATSEGINA 87 .0 3'8 9 .2 EZ-ATSEGINA 



5 . INDARTSUA 70'8 7'7 21'5 AHULA 




45 .- Taula : Euskararí buruzko Dif . Sem . (ehunekoen banaketa) POTENTZIA 

I 


7 . AKTIBOA 83'3 3'1 13'6 GELDOA 

8 . HIRIKOA 20'5 13'6 65'9 

¡ 9 . KALEKOA 38'6 \ 13'1 48'5 

10 . PUBLIKOA 56'8 12'9 30'3 BARNEKOA 

11 . MODERNOA 29'0 15'3 55'7 ANTZINAKOA 

12 . ZIENTIFIKOA 25'4 17'8 56'2 EZ-ZIENTIFIKO 


193 

BASERRIKOA 

ETXEKOA

GAZTELANIARI BURUZKO DIFERENTZIAL SEMANTIKO . 



EBALUAZIOA 


1 . POSITIBOA ' 8'7 14'5 

2 . ATSEGINA 171 .0 14'5 

1 

3 . ERABILGARRIA 186'9 3'9 

4 . HARROA ~58'1 Í 25'6 

i 

5 . INDARTSUA 75'4 25'6 

6 . KANTARIA 135'7 22'2 




POTENTZIA 


7 . AKTIBOA ¡ 77'1 + 7'S 13'0 i GELDOA 

8 . HIRIROA 1 

87'0 13'0 0'0 BASERRIKOA 

9 . KALEKOA 82'4 15'3 2'3 ETXEKOA 

10 . PUBLIKOA 90'0 i 6'9 3'1 BARNEKOA 

11 . MODERNOA 49'6 16'8 33'6 ANTZINAKOA 

12 . ZIENTIFIKOA 77'1 9'9 13'0 EZ-ZIENTIFIKO 


16'8 NEGATIBOA 

14 .5 1 EZ-ATSEGINA 

9'2 BALIOGABEKOA 

16'3 MESPREZUGARRIA 

16'3 ANULA 

42'1 EZTARRIKOA 

Hurrengo orrialdean XVIII . eta XIX . Irudietan lagin honetan 

ere lehen behatutakoa antzeman daiteke . Euskara ebaluazíoan 

gaztelania baino hobeto agertuagatik Potentzian kontrakoa 

suertatzen da . Horratio lehen esan dugun gauza bera esan 

dezakegu . Lagin honetako euskaldunek landuagoak izanda ere 

gaztelania euskara baino tresna eragínkorragotzat jotzen dute . 

194

DIFERENTZIAL SEMANTIKOA . EBALUAZIOA. Zorroaciako laaina . 

XVIII . Irudia : Diferentzíal Semantikoa . Zorroagako lagina Díments' Sba uazioa 

DIFERENTZIAL SEMANTIKOA . POTENTZIA. Zorroaqakolapina . 

XIX . Irudia : Giferentziai Se:rantikoa . Zorroagako lagira . Zime .n_sio Potentzia .

Azkenik atal honi amaiera emateko bi laginetan behaturikoa 

hizkuntzen arauera aurkezten dugu (XX ., XXI ., XXII . eta XXIII . 

irudietan) . 

Irudi horietan ikus daiteke soslaien arteko diferentzia 

nabarmenik ez dagoela . Laginak diferenteak eta elkarrekiko 

loturagabeak direlarik behaturikoa euskaldun guztiei dagokiela 

pentsa dezakegu . 

Beste ondoriorik ez dugu ateratzen, ez dugu atera nahi . 

Horrek nola eragiten erabilpenean ez dakigu baina bai ordea 

hizkuntzaren (euskara eta gaztelania) irudikapena euskaldunongan 

zein nolakoa den . 

196

DIFERENTZIAL SEMANTIKOA. EUSKARARI BURUZKO EBALUAZIOA . 

0 1 2 3 4 5 6 7 

XX . Irudia : Euskarari buruzko Diferentzial Se .manti .'toa . Di:mentsioa : Ebaluazioa . 

DIFERENTZIAL SEMANTIKOA. EUSKARARI BURUZKO POTENTZIA . 

XXI . Irudia : skar,r buruzko Diferentzial Se.mantikoa . Dimentsioa : Potentzia

DIFERENTZIAL SEMANTIKOA . GAZTELERARI BURUZKO EBALUAZIOA . 

XXI. Irudia : Gaztelerari buruzko Diferentzial Semantikoa . DL m entsioa : baluazioa . 

DIFERENTZIAL SEMANTIKOA. GAZTELERARI BURUZKO POTENTZIA . 

XXII Irudia : Gaztelerari buruz .ko Diferentzial Semantikoa . Dimer_s_oa : _ er'z a .

HIZKUNTZ-ERABILPENA ELEBIDUNONGAN . 

ERAGITEN DUTEN FAKTOREAK ETA EREDUAK . 

5 

Arnasa hartzea ez da erreza, 

pasiratzeko lekurik eza, 

aspaldidanik aztua dugu 

eguzkiaren promesa . 

Honen hiri aldrebesa l 

txori guztien ihesa, 

basa piztien babesa, 

nonork ez badu hori sinesten 

etor eta ikus beza, 

gure Bilbori etorkizuna 

gerta bekio jueza .

11 I IZKUNrZ ERABILPENARI BURUZKO EREDU BAT . 

Gure lan honetan ez dugu nahi izan deskribapen mailan 

geratu, aurrerapauso bat eman nahi izan dugu . Hizkuntza eta 

hizkuntz-portaeraren azterketetan datu pilaketa ugari egin izan 

dira, interesgarriak eta sakonak baina Txepetxen ekarpenek bide 

berriak zabaldu dizkigute eta ikuspegi emankor horien ildotik 

gureak egin nahi ditugu Txepetxek idatzitako hitzak : 

Helburua, azken finean, giza-mintzairari buruzko teoria sozial 

bat eraikitzean datza ; ezagutzen ditugun gertakizun ugari eta 

konpiexuak zenbait legetan bildu, horrela, alderdi batetik, 

deskribapenak deskribaturiko gertakizunaren koalitatea ezberdina 

lekarke : argitasuna eta sinpietasuna . Eta, beste alderditik, 

gertakizun zehatza testuinguru orokor batean kokatu, zein, 

be-ceziki, Eiïskarareil desegituraketa eta oi'Ckake Larelt azaipeita 

gertakizun zehatza delarik, beste edozein giza-mintzairaren 

desegituraketa eta orekaketaren azalpena izan bait zitekeen . 27 

Gure ikerketaren subjektuak, guztiak, haurtzaroa igarota 

daudelarik (16-85 urte bitartekoak) mintzaira garapeneko 

oinarrizko unealdíak gainditu dítuztela suposatu behar dugu . 

Beste alderditik, guztiak ere, elebidunak dira eta kasurik kasu 

elebiduntasunak mintzairaren garapenean izan duen eragina azter 

dezakegu . 

27 . J .M . Sánchez Carrión (1987) Un Futuro para nuestro Pasado 

(23 . or .) 

200

Vygotski-ren aipamenak egin ditugunean (lan honen 135-6 . 

or .) , hiru unealdi, kanpo-mintzaira, mintzaira egozentrikoa eta 

banne-mintzaira adierazi ditugu ; unealdi horiek haurtzaroan 

emandakoak dira . Hamasei urte arte hizkuntza bakar baten 

murgilean bizi izan direnak -elebakarrak -, hizkuntza horretan 

igaroko dituzte aipatu uneladiak, nahiz gero elebidun 

berantiarrak bilakatu ahal . 

Aldibereko elebidunak, elebidun goiztiarrak eta nerabezaroko 

elebidunak mintzairaren garapen berezikoak izango dira . Haur 

elebidunen kasuan, haurrek bi hizkuntzen arteko bereizketako 

estratejia bat bereganatu behar dute (Watt 1970 ; Hamers & Blanc 

1983) . Era berean haur elebidunek, hizkuntzek antzerako arauen 

batzu dituztenean, bi hizkuntzetako arau multzo amankomuna 

sortuko dute . Haatik, hizkuntza bati edo besteari dagozkion arau 

bereizleak aparteko sistemetan antolatuko dira (Hamers & Blanc 

1983) . Horrela urterik urte hizkuntza baten edo bestearen 

erabilpenean hizkuntzen arteko nahasketak gero eta gutxiago 

emango da, momentuan momentuko hizkuntz-araudiari estuki lotuz . 

Mintzaira-portaeraren kontrola garuneko asimetri 

funtzionalean datza, hots ; pertsona gehienetan ezkerreko 

hemisferioak gidatzen du mintzaira-portaera nahiz eskubikoak 

zenbait funtzio bete . Dena den funtzio banaketa horretan ematen 

du elebidunak heterogenoagoak direla ; elebidunak garuneko 

hemisferioen arteko funtzio-banaketetan malgutasun handiagokoak 

omen dira . 

201

Hala eta guzti ere ez dirudi hizkuntza bakoitzeko aparteko 

antolakuntzarik dagoenik (Hamers & Lambert 1977) . Hizkuntzen 

ikastadínak berebiziko garrantzia izango luke aipatu garune 

antolakuntzan, horrela aldibereko elebidunak eta elebidun 

goitiarrek analisi semantikoa -ezkerreko hemisferioa- gehiago 

erabiliko lukete nerabezaroko elebidunek baino ; azken hauek, ahal 

dena, azterketa fonetiko -eskubiko hemisferioa- gehiago erabiliko 

bait lukete (Hamers & Blanc 1983) . 

Hizkuntz-ukipeneko egoera besteengandik zer edo zertan 

bereizten bada, hizkuntzen arteko nahaspiletan da ; egoera bat 

baino egoera multzo bat izango litzateke . Egoera horretako 

elebidunek egoera bakoitzari berari dagozkion faktore amankomunak 

bizi dituztela jakinik, hiztun horiek antzerako mintzaira- 

garapenekoak izan ote daitezke . Hau da, noraino heltzen da 

egoeraren eragina eta noraino norberarena ? 

Cure datu eta subjektuekin ez daukagu hori jakiterik, hori 

ikertzeko esperimentu diseinuak ezinbestekoak izango lirateke . 

Horri gagozkiolarik, zehaztasun osoz ezagutzen ez badugu ere 

ereduren bat proposa dezakegulakoan gaude . 

Aurkitu eta aztertu ditugun ereduak, oroimena, hizkuntz- 

ikaskuntza eta mintzaira-garapenari buruzkoak izan dira . Besteak 

beste, Giles, Bourhis & Taylor (1977), Clément (1980), Hamers & 

Blanc (1983) eta J .M . Sánchez Carrión (1987) autoreen ereduak 

aztertu ditugu . Guzti horietatik Txepetxena ekarri nahi izan dugu 

gure orrialdetara . 

202

HIZKUNTZAREN IKASKUNTZA TXEPTXEN IKUSPEGIA . 

MOTIBAPENA, HAUTEMATEA ETA ERABILPENA 

HASIERAKO IKASKUNTZA 

Un Futuro para nuestro Pasado Txepetx 1 .987 38 . orr . 

BIGARREN IKASKUNTZA EDO 

HELDUEN IKASKUNTZA 

BEREZKO EDO LEHENENGO .~ 

IKASKUNTZA 

Un Futuro para nuestro Pasado Txepetx 1 .987 40 . orr . 

XXIV . Irudia : Hizkuntzaren ikaskuntza . J .M . Sánchez Carrión-en eredua . 

203

Funtsean irudikoa J .M . Sánchez Carrión-ek planteiaturikoa 

da baina aldaketa bat egin dugu euskaratzerakoan . Hautematea 

izendatu dugunari, Txepetxek euskaraz ezagutza esaten dio, nahiz 

eta gaztelaniaz percepción esan . Gure ustez zehatzagoa da 

hautematea, besteak beste sakoneko esanahiari eta erdal formari 

zehatzago dagokielako . Eredu horrek duen gara-indarra dela eta 

abiapuntutzat hartu dugu . Dena den gogoan izan gure helburua ez 

dela hizkuntzaren ikaskuntza azaltzea haren erabilpena baizik . 

Horiek horrela lehen aipatutako ereduetan eta bereziki 

azkenengo honetan oinarriturik hizkuntza gutxiagotuaren 

erabilpenari buruzko eredu psikosozila proposatzen dugu (XXV . 

Irudia, 195 or .) . 

Gure ereduak hizkuntz-ukipen egoeran bizi diren elebidun 

garaturikoen 28 ti izkuntz-erabilpena azaldu nahi luke . Bi alor 

diferetetan banaturik dago ; eskumaldean hiztunari, norbanakoari 

legokiokeena eta ezkerraldekoa gizarteari, alderdi sozialari 

legokiokeena . Lehenengo kasuan denboraren jarioan ematen den 

hizkuntz-garapena laburbiltzen da, hurrenkera zehatza da eta ez 

dago urrats bat ematerik aurrekoa bete gabe . 

Norbanakoaren azterketa eginez subjektuaren hizkuntz- 

garapena bi eratan agertzen zaigu . Berezko garapena, zirkuituaren 

kanpo aldekoa, eta, ikaskuntza formala - gizartearen Hezkuntz- 

'S . Elebidun garatua esaten dugunean bi hizkuntzetan 

gutxienez ahozko komunikaziorako oinarrizko trebetasunak 

(ulermena eta mintzamena) lortu dituela esan nahi dugu . Hau da, 

elebidun hori bi hizkuntzetan hiztun -alfabetatua zein 

alfabetatugabea- dela adierazi nahi dugu . 

204

HIZKUNTZA GUTXtAGOTUAREN HITZEZKO JOKABIDEA 

EREDU BAT . 

XXV . Irudia : Hizkuntza gutxiagotuaren erabilpenari buruzko eredu psikosozíala .

Sistemak ematen duena - . Gizarte jakin batean garatu gabeko 

Hezkuntz-Sistema izanagatik, subjektuek barne-hizkuntza, 

hautematea eta ezagutza, maila bateko zein besteko, lortuko dute . 

Horren arauera hiztun mota diferente izan daitezkelarik haien 

hizkuntz-portaera eta, zehazkiago hítzezko jokabidea ere 

diferente da . 

Proposaturiko bilakabidea edozein hizkuntzatan elebakarrek 

zein eleaniztunek bete behar dutenekoa da . Eleaniztasunak 

elebitasunak barne - ez du eredua aldatzen, ez bere hierarkian 

ez eta igaro beharreko urratsetan ere . 

Azkenengo urratsa - hitzezko jokabidea - norbanakoaren 

hizkuntz-erabilpenari dagokio, hots, hiztun bakoitzak hizkuntza 

jakin bat zenbat eta nola erabiltzen duen . 

Gure ereduaren ezkerreko alderdiak gizarteari dagozkion 

faktoreak biltzen ditu . Denboraren jarioan une jakin batean eman 

daitekeen hizkuntz-egoera adieraz dezake, eleanitza zein 

elebakarrekoa . Hizkuntza bakarreko gizartetan hitzezko jokabidea 

hizkuntza horretan emango dela gertaera segurua dela jakinik 

erabilpena nolakoa izan daitekeen agertu faktoreek eragindakoa 

da . 

Hizkuntz-portaeran norbanakoarena eta gizartearena haseratik 

eta berez elkarri lotzen bazaio gure ereduan bereziki hitzezko 

jokabidearen bitaztez lotuko litzaioke . Alderdi soziala 

gizartea- aztertzen badugu hizkuntzari eta hizkuntzaren egoerari 

206

dagozkien faktoreak ikus ditzakegu ; honetan faktoreen arteko 

elkar-eraginak nabarmenagoak dira, norabide bakar bat baino 

gehiago egon daiteke eta, orokorrean, hiztunen haseratiko 

hizkuntz-garapenean funtsezko eragina izaten du . 

Gizarte eleanitzetan - elebidunetan barne - hizkuntza 

bakoitzak duen biztasun etnolinguistikoak29 berebiziko garrantzia 

hartzen du bai gizarte mailako hitzezko jokabidean bai eta 

norbanakoaren hizkuntz-garapenean eta ondorioz, norbanakoaren 

hitzezko jokabidean ere . 

Gizarte eleanitzetan ereduko azken urratsa gizarte mailako 

hitzezko jokabideari dagokio ; hau da, nola eta zein neurritan 

erabil daitekeen gizarte horren hizkuntzetariko bat . 

Kasu honetan, faktoreen artean ez dago hierarkia iraunkor 

bat, momentuan momentuko eta tokian tokiko hizkuntz-egoera 

aldatzen delarik faktoreen arteko elkar eragina etengabekoa da . 

Izan ere, gizarte eleanitzetan definizioz hizkuntz-egoerak 

mugikorrak eta egongaitzak bait dira . Aldian aldiko egoerak 

direla esango genuke . 

Hemen agertzen duguna seigarren kapituluan (82 . or .) 

esandakoari lotzen zaio ; elebidunongan hizkuntzaren erabilpena 

norbanakoaren ondorioa baino giza-inguruneko ondorioa da . 

Badirudi sorgin gurpilan nahastu garela ; izan ere norbanakoaren 

hizkuntz-garapena defendatuagatik gizarteak duen eraginak aidez 

229 . Ikus lan honen 72 . orrialdean . 

207

aurretik baldintzaturik bait dago . 

Hala eta guzti ere hizkuntza gutxiagotuen egoera gurpil 

zoroa delakoan gaude . Ikus dezagun ; gure ereduan ilunduriko bi 

gune diferente agertzen dira, goikoari haserako hizkuntz-garapena 

esaten diogu eta behekoari hizkuntz-erabilpena . 

Hizkuntz-erabilpenaren ereduak (XXVI . Irudia) J .M . Sánchez 

Carrión-en ereduan du sorburua . Eredu horretan Erabilpena, 

Hautematea eta Motibapena (edo aitzitik) dira funtsezko osagaiak 

eta ez dago Erabilpenatik Motibapenera joaterik Hautematetik 

igaro gabe . Hau da, J .M . Sánchez Carrión-en ereduan inplizitoki 

Motibapenak ez duela Erabilpenean eragin zuzenik ikus daiteke . 

Erabilpenak eta Motibapenak elkar eragiten dute bai, baina 

zeharka Hautematearen bitartez hain zuzen ere . 

XXVI . Irudia : Hizkuntz-erabilpenaren eredua . 

208

Gure ereduan berriz, Erabilpenak -hitzezko jokabideak- eta 

hizkuntzaren baliagarritasunak elkar eragiten dute zuzenean . 

Hautemateak, zuzenean eragiten du erabilpenean eta erabilpena ere 

hizkuntzaren baliagarritasunak eraginda dago (momentuz haserako 

hizkuntz-garapeneko faktoreak alboratu ditugu) . 

Hobeto ulertu ahal izateko horren osagarria den Haserako 

hizkuntz-garapenaren eredua aztertu behar dugu (XXVII . Irudia) . 

Lau osagai ikus ditzakegu baina haietatik soilik hiruk osatzen 

dute hizkuntz-transmisioaren zirkuitoa, bestea, Ikaskuntza 

formalarena aske geratzen delarik . 

XXVII . Irudia : Haserako hizkuntz-garapenari buruzko eredua . 

209

Azken buru gizarte bakoitzaren hizkuntz-egoerak subjektu 

bakoitzaren haserako hizkuntz-garapena definituko du . Ez dago 

euskaldunik (ez eta beste edozein hiztunik ere) sortzerik euskara 

(dagokion hizkuntza) ez dagoenean . Gizarte jakin batean sortzen 

diren hiztunak hizkuntz-egoeraren arauerakoak dira . Hizkuntz- 

egoera bereko hiztunen arteko diferentziek esanguratsuak izan 

arren ez dute ezabatzen gizarteak ekarritako hizkuntz-portaera 

amankomuna . Izan ere, arestian esan dugunez, hizkuntz-portaera 

PORTAERA SOZIALA da ; horratio neurririk handienean gizarteak 

berak mugatzen du subjektuen portaera hori . 

Gizarte eleanitz -elebiduna barne- jakin bateko hizkuntz- 

jokabidea eraldatzeko, hizkuntza bat bestea(k) baino gehiago 

erabili ahal izateko, hiztun horien proportzioak nahikotasun 

maila lortzeaz gain erabateko atxekimendua erakutsi behar dute . 30 

Subjektua besteak beste hizkuntzaren bitartez gizarteratzen da ; 

hiztun jakin batek hizkuntz-egoera arrotz batean ezin diezaioke 

bere hizkuntzaren erabilpenari luzaro eutsi gizabanakoa delako . 

Hortaz giza-taldeak ezartzen ditu haserako hizkuntz- 

garapeneko baldintzak, bizitasun etnolinguistikoa gizartearen 

esku dago eta, orohar, hiztunak horren arauerako hizkuntz- 

jokabidea erakusten du . Gizarte eleanitz jakin batean 

elebidunean ere- hiztun multzo handi batek giza-talde sendo bat 

osatzen duenean eta bere ingurukoak bere hizkuntz-harremanetara 

gizarteratzen dituenean bere hizkuntzaren normalizazioa lortzen 

du . 

30 . Ikus lan honen Hizkuntz-ukipeneko azterketa matematikoa 

(96 .-108 . or .) 

210

11 .1 PATH ANALISIA 

Aurreko atalekoaren ildotik abiatuz, gertakizun zehatzaren 

deskribapena egin eta gero eredu orokor bat proposatzea egoki 

iruditu zaigu . Lan honen haritik tiraka ikuspegi orokor batetik 

abiatu, hizkuntz-errealitatean pausatu eta orain berriro ikuspegi 

zabalago bat eskaini nahi dugu baina guk datuetan behatutakoari 

lotuz . 

Errealitatea azaldu nahi dugu eta azalpenak emateko 

aldagaien arteko erlazio funtzionala adierazi behar dugulakoan 

gaude . Horretarako kobariantza egituren azterketan oinarritzen 

diren analisiak erabiliko ditugu, kausa ereduei hurbiltzen 

zaizkien analisiak alegia . Kausa-erlazioa, funtsean, sistema oso 

baten erlazio asimetrikotan datza . Ikuspegi diakroni1 batetik, 

ontogenetikoa, lehenik mintzairaren agerpena eta gero 

hizkuntzaren erabilpena dator ; denboraren jarioan ez dago beste 

biderik ez eta batera suertatzerik ere . Erlazio hori zehatza da 

eta, zehatza da ere esatea hizkuntz-erabilpena eman dadin 

ezaguera (nahikoa) aidez aurretik eman behar dela . Dena den gero 

helduko diogu arazo horri, oraingoz erabiliko ditugun analisiak 

aurkeztuko ditugu . 

Holako analisietan sartu aurretik Path analisia nondik 

datorkigun eta zertan datzan aipatuko dugu . Orokorrean, izenak 

adierazten duenez, diagrama-adierzpide grafikoetan oinarrituriko 

teknika daukagu honako hau, eta, haserako hipotesi jakin batzuen 

arabera, aidagiak elkarri lotzen dion ekuazio sistema batetan 

datza . Jatorriz Biologiaren eremutik datorkigu (Wright, 1934) . 

211

Ekuazio sistema horren bitartez kalkulaturiko path izeneko 

koefizienteak estandarizaturiko erregresio koefizientetzat jo 

ditzakegu, non aldagai aske baten aldaketak, beste menpeko 

aldagairen aldakuntzaren kantitate estandarizatua adierazten 

duen . 

Terminologiari dagokionez C . Viladrich-ek (1985) esandakoari 

jarra ituz 31 , aldagaien izaera definitu beharra dago . Alde 

batetik, esan dugunez, aldagaien arteko erlazio asímetrikoak 

aztertu nahi ditugu, eta bestetik, gure behaketak eta datuak ez 

daude kontrolaturik manipulaketa esperimentaletan dauden bezala . 

Ez da zehatza esatea aldagai independiente (askeak) eta menpeko 

aldagaien arteko erlazioak aztertzen ditugunik ; izan ere direlako 

aldagai índependienteak gure kontrol eta manipulaketatik at bait 

daude . 

Menpeko eta aldagai independiente baino kanpo-aldagaiak, 

aldagai eragile bezala, eta barne-aldagaiak, eragindako aldagai 

bezala, hurrenez hurren, ulertuko ditugu . Aztertu nahi dugun 

erlazioak hiru multzo diferentetan bana daitezke : 

1 . Zuzeneko eragina . X eta Y ezik ereduko aldagai guztiak 

31 . Donat un conjunt de variables, estructurat a través de 

la teoría segons un ordre causal, i en terminología presa del 

econbmetres, anomenem variables exbgenes les causes, i variables 

enddgenes els efects . 

Aquesta denominacíó correspon a la que coneixem del mètode 

experimental, on les causes són les variables independientes í 

els efects, les variables dependents . En l'ambit no experimental 

no és adequada aquesta nomenclatura ja que no tenim la garantia 

de la manipulació experimental duna variable per anomenar-la 

"independent" . (C . Viladrich Models d'ecuacions estructurals en 

recerca no experimental . 22-23 . or .) 

212

egonkor daudelarik X-en aldaketaren bati Y-ren aldaketa 

darraionen X aldagaiak Y-n zuzeneko eragina izango du . 

Graf ikoki : 

X - Y 

2 . Zeharkako eragina . X-en eragina Y-rekiko beste 

aldagairen bitartez ematen denean . Ikus dezagun : 

X z - Y 

Honelako kasuetan aldagai bitartekaría(k) kontrolatuz X-en 

eragina Y-rekiko desagertuko litzateke . Baliteke ere aldagaien 

arteko eraginak zuzenak eta zeharkakoak batera izatea . Funtsean 

horiek dira interesatzan zaizkigun erlazioak . 

Badira izan nahasgarriak izan daitezkeen erlazioak, 

esaterako kontrolatzen ez dugun aldagai batek beste bi aldagai 

diferenteetan eragiten duenean azkenengo bi horiek erlazionaturik 

daudela pentsa genezake ; izan ere matematikoki horrela beha bait 

daiteke . Halaz ere horrelako kasuetan ezin esan X-ek Y-n eragiten 

duenik ez zuzenean ez eta zeharka ere . Azkenik kanpo-aldagaien 

arteko koerlazioak, handiak direnean barne-aldagaietan eragin 

hutsalak sor ditzateke . 

Visauta-k (1985) honela definitu zituen holako analisiak 

gauzatu ahal izateko bete behar diren baldintzak : 

213

1 . Aldagai-sistema itxiak edo osoak . Holako sistemetan 

menpeko aldagaiak beste aldagiek zeharo definitzen 

dutela suposatu behar dugu baina, gure zientziatan 

ezinezkoa ohi denez, sistemari errore-terminoa, 

funtsezko aldagaiekiko koerlaziorik ez duena, erantsi 

behar diogu . 

2 . Norabide bakarrekoa behar du . Hau da aldagaien arteko 

erlazioak asimetrikoak direnean ezin onartu bi 

aldagaiak batera elkarren ondorioa eta sorburua 

direnik . Honetan gure azterlanetan denboraren jarioak 

agindutako norabideari lotuko gatzaizkio, hots, 

haserako aldagia askeak besteak baino lehenago sortuak 

izango lirateke . 

3 . Lerrotasuna . Aiaagaiak lotzen dituen erlazioak lerro- 

ekuazioei dagozkiela esan nahi du . 

4 . Gehikortasuna . Aldagaien arteko erlazioak 

gehikortasunean oinarriturik izateak aldagaien arteko 

eraginak gehikorrak direla esan nahi du . 

5 . Tarte-eskalako neurriak . Honako hau Psikologian 

ohizko arazoa da, zoritxarrez erabiltzen ditugun 

neurriak ez dira, kasu askotan, orden-mailakoak 

izatera ailegatzen . Dena den gure kasuan, itaun 

gehienko erantzun-eskalak laburrak izanagatik, 

erabilitako item kopurua kontutan harturik eta 

214

aldagaien izaera dela eta tarte-eskalako neurritzat jo 

ditzakegu . 

6 . Erroreen arteko koerlazio eza . Ez dago erroreen 

arteko koerlaziorik onartzerik, holako koerlazioren 

bat susmatzekotan gure ereduan aldagairen bat falta 

dugula pentsatu beharko genuke . Honela esango 

genezake : 

Non u i 

ruixi = o r uíu j = o 

barne-aldagaiei dagozkien errore-terminoak dira 

eta xi kanpo-aldagaiak diren . 

Hauek dira, bada, path analisia erabili ahal izateko 

betebeharreko baldintzak . Gure ustez gure ereduan esaniko 

baldintzak betetzen aira eta arrazoiak honakoak izango lirateke : 

a . 

Hizkuntzaren ikaskuntza denboraren jarioan norabide 

bakarrekoa da . Ikaskuntza eta ahozko erabilpenaren 

artean bi momentu bereizi ditzakegu ; bat barneko- 

mintzaira agertu artean, non kanpoko erabilpenak 

funtsezko eta nahitanahiezko eragina izaten duen 

(Vygotski) ; eta, bi, behin barne-hizkuntza finkatu eta 

gero, non horrek ahozko erabilpenean eragin jakin bat, 

agian ez funtsezkoa, izango duen . 

b . Ikuspegi batetik gure eredua, eredu osoa izan bait 

daiteke . Darabilzkigun aldagaiek zeharo defini 

215

dezakete ahozko hizkuntz-portaera baldin eta 

elebidunengan hizkuntz-ukipen egoeran portaera hori 

zorizkotzat jotzen badugu . Hau da egoera guztiz 

orekatu batean hizkuntzaren aukera norbanakoaren, 

elebidunaren, esku balego faktore horiek zeharo 

azalduko lukete ahozko jokabidea (hizkuntzarekiko 

joera) . 

Path analísia erabili ahal izateko ereduak norabide 

bakarrekoa behar du izan . Hau da eragile/eragínda motako eredua 

suposatzen dugunean eta ezinbestean, sorburutik ondoriorantzako 

norabidea baino ez da posible . 

Horratio teoria, ereduaren sorburua izango da eta ez 

besterik . Gure kasuan Vygotski, Txepetx eta Txillardegiren 

ekarpenak jorratuz, besteak beste, hizkuntz-gutxiagotuarekiko 

eredu psikologiko oso bat eraiki nahi izan dugu . Osoa eta era 

berean sinplea, hiztunaren, norbanakoaren, hizkuntz-portaera azal 

dezakeena hain zuzen ere . 

Aipatu teorien arabera ezartzen ditugun funtsezko 

suposizioak honako hauek izango lirateke : 

1 . Elebidunek, edozein motako izanda ere, beste edozein 

hiztunek bezala beren haurtzaroan barne-mintzaira 

sortu, bereganatu dute . Elebidunongan hitzezko 

pentsamendua barne-hizkuntza batean bestean baino 

gehiago islada daitekela uste dugu . Zuzenean 

gertakizun hori behagarri ez bada ere, zeharka neur 

216

dezakegu hizkuntza bat edo bestea zenbatean eta nola 

erabiltzen den . Barne-hizkuntzak, beste alderditik, 

hizkuntzaren hautemate berezi bat adieraziko luke ; 

berez ez dagokio hizkuntzaren ohizko ikaskuntza 

formalari, subjektuen sakoneko egitura psikologikoetan 

erroturik dago eta, hortaz, egitura horien 

agerraldietan antzeman daiteke . 

2 . Barne-hizkuntza bat dutelarik, haurtzaroan bizi 

izaniko hizkuntz-ingurumenak eta erabilpenak 

ekarritakoa izango da . 

3 . Hitzezko portaera gehienbat gizarte mailako portaera 

delarik, elebidunen artean hizkuntza bat edo bestea 

erabiltzeko joera ezberdinak eman daitezke . Hitzezko 

portaera errotik giza-talde mailako portaera 

izanagatik subjektuen hitzezko jokabidea ezdasoilik 

giza-taldearen ondorioa, subjektuarean beraren 

ezaugarri berarizkoek ere eragiten bait dute . 

4 . Hizkuntz-ukipeneko ingurumen zeharo elebidun eta 

orekatu batean, zeina ezinezkoa den, baldintza 

berdineko hizkuntz-egoeratan, subjektuari berari 

dagozkion berarizko ezaugarriek, erabiliko duen 

hizkuntza definituko dute . Gutxienez elebidunak diren 

hiztun moeta horien kasuan, hizkuntza batekiko edo 

bestearekiko joera antzeman dezakegulakoan gaude, 

baldin eta hizkuntz-portaeran eragiten duten aldagai 

sozialak egoera batetik bestera egonkor mantentzen 

217

adira . 

Horiek horrela guk bildutako datuez baliaturik bi eredu 

diferente proposatzen ditugu . Bereizketa mintzairaren garapenean 

bertan ematen dena izango litzateke ; haserako momentua adimen- 

aurreko mintzaírari eta hitzik gabeko pentsamenduarí dagokio . 

Gero "psikologia sinple" dei genezakeen aldiunea 

dator, . . . / . . . haurrak gorputzaren ezaugarri fisiko eta 

ingurumeneko objektuekin esperimentatzen du, ikasitakoa 

herraminten erabilpenerako erabiltzen du : sortzear dagoen adimen- 

praktikoaren hasera . 

Unealdi hau mintzairaren garapenean zeharo definiturik dago . 

Forma eta gramatika-egituren erabilpen egokian antzematen da, 

haien oínarrizko buruketa logikoak ulertu aurretik haín zuzen 

ere . . . ./ . . . Hizkuntzaren sintaxia pentsamenduarena baino 

lehenago menperatzen du . 

Hirugarren unealdian haurrak hatzamarrez zenbatzen du, arau 

mnemonikoak erabiltzen ditu, e .a . ; Mintzairaren garapenean 

unealdi egozentrikoari dagokio . 

Laugarren unealdia "barne-hazkundearena" deitzen dugu . 

Kanpo-eragiketa barne-eragiketa bilakatzendaetaaldaketa sakona 

ematendaprozesuan . Haurrak buru barnean zenbatzendu,"oroimen 

logikoa" erabiltzenhastenda,hauda,berarizko erlazioaketa 

ikur barneraturikoak erabiltzen ditu bere eragiketetan . 

218

Hizkuntzaren qarapenean barne-mintzairaren, hotsik gabeko 

mintzairaren, azken unealdia da . . . ./ . . . Barne-mintzaíra, 

formalkí, osohurbildabilkiokekanpo-mintzairari,aregehiago 

beraizandaitekeere, . . ./ . . . Ezdaqobarneetakanpo-portaeren 

arteko bereiz-muga zehatzik, elkarri eraaiten diote . 32 

Vygotski-ren hitzetan agertu dugu gure ustez gertatzen dena, 

baina gure kasuan ñabardura batekin, elebitasunari dagokiona 

alegia . Hizkuntz-ukipen egoeran subjektuen barne-hizkuntza bata, 

bestea edo agian biak (?) izan daitezke, edonolaz garapenaren 

prozesuan egonkorragoak izango dira . 

Analisi honetarako 11 aldagai aukeratuz haien koerlazio 

matrizea erabili dugu LISREL VI programaren bitartez aztertzeko . 

Aldagaiak honako hauek izan dira : 

Barne-aldagaiak : 

1 . Euskararen ageriko erabilpena (Y 1 ) 

2 . Euskararen barne-erabilpena (Y2 ) 

3 . Euskararen baliagarritasuna (Y,) 

Kanpo-askeak : 

1 . Euskararekiko atxekimendua (X 1 ) 

2 . Norberaren hizkuntz-gaitasuna (X,) 

3 . Hizkuntzaren hiztuna izaten emandako denbora ( adina) (X3 ) 

4 . Jokabide intentzioa euskararekiko (X 4 ) 

5 . Norberaren euskarari buruzko balorazioa (X 5 ) 

32 . Lev S . Vygotski Mintzaira eta Pentsamendua (75 .-76 .or . 

guk euskaratu eta azpimarraturik .) 

219

6 . Ezaguerak . Gertueneko hizkuntz-giroaren kalitatea (X6 ) 

7 . Ezaguerak . Inguruneko hizkuntz-giroaren kalitatea (X.) 

8 . Euskararen egoerari buruzko hautematea (X8 ) 

Proposaturiko Path Diagrametan ( XXVIII . eta XXIX . Irudiak) 

denboraren jarioan aipaturiko bi momentuak ikus daitezke . 

Lehenengo momentua Erregresio Anizkoitzaren (STEPWISE) bitartez 

egin dugu, hortaz agertzen diren pisuak koefiziente 

estandarizatuak baino ez dira . Horretan Determinazio koefizientea 

(R2 ) aldagai endogenoaren aldakortasun-azaldutakoaren 

portzentaitzat jo dezakegu . Gure datuen arauera kanpo-aldagaiek 

barne-hizkuntzaren bariantzaren bi heren azaltzen dute . 

Euskararen ageriko erabilpena deritzan aldagaiak zehazten 

du hein handi batean barne-hizkuntza . Honela esango genuke ; 

subjektuaren haserako hizkuntz-garapenean ingurumenean erabiltzen 

den hizkuntza barne-hizkuntzaren oinarria da, bereziki denboraren 

jarioan eraginkor eta iraunkorki erabiltzen bada . 

Bigarren momentuaz hitz egiterakoan gure subjektuak 

euskaldunak eta hiztun garatuak direla gogorarazi nahi dugu 

berriro ere . Euskara erabat finkaturik dutenez barne-hizkuntzak 

definitzen du neurri handi batean euskararen ageriko erabilpena 

eta, era berean hizkuntzaren baliagarritasunean eragiten du ere . 

Ereduaren garapenari ekin baino lehen oinarrizko aldagaien 

zorroztasuna eta asimetría aztertuko dugu normaltasunarí atxeki 

zaizkionjakin ahal izateko . 

220

48 . Taula : Zorroztasuna, Asimetria eta laginen tamaina . 

Aldagaiak 

EUSKARAREKIKO 

ATXEKIMENDUA 

NORBERAREN 

HIZKUNTZ 

GAI TASUNA 

1 .988ean duen 

ADINA . 

Hiztun-denbora 

Euskararekiko 

jokabideintentzioa 

Norberaren 

euskarari 

balorazioa . 

Ezaguerak : 

GERTUKOENEKO 

hizkuntzkalitatea 

Euskararen 

Baliagarritasu 

BARNE-HIZKUNTZ 

EUSKARAREN 

AGERIKO 

ERABILPENA 

EUSKALDUNEN 

estereotipoa 

Erdaldunen 

Estereotipoa 

Gaztelaniaren 

Diferentzial 

Semantikoa 

ZORROZTASUNA 

DURANGO-IURRETA ZORROAGA 

05 

- .92 

- .62 

- .28 

- .40 

- .44 

Ezaguerak : 

INGURUKOENEKO .01 

Hizkuntzkalitatea 

Euskararen 

egoera . 

Hautematea 

- .28 

2 .07 

- .95 

- .10 

.23 

.67 

ASIMETRIA 

.00 

.08 

.65 

- .27 

- .15 

- .23 

- .20 

141 

141 

141 

141 

141 

141 

140 

141 

- .24 1411 3 .36 

.08 1411 3 .43 

i 

- .35 140 

- .40 141 

- .19 .00 141 

Euskararekiko 

Diferentzial 1 .84 - .85 141¡ 

Semantikoa 

221 

ZORROZTASUNA 

- .44 

96 .32 

5 .80 

- .34 

2 .13 

85 .71 

- .78 

15 

ASIMETRIA 

.24 

9 .05 

2 .46 

.11 

.31 

8 .34 

- .04 

- .18 

.58 

1 .77 

.50 .70 

N 

133 

133 

133 

133 

133 

133 

133 

133 

133 

133 

133 

- .35 - .16 133 

- .21 - .18 133 

lIkastadinen 

arteko -1 .56 .31 133 

kendura

HIZKUNTZA GUTXIAGOTUAREN ERABILPENA . 

PATH DIAGRAMAK 

LEHENENGOMOMENTUA . Erregresio Analisia (STEPWISE) 

R Z = 0 .8672 R2 = 0 .7429 (doitua) 

Diagraman agertzen diren "y" erregresio analisi anizkoitzaren pisu estandarizatuak dira . 

XXVIII . Irudia : Path diagrama . Hizkuntz-erabilpena, leherengo momentua . 

BIGARREN MOMENTUA . LISREL VI (MAXIMUM LIKELIHOOD) Ebazpen estandarizatua . 

Egitura-ekuazioen Determinazio Koefizientea 0 .634 ; x2 = 8.87 (p=0 .714) 

12 

G .F .I . = 0 .989 (datuekiko doitasun indizea ; egokituz gero G .F .I . = 0 .938) 

0 1 4 = 0 .461 ; 023 = -0 .405 ; 024 = 0 .453 ; 023 = 0 .538 ; 056 = 0 .645 

XXIX . Irudia : Path diagrama . Hizkuntz-erabilpena, bigarren momentua . 

222

EREDUAREN IDENTIFIKAZIOA : 

Darabilgun aldagai kopurua, lehen esan dugunez, llkoa da . 

Horretan oinarriturik ditugun informazio unitate-kopurua kalkula 

dezakegu, honela hain zuzen ere : 

n (n-1) _ 11 . 10 = 55 

2 2 

n aldagai kopurua delarik . 

Estimatu behar ditugun parametroak ondorengoak dira : 

12 Gamma . Kanpo-aldagaiek barne-aldagaiekiko path 

koefizienteak . 

3 Beta . Kanpo-aldagaien arteko eragin-koefizienteak . 

28 Phi . Kanpo-aldagaien arteko koerlazioak . 

Guztira 15 path koefiziente eta 28 kobariantza estimatu 

behar ditugunez libertade-graduak honela kalkulatuko ditugu : 

Informazio unitate-kopurua - estimatu beharreko parametro kopurua = 55 - 33 

Hau da, eredu honetarako 12 libertade gradu kalkulatu 

ditugunez, gure eredua gain-identifikaturik dago . Horrek 

adierazten du zenbait informazio soberan daukagu eta ebazpen bat 

baino gehiago egon daitekela . 

Arazoa kanpo-aldagaien arteko kobariantzietan egon liteke ; 

halaz ere errealitatean gertatzen denari ahalik eta estuen 

lotzeagatik guztiak mantentzea erabaki dugu . 

223

koerlazioak . 

r 12 = cp 12 = 0 .005 

r 13 = k13 = 

r14 = ~14 = 

r15 = (515 = 

r16 = (~16 = 

r 17 = (~17 = 

r18 = 418 = 

0 .346 

0 .461 

0 .208 

0 .184 

0 . 184 

0 .179 

r45 = l~45 = 0 . 3 3 8 

-r46 = l~46 = 0 . 210 

r47 = (547 = 0 . 19 6 

r48 = ~48 = 0 .210 

ERATORRITAKO EKUAZIOAK : 

Lehenengo ekuazio-sistema : Kanpo-aldagaien arteko 

r 23 = 4)23 - -0 . 405 

r24 - 4)24 = 

r25 = 4)25 = 

r26 = 4)26 = 

r27 = 4)27 = 

r28 = 4)28 = 

0 .262 

0 .453 

0 .343 

0 . 5 3 8 

0 .036 

r56 = 4)56 = 0 .202 

r57 = ~57 = 0 .247 

r 58 = 4)58 = 0 .292 

224 

r34 = `)34 = - 0 .007 

r35 - 4)35 = - 0 . 101 

r36 = 4)36 = - 0 .057 

r 37 - T37 - - 0 .166 

r38 = 4)38 = 

r67 = 4)67 = 

r6s = ~68 - 

0 .201 

0 .645 

0 .111 

r78 = ~78 = 0 .053

Lehen esan dugunez subjektuaren hizkuntz-garapenari atxekiz 

eredua bi momentu diferentetan aztertzen dugu . Lehendabiziko 

momentuan Barne-aldagaia barne-hizkuntza izango litzateke . 

Erregresio anizkoitzeko eredu honetan 33 gure interpretazioaren 

arauera barne-hizkuntza, batez ere, euskararen ageríko 

erabilpenaren ondorioa izango litzateke . Hau da, haurtzaroan 

zenbait urtez (hiztun emandako denbora) etengabe eta iraunkorki 

(euskararekiko atxekimendua) bizi izandako hizkuntza subjektuaren 

barne-hizkuntzaren oinarría ízango da . 

Barne-hizkuntzaren arauera subjektuen hizkuntz-portaera 

eraginkorki bereiz daiteke . Barne-hizkuntzak, esan dugu lehen, 

hizkuntzari buruzko hautemate berezia suposatzen du, ez da, berez 

hizkuntz-gaitasuna, zuzenean subjektuaren hizkuntz-garapenari 

dagokion ondorioa baizik . 

Bigarren momentuko eredua aztertzerakoan bi multzo 

diferentetan egingo dugu . Lehendabizi barne-aldagaien artean 

osatzen dena eta gero kanpo-aldagai eta barne-aldagaien artekoa . 

Lehenengo multzo horretan eragilerik esanguratsuena barne- 

hizkuntza bera izango litzateke ; aldagai horrek ageriko 

erabilpenaren ia ia bi herenak definituko bait lituzke . 

Are gehiago, aldagia horrek berorrek, neurri apalean baina, 

euskararen baliagarritasunean eragingo luke . Zenbait kasutan 

gizarteak baino hiztunak, elebidunak berak, finkatzen bait du 

33 . Analisi horretarako aldagai guztiak kontutan hartzen bagenituen ere, 

pausoz pausokako (STEPWISE) prozedura erabiliaz scilik hiru sartzen dira 

esanguratsuki . 

227

hizkuntzaren baliagarritasuna, eta hortik, neurri txiki batean 

izanagatik, ageriko erabilpena . 

Hau da benetako euskaldunen artean gertatzen dena ; zenbat 

eta euskaldunago ( barne-hizkuntza euskara denean),orduan eta 

euskararen baliagarritasuna eta euskararen ageriko erabilpena 

handiagoak izango dira . 

Jatorrizko euskaldunen artean funtsean euskararen ageriko 

erabilpena faktore objektiboek eragindakoa da : Norberaren 

hizkuntz-garapen~a (barne-hizkuntza eta adina), 

gizabanakoarengan ik gertuenekoen hizkuntz-ezagutza, 

hizkuntzarekiko jokabide intentzioa eta euskararen 

baliagarritasuna (instrumentalitatea) . 

Motibapena, atxekimendua, jarrerak, euskarari buruzko 

balorazioa, euskararen egoerari buruzko balorazioa, e .a . aldagai 

multzo horrek ez du zuzenean esanguratsuki ageriko erabilpenean 

eragiten, horien eragina barne-hizkuntza eta hizkuntzaren 

baliagarritasunaren bitartez gauzatzen bait da . 

Planteiamendu horri jarraituz eta Durango-Iurretako datuak 

erabiliaz gure eredua datuei doitzen zaiela ikus dezakegu . 

Egitura-ekuazicen koefizientea oso ona ez bada ere (0 .634) 

aztertzen duguna, hitzezko jokabidea, kontutan harturik 

nahikotzat jo dezakegu . 

Doitasun Indizea (G .F .I .), beste aldetik, zero eta baten 

228

arteko baliaok hartzen dituena (0 .989) ona dela eman dezakegu . 

Orohar eredua datuei egoki dagokielarik onargarria dela uste 

dugu . 

49 . Taula : Parametro esanguratsuak . Eragin adíerazgarriak . 

Eragilea Eraginda IStudent-en t 

i 

Adierazgarritasuna PARAMETROA 

BARNE- Ageriko 

HIZKUNTZA erabilpena 11 .760 

* * 

Euskararen Ageriko 

balíagarrí . erabilpena 1 .986 

Euskararek . Barneatxekimend 

. hizkuntza 

4 .891 

Adina Barne-hizk . 4 .835 

Jokabide- Barne- 

Intentzioa Hizkuntza 3 .820 

Euskararen Barnebalorazíoa 

Hizkuntza 3 .058 

Euskararen Euskararen 

balorazioa Baliagarri . 2 .736 

Goiko taulan agertutakoaren arauera, Euskararen ageriko 

erabilpenean eragiten duten aldagaien artean bost izango lirateke 

adíerazgarriak : barne-hizkuntza, adina, euskararekiko 

atxekimendua, norberaren euskararen balorazioa eta euskararekiko 

jokabide-intentzioa . 

Orain artean azterturiko eredua hiztun garatueí dagokiela 

esan dezakegu . Hau da, ia hiztun guztiak eskolak aaztelaniaz 

34 

Taula honetan agertzen dira soilik estatistikoki suertatau diren 

eragin esanguratsuak . * eta * * ikurrek, hurrenez hurren, a = 0 .05 eta a = 

0 .01 adierazgarritasun-indizeak baino txikiagoak direla adierazten dute . 

229 

* 

• * 

• * 

• * 

• * 

• * 

34 

7, 1 

T 23 

T :4 

T35

hartu arren, haien kultur-hizkuntza gaztelania izanagatik 

hizkuntz-garapenaren haserako urteak gehienbat euskaraz eta haien 

bizitzaren urte gehienak euskaran eman dituzten subjektuei 

dagonkiena . 

Durango- Iurretako gehienak elebidunak direlarik gehienak 

jatorrizko euskaldunak dira, bi hizkuntzetan hiztun garatuak 

baina soilik gaztelanian eskolatuak . Horratio euskararan kasuan 

egiten dugun bereizketa hiztun garatua/hiztun landua . 

Zorroagako laginan ordea, hiztun askok ez du oraindik 

hizkuntz-garapena guztiz burutu nahiz haietariko asko euskaran 

eskolatuak izan . Nolabait euskaldunak izanda ere euskara ikasten 

arí dírela esan dezakegu . Horrelako hiztunak hiztun landuak izaki 

ez lirateke hiztun garatuak izango . 

Horiek horrela eredu teoriko bera erabiliaz horrelako kasuan 

beste era batera planteiatu beharra dago . Kasu honetan tarteko 

eredu bat edo, euskaldunak izanik, ikasten arí direnen eredua 

izango litzateke . Eredu horretarako hiztun garatuen ereduan 

erabili ditugun aldagai eta prozedura berdinak erabiliko ditugu 

baina hizkuntz-garapen egoerari egokituz . Ikus dezagun : 

230

EREDUAREN IDENTIFIKAZIOA : 

Aurreko ereduaren kasuan egin dugun bezala honetan 

idetifikazioaren arazoa aztertuko dugu . Ez dugu ekuazio sistema 

osoaren garapena egingo . Hori horrela eredu honetan informazio 

unitateen kopurua : 

n (n-1) = 11 . 10 = 55 

2 2 

n aldagai kopurua delarik . 

Estimatu behar ditugun parametroak ondorengoak dira : 

14 Gamma . Kanpo-aldagaiek barne-aldagaiekiko path 

koefizienteak . 

3 Beta . Kanpo-aldagaien arteko eragin-koefizienteak . 

28 Phi . Kanpo-aldagaien arteko koerlazioak . 

Guztira 17 path koefiziente eta 28 kobariantza estimatu 

behar ditugunez libertade-graduak honela kalkulatuko ditugu : 

Informazio unitate-kopurua - estimatu beharreko parametro kopurua = 55 - 35 

Hau da, eredu honetarako 10 libertade gradu kalkulatu 

ditugunez, eredu hau, lehen bezala, gain-identifikaturík dago . 

Egitura-ekuazioen koefizíentea txikiagoa da baina doitasun 

indízea aurreko ereduarena baino hobea . 

232

Beste aldetik esanguratsuak suertatu diren parametroak 

hurrengo taulan ikus daitezke . 

50 . Taula : Parametro esanguratsuak . Eragin adierazgarriak . 

Eragilea Eraginda Student-en t Adierazgarritasuna PARAMETROA 

Ageriko Barneerabilpena 

hzikuntza 8 .012 * * 31 1 


baliagarri . erabilpena 4 .602 * * 13 13 

t 

Euskararen Barnebalíagarri 

. hizkuntza 4 .804 * * 13, 

Euskararek . Ageriko 

atxekimend . erabilpena 3 .164 

Hizkuntz- Ageriko 

kalitatea3 erabilpena 

2 .311 


balorazioa erabilpena 3 .041 

Hizkuntz Barnekalitatea3 

hizkuntza 

5 .031 

Euskararek . Euskararen 

Atxekime .nd . balia,arri 3 .041 

Eredu batetik besterako aldaketak behatuz ondorengoak 

azpimarratuko genuke : 

1 . Barne-aldagaien arteko erlazioak : 

1 .1 . Hiztun garatuen artean euskararen ageriko 

erabiipena (Y 1 ) gehienbat barne-hizkuntza ( Y,) eta 

euskararen baliagarrítasuna (Y_) aldagaien ondorioa 

zelarik, kasu honetan kanpo-aldagaien ondorioa da . 

Soilik Euskararen baliagarrítasuna barne-adagaiak 

eragiten du zuzenean euskararen ageriko erabilpenean . 

233 

* * 

* z 

* * 

T 11 

T 1 7 

T15 

T3 

7- 31

1 .2 . Hiztun landuen (eta garatu gabeko) artean barne- 

hizkuntza (Y 2 ) qehienbat beste barne-aldagaien ondorioa 

da . Euskararen baliagarritasunak (Y 3 ) zuzenean eta 

zeharka eragiten du barne-hizkuntzan . Hiztun garatuen 

artean, ostera, kontrakoa ikusten genuen, barne- 

hizkuntzak euskararen erabilgarritasunean eragiten 

zuela alegia . 

Eredu honetan aipagarriena kanpo-aldagiaiek euskararen 

ageriko erabilpenean (Y 1 ) duten eragin zuzena izango litzateke . 

Hiztun horiek gizartearen hizkuntz-egoerarekiko hiztun 

garatuak baino menpekotasun handiago erakusten dute . Arestian 

esaten genuenez (210 . or .) giza-taldeak ezartzen ditu hizkuntz- 

garapeneko baldintzak, bizitasun etnolinguistikoa gizartearen 

esku dago eta hiztunek horren arauerako hizkuntz-jokabidea 

erakusten dute . 

234

AZKEN GOGOETAK 

6 

Hemen patuak jarri dit muga, 

hau nire kezka eta ardura! 

kale hauetan egin behar dut 

amodio eta guda, 

nire pozaren freskura, 

nire negarraren ura 

udazkena eta uda, 

hiri honetan oin urte batzu 

etorri nintzen mundura 

gero denborak estutu egin du 

berarekiko lotura .

Lan honen orrialdean zehar hizkuntz-portaera gertakari 

sozialtzat hartu dugu ; hizkuntz-ikaskuntza, hizkuntzarekiko 

atxekimendua edota hizkuntz-garapena ordea, norbanakoari 

dagozkion gertakariak direlarik . 

Gizarte elebidunetan, ikusi dugunez, ematen diren hizkuntz- 

egoerak ugari eta kontrajarriak izan daitezke . Hizkuntzen arteko 

ukipen egoera ematen denean ere egoera jakin batí dagozkion 

ezaugarriak zehaztu behar ditugu . Izan ere, batetik bestera izan 

daitezkeen aldaketak erabakikorrak izan bait daitezke . 

Hizkuntza gutxiagotuaren erabilpenaz hitz egiterakoan bi 

maila diferentetan mintzatu gara : gizarte mailakoarena eta 

norbanakoarena . Gizarte mailako hizkuntza gutxiagotuaren 

erabilpena eqoerarenaldagai oblektiboek mugatuada ; hizkuntza 

gutxiagotuaren nizitasun etnolinguistikoa zein den ] akinik, eta 

bereziki hizkuntz-egoeraren aldagai demo 1 inguistikoak ezaguturik 

hizkuntza gutxiagotuaren erabilpen sozialaren mugak zeintzu diren 

jakin ditzakegu . 

Portaeraren azterketa normal tasunaren parametroetatik egiten 

badugu norbanakoaren jokabidea egoerarekiko moldatzailea dela 

onartu behar dugu ezinbestean . Subjektuak ezin dezake bere 

isolamendutik egoera bere osotasunean aldatu, aldatzeko joera 

erakutsi badezake ere gehienetan bere portaera egoerari egokitzen 

zaio . Horregatik norbanakoaren hizkuntza gutxiagotuaren 

erabilpenak erabilpen sozialaren isladapena behar du izan . 

Subjektuari ezin diezaiokegu egoerarekiko portaera desegokia eska 

236

ere baitan kontraesanak sortu gabe . Norberaren hizkuntza 

gutxiagotuaren erabilpenak erabilpen sozialak ezarririko mugak 

hausten baditu gizartearen aurrean portaera ez-moldatzailearen 

-arbuiagarriaren- eremuan sartzen da . 

Gure aburuz testuingurua funtsezkoa delarik hizkuntza 

gutxiagotuaren erabilpena bi maila diferente horietan aztertu 

behar da ; zein bere aldetik eta erkaketak egiterakoan biak 

kontutan hartu behar ditugu . 

Egoerarekiko subjektuen portaera moldatzaileak zorigaiztoko 

hizkuntz-egoerari iraunarazten dio eta honek ezinbestean 

hizkuntza gutxiagotuaren desagerpena dakar . Ikuspegi honetatik 

hizkuntza gutxiagotuaren iraupenak subjektuengandik portaera ez 

moldatzaileak eskatzen ditu . 

Horratio borondate oneko zenbait euskaltzalek jaurtikitako 

euskaldunon axolagabekaeriari buruzko epaia funtsagabekoa da . Are 

gehiago, euskaldun gehienen hizkuntz portaera euskararen aldekoa 

da, erabilpen sozialak dituen mugak hausten bait dituzte harik 

eta portaera ez-moldatzaileen eremuan sartu arte . 

Horra hor gurpil zoroaren bi alderdi : joaniko hamarkaden 

euskararen gorakada zeina norbanakoaren hizkuntz-portaeran 

oinarritu zen, eta gaurko hizkuntz-erabilpen soziala edo 

hizkuntz-egokipena non gehiengoaren gizarteak norbanakoaren 

hizkuntza gutxiagotuaren erabilpenari muga estuak ezartzen 

zaizkion . 

237

IIIZKUNrZA ETA PENTSAMENDUAREN AR I EKO ERLAZIOAK 

Mintzaira eta Pentsamendua elkar eraginda daudela gartsuki 

defendatzen dugu . Vigotsky-k esandakoari lotzen gatzaizkio eta 

elebidunongan antzeman daitekelakoan gaude . 

Dena den Juan Mayor Sánchez-ek (1980) 35 honi lotuta 

idatzikoari oso interesgarri deritzogu, bereziki lan horretan 

agertu zituen taulei . Ikus dezagun . 

Venn-en diagramak erabiliaz Mintzaira eta Pentsamenduaren 

arteko erlazioak bost era diferentetan ager daitezke : 

P M p 

P1^ M =M=P 

pc=M 

M C P 

1 2 

4> 

p " M p p 

P1") M =M P1^1 M =P p , M =x 

P M PCM P~M 

Mc-p M5IP M~ P 

XXXI . Irudia : Mintzaira eta Pentsamenduaren arteko erlazioak . 

Venn-en diagramak . 

35 

Mayor Sánchez, J . Pensa .m,ento y Lenguaje . ?sicología General TI, 2 . 

liburukia 288 .-289 . or . 

238 

s 

3 4 5

Hortik abiatuta ondorengo bost proposamen hauek egin 

ditzakegu : 

a) Pentsamendu eta Mintzairaren arteko bateratasuna 

-identitatea - . Diagraman lehenengo egoera . 

b) Pentsamendu eta Mintzairaren arteko erabateko 

bereiztasuna -esklusioa - . Diagramako bigarren egoera . 

c) Mintzaira Pentsamenduari dagokio, Pentsamenduaren 

azpimultzo bat da . Hirugarren egoera . 

d) Pentsamendua Mintzairari dagokio, Mintzairaren 

azpimultzo bat da . Diagraman laugarren egoera . 

eta e) Mintzaira eta Pentsamenduaren arteko ebakidura -X- ; 

dezakegu : 

bati zein besteari dagokiona, Mintzaira eta 

Pentsamenduaren alderdi batzuk elkarrekiko lotura 

gabekoak direlarik . Diagramako boskarren egoera . 

Honela boskarren proposamenari atxekiz ondorengoa esan 

1 . Mintzairaren zerbait Pentsamenduari dagokio . 

2 . Pentsamenduaren zerbait Mintzairari dagokio . 

3 . Mintzairaren zerbait EZ dagokio Pentsamenduari . 

4 . Pentsaamenduaren zerbait EZ dagokio Mintzairari . 

Pertsona batengan bi hizkuntza erroturik daudenean, 

elebiduna denean eta berorren haserako hizkuntz-gara pena zein 

hizkuntzatan eman den ezagutzen dugunean, pertsona horren 

hizkuntz-portaeran barne-eragiketak zein hizkuntzatan egiten 

dituen edo mintzairarik gabeko funtzioak diren antzeman dezakegu . 

239

Jatorrizko euskaldunen artean honako hau entzun ohi da : Nik 

haurrei, ezezaguneei ere, beti euskaraz egiten diet, besterik ez 

zait ateraztzen . Haserraldietan, gaizki esaka paratzen denean, 

beti euskaraz, besterik ez daki eta . 

Euskaldunberrien artean, nortzu linguistikoki jatorrizko 

euskaldunen osagarriak diren, beste hauek entzun daitezke : 

Aspaldidaniko lagun erdaldunekin egun euskaldunak izan arren 

gaztelaniaz egiten dut, euskaraz ezin dezaket . Badira zenbait 

gauza gaztelaniaz esan behar ditudanak horrela pentsatzen 

ditudalako, finean gaztelania nere lehenengo hizkuntza da . 

Mintzaira, hizkuntza zehatzago, zenbait kasutan 

Pentsamenduaren euskarria dela froga daiteke . Hau da, hizkuntz- 

ukipeneko elebidunen artean Hizkuntzen eta Pentsamenduaren arteko 

erlazioak diferenteak dira bizi izaniko hizkuntz-garapenaren 

arauera . Elebidun tipologia bakoitzean hizkuntzen eta barne- 

eragiketen arteko erlazioak diferenteak dira . 

Dena den atal hau ilun dago oraindik . Ikerketa sakonak 

beharko liratek bai hizkuntz-ikaskuntzaren ikuspegitik zein 

hizkuntzen arteko funtzio banaketatik edo hizkuntz-garapenaren 

ikusmiratik elebidunongan . 

240

I IZKUNTZEN AR'I'EKO UKIPEN-EGOERA ETA NEURKETA 

Orohar izenburu horrek hizkuntz-egoera bat baino gehiago 

defini dezake baina Euskal Herriko bezalako gizarte elebidunetan 

hiztunen arteko nahasketari dagokiola esan dezakegu . Are 

zehatzago quztiok hizkuntza jakin bateko hiztunak direlarik haien 

arteko batzuk zeuntzuk besteen artean sakabanaturik banaka zein 

multzoka aurki daitezkeen, mota bateko edo besteko elebidunak 

dira . 

Besteak beste, elebidunen proportzioak, multzoen tamainak, 

hiztunen tipologiak eta -hizkuntz/hiztun- giza statusak hizkuntza 

gutxiagotuaren bizitasun etnolinguistikoa definituko dute . 

Hori horrela delarik berreskurapen prozesurako halako 

parametroak ezagutzeari oso garrantzitsu deritzogi . Arazoa ordea, 

ondorengoa da : zer eta nola neurtu . 

Egindako neurketaz kapitulu oso bat eskaini dugu eta nahikoa 

ez dela seguru gaude . Dena dela gure eritzia bateon bati interesa 

dakiolakoan laburbilduz ondorengoa esango genuke : 

- Populazío oso baten hizkuntz-gaítasuna f idagarritasun 

nahikoz ezagutzeko banakako frogak ezeinbestekoak dira . 

- Erabilpenaren neurketa galdesortaren bitartez giza- 

desioak, jarrerek eta antzerako aldagaiek eraginda 

dagoelarik zenbait kasutan neurketa alaboratua izango da . 

241

Gainera zein da neurtzen dugun erabilpena soziala ala 

norbanakoarena ? 

- Neurketa prozesuan erabilitako hizkuntzak eragiten du 

emaitzetan . Neurketa hizkuntza batean eta gero bestean 

egingo bagenu, neurgailuak baliokideak izanda ere, emaitzak 

ez lirateke bat etorriko, diferentziak tarteko taldeeetan 

bereziki estatistikoki adierazgarriak direlarik . Hizkuntzek 

bateko eta besteko hiztunak erabat bereizten dituzte 

galbahe gisa egiten dutelako ; gizarte elebidunetan benetako 

elebidunak besteengandik garbiki bereizten ditugularik . 

Metodorik eraginkorrena hizkuntza gutxiagtotuaren erabílpen 

soziala zeín norbanakoaren neurtzeko behaketa zuzenarena da . 

Metodologikoki garbiena, kontrolatuena . 

Galdesortaren bitartez egin daiteke ere baina horrek lan 

handia eta neurgailua metodologikoki oso landua eskatzen du . 

Hiztunen banaketa ezagutzeko zailtasun handirik gabe egin 

daiteke, are gehiago egin behar dela uste dugu . Baina orduan 

neurketaren helburuak funtsezko parametro demolinguistikoak 

ezagutzeko eta soilik horretareko izango litzateke . 

Horrela edozein neurketak duen errore-iturria gutxitu egiten 

da eta gure kontrolpean izango dugu . Prozedura bat hautatzekotan 

Katalunian hango Udal-Erroldarako erabiltzen dutena aukeratuko 

genuke . 

Neurketaz hitz egiterakcan zenbait kontzeptu argitu behar 

242

dugu, izan ere oso era nahasian erabili bait ditugu ; hizkuntz- 

ezagutza eta hizkuntz-jakite mailarena kasu . 

Zenbait kasutan esanahi berekotzat hartu ditugu, besteetan 

berriz diferenteak izango bailiran erabili ditugu . Une honetan 

diferenteak direla esango genuke . Zehatzena hizkuntz-jakite maila 

izango litzateke zabalena berriz, hizkuntz-ezagutza . Hizkuntza 

jakiteak oinarrizko hizkuntz-gaitasuna suposatzen duen bitartean 

hizkuntza ezagutzeak ez du halabeharrez suposatzen ezagutzen 

duena hiztuna denik . Hizkuntzaren kasuan jakituriak gaitasuna, 

ezaguera ere, berekin dakar . Ezagutzaren kasuan ostera, zenbait 

kasu berezietan bai besteetan ez, hortaz ezin esan dezakegu gauza 

bera ezagutzari buruz . 

HIZKUNTZAREN ERABILPENA ETA MOTIBAPENA GIZARTE 

ELEBIDUNETAN 

Hizkuntza gutxiagotuaren erabilpen sozialaz mintzo garenean 

ausazko gertakaritzat jo dugu, probabilitate-legeen menpean 

dagoena alegia . Atal honetan erabilpen soziala eta norbanakoaren 

erabilpenaren arteko erlazio kontrajarria oinarria delarik 

aurkeztu dugun eredu matematikoari eutsi nahi diogu . 

Hizkuntza gutxiagotuaren norbanakoaren erabilpena 

probabilitate-legeetatik at dagoela esaten badugu ez dago inongo 

kontraesanik . Norbanakoaren erabilpena batez ere eta bereziki 

norberaren hizkuntz-garapenaren ondorioa da . Hizkuntzarekiko 

243

erezko joerak definitzen du hein handi batean elebidunen 

hizkuntz-jokabidea . 

Zergatik euskararen aldeko jarrera baikorrak ikerketa 

askotan ez du esanguratsuki eragiten euskararen erabilpenean ? 

Zergatik motibapenak ez du esanguratsuki bereizten euskara maiz 

eta inoiz gutxitan erabiltzen dutenen artean ? 

Lehen zenbait arrazoi emanda gude, hala nola jarrera eta 

portaeraren arteko erlazioa, motibapenaren neurketa, e .a . Orain 

berriz beste galdera batzuk egingo genituzke . Zein da elebakarren 

artean haien hizkuntza bakarrarekiko jarrera eta motibapena ? 

Jarrera edo motibapenaren arauera hiztunen arteko diferentzia 

esanguratsuak aurkitu ote daitezke ? Zein puntutaraino bereiz 

daiteke elebakarrengan hizkuntza eta hiztuna ? 

Gure ustez objektu batekiko motibapenaz hitz egiten dugunean 

objektutik subjektuarenganako distantziak eragiten du . 

Subjektuentzat (motibapenaren) objektua zenbat eta nabarmenago 

haiekiko jarrera aldekoa zein kontrakoa orduan eta indartsuagoa 

izango da . 

Horiek horrela hizkuntza galtzear edo lortzear dutenengan 

ematen dira harekiko motibapen tasarik handienak . Holako kasuetan 

bigarren hizkuntza hori inoiz baino nabarmenagoa delako . Holako 

kasuetan, begi bistakoa beste aldetik, ez da ematen hizkuntz- 

erabilpenarik handiena . 

244

Ildo honetatik oso argigarria da J .M . Sánchez Carrión-ek 

hízkuntz-kontzientzíari buruz idatzitakoa . 36 

Berak esandakoetatik soilik gauza bat azpimarratuko dugu ; 

hízkuntz-kontzientziaren hasera hízkuntz-konturatzea dela alegia . 

Gure ustez hzkuntzarekiko motibapen eraginkorra izateko 

jatorrizko hiztunen artean hizkuntza horren hautemate 

erreflexiboa ezinbesteko baldintza da . 

HIZTUN GARATUAK / =TUN LANDUAK 

Gure ikerketarako aukeraturiko subjektuak direla eta beste 

bereizketa bat egin behar izan dugu . Bereizketa hori zein nolakoa 

den ulertu ahal izateko euskarak azkenengo urteetan bizi izandako 

bilakaera ezagutu behar da . 

Bilakaera horretatik bi momentu baino ez dugu aipatuko ; bat 

hirurogigarren hamarkadaren amaieran euskara batuaren sorrera 

eta, bi, azkenengo hamar urteetan Ikastola eta Euskal Eskolen 

mugimenduak izaniko aurrerakada . Lehenengo gertakariari 

alfabetatze eta euskalduntzearen aldeko mugimendu sendoa lotu 

behar zaio . 

Bilakaera horren arauera gure ikerketaren subjektuak bi 

multzotan bana ditzakegu, gazteak eta helduak . Gazteen artean 

asko izan dira euskararen ikaskuntzan eskolatuak izan direnak, 

36 

Un Futuro para nuestro Pasado . 64 ., 131 ., 132 . eta 133 . or . 

246

euskaraz ikasi dutelako edo eta euskara bera ikasi dutelako 

(euskaldunberriak) . 

Euskaldun gazte horiek euskara Eskolan, Komunikabideetan, 

Instituzioetan, e .a . haurtzaroan eta gaztaroan gutxienez ikusi 

ahal izan dute . Helduek berriz, salbuespenak salbuespen eskolak 

gaztelaniaz hartu behar zituzten, euskara bigarren mailako edo 

etxeko hizkuntza izatera barterturik geratzen zelarik . 

Dena den heldu horiek euskaldunak dira ; are gehiago 

gehieneak jatorrizko euskaldunak eta txikitan euskaldun hutsak . 

Gazteak bezain euskaldunak dira baina azken hauek, gehienak 

jatorrizko elebidunak edo elebidun goiztiarrak, bakan batzuk 

-euskaldunberriak- elebidun berantiarrak baina ia guztiak era 

batera edo bestera euskaran eskolatuak . 

Batzuen eta besteen garapena diferentea delarik jatorrizko 

euskaldun edadetuei hiztun garatuak esaten diegu eta besteei 

hiztun landuak . Termino hauek ez dira berez kontrajarriak ; izan 

litezke hiztun landuak eta garatuak, beste alderditik hori 

normaleena izango litzateke . Hiztun garatua eta ez-landua izatea 

egoera ez-normalaren zantzu bat da ; eta beste bat hiztun landua 

izatea hiztun garatua izan gabe . 

Taula batean argiago ikus ditzakegu hiztun landuen eta 

hiztun garatuen diferentziarik aipagarrienak : 

247

HIZTUN GARATUAK HIZTUN LANDUAK 

Jatorrizko euskaldunak Aldibereko elebidunak 

Elebidun goiztiarrak (E) Elebidun goiztiarrak (G) 

Nerabezaroko elebidunak Elebidun berantiarrak (G) 

(E) 

Euskaraz eskolatugabeak Asko euskaraz eskolatuak 

Jatorrizko ahozkotasuna Ahozkotasun nahasia 

Euskalkia Euskara Batua 

Kultur-hizkuntza : Kultur-hizkuntza : euskara, 

gaztelania (Diglosia) gaztelania edo biak . 

Horiek dira diferentzia batzuk, horrezaz gain eta, 

ikeretzeke egonagatik, híztun garatuak hiztun laduen aldean 

etorri handiagokoak direla esango genuke ; hizkuntz-baliabide 

gehiago eta erreztasun handiagoz erabiltzen dituztela uste dugu . 

ONDORIOAK 

Gizartearen eta Hiztunaren Hizkuntz-erabilpena Gizarte 

Elebidunetan izenburupeko Tesi honen amaieran lanaren aspektu aipagarrienak 

azpimarratu nahi genituzke . 

Hizkuntzen arteko ukipen egoeran hiztunaren jokabidea aztertzen dugunean 

ezin esan dezakegu bi edo hizkuntza gehiagoen arteko ukipenak gizarte mailan 

definituriko hizkuntzen arteko erlazioa hiztunengan berez ematen denik . 

Gertakari horien azterketarako metodoak egoerarekiko loturagabea behar du 

izan . Hizkuntz-egoerak, ukipenekoa edo berezia izanda ere, ez du berez 

aparteko ezagutza-metodorik eskatzen . Giza-zientzietan erabili ohi den 

metodologia nahikoa da gertakari horien berri emateko baina aukeratutako 

metodoaren ezaugarriak eta berezitasunak onartu behar dira azterketa emankorra 

izan dadin . 

Erabilitako teknikak eta prozedurak ezagutza-metodoari dagozkio . 

Teknikek edo eta prozedurek ezin dezakete berez errealitatea berreraiki . 

248

Suerta liteke zenbait tekniken bitartez azaldutakoa errealitatearekin bat ez 

etortzea, edo horrela behatutakoak errealitatearen alderdi bat azaldu gabe 

uztea . Dena den teknikek azaltzen dutena ez da errealitatea berez ; izan ere 

artefakto bat izan bait daiteke . Ildo honetatik neurketarako zein 

analisietarako lan honen zenbait proposamen aintzakotzat har daitezkelakoan 

gaude . 

Mundu zabaleko hizkuntzen arteko erlazio posibleen artean hizkuntzen 

arteko ukipena egoera multzo bat da besteengandik zenbait ezaugarrik 

bereizturik . Egoera horrek definitzen du bai gizarte mailako hizkuntz- 

erabilpena eta baita hiztunaren hizkuntz-portaeraren eremua ere . Hizkuntz- 

portaera norbanakoaren portaera den neurrian egoerarekiko moldatzailea da . 

Ikuspegi horretatik Gizarte-Psikologiak, Mintzairaren Psikologia 

Sozialak, Psikolinguistikak, Psikosoziolinguistikak eta orohar Psikologiak 

zeregin handiak dauzkate . Hizkuntzen arteko ukipen egoerak dituen 

berezitasunei helduz Psikologiak berezko betekizunak dituelakoan Ian honetan 

oso azaletik ikutu ditugun gaiak jorratzeke daude, hala nola : elebiduntasuna, 

here sorrera, garapena eta beste gertakari psikologikoekiko erlazioak ; 

elebidunen hizkuntz-portaera, hizkuntzen erabilpena ; mintzaira eta 

pentsamenduaren arteko erlazioak elebidunongan . 

Edukiari begira Tesi honek ezin litzake goian aipaturiko hutsuneak bete 

baina agian bai eredu orokor bat eskaini non alderdi jakin bateko edo besteko 

ikerketak uztar daitezkeen . Tesi honek izan ditzakeen eduki-alorreko ekarpenek 

aparteko ikerketak eskatzen dituzte . Bai proposaturiko ereduak kontrastepean 

jartzeko zein jorraturiko terminologia bateratzeko eta zehaztasunez 

definitzeko . Lan honetan diziplinartekotasuna abiapuntua eta oinarria izan 

denez Tesian zehar nabariak dira hizkuntzalariek, soziologoek eta pedagogoek 

bete beharko lituzkeen hutsuneak . Izan ere ezin izan bait dugu zientzia horien 

ekarpenak beren zabaltasun eta sakontasun osoan honaino ekar . Tesi hau, 

hutsuneak barne, ikertzaile horiei ere dagokie ; hizkuntzen arteko erlazioak, 

hizkuntzen ikas/irakaskuntza, demolinguistika, hizkuntz-funtzioak, e .a . 

249

BIBLIOGRAFIA 

Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundea (AER) Soziologi Taldea 

(1986) 

AEKko Ikaslegoa . Oinarrizko Lan bat . 

AEK Soziologi Taldea . Gasteiz . Argitaratu gabe . 

AGIRREBALZATEGI, P . (1987) 

Erdararen atzerritik Euskararen aberrira . 

JAKIN aldizkaria 1987eko Urtarrila/Ekaina 42-43 . zkia . 

(97-117 or .) . 

AIKEN, L .R . (1985) "Number of response categories and statistics 

on a tacher rating scale ." 

Educational and psychological measurement, 43, 397-401 . 

ALONSO, J .A . (1977) Metodologia . 

Ediciones y Distribuciones Hispánicas S .A . Mexico 1988 

ALONSO,J .A . (1989) El Mito de la Neutralidad . Lecturas de 

Metodologia . 

Ediciones y Distribuciones Hispánicas, S .A . de C .V . Mexico . 

ALVAREZ ENPARANZA, J .L . Ikus Txillardegi 

AMON, J . (1982) "Estadistica para psicólogos" 

Ed . Pirámide Madrid 1 .982 

AMUNDARAIN, D . (1987) Euskararen berreskurapen-prozesua helduen 

^:u duan . 

JAKIN aldizkaria 1987ko Urtarrila/Ekaina 42/43 zkia . 

(85-89 or .) 

ANASTASI,A . (1937) Psicologia Diferencial . 

Ed . Aguilar (509-512 or .) Madrid 1986 . 

APODACA URQUIJO, P .M . (1989) "Hacia un modelo de motivación del 

Logro Escolar : Problemas Teóricos y Metodológicos ." 

Doxtoradutzarako tesia . Zuzendaria : Páez Rovira, D . Dr . 

EHU/UPV Filosofi eta Hezkuntz Zientzien Fak . Donostia . 

ARDENER, Edwin (1976) "Multilingüismo y Categoría social ." 

Paidós . Madrid 1 .976 

AYERBE ETXEBERRIA, P .M . (1985) "Irakurketaren faktoreak haur 

elebidunengan .H 

Doktorego-Tesia .Filosofi eta Hezkuntz Zientzien Fakultatea . 

Donostia . 

AZORIN POCH,F . (1984) Teoriaren eta Aplikapenen Alderdiak 

Laginketan . 1984eko Nazioarteko Estatistika Mintegia 

Euskadin . Seigarren koadernoa . Eusko Jaularitza . 

Estatistika Zuzendaritza . Zarautz . 

250

AZURMENDI AYERBE,M .J . (1983) "Elaboraciàn de un modelo para la 

descripción sociolingüística del bilingüismo y su 

aplicación parcial en la comarca de S .S . "CAPG Donostia . 

AZURMENDI AYERBE,M .J . (1987) 

"Psico-socio-lingüistica del contacto de lenguas" 

II . Euskal Mundu Biltzarra .Euskara . 

Komunikazioa . Donostia . 

AZURMENDI, Joxe (1987) Diskurtso bernia mintzaira zaharraren 

baitatik . 

JAKIN aldizkaria 1987eko Urtarrila/Ekaina 42-43 zkia . 

(119-141 or .) 

BARER, Colin (1985) Aspects of Bilingualism in Wales . 

Multilingual Matters Ltd . Bank House, 8a Hill Road 

Cevedon, Avon . England . 

BALKAN, Lewis (1979) "Los efectos del bilingüismo en las 

aptitudes intelectuales ." 

Marova Madrid . 

BATISTA FOGUET,J .M . ; MARTINEZ ARIAS, M .R . (1989) "Análisis 

Multivariante . Análisis en Componentes Principales ." 

Colección ESADE . ED . Hispano Europea . Barcelona . 

BANDURA, A . (1984) "Teoria del aprendizaje social" 

Espasa-Calpe Madrid . 

BIRITXINAGA CAZTELU- URRUTIA, E . (1979) "Euskararen Entropia / 

Entropia del Eusxara , ' . 

Zientzi Matematikoetan Lizentziaturako Gradua erdiesteko 

aurkezturiko Tesina . Zuzendaria : Vilaplana, J . Dr . EHU . 

BOYCE, A .C . (1975) "Methods of measuring teacher efficiency .' , 

Fourteenth year-book . Nat .Soc . Stud . Educ . 

BRAIN,R . ; BRANCH, C . ; BOOMER, D . S . ; BROWN, R . ; KOLERS,P .A . ; 

LENNENBERG,E .H . ; LURIA,A .R . ; McNEILL,D . ; MALDELBROT,B . ; 

MILLER,G .A . ; MILNER,B . ; RASMUSSEN,T . ; SHANNON, C .E . ; 

TREISMAN,A .M . (1982) "Lenguaje y Psiquiatria" 

Fundamentos,2 .ed . Madrid . 

BRONCKART,J .P . (1981) Papel regulador del lenguaje . 

Infancia y Aprendizaje . Monográfico 1981 (115-133 or .) 

BRONCKART,J .P . (1981) Procesos y estructuras del desarrollo del 

lenguaje . 

Infancia y Aprendizaje . Monográfico 1981 (85-105 or .) 

BRONCKART,J .P . (1987) "Fonctionnement, normes et connaissances . 

Contribution à une clarification conceptuelle" 

II . EMB Euskara . Komunikazioa .Donostia . 

BRUNER, Jerome (1978) "El proceso mental en el aprendizaje ." 

Narcea Madrid . 

251

BRUNER, Jerome (1980) "Investigaciones sobre el desrrollo 

cognitivo ." 

Pablo del Rio Madrid . 

BRUNER, Jerome (1986) "El hablar del niño : aprendiendo a usar el 

lenguaje ." 

Paidós . Barcelona . 

BRUNER, Jerome (1984) "Acción, pensamiento y lenguaje ." 

Alianza . Madrid 

CARTWRIGHT,D (1987) Geolinguistics in the Context of status 

Language Planning . 



CHAMPNEY, H . and MARSHALL, H . (1939) "Optimal refinement of the 

rating scale ." 

Journal of Applied psychology . 

CHOMSKY, N . (1980) "El lenguaje y el entendimiento ." 

Seix Barral . 3 . ed . Barcelona . 

CHOMSKY,N ; PIAGET,J .(1983) 

"Teorias del Leguaje . Teoria del Aprendizaje" 

Critica-Grijalbo . Barcelona . 

CIBOIS,Ph . "L'analyse factorielle . Analyse en composantes 

principales et analyse des correspondances . 

Presses Universitaires de France . Paris . 

CIDC (Cnsorci d'informació i Documentació de Catalunya) (1987) 

"Padró Municipal D'habitants . 1 .981 . Instruccions per a la 

seva formalitzazib en el municips de la Corporació 

Metropolitana de Barcelona ." 

Barcelona . 

CIDC (1986) "Padrons municipals d'habitants de Catalunya . 1 .981 . 

Cens linguistic ." 

Barcelona . 

CIDC (1986) "Padró Municipal D'habitants . 1 .986 . Instruccions per 

a l'assesor local ." 

Barcelona . 

CIDC (1987) "Padrons municipals d'habitants de Catalunya . 1 .986 . 

Cens linguistic ." 

Barcelona . 

CLAPIER, Patrick (1985) Datu-analisia 

1983eko Nazioarteko Estatistika Mintegia Euskadin . 

Laugarren koadernoa . Eusko Jaularitza . Estatistika 

Zuzendaritza . Zarautz . 

252

COBARRUBIAS,J . (1987) "Normalización y Planificación Lingüistica 

en el Pais Vasco" 

II .EMB Euskara Komunikazioa Donostia . 

COSTERMANS,J . ; BAUDET,S . ; DENHIERE,G . ; ESPERET,E . ; FRANÇOIS,F . ; 

HUPET,M . ; LEBRUN,Y . ; LE NY,J .F . ; PARADIS,M . ; REUCHLIN,M . (1987) 

Problemes de Psycholinguistique . 

Pierre Mardaga Editeurs 2 . Galerie des Princes Bruxeles 

CRYSTAL,D . (1983) "Patologia del Lenguaje" 

Trad . M .L . Sanchez Bernardos "Introduction to Langage 

Pathology" 

Cátedra . Madrid . 

CUMMINS,J . (1983) Interdependencia lingüística y desarrollo 

educativo de los niños bilingües . 

Infancia y Aprendizaje 1983eko 21 . zkia (37-61 or .) 

DAIGLE, M . Adinaren eragina bigarren hizkuntzaren ikaskintzan 

Itzulpen Saila . HABE . Donostia . 1984 

DELACROIX et al . (1960) "Psicologia del Lenguaje" 

Paidós Madrid . 

ECHEBERRIA SAGASTUME, P . (1986) "Marco lingüístico del euskara 

de los niños de las diferentes situaciones lingüísticas en 

el ciclo inicial ." 

Doktorego-Tesia . Donostia . 

EHUko Gizarte Psikologia eta Portaera Zie ..tziei Metodologia Sailak (1986) 

"Gaztetxo eta gazteei buruzko galdeKeta eta emaitzak" . 

Filosofi eta Hezkuntz Zientzien Fakultatea . Donostia . 

Euskarazko Kulturaren Batzarrea (EKB) (1985) 

Euskararen Plangintzarako Oinarriak 

JAKIN aldizkaria 1985eko Urtarrila/Martxoa 34 . zkia 

(6-165 or .) 

EKBko Idazkaritza Tekniko (1991) Euskararen kale-erabilpenaren 

neurketa 10 .000 biztanletik gorako herrietan . 

SOZIOLINGUIZTIKA BAT ALDIZKARIA 1991eko Maiatza, 3/4 zkia . 

19-37 or . 

ELEJABARRIETA,F . ; PERERA, S . (1989) Las paradojas de los rigores 

metodológicos en Psicología Social . 

Euskal Psikologiaren Aldizkaria 1989eko 1 . alea (81-90 or .) 

ESPI, M .J . (1989) "Adquisición de segundas lenguas : aspectos 

psicosociolingüísticos ." 


ETXEBERRIA BALERDI, F . (1985) "Bilingüismo y Educación en 

Euskadi ." 


253

EUSKALTZAINDIA (SIADECO) : (1978) 

"Euskararen liburu zuria" 

Euskaltzaindia . Bilbo 

EUSKALTZAINDIA (SIADECO) : (1979) 

"Hizkuntz borroka Euskal Herrian" 

Euskaltzaindia . Bilbo . 

Euskara Zerbitzua (1990) ElFE 3 Euskararen Irakaskuntza : 

Faktoreen eragina . OHOko 2 . mailaren azterketa A, B eta D 

ereduan . 

Euskal Herriko Autonomi Elkartearen Administrazioa . Hezkuntza, 

Unibertsitate eta Ikerketa Saila . Eusko Jaularitza . Gasteiz . 

Euskara Zerbitzua Hizkuntz Politikarako Idazkaritza eta Hezkuntza 

Unibertsitate eta Ikerketa Saila . (1986) 

"Euskararen Irakaskuntza : Faktoreen Eragina" 

Eusko Jaularitza . Gasteiz . 

Euskal Estatistika Erakundea (EUSTAT) (1988) 

Hezkuntza eta Euskara . Euskadiko K .A .ko 1986eko BIZTANLEEN 

UDAL-ERROLDA . 

EUSTAT Euskadidko K .A .ko Administrazioa . Bilbo 

EUSTAT (1990) "Demografiako eta Balizdazioko Inkesta . 

Erroldaren Balidazioa ." 

Euskal Estatistika Erakundea . Eusko Jaularitza . Gasteiz . 

FANTINI, Alvino E . (1982) "La adquisición del lenguaje en un niño 

bilingüe" . 

C01 . Biblioteca de ïsicolog - a rï .9'9 . £d . :lardar ; Byrcelorá . 

FEYERABEND,P . (1975) Tratado contra el método . Esquema de una 

teoría anarquista del conocimiento . 

Ed . Tecnos . Itzultzailea Diego Ribes . Madrid 1981 

FRAUENGLASS,M .H . (1987) La función autorreguladora del habla 

privada infantil : un análisis crítico de las recientes 

discusiones de las teorías de Vygotsky . 

Infancia y Aprendizaje 1987eko 37 . zkia . (103-114 or .) 

GENESSE,F . ; LAMBERT,W .E . ; HOLOBOW,N .E . (1986) 

La adquisición de una segunda lengua mediante el enfoque 

canadiense . 

Infancia y Aprendizaje 1986ko 33 . zkia . (27-36 or .) 

GILES, H . & COUPLAND, N . (1991) "Language : Contexts and 

Consequences ." 

Open University Press Milton Keynes . 

GILES,H . ; GARRET,P . ; COUPLAND,N . (1987) 

Language Acquisition in the Basque Country : Invoking and 

Extending the intergroup Model . 



254

GODELIER, Maurice (1978) Pouvoir et langage . Rèflexions sur les 

paradigmes et les paradoxes de la "légimité" des rapports 

de domination et d'oppression . 

COMMUNICATIONS 1978 28 . zkia . (21-29 or .) 

GRACIA (1972) "Presentación del Lenguaje" 

Taurus . 

GUILFORD,J .P . (1954) "Psychometric methods ." 

McGraw-hill . New York . 

HAMERS, J . F . (1988) Un modèle socio-psychologique du 

développement bilingue . 

Langage et société aldizkaria 43 . zkia . 1988eko Martxoa 

(91-101 or .) 

HAMERS, J .F . ; BLANC,M . (1983) 

"Bilingualité et bilinguisme" 

Pierre Mardaga . Bruxelles . 

HENERSON,M .E ., MORRIS,C .L . and FIZT-GIBBON,C .T . (1978) 

"How to measure Attitudes ." 

Beverly Hills . Sage . 

HERRIOT (1976) "Introdución a la Psicologia del Lenguaje" 

Labor 

HERRMAN (1974) "Fundamentos de Psicologia . T .V . : Lenguaje" 

Morata . 

Hizkuntz Politikarako ldazkaritza . (1989) 198b . uzteko erroldaren 

araberako Euskal Autonomi Elkarteko Azterketa 

Demolinguistikoa . SOZIOLINGUISTIKAZKO MAPA . 

Eusko Jaularitza . Gasteiz . 

HóRMANN (1973) "Psicologia del Lenguaje" 

Gredos . 

JENKINGS,C .D . and TABER,T .A . (1977) "A Monte Carlo Study of 

factors affecting three indices of composite scale 

reliability ." 

Journal o Applied psychology . 

JIMENEZ BURILLO,F . (1981) "Psicologia Social" 

UNED ; Madrid . 

KATZ,D . (1960) "The Functional Approach to the study of 

attitudes ." 

Public opinion quaterly . 

KERLINGER,F .W . (1975) "Investigación del comportamiento ." 

Interamericana Mexico 1 .987 

KOLERS,P .A . (1975) Bilingüismo y tratamiento de la información . 

ATKINSON Psicologia contemporánea . Cap . 30 Selecciones del 

Scientific American . Ed . Blume Madrid . 

255

LAMBERT, W .E . (1987) ALgunas consecuencias cognitivas 

socioculturales del bilingüismo . 

Revista de Occidente Extraordinario II . 10-11 . zkia . 

(143-166 or .) 

LARRAÑAGA,I . (1987) Euskal Soziolinguistikaren egoera eta bide 

berriak . 

JAKIN aldizkaria 1987eko Urtarrila/Ekaina 42/43 . zkia . 

(7-27 or .) 

LEYENS,J .P . "Psicologia Social" 

Herder . Madrid . 

LIKERT,R . "Escalas de medición en Ciencias Sociales ." 

Ediciones Nueva Visión Mexico 1 .976 

LISSITZ,R .W . and GREEN,S .B . (1975) "Effects of the number of 

scale points on reliability : A Monte Carlo approach ." 

Journal of applied psychology . 

LIST "Introducción a la Psicolingüistica" 

Gredos 1 .977 

LURIA,A .R . "El cerebro humano y los procesos psíquicos" 

Colección Conducta Humana . 

Fontanella Barcelona 1 .979 

LURIA .A .R . "Lenguaje y Pensamiento" 

Colección Breviarios de Conducta Humana 

Martinez Roca 2 .ed .Barcelona 1 .985 

LURIA, A .R . ; YUDOVICH, P .I . (1978) El papel del lenguaje en la 

formación de procesos mentales . 

Infancia y Aprendizaje 1978eko 3 . zkia . (5-19 or .) 

LUQUE, A . (1987) La autorregulación verbal en tareas de 

reproducción de series . 

Infancia y Aprendizaje 1987eko 37 .zkia . (91-102 or .) 

MACKEY,W .F . (1976) "Bilinguisme et contact des langues ." 

Initiation a la linguistique . 

Klincksieck . Paris 

MACKEY,W .F . (1987) "L'ecologie linguistique des societates 

experimentales" 


MANNING,S .A . ; ROSENTOCK,E .K . 

"Elaboración de escals de actitudes y psicofísica clásica" 

Trillas . Mexico 

MARTINEZ ARIAS,R . (1980) "Psicologia Matemática II" 

1 . eta 2 . liburukiak . UNED Madrid . 

256 

Y

McGUIGAN F .J . ""Psicologia Experimental . Enfoque metodológico ." 

Trillas . Mexico 1 .980 

MILLER "Lenguaje y Comunicación" 

Amorrortu . Buenos Aires 1 .974 

MILLER,D .C . (1977) "Handbook of research design ." 

David Mckay . New York . 

MILLET,L . ; VARIN D'AINVELLE,M . 

"El estructuralismo como método ." 

Cuadernos para el Diálogo . Madrid 1 .972 

MORALES,P . (1988) ""Medición de actitudes en psicologia 

educación ."" 

Ttarttalo . Donostia . 

MORRIS "Signos, Lenguaje y Conducta" 

Losada 1 .962 

NORUSIS, M .J . (1986) ""SPSSPC + : Avanced Statistics . 

SPSS inc . CHicago 

NINYOLES, R . (1972) Idioma y Poder Social . 

Ed . Tecnos . Madrid . 

OASTER,T .R .F . (1983) "Coefficient alpha reliability of likertype 

scales as a function of the number of alternatives per 

choice point ." 

Argitaratu gabe . 1 .983 

OASTER,T .R .F (1984a) "Even numbered alternative scale 

reliability ." 

American Educational research Assotiation deituriko 

elkartearen kongresuan aurkeztua . New Orleans . 

OASTER,T .R .F . (1984b) "Stability of likertype scales as a funtion 

of the number of alternatives per choice point ." 

American Educational research Assotiation deituriko 

elakertearen kongresuan aurkeztua . New Orleans . 

OERTER "Psicologia del pensamiento" 

Herder 1 .977 

OSGOOD & SEBEOK "Psicolingüística" 

Planeta 1 .974 

PARADIS, M . ; LEBRUN, Y . (1983) La neuro- linguistique du 

bilinguisme . 

LANGAGES . (72 . zkia) 

PARADIS, M . ; LEBRUN, Y . (1986) Sobre la representación de dos 

J,enguajes en un cerebro . 

Rev . Logop . Fon . Audiol . Vol . VI 4 . zkia . (178-203 . or .) 

257 

y

PARKINSON DE SAZ, Sara M . (1980) 

"La lingüistica y la enseñanza de las lenguas . Teoría y 

prácticas" . 

Ed . Empeño 14 . Madrid . 

PARZEN, E . "Procesos estocásticos" 

Paraninfo . Madrid 1 .972 

PIAGET et al . "Introducción a la Psicolingüiastica" 

Proteo 1 .969 

PIETRO,J .F . (1988) Vers une typologie des situations de Contacts 

Linguistiques . 

Langage et societé 43 . zkia . 1988eko Martxoa (65-69 or .) 

POCHE, B . (1988) Un modèle sociologique du contact de langues : 

Les coupures du sens social . 

Langage et société 43 .zkia . 1988eko Martxoa (49-64 or .) 

PY, B . (1987) Acquisition et conversation en Langue Etrangere . 


RAMIREZ,J .D . (1987) Regulación verbal un tema a debate . 

Infancia y Aprendizaje 1987eko 37 . zkia . 

RODRIGUEZ,A . "Psicologia Social" 

Trillas Mexico 

RONDA, J .A . ; THIBAUT, J .P . (1987) "Problèmes de 

psycholinguistique ." 

ï'ierre NArda ja, û '. ~ür . Brux61i . 

RUIZ OLABUENAGA, J .I . (1984) "Atlas lingüístico vasco" . 

Servicio Central de Publicaciones . Gobierno Vasco . Gasteiz . 

RUIZ OLABUENAGA,J .I . ; ISPIZUA,M .A . (1989) 

La descodificación de la vida cotidiana . Métodos de 

investigación cualitativa . 

Universidad de Deusto . Bilbao . 

SANCHEZ,M .P . ; TEMBLEQUE,R .R . (1986) 

La educación bilingüe y el aprendizaje de una segunda 

lengua : sus características y principios fundamentales . 

Infancia y Aprendizaje 1986eko 33 . zkia . 

SANCHEZ CARRION,J .M . (1972) "El estado actual del vascuence en 

la Provincia de Navarra . Factores de regresión . Relaciones 

de bilingüismo ." 

Colección Pueblos y Lenguas . Institución Príncipe de Viana . DFN Iruñea . 

SANCHEZ CARRION,J .M . (1980) "Lengua y Pueblo ." 

Elkar . Donostia . 

SANCHEZ CARRION,J .M . (1981) "El espacio bilingüe : aspectos 

etnolingüisticos y teoría lingüística de los espacios ." 

Eusko Ikaskuntza . Nafarroa . 

258

SANCHEZ CARRION,J .M . (1987) "Un futuro para nuestro pasado . Claves 

de la recuperación del Euskara y teoría social de las 

Lenguas ." 

Gráficas Lizarra . Estella . 

SAUSSURE,F . "Curso de Lingüistica General" 

Alianza . Madrid 1 .987 

SEARLE .J . "La revolución de Chomsky en lingüistica" 

Cuadernos Anagrama . Madrid 1 .977 

SIERRA BRAVO, R . (1981) "Ciencias sociales . Análisis estadístico 

y modelos matemáticos . Teoría y ejercicios ." 

Paraninfo . Madrid . 

SIGUAN, M .(coor .) (1984) "Adquisición precoz de una segunda 

lengua" . Col-lecció Seminari 16 ICE . Publicacions i 

Edicions de la Universitat de Barcelona . 

SIGUAN,M . (1986) "Estudios de Psicolingüistica" 

Pirámide . Masdrid . 

SUMMERS,G .F . "Medición de actitudes" 

Trillas Mexico 

SYMONDS,P .M . (1924) "On the loss of reliability in ratings due 

to coorseness of the scale ." 

Journal of experimental psychology . 

i'ABüUi ET-KELLER, A . (1 04) De quoi pac v'yyO Sitii C~uaitCl ii parle 

de la langue ? . 

Enfance . 1-2 zkia . (17-23 or .) 

TITONE, Renzo "Bilingües a los tres años" . 

Ed . Kpelusz Buenos Aires 1 .975 

TUCHKMAN,B .W (1975) "Measuring educational outcome ." 

Brace Jovanovich . New York . 

TXILLARDEGI (1978) "Euskal Gramatika ." 

Ediciones vascas . Donostia . 

TXILLARDEGI (1980) "Euskal Fonologia ." 

Ediciones Vascas . Donostia . 

TXILLARDEGI (1984) "Elebidun Gizarteen Azterketa Matematikoa ." 

Udako Euskal Unibertsitatea . Iruñea . 

TXILLARDEGI (1987) Connaissance et utilisation des deux langues 

en milieu partiallement bilingue . 

Centre International de recherche sur le bilinguisme . 

Québec . 

259

TXILLARDEGI (1991) Euskararen erabilpenaz oinarrizko ondorio 

batzuk . 

SOZIOLINGUISTIKA BAT ALDIZKARIA 1991eko Maiatza 3/4 zkia . 

53-92 or . 

UNED (1980) "Metodología y Teoria de la Psicologia" 

UNED ; Madrid 

UZEI (1982) "Maileguzko hitzak, ebakera eta idazkera" 

UZEI Donostia . 

UZEI (1980) "Psikologia Hiztegia" 

ELKAR Donostia . 

VALENCIA, J . (1990) "Psikologia Sozialari Hurbilketarako zenbait 

gai ." 

Euskal Herriko Unibertsitateko Psikologia Sozial Saileko 

Argitalpena . 

VISAUTA VIANCUA, B . (1986) "Modelos Causales" . 

Biblioteca de Ciencias Sociales . Hispano Europea . 

Barcelona . 

VILADRICH I SEGUES, M .C . (1985) "Models d'ecuacions estructurals 

en recerca no experimental ." 

Documentos del Laboratorio de Psicologia Matematica . 

Universidad Autonoma de Barcelona . Barcelona . 

VYGOTSKI,L .S (1934) "Pensamiento y Lenguaje . Comentarios críticos 

de jean Piaget . Teoría d1 desarrollo ~tlii urdí Je ïd :::, 

funciones psíquicas ." 

Ed . La Pleyade . Buenos Aires 

VYGOTSKI,L .S (1924-34) "Obras escogidas ." 

I . Liburukia : "Problemas teóricos y metodológicos de 

la Psicologia ." 

Ed . Pedagóguika Moscú 1982 

Gaztelerarako itzulpena : Jose Maria Bravo 

Centro de Publicaciones del MEC 1991 

Madrid . 

WISW,S .L . (1985) The effect of the number of response categories 

on the measurement of attitude change . 

American educational research assotiation delako 

elkartearen kongresuan aurkezturiko txostena . Chicago . 

ZIMBARDO,P . and EBBESSEN,E .B . (1969) "Influencing attitudes and 

changing behavior, rending ." 

ZAZZO, René (1989) Vygotski (1896-1934) 

Enfance . 1-2 zkia . (3-11 . or .) . 

260

ERANSKINAK

I . ERANSRINA 

Orrialde honetan gaztelaniaz agertzen zaizun 

paragrafoaren itzulpenik egokiena aukeratu behar duzu . Erantzun 

bakar bat aukeratu behar duzu, ezin dezakezu ez inori galdetu 

ezta inorekin hitz egin ere . Honetarako duzun informazio bakarra 

zera da : galdera hori NORBERARI ZUZENDUTA DAGOELA, hots, 

norberaren AMA-HIZKUNTZA EZAGUTU NAHI DUGULA . Horiek horrela 

zerorrek erabaki behar duzu, edonolaz ere baztertzen dituzun 

kasuetan ahalik eta laburren gutxieneko azalpena eman . Mila 

esker . 

LENGUA MATERNA 

¿Cuál fué su primera 

lengua en la infancia 

(hasta los 3 años)? 

1 . 

AMA-HIZKUNTZA EGOKIENA BAI EZ 

Zein izan zen zure 

lehenengo hizkuntza AZALPENA : 

haurtzaroan (3urte 

arte)? 

- 2 . 

AMA-HIZKUNTZA EGOKIENA BAI EZ 

Zein izan zen haren 

lehenengo hizkuntza AZALPENA : 


arte)? 

- 3 . 

AMA-HIZKUNTZA 

Zein izan zen bere 

lehenengo hizkuntza 


arte)? 

EGOKIENA BAI EZ 

AZALPENA : 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Orrialde honetan gaztelaniaz agertzen zaizun 

paragrafoaren itzulpenik egokiena aukeratu behar duzu . Erantzun 

bakar bat aukeratu behar duzu, ezin dezakezu ez inori galdetu 

ezta inorekin hitz egin ere . Honetarako duzun informazio bakarra 

zera da : galdera hori NORBERARI zuzenduta dagoela eta ezagutu 

nahi dugu NORBERAREN EUSKARAREN EZAGUPEN-MAILA . 1 Horiek horrela 

zerorrek erabaki behar duzu, edonolaz ere baztertzen dituzun 

kasuetan ahalik eta laburren gutxieneko azalpena eman . Mila 

esker . 

CONOCIMIENTO DE EUSKARA 

Señale con una X su 

nivel de comprensión, 

habla, lectura y escritura 

. 

1 . 

[EUSKARAREN EZAGUPENA EGOKIENA BAI EZ 

Marka bitez X batekin i 

ulertzeko, hitz egite- AZALPENA : 

ko, irakurtzeko eta 

idazteko mailak 

r 2 . 

EUSKARAREN EZAGUPENA EGOKIENA BAI EZ 

Marka bitza X batez 

ulertzen, hitz egiten, AZALPENA : 

irakurtzen eta idazten 

ezagupenaren mailak 

3 . 

EUSKARAREN EZAGUPENA EGOKIENA BAI EZ 

Marka ezazu X batez 

duzun maila ulertzean, AZALPENA : 

hitz egitean, irakurtzean 

eta idaztean 

1 OHARRA : Galdera edo itaun honetan erantzuteko eskala ez 

da agertzen . Dena den bateon batek jakin nahi izango balu honakoa 

da : Ezer ez/Nada ; Nekez/Con dificultad ; Ondo/Bien . 

262

II . ERANSKINA 

GALDESORTA 

263

S1 .5,6 

S1 .7 

H1 .22 

51 .9 

51 .8 

J1 .15 

S1 .10 

S1 .11 

NORTASUN ORRIALDEA 

SNJ 

Adina : Jaiotze-data : 

Sexua : 

Gizonezkoa 

Emakumezkoa 

Bizilekua (herria ) : 

Tokia : Baserria, Inguru-auzunea, Erdialdea 

Erresidentzi-auzunea 

Egoera zibilila : 

Ezkongabea 

Ezkondua 

Dibortziatua 

Alarguna 

S1 .12 n Unibertsitatean sartu zara : 

25 urte baino gehiago izateagaitik 

UBI (zientzietakoa) egin eta gero 

UBI (letretakoa) egin eta gero 

Euskaraz egindako ikasketak : 

Ikasketarik gabea 

Lehen mailakoak 

Batxilergoa 

Langintza eskolakoak 

Unibertsitatea 

• Lanbidea (zurea ez bada gurasoena) : 

Gurasoen ikasketak : 

Ikasketarik gabea 

Lehen mailakoak 

Batxilergoa 

Langintza eskolakoak 

Unibertsitatea 

264

H1 .20 

Hl .23 Orain arte egindako ikastetetan, zure ustez euskarari 

emandako inportantzia izan da : 

J1 .16,17 

J1 .18 

J1 .19 

Zure gurasoak euskaldunak dira : 

Inor ez 

Aita 

Ama 

Biak 

Gehiegi 

Asko 

Beste ikasgaien antzera 

Gutxi 

Ia bat ere ez 

'HIZTUNAK' 22 

1 - 2 

bai 

Hitz egiten ikasi zenuen : 

10 .1 . EUSKARA 10 .2 . GAZTELERA 

. 3 urte bete baino lehenago 

. . . .4 eta 10 urteren bitartean ~ 

. . . .11 eta 20 urteren bitartean 

. . . .21 urte pasa eta gero 

. . . . . . . . . ez dut ikasi 

Euskarazko ikastarorik egin baduzu, zenbat urte? 

2 3 1 

1 

3 baino gehiago 

EGA edo antzerako titulurik baduzu? : 

ez 

265

S1 .13 

S1 .14 

Oraintxe bertan zure botoa emango zenioke : 

Alianza Popular (AP) 

n Batzarre 

Eusko Alkartasuna (EA) 

Euskadiko Ezkerra (EE) 

Herri Batasuna (HB) 

Partido Nacionalista Vasco (PNV) 

Partido Socialista Obrero Español (PSOE) 

Besteren bati : 

Inori ez . 

Zure gizarte maila jotzen duzu : 

Behe mailakoa 

Behe-erdi mailakoa 

n Erdi mailakoa 

1 Goi-erdi mailakoa 

Goi mailakoa 

NIRE USTEZ, ONDORENGO PERTSONEK DUTEN EUSKARAREN MAILA DA : 

ULERMENA 

pertsonak Ezer ez Zeozer Ongi 

ZUK I ' 

GURASOAK 

ANAIAK/AHIZT 

ARREBAK/NEBA 

SEME-ALABAK 

ISENIDEAK 

LAGUNAK 

266 

H1 .26-27 

H1 .28-29 

Hl . 30-31 ¡1 

Hl .** 33 

H1 .34-35 

H1 .36-37 

1H1 I 24-25

** `FORMATO' 32 

pertsonak Ezer ez 

ZUK 

GURASOAK 

ANAIAK/AHIZT 

ARREBAK/NEBA 

SEME-ALABAK 

SENIDEAK 

LAGUNAK 

MINTZAMEMENA 

pertsonak 

ZUK 

GURASOAK 

ANAIAK/AHIZT 

ARREBAYL/NEBA , 

SEME-ALABAK 

SENIDEAK 

LAGUNAK 

ZUK 

GURASOAK 

ANAIAK/AHIZT 

ARREBAK/NEBAI 1 

SEME-ALABAK 

SENIDEAK 

LAGUNAK 

IRAKURTZEN 

Ezer ez 

IDAZTEN 

pertsonak 1 Ezer ez 

Zeozer Ongi 

267 

1 

Zeozer 

Zeozer 

Ongi 

Ongi

ESAIGUZU, MESEDEZ, ZEIN HIZKUNTZATAN EGITEN DUZUN : 

ERABILITAKO HIZKUNTZA 

-PENTSATZEAN . . 

-AMETSETAN 

-HASERRALDIETANI 

-KONTUAK EGITENI L 

01 .48 TO 04 .51 

• Lagunak 

ec wteko . . . . 

Solas-ekintze 

tan parte hartu 

• Kultur-maila 

ekintzeran part 

• Ekintza 

politikoetan . . 

• Auzuneko 

bizitzan 

* Lana 

aurkitzeko 

• Euskaldunago 

sentitzeko . . . . 

• Marjinazioa 

ekiditeko . . . . 

B1 .23 TO B8 .30 

beti 

euskara 

euskara 

erdara 

baino 

gehiago 

(2 . LERROA) 

1 

batera erdara 

zein euskara beti 

bestera baino erdara 

gehiago 

ONDORENGO GALDERARI ZURE ESPERIENTZIAREN ARAUERA ERANTZUN 

BEHAR DIOZU . EUSKARAZ JAKITEA BALIAGARRIA IZAN ZAIT : 

1 1 1 

BETI MAIZ IBATZUTANINOIZBAIT INOIZ EZ 

268 

(2 . LERROA)

GAIAK 

ESAN DEZAKEZU ZEIN GAITAN DARABILZUN EUSKARA ETA ZEINETAN EZ? 

• Umeak 

* Etxea 

* Jantziak-moda 

• Auzo-kontuak . 

• Osasuna 

* Erlijioa 

* Politika gaia 

• Ekonomia 

* Kirol/ikuskiz 

U1 .31 TO U9 .39 

TOKIA 

• Etxean 

* Kalean 

* Tabernetan . . . 

• Dendetan 

* Azokan (plaza 

• Eleizan 

* Lantokian . . . . 

• Soziedadean . . 

T1 .40 TO T8 .47 

ERABILITAKO HIZKUNTZA 

BETI MAIZ BIETAN MAIZ Il BETI I l 

EUSKARAZ EUSKARAZ BERDIN GAZTELER GAZTELER 

(2 . LERROA) 

ONDORENGO TOKIETAN ZEIN NEURRIAN ERABILTZEN DUZU EUSKARA? 

BETI MAIZ BIETAN 11 MAIZ 1 1 BETI 1 ~ 

EUSKARAZ EUSKARAZ BERDIN GAZTELER GAZTELER 

269 

(2 . LERROA) 

ERABILITAKO HIZKUNTZA

Orain zure euskararen erabilpena baloratzea eskatuko 

genizuke . Azpian agerturiko pertsonekiko letik lOerako eskalan 

baloratu behar izango duzu . Jakina denez erdaldunekin ezinezkoa 

da euskaraz egitea, beraz holako kasuetan 1 edo inguruko 

puntuazioa erabiliko dugu (e . ikasten ari direnekin) . Bestelako 

kasuetan zure eabilpen maila jakin nahi dugu, hots, pertsona 

taldeak aipatzen direnean (laguna, senideak e .a . ) tartean 

erdaldunen batzu izanagatik haiekiko zure euskararen erabilpen 

maila ezagutu nahi dugu . 

AITAREKIN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

AMAREKIN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

ANAIA-NEBAREKIN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

AHIZPA-ARREBEKIN 

N1 .57 to N8 .64 

1 2 3 

270 

4 

1 

5 6 7 8 9 10 

SEME-ALABEKIN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

SENIDEEKIN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

LAGUNEKIN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

LAN-IKASKIDEKIN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 110 

(2 . LERROA)

EUSKALDUNEEI BURUZKO ERITZIAK 

Bi hitz kontrajarrien artean 7 puntutako eskala aurkituko 

duzu, lehenegoz, bien artean zure ustez EUSKALDUNARI legokiokeena 

aukeratu behar duzu harengandik dauden puntuazioetariko bat 

markatuaz . Zera kontutan hartu behar duzu, eskalako muturrek 

ondoko hitzarekiko adostasunik handiena adierazten dutela . 

Eskala bakoitzean PUNTUAZIO BABAR BAT MARKATU eta ahal den 

neurrian erdiko puntuazioa ez erabili . 

LANGILEAK 

BATERAKOIAK 

ESKU-ZABALAK 

FALTSUAK 

ZABA.LAK 

INTELIGENTEAK 

ELKARGAITZA 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

ALFERRAK E1 .9 

SEPARATISTAK E2 .10 

HANDINAHI E3 .11 

ZINTZOAK E4 .12 

1 121 3 141 51 6171 ITXIAK F5 .13 

1 1 I 1 1 1 1 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

271 

EZ-INTELIGENTEAX E6 .14 

ELKARKOIA E7 .15 

EUSKARARI BURUZKO ERITZIAK (ondoko orrialdean) 

(2 . LERROA) 


duzu, lehenegoz, bien artean zure ustez EUSKARARI legokiokeena 

aukeratu behar duzu harengandik dauden puntuazioetariko bat 




neurrian erdiko puntuazioa ez erabili .

AKTIBOA 

AHULA 

KANTARIA 

NEGATIBOA 

HARROA 

EZ-ATSEGINA 

BASERRITAKOA 

MODERNOA 

PUBLIKOA 

ERABILGAITZA 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

11 

2 3 4 5 6 7 

ZIENTIFIKOA 1 2 3 4 5 6 7 

ETXEKOA 1 2 3 4 5 6 7 

BEREIZGARRIA 1 2 3 4 5 6 7 

BAKEZALEA 1 2 3 4 5 6 7 

ATZERAKOIA 1 2 3 4 5 6 7 

HURBILA 1 2 3 4 5 6 7 

GOGORRA 

1 2 3 4 5 6 7 

OROKORRA 1 2 3 4 5 6 7 

272 

GELDOA D1 .53 

INDARTSUA D2 .54 

GUTURALA D3 .55 

POSITIBOA D4 .56 

MESPREZUGARRIA D5 .57 

ATSEGINA D6 .58 

HIRIKOA D7 .59 

ANTZINAKOA D8 .60 

BARNEKOA D9 .61 

ERABILKORRA D10 .62 

EZ-ZIENTIFIKOA D11 .63 

KALEKOA D12 .64 

BATERAGARRIA D13 .65 

BORROKAZALEA D14 .66 

AURRERAKOIA D15 .67 

URRUNA D16 .68 

BIGUNA D17 .69 

NORBERARENA D18 .70

Z1 .52 GALDERA : (2 . LERROA) 

A B 

Normalean GAZTELERAZ hobeki Normalean EUSKARAZ gazteleraz 

moldatzen naiz euskaraz baino hobeki moldatzen naiz . 

baino . 

A 


A B 

Dakidan euskara EGOKIA da Dakidan euskara ESRASA da nire 

nire lanerako . lanerako . 

A 





L2 .38 GALDERA 

A B 

Edozein euskaldunek konfidantza Edozein euskaldunek euskaldunon 

HANDIAGOA dauka euskaldunongan gan erdaldunengan BEZAINBESTE 

erdaldunengan baino . konfidantza dauka . 

A guztiz aski ados iritzirik ados aski guztiz 


L1 .38 GALDERA : 

1 

Z3 .54 GALDERA (2 . LERROA) 

A B 

Nire adineko jendeak euskaraz Nire adineko jendeak euskaraz 

lehen baino GUTXIAGO egiten du . lehen baino GEHIAGO egiten du . 

A guztiz aski ados iritzirik ados aski guztiz B 


A B 

Dakidan euskara TRAKETSA da Dakidan euskara NAHIKOA da 

Politikan aritzeko politikan aritzeko 

A guztiz aski ados iritzirik ados aski guztizl B 


Z4 .55 GALDERA (2 . LERROA) 

A B 

Nire euskara NAHIKO ONA da gai Nire euskara MARRA da gai 

tekniko eta zientifikotarako tekniko eta zientifikotarako . 

A guztiz aski ados iritzirik ados aski 

ados ados ez ados 

273 

B 

B 

B 

guztiz B 

ados


A B 

Euskara oraindik, arrantzale Gaur egun euskara zientzigizonen 

eta baserritarren hizkuntza da . hizkuntza da ere . 

A 


A B 

Ezinbestekoa da Euskal Herriko Euskal Herriko erdaldunek berez, 

erdaldunei euskara inposatzea . denboraren poderioz, ikasiko dute 

euskara . 

A 


A B 

Nik nahi dudan guztiontzako nire Nik nahi dudan guztiontzako 

euskara nahikoa delakoan ez dut nire euskara urria delakoan 

ez dut gehiago ikasi behar . gehiago ikasi behar dut . 

A 








A B 

B Euskal Herria eta Espainiaren Euskal Herria eta Espainiaren 

artean funtsezko diferentzia artean hizkuntza beste diferentzi 

hizkuntza da . bat baino ez da . 

A guztiz aski 1 ados iritzirik ados aski guztiz B 


274 

B 

B 

B


A B 

Dakidanez, Euskadiko jendearen Dakidanez, Euskadiko 

jendearen 

artean euskaraz dakitenek lanbide artean euskaraz dakitenek 

TXARRAGOA dute ez dakitenek lanbide HOBEA dute ez 

dakitenek baino . baino . 




A B 

Dakidanez,Euskadiko jendearen Dakidanez,Euskadiko jendearen 

artean euskaraz dakitenek artean euskaraz dakitenek 

HOBEKIAGO bizi dira . GAIZKIAGO bizi dira . 

A 


A B 

Dakidanez,Euskadiko jendearen Dakidanez,Euskadiko jendearen 

artean euskaraz dakitenek ez artean euskaraz dakitenek ez 

dakitenek baino urte GUTXIAGO dakitenek baino urte GEHIAGO 

eman dute ikasten . eman dute ikasten . 

A 


A B 

Haserretzen naizenean ERDERAZ Haserretzen naizenean EUSKARAZ 

egitea EUSKARAZ BAINO GEHIAGO egitea ERDERAZ BAINO GEHIAGO 

kostatzen zait . kostatzen zait . 

A 






ados j ados ez ados ados 

275 

B 

B 

B 

B


A B 

Giro erdaldun batean euskaraz Giro erdaldun batean euskaraz 

egitean euskaldunak LOTSATZEN egitean euskaldunak HARROTZEN 

dira . 

dira . 


ados ados I ez ados ados 


A B 

Besteekin konparaturik Besteekin konparaturik 

euskaldunak oso diferenteak euskaldunak oso antzerakoak 

dira . dira . 




A B 

Euskararen egoera kontutan Euskararen egoera kontutan 

harturik ezinezko izango da harturik posible izango da 

etorkizunean gazteleraren parera etorkizunean gazteleraren 

jartzea . parera jartzea . 

A guztiz aski ados iritzirik ados aski guztiz B 



A B 

Nere ustez Euskal Herrian Nere ustez Euskal Herrian 

elebitasuna OZTOPOA da gure elebitasuna ABANTAILA da gure 

gizartearen garpenerako . gizartearen grapenerako . 

A guztiz 

ados 

aski 

ados 

ados iritzirik 

ez 

ados aski 

ados 

1 

guztiz 

ados 

B 


A B 

Euskal Herriko hiztun- 

Euskal Herriko hiztunkomunitateen 

artean kaltetuenak komunitateen artean 

euskaldunak dira kaltetuenak . erdaldunak dira kaltetuenak . 

A guztiz 

ados 

aski 

ados 

ados iritzirik 

ez 

276 

ados aski 

ados 

guztiz 

ados 

B 

B 

B


A B 

Gaur egun, orohar, lan- Gaur egun, orohar, lankontratazioan 

euskaraz jakitea kontratazioan lanposturako 

lanposturako egokitasuna baino egokitasuna garrantzitsuagoa 

garrantzitsuagoa da . da, euskaraz jakitea baino . 



HURRENGO ORRIALDEAN 


duzu, lehenegoz, bien artean zure ustez ERDERARI legokiokeena 

aukeratu behar duzu harengandik GERTU dauden puntuazioetariko bat 




neurrian erdiko puntuaziorik ez erabili . 

277 

B

ERABILKORRA 

GUTURALA 

BATERAGARRIA j i l j 1 2 j 1 3 j 1 4 l 1 5 1 ~6 j 1 7 1 1 BEREIZGARRIA DE13 . 3 (2 

KALEKOA 

BORROKAZALEA 

GELDOA 

AURRERAKOIA 

ATSEGINA 

BIGUNA 

EZ-ZIENTIFIKO 

NORBERARENA 

INDARTSUA 

BARNEKOA 

HARROA 

URRUNA 

AINTZINAKOA 

BASERRITAKOA 

POSITIBO 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

~ 1 1 1 1 l l ~ 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

1 2 3 4 5 6 7 

ERDALDUNEI BURUZKO ERITZIAK 

278 

ERABILGAITZA DE10 .80 

KANTARIA DE3 .73 

. LERROA) 

ETXEKOA DE12 .2 

BAKEZALEA DE14 .4 

AKTIBOA DE1 .71 

ATZERAKOIA DE15 .5 

EZ-ATSEGINA DE6 .76 

GOGORRA DE17 .7 

ZIENTIFIKO DE11 .1 

OROKORRA DE18 .8 

ANULA DE2 .72 

PUBLIKOA DE9 .79 

MEZPREZUGARRIA DE6 .75 

HURBILA DE16 .6 

MODERNOA DE8 .78 

HIRITAKOA DE7 .77 

NEGATIBO DE4 .74

hitz kontrajarrien artean ,7 puritutako eskala aurkituko 

duzu, lehenegoz, bien artean zure ustez ERDALDUNARI legokiokeena 

aukeratu behar duzu harengandik GERTU dauden puntuazioetariko 

bat markatuaz . Zera kontutan hartu behar duzu, eskalako muturrek 


Eskala bakoitzean PUNTUAZIO BAKAR BAT MARKATU eta ahal den 

neurrian erdiko puntuazioa ez erabili . 

ZINTZOAK 1 2 3 4 5 6 7 

EZ-INTELIGENTE 1 2 3 4 5 6 7 

ELKARKOIA 1 2 3 4 5 6 7 

ALFERRAK 1 2 3 4 5 6 7 

ZABALAK 1 2 3 4 5 6 7 

5ErÁKA'l' I STAK 4 5 

HANDINAHI 1 2 3 4 5 6 7 

279 

FALTSUAK EE4 .19 

INTELIGENTE EE6 .21 

ELKARGAITZA EE7 .22 

LANGILEAK EE1 .16 

ITXIAK EE5 .20 

t3ATERAKO1AK EE2 . í" i 

ESKU-ZABALAK EE3 .18

III. ERANSKINA 

DURANGO-IURRETAKO LAGINA . ZORIZKO LAGINKETA . 

280

Gero ausazko prozedurari ekin genion eta lehenengo pausoa zenbakiak 

egoztea izanik zein abizen-hizkietatik hasteko ordenagailuaz honela egin 

genuen : 

10 PRINT INT(RND (X) * 28) 

"I" hizkia suertatu zitzaigunez, bere deitura "I"z 

hasten zen lehenengoarengandik hasita eta alfabetoaren orde nari jarraituz 

8 .754 "euskaldunei" zenbaki bana eman genien . Holan edozein "16 urtetik 

gorako euskaldunen" hautatzeko probabilitate berdinak ziurtaturik zeuden . 

Lagin tamainari begira eta ikerketaren heleburak kontutan harturik 

360 pertsonaz osaturiko lagina hautatzeari ekin genion honela : 

5 DIM AL (360), w (360) 

6 PRINT "[CLR] ESPERA 15 MINUTOS" 

10 FOR X = 1 TO 360 

20 w (X) = INT (RND (H) * 8754) 

30 NEXT X 

40 FOR I = 1 TO 360 

50 MIN = 1 

60 FOR = I = 1 TO 360 

70 IF N (J) ,~ 

W (MIN) THEN MIN = J 

80 NEXT J 

90 K = K + 1 : A 1 (K) = w (MIN) = 8 .754 + 1 

100 NEXT I 

110 PRINT "[CLR]" : FOR I = 1 TO 360 

130 PRINT I : "-" ¡ A 1 (I) 

135 GWET A $ : IF A $ THEN 13 

140 NEXT I 

Zenbakiak ikusiaz "euskaldunen" izen-abizen eta helbi deen zerrenda 

gauzatu genuen gero eskutitz nana bidal tzexo . Bien nitartean 10 lagun bitau 

genituen elkarriketarien lana egin zezaten . Hauei batzar batetan galdesorta 

betearazi zien ahalik eta duda gehien argitzeko . Gero elkarrizketari 

bakoitzari, eskutitzaren kopia bana eta kre dentzialak emanez, sorteoz ezarri 

zitzaien auzune edo kale bat eta horrela kale-lanari ekin genion . 

BIZTANLEGOA 

DURANGO-IURRETA UDALERRIA 

EUSKALDUNAK (%) 

1 .98lean . . 26 .542 12 .618 (47,54) 

1 .986ean . . 27 .148 13 .830 (50,94) 

ULERMENA 

urtea Ezer ez Zeozer Ondo 

1 .98lean 12 .888 3 .737 9 .860 

portzentaia ¡ 48,56 14,08 37,15 

i 

1 .986ean 12 .640 3 .676 11 .021 

portzentaia 45,90 13,54 40,56 

281

MINTZAMENA 

urtea Ezer ez Zerbait ondo 

1 .98lean 13 .867 ( 3 .659 8 .959 

portzentaia 52,25 13,79 33,75 

1 .986ean 13 .318 3 .728 10 .102 

portzentaia 49 .06 13,73 37,21 

IRAKURMENA (1 .986) 

Ezer ez ($) Zerbait (%) Ondo ($) 

15 .072 (55,52) 4 .225 (15,56) 7 .851 (28,92) 

IDAZMENA (1 .986) 

Ezer ez (%) Zerbait (%) Ondo ($) 

15 .900 (58,57) 4 .223 (15,56) 7 .025 (25,88) 

Analfabetismo Indizea= % 30,46 

1 .986 . urtean 13 .830 "euskaldun" (zailtasunez zein errez egiten duena) 

zeuden, haietariko 10 .102-k "ondo" hitz egiten zuela adierazten zuelarik ; 1 .98lean 

berriz euakaldunen kopurua 12 .618 pertsonaz osaturix zegoen nonek egun lehen baino 

2 .516 pertsona gehiagok euskeraz "ondo" egiten duela adierazten digu . 

282

BIZTANLEGOA 

DURANGO 

GUZTIRA EUSKALDUNAK 

1 .981 .ean . . . 21 .416 10 .221 

*(%80,69) 

**(%47,73) 

1 .986ean . . . 21 .900 11 .061 

(%80,67) (%50,51) 

Ezer ez Zeozer Ondo 1) ULERMENA 

1 .98lean 10 .288 3 .268 7 .816 

% 48,04 15,26 36,50 . . .100 

1 .986ean 10 .067 3 .029 8 .804 

% 45,97 13,83 40,20 . . .100 

2) MINTZAMENA Ezer ez Zeozer Ondo 

1 .98lean 11 .152 3 .215 7 .006 

% 52,07 15,01 32,71 . . .100 

1 .986ean 10 .839 3 .085 7 .976 

% 49,49 14,90 36,46 . . .100 

4) IRAKURMENA Ezer ez Zeozer Ondo 

(1 .986) 

12 .321 3 .205 6 .374 

% 56,26 14,63 29,11 

* Portzentaia hauek alderdi honi dagokion populazioaren proportzioa adierazten 

dute . 

** Kasu honetan hiztunen artean, erdaldunak zein euskaldunak, hauxe da 

euskaldungoaren portzentaia . 

5) IDAZMENA Ezer ez Zeozer Ondo 

(1 .986) 

12 .878 3 .226 5 .756 

% 58,8 14,73 26,28 

Analfabetismo Indizea (1 .986)= % 27,83 

283

BIZTANLEGOA 

IURRETA 

GUZTIRA 

EUSKALDUNAK 

1 .98lean 4 .102 1 .564 

(% 15,45) (% 38,13) 

1 .986ean 4 .283 1 .939 

(% 15,78) (% 45,27) 

1) ULERMENA Ezer ez Zeozer Ondo 

1 .98lean 2 .416 417 1 .251 

% 58,90 10,17 30,50 . . .100 

1 .986ean 2 .227 600 1 .406 

% 53,16 14,01 32,83 . . .100 


1 .98lean 2 .519 391 1 .173 

% 61,41 9,53 28,60 . . .100 

1 .986ean 2 .344 594 1 .345 

% 54,73 13,87 31,40 . . . . 100 

3)IRAKURMENA Ezer ez Zeozer Ondo 

(1 .986) 

2 .563 699 1 .021 

% 59,84 16,32 23,84 . . .100 

4) IDAZMENA 2 .672 678 933 

(1 .986)% 62,39 15,83 21,78 . . .100 

Analfabetismo Indizea (1 .986)= % 30,63 

284

BIZTANLEGOA 

ARRIANDI 


1 .98lean 621 471 

(% 2,34) (% 75,84) 

1 .986ean 601 481 

(% 2,21) (% 80,03) 


1 .981ean 143 40 442 

% 23,03 6,44 71,18 . . .100 

1 .986ean 101 38 462 

% 16,81 6,32 76,87 . . .100 


1 .98lean 154 36 435 

% 24,80 5,80 70,50 . . .100 

1 .986ean 120 38 443 

% 19,97 6,32 73,71 . . .100 


(1 .986) 

156 232 213 

% 25,96 38,60 35,44 . . .100 

4) IDAZMENA Ezer ez Zeozer Ondo 

(1 .986) 

297 123 181 

% 49,42 20,47 30,12 . . .100 

Analfabetismo Indizea (1 .986) = % 59,14 

285

OROZKETA 

GUZTIRA 

EUSKALDUNAK 

1 .981ean 270 243 

(% 1,02) (% 90) 

BIZTANLEGOA 

1 .986ean 247 232 

(% 0,91) (% 93,90) 


1 .98lean 28 9 235 

% 10,37 3,33 87,04 . . .100 

1 .986ean 15 6 226 

% 6,07 2,43 91,50 . . .100 

2) MINTZAMENA Ezer ez Zeozer Onda 

1 .98lean 29 14 229 

% 10,74 5,19 84,80 . . .100 

1 .986ean 15 7 225 

% 6,07 2,83 91,09 . . .100 


(1 .986) 

24 21 202 

% 6,07 8,50 91,09 . . .100 

----------------------------------------- 

4) IDAZMENA 27 97 123 

(1 .986)% 10,93 39,27 49,80 . . . . 100 

Analfabetismo Indizea (1 .986) = % 45,33 

286

OROMIÑO 


1 .98lean 133 119 

(% 0,5) (% 89,47) 

BIZTANLEGOA 

1 .986,ean 117 117 

(% 0,43) (% 100) 


1 .98lean . . . . 13 3 116 

% 9,77 2,26 87,22 . . .100 

----------------------------------------- 

1 .986ean . . . . 0 3 114 

% 0 2,56 97,44 . . .100 


1 .98lean . . . . 13 3 116 

% 9,77 2,26 87,22 . . .100 

----------------------------------- ---- -- 

1 .986ean . . . . 0 4 113 

IV . ERANSKINA 

E.K .B.-ren NEURKETA DTTRi NGO-ILIRRETAN

V . ERANSKINA 

SPSSpean AZTEKETARAKO HASIERAYO PROGRAMAK

SET LENGTH=67 . 

SET WIDTH=80 . 

SET MORE OFF . 

TITLE 'DURANGO-IURRETAKO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA' . 

SET LISTING 'C :\WS\XABIER\TESIA\ANALISI\IURRETA .LIS' . 

SET LOG 'C :\WS\XABIER\TESIA\ANALISI\IURRETA .LOG' . 

DATA LIST FILE='C :\WS\XABIER\TESIA\ANALISI\IURRETA .DAT'/ 

EDAD 4-5,SEXO 6,JAIOAIT 7,JAIOAM 8, 

NSUJ 1-3, 

JAIOZU 9,EGOZIB 10,IKASKE 11,KLASE 12,AMAHIZ 13, 

EUSK 14,FORMATO 15,BATUA01 TO BATUA04 16-19,ULERTU01 

TO ULERTU06 20-25,MINTZA01 TO MINTZA06 26-31,IRAKUR01 

TO IRAKUR06 32-37,IDATZI01 TO IDATZI06 38-43,ITEM13 

44, 

EZAGUT01 TO 

ESKALB01 TO 

EZAGUT05 45-49,LAGUN 50, 

ESKALB07 51-57,IRRATIO1 TO IRRATIO9 58-66, 

TOKIA01 

NOREKI05 

TO TOKIA08 67-74,ITEM16 75,NOREKI01 TO 

76-80/ NOREKI06 TO NOREKI14 16-24,ERITZI01 TO 

ERITZI14 

25-38,BALI001 

GAIAK10 

TO BALI014 39-52,ITEM8 53,GAIAK01 TO 

54-63,DARABI01 

68-72, 

TO DARABI04 64-67,JOKAB01 TO JOKABOS 

BALIAGO1 TO BALIAGO8 73-80/ GIZA01 TO GIZA06 16-21, 

AFEKTIO1 TO AFEKTI03 22-24,KAUSA01 25,ERRUA01 

26,BERRIZ01 27, 

INPORT01 

32 

28,KAUSA02 29,ERRUA02 30,BERRIZ02 31,INPORT02 

KAUSA03 

37, 

33,ERRUA03 34,BERRIZ03 35,INPORTO3 36,KAUSA04 

ERRUA04 

42, 

38,BERRIZ04 39,INPORTO4 40,ESTERO1 41,ESTERO2 

EUSKAL01 TO EUSKAL06 43-48,CASTELO1 TO CASTEL06 49-54, 

EUSKDUN 55,ERDALDUN 56,EUAKTIOI TO 

62,EUUTIL01 

EUAKTI06 57- 

TO EUTJTIL06+ i3 ,-68,BASYO 69,GAZAKTO1 TO GP.ZAKTO`. 70-7,5, 

GAZUTIO1 TO GAZUTIO5 76-80 / GAZUTI06 16,GAZTELER 17 . 

VARIABLE LABELS NSUJ 'SUJEKTUAREN IDENTIFIKAZIOA' 

/EDAD '1 .988 .EAN DUEN ADINA' 

/SEXO 'SEXO' /IRAKURO4 'IRAKURMENA SENIDEEK' 

/JAIOAIT 'AITAREN JAIOTERRIA' /IRAKUR05 'IRAKURMENA LAGUNEK' 

/JAIOAM 'AMAREN JAIOTERRIA' /IRAKURO6 'IRAKURMENA AUZOKOEK' 

/JAIOZU 'NORBERAREN JAIOTERRIA' /IDATZI01 'IDAZMENA NORBERAK' 

/EGOZIB 'EGOERA ZIBILA' /IDATZI02 'IDAZMENA GURASOEK' 

/IKASKE 'IKASKETAK' /IDATZI03 'IDAZMENA SEME-ALABAK' 

/KLASE 'KLASE SOZIALA' /IDATZI04 'IDAZMENA SENIDEEK' 

/AMAHIZ 'LEHENENGO HIZKUNTZA' 

/IDATZI05 'IDAZMENA LAGUNEK' 

/EUSK 'EUSKALKIA' /IDATZI06 'IDAZMENA AUZOKOEK' 

/BATUA01 'BATUERAZ ULERTU' /ITEM13 'HIZKUNTZA OFIZIALA' 

/BATUA02 'BATUERAZ MINTZO' /TOKIA01 'ERABILPENA ETXEAN' 

/BATUA03 'BATUERAZ IRAKURRI' /TOKIA02 'ERABILPENA KALEAN' 

/BATUA04 'BATUERAZ IDATZI' /TOKIA03 'ERABILPENA TABERNETAN' 

/ULERTUO1 'ULERMENA NORBERAK' /TOKIA04 'ERABILPENA DENDETAN' 

/ULERTU02 'ULERMENA GURASOEK' /TOKIA05 'ERABILPENA AZOKAN' 

/ULERTU03 'ULERMENA SEME-ALABAK' /TOKIA06 'ERABILPENA ELEIZAN' 

/ULERTU04 'ULERMENA SENIDEEK' /TOKIA07 'ERABILPENA LANTOKIAN' 

/ULERTU05 'ULERMENA LAGUNEK' /TOKIA08 'ERABILPENA SOZIEDADEAN' 

/ULERTU06 'ULERMENA AUZOKOEK' /ITEM16 'ONGIEN MOLDATU' 

/MINTZA01 'MINTZAMENA NORBERAK' /NOREKIO1 'EUSKARAZ EZKONKIDEAREKIN' 

/MINTZA02 'MINTZAMENA GURASOEK' /NOREKIO2 'EUSKARAZ SEMEEKIN' 

/MINTZA03 'MINTZAMENA SEME-ALABAK' /NOREKIO3 'EUSKARAZ ALABEKIN' 

/MINTZA04 'MINTZAMENA SENIDEEK' /NOREKIO4 'EUSKARAZ AITAREKIN' 

/MINTZAO5 'MINTZAMENA LAGUNEK' /NOREKIO5 'EUSKARAZ AMAREKIN' 

/MINTZA06 'MINTZAMENA AUZOKOEK' /NOREKIO6 'EUSKARAZ ANAIAK/NEBAK' 

/IRAKURO1 'IRAKURMENA NORBERAK' /NOREKI07 'EUSKARAZ AHIZPAK/ARREBAK' 

/IRAKUR02 'IRAKURMENA GURASOEK' /NOREKIO8 'EUSKARAZ SENIDEEKIN' 

/IRAKURO3 'IRAKURMENA SEME-ALABAK' /NOREKIO9 'EUSKARAZ LAN/NESKAK' 

323

ERITZIO9 'EUSKARAZ LAN/NESKAK' 

/ERITZI1O 'EUSKARAZ LAN/GIZONAK' 

/ERITZI11 'EUSKARAZ DENDARIEKIN' 

/ERITZI12 'EUSKARAZ ABADEAREKIN' 

/ERITZII3 'EUSKARAZ MEDIKUAREKIN' 

/ERITZII4 'EUSKARAZ MAISU/MAISTREKIN' 

/BALIO01 'ERITZIA EZKONKIDEAREKIN' 

/BALIO02 'ERITZIA SEMEEKIN' 

/BALIO03 'ERITZIA ALABEKIN' 

/BALIO04 'ERITZIA AITAREKIN' 

/BALIO05 'ERITZIA AMAREKIN' 

/BALIO06 'ERITZIA ANAIAK/NEBAK' 

/BALIO07 'ERITZIA AHIZPAK/ARREBAK' 

/RALTO08 'FRTT7.TA SFNTnFFKTN' 

/NOREKI10 'EUSKARAZ LAN/GIZONAK' 

/NOREKIII 'EUSKARAZ DENDARIEKIN' 

/NOREKII2 'EUSKARAZ ABADEAREKIN' 

/NOREKI13 'EUSKARAZ MEDIKUAREKIN' 

/NOREKII4 'EUSKARAZ MAISU/MAISTREKIN' 

/ERITZI01 'EUSKARAZ EZKONKIDEAREKIN' 

/ERITZI02 'EUSKARAZ SEMEEKIN' 

/ERITZI03 'EUSKARAZ ALABEKIN' 

/ERITZI04 'EUSKARAZ AITAREKIN' 

/ERITZI05 'EUSKARAZ AMAREKIN' 

/ERITZI06 'EUSKARAZ ANAIAK/NEBAK' 

/ERITZI07 'EUSKARAZ AHIZPAK/ARREBAK' 

/ERITZI08 'EUSKARAZ SENIDEEKIN' 

/BALIOI3 'ERITZIA MEDIKUAREKIN' 

/BALIO14 'ERITZIA MAISU/MAISTREKIN' 

/ITEMS 'EZEZAGUNEKIN' 

%GATTkY , ')l 'GAI-ERABIT . UME.P ' 

/BALIO09 'ERITZIA LAN/NESKAK' 

/BALIO10 'ERITZIA LAN/GIZONAK' 

/BALIOII 'ERITZIA DENDARIEKIN' 

/BALIO12 'ERITZIA ABADEAREKIN' 

/BALIAG02 'BALIAGARRIA SOLASAK' 

/BALIAGO3 'BALIAGARRIA KULTURA' 

/BALIAGO4 'BALIAGARRIA POLITIKA' 

/BALIAGO5 'BALIAGARRIA AUZUNEA' 

/BALIAGO6 'BALIAGARRIA LANA' 

/BALIAGO7 'BALIAGARRIA IDENTIF' 

/BALIAGO8 'BALIAGARRIA MARJINA' 

/AFEKTIO1 'MAITATUEI EUSKARAZ' 

/AFEKTI02 'KONFIDANTZA EUSKALDUNENGAN' 

/AFEKTI03 'HASERRETZEN EUSKARAZ' . 

SAVE OUTFILE 'C :IURRETA.SYS' . 

FINISH . 

/GAIAKO2 'GAI-ERABIL ETXEA' 

/GAIAKO3 'GAI-ERABIL MODA' 

/GAIAKO4 'GAI-ERABIL ADISKIDE' 

/GAIAKO5 'GAI-ERABIL AUZUNEKO' 

/GAIAKO6 'GAI-ERABIL OSASUNA' 

/GAIAKO7 'GAI-ERABIL ERLIJIOA' 

/GAIAKO8 'GAI-ERABIL POLITIKA' 

/GAIAKO9 'GAI-ERABIL EKONOMIA' 

/GAIAK1O 'GAI-ERABIL IKUSKIZUN' 

/DARABIO1 'BARNE-HIZ . PENTSATUZ' 

/DARABI02 'BARNE-HIZ . AMETSETAN' 

/DARABI03 'BARNE-HIZ . HASERRETZEAN' 

/DARABI04 'BARNE-HIZ . KONTUAK' 

/BALIAGO1 'BALIAGARRIA LAGUNAK' 

324

ZORROAGAKO LAGINA . HASIERAKO PROGRAMA 




SET LISTING 'C :ITAUNKET .LIS' . 

SET LOG 'C :ITAUNKET .LOG' . 

DATA LIST FILE='C :ITAUNKET .DAT'/NSJ 1-4(A) ADINA 5-6 SEXO 7 EGOZIB 8 BIZILEKU 

9 

LANBIDE 10 GURIKAS 11 UNIBSAR 12 BOTOA 13 GIZAMAIL 14 EUSKIKAS 15 AMAEUSK 16 

AMAERDE 17 IKASTARO 18 EGA 19 GURASOAK 20 HERRIAK1 21 HIZTUNAK 22 INPORTA 23 

EUSMAIL1 24-25 EUSMAIL2 26-27 EUSMAIL3 28-29 EUSMAIL4 30-31 FORMATO 32 TEST 

33 

EUSMAIL6 34-35 EUSMAIL7 36-37 L1 TO L15 38-52 D1 TO D18 53-70 DE1 TO DE10 

71-80 

/DE11 TO DE18 1-8 El TO E7 9-15 EEl TO EE7 16-22 B1 TO B8 23-30 U1 TO U9 31-39 

T1 TO T8 40-47 01 TO 04 48-51 Z1 TO Z5 52-56 N1 TO N8 57-64 . 

VARIABLE LABELS NSJ 'SUJEKTUAREN IDENTIFIKAZIOA' 

/ADINA '1 .988 .EAN DUEN ADINA' 

/SEXO 'SEXO' /D8 'EUSKARA MODERNOA' 

/EGOZIB 'EGOERA ZIBILA' /D9 'EUSKARA PUBLIKOA' 

/BIZILEKU 'EGOITZA' /D10 'EUSKARA ERABILKORRA' 

/LANBIDE 'KLASE SOZIALA' /Dll 'EUSKARA ZIENTIFIKOA' 

/GURIKAS 'GURASOEN IKASKETAK' /D12 'EUSKARA KALEKOA' 

/UNIBSAR 'UBIBERTSITATE SARBIDEA' /D13 'EUSKARA BATERAGARRIA' 

/BOTOA 'BOTO INTENTZIOA' /D14 'EUSKARA BAKEZALEA' 

/GIZAMAIL 'USTEZ KLASE SOZIAL' /D15 'EUSKARA AURRERAKOIA' 

/EUSKIKAS 'IKASKETAK EUSKARAZ' /D16 'EUSKARA HURBILA' 

/AMAEUSK 'AMA-HIZ EUSKARA' /D17 'EUSKARA BIGUNA' 

/AMAERDE 'AMA-HIZ GAZTELERA' /D18 'EUSKARA OROKORRA' 

/IKASTARO 'EUSKARA IKASTAROAK' /DE1 'ERDERA AKTIBOA' 

/EGA ' EGA EDO TITULURIK' /DE2 'ERDERA INDARTSUA' 

/GURASOAK 'GURASO EUSKALDUNAK' /DE3 'ERDERA KANTARIA' 

/HERRIAK1 'HIZTUNAK DEZILETAN' /DE4 'ERDERA POSITIBOA' 

/HIZTUNAK 'ELEBIDUN /ELEBAKAR' /DES 'ERDERA HARROA' 

/INPORTA 'EUSKARARI GARRANTZIA' /DE6 'ERDERA ATSEGINA' 

/EUSMAIL1 'EUSKARA NORBERA' /DE7 'ERDERA HIRIKOA' 

/EUSMAIL2 'EUSKARA GURASOAK' /DE8 'ERDERA MODERNOA' 

/EUSMAIL3 'EUSKARA ANAIA-NEBAK' /DE9 'ERDERA PUBLIKOA' 

/EUSMAIL4 'EUSKARA ARREBA-AHIZT' /DE10 'ERDERA ERABILKORRA' 

/FORMATO 'FORMATOA' /DE11 'ERDERA ZIENTIFIKOA' 

/TEST 'LAGIN EUSKARA/ERDARA' /DE12 'ERDERA KALEKOA' 

/EUSMAIL6 'EUSKARA SENIDEAK' /DE13 'ERDERA BATERAGARRIA' 

/EUSMAIL7 'EUSKARA LAGUNAK' /DE14 'ERDERA BAKEZALEA' 

/L1 'GEHIAGO/GUTXIAGO' /DE15 'ERDERA AURRERAKOIA' 

/L2 'EUSKAL KONFIDANTZA' /DE16 'ERDERA HURBILA' 

/L3 'HIZKUNTZ-MODERNOA' /DE17 'ERDERA BIGUNA' 

/L4 'INTENTZIOA BESTEEKIKO' /DE18 'ERDERA OROKORRA' 

/L5 'INTENTZ NORBERAREKIKO' /El 'EUSKALDUN LANGILE' 

/L6 'EUSKARA DIFERENTZIA' /E2 'EUSKALDUN BATERAKOIA' 

/L7 'GIZA-BALIOA ; LANA' /E3 'EUSKALDUN ESKUZABALA' 

/L8 'GIZA-BALIOA ; BIZI' /E4 'EUSKALDUN ZINTZOA' 

/L9 'GIZA-BALIOA ; IKASI' /E5 'EUSKALDUN ZABALA' 

/L10 'HARROTU/LOTSATU' /E6 'EUSKALDUN INTELIGENTE' 

/Lil 'EUSKAL TALDE BEREZIA' /E7 'EUSKALDUN ELKARKOIA' 

/Ll2 'EUSKARAREN ETORKIZUNA' /EE1 'ERDALDUN LANGILE' 

/Ll3 'GIZARTE ELEBITASUNA' /EE2 'ERDALDUN BATERAKOIA' 

/L14 'TALDEAREKIKO ATXIKIM' /EE3 'ERDALDUN ESKUZABALA' 

/L15 'GIZA-BALIO ; KONTRATAZ' /EE4 'ERDALDUN ZINTZOA' 

/Dl 'EUSKARA AKTIBOA' /EE5 'ERDALDUN ZABALA' 

/D2 'EUSKARA INDARTSUA' /EE6 'ERDALDUN INTELIGENTE' 

/D3 'EUSKARA KANTARIA' /EE7 'ERDALDUN ELKARKOIA' 

/D4 'EUSKARA POSITIBOA' /B1 'BALIAGARRIA LAGUNA-K' 

/D5 'EUSKARA HARROA' /B2 'BALIAGARRIA SOLASAK' 

/D6 'EUSKARA ATSEGINA' /B3 'BALIAGARRIA KULTURA' 

/D7 'EUSKARA HIRIKOA' /B4 'BALIAGARRIA POLITIKA' 

325

B5 

/B6 

'BALIAGARRIA AUZUNEA' 

'BALIAGARRIA LANA' 

/B7 'BALIAGARRIA IDENTIF' 

/B8 'BALIAGARRIA MARJINA' 

/U1 'GAI-ERABIL UMEAK' 

/U2 'GAI-ERABIL ETXEA' 

/U3 'GAI-ERABIL MODA' 

/U4 

'GAI-ERABIL AUZUNEKO' 

/U5 'GAI-ERABIL OSASUNA' 

/U6 'GAI-ERABIL ERLIJIOA' 

/U7 'GAI-ERABIL POLITIKA' 

/U8 'GAI-ERABIL EKONOMIA' 

/U9 'GAI-ERABIL IKUSKIZUN' 

/T1 'NON-ERABIL ETXEAN' 

/T2 'NON-ERABIL KALEAN' 

/T3 'NON-ERABIL TABERNAN' 

/T4 'NON-ERABIL DENDETAN' 

/T5 'NON-ERABIL AZOKAN' 

/T6 'NON-ERABIL ELEIZAN' 

/T7 'NON-ERABIL LANTOKIAN' 

/T8 'NON-ERABIL SOZIEDADEAN' 

/01 'BARNE-ERAB PENTSATZEN' 

/02 'BARNE-ERAB AMETSETAN' 

/03 'BARNE-ERAB HASERREAN' 

/04 'BARNE-ERAB KONTUETAN' 

/Zi 'HIZKUNTZ-NAGUSIA' 

/Z2 'INSTRUMENTALIT LANA' 

/Z3 'INSTRUMENT POLITIKA' 

/Z4 'INSTRUMENT ZIENTZIA' 

/Z5 'AFEKTIBITATEA' 

/N1 

'ERABILPENA AITAREKIN' 

/N2 'ERABILPENA AMAREKIN' 

/N3 'ERABILPEN ANAI-NEBAK' 

/N4 'ERABILPEN ARREB-AHIZ' 

/N5 'ERABILPEN SEME-ALABA' 

/N6 'ERABILPEN SENIDEEKIN' 

/N7 'ERABILPEN LAGUNEKIN' 

/N8 'ERABILPEN LAN-IKASKI' . 

VALUE LABELS SEXO 1 'GIZONEZKO' 2 'EMAKUMEZKO' 

/EGOZIB 1 'EZKONGAB' 2 'EZKONDUA' 3 'DIBORTZI' 4 'ALARGUNA' 

/BIZILEKU 1 'TXALET' 2 'INGURUA' 3 'ERDIALDE' 4 'BASERRIA' 

/LANBIDE 1 'BEHEMAIL' 2 'ERDIMAIL' 3 'GOIMAILA' 

/GURIKAS 1 'BATEREZ' 2 'LEHENAK' 3 'BATXILER' 4 'LANHEZIK' 

5 'UNIBERTS' 

/UNIBSAR 1 'UBI-ZIEN' 2 'UBI-LETR' 3 '25>GEHIG' 

/BOTOA 1 'INORI EZ' 2 'BESTERI' 3 'AP-ri' 4 'PSOE-ri' 

5 'BATZARRE' 6 'PNV-ri' 7 'EA-ri' 8 'EE-ri' 9 'HB-ri' 

/GIZAMAIL 1 'BEHEMAIL' 2 'ERDIBEHE' 3 'ERDIGOI' 4 'GOIMAILA' 

/EUSKIKAS 1 'BATEREZ' 2 'LEHENAK' 3 'BATXILER' 4 'LANHEZIK' 

5 'UNIBERTS' 

/AMAEUSK 1 'EZIKASI' 2 '21-GEHIA' 3 '11-20URT' 4 '4-10URTE' 

5 '3 URTEKI' 

/AMAERDE 1 'EZIKASI' 2 '21-GEHIA' 3 '11-20URT' 4 '4-10URTE' 

5 '3 URTEKI' 

/IKASTARO 1 '1-2 URTE' 2 '2-3 URTE' 3 'GEHIAGO' 

/EGA 1 'EZ' 2 'BAI' 

/GURASOAK 1 'BATEREZ' 2 'ALTA' 3 'AMA' 4 'BIAK' 

/HERRIAK1 0 '%0 - X10' 1 '%11- %20' 2 '%21- %30' 

3 '%31- %40' 4 '%41- %50' 5 '%51- %60' 6 '%61- %70' 

7 '%71- %80' 8 '%S1- %90' 9 '%91-%100' 

/HIZTUNAK 1 'ELEBAKAR' 2 'ELEBIDUN' 

/INPORTA 1 'BATEREZ' 2 'GUTXI' 3 'ANTZERA' 4 'ASKO' 5 'GEHIEGI' 

/FORMATO 

1 'ERDERAZ' 2 'EUSKARAZ' 

/TEST 1 'TEST BAT' 2 'TEST-RETEST' . 

RECODE L1 TO L15 (1=-3) (2=-2) (3=-1) (4=0) (5=1) (6=2) (7=3) . 

326

RECODE D1 TO EE7 (1=-3) (2=-2) (3=-1) (4=0) (5=1) (6=2) (7=3) . 

VALUE LABELS L1 TO L15 -3 'AURKAKOA' -2 'ASKIAURK' -1 'AURKA' 0 'IRITZIEZ' 

1 'ADOS' 2 'ASKIADOS' 3 'ALDEKOA' 

/D1 -3 'GELDOA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'AKTIBOA' 

/D2 -3 'ANULA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'INDARTSU' 

/D3 -3 'GUTURAL' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'KANTARI' 

/D4 -3 'NEGATIBO' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'POSITIBO' 

/D5 -3 'MESPREZU' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'HARROA' 

/D6 -3 'EZ-ATSE' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ATSEGINA' 

/D7 -3 'BASERRI' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'HIRIKOA' 

/D8 -3 'AINTZINA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'MODERNOA' 

/D9 -3 'BARNEKO' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'PUBLIKO' 

/D10 -3 'GAITZA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ERABILKO'- 

/D11 -3 'EZ-ZIEN' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ZIENTIFI' 

/D12 -3 'ETXEKOA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'KALEKOA' 

/D13 -3 'BEREIZG' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'BATERAG' 

/D14 -3 'BbRROKA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'BAKEZALE' 

/D15 -3 'ATZERAK' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'AURRERAK' 

/D16 -3 'URRUNA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'HURBILA' 

/D17 -3 'GOGOR' -2 'NAAHIKOA' -] 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' l. 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'BIGUNA' 

/D18 -3 'NORBER' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'OROKOR' 

/DE1 -3 'GELDOA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'AKTIBOA' 

/DE2 -3 'AHULA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'INDARTSU' 

/DE3 -3 'GUTURAL' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'KANTARI' 

/DE4 -3 'NEGATIBO' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'POSITIBO' 

/DES -3 'MESPREZU' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'HARROA' 

/DE6 -3 'EZ-ATSE' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ATSEGINA' 

/DE7 -3 'BASERRI' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'HIRIKOA' 

/DE8 -3 'AINTZINA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'MODERNOA' 

/DE9 -3 'BARNEKO' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'PUBLIKO' 

/DE1O -3 'GAITZA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ERABILKO' 

/DE11 -3 'EZ-ZIEN' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ZIENTIFI' 

/DE12 -3 'ETXEKOA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'KALEKOA' 

/DE13 -3 'BEREIZG' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'BATERAG' 

/DE14 -3 'BORROKA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'BAKEZALE' 

327

DE15 -3 'ATZERAK' -2 'NAIiIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'AURRERAK' 

/DE16 -3 'URRUNA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'HURBILA' 

/DE17 -3 'GOGOR' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'BIGUNA' 

/DE18 -3 'NORBER' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'OROKOR' 

/El -3 'ALFERRA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'LANGILEA' 

/E2 -3 'SEPARAT' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'BATERAK' 

/E3 -3 'ZIKOITZ' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ESKUZAB' 

/E4 -3 'FALTSU' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ZINTZOA' 

/E5 -3 'ITXIA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ZABALA' 

/E6 -3 'EZ-INTEL' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'INTELIG' 

/E7 -3 'ELKARG' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ELKARKOI' 

/EE1 -3 'ALFERRA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'LANGILEA' 

/EE2 -3 'SEPARAT' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'BATERAK' 

/EE3 -3 'ZIKOITZ' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ESKUZAB' 

/EE4 -3 'FALTSU' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ZINTZOA' 

/EE5 -3 'ITXIA' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ZABALA' 

/EE6 -3 'EZ-INTEL' -2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'INTELIG' 

/EE7 -3 'ELKARG' 2 'NAHIKOA' -1 'ZERBAIT' 0 'IRITZIEZ' 1 'ZEOZER' 

2 'ASKI' 3 'ELKARKOI' 

/B1 TO B8 1 'INOIZ EZ' 2 'NOIZBAIT' 3 'BATZUTAN' 4 'MAIZ' 5 'BETI' 

/U1 TO U9 1 'ER-HUTSA' 2 'ER-MAIZ' 3 'BIETAN' 4 'EU-MAIZ' 

5 'EU-HUTSA' 

/T1 TO T8 1 'ER-HUTSA' 2 'ER-MAIZ' 3 'BIETAN' 4 'EU-MAIZ' 

5 'EU-HUTSA' 

/Z1 TO Z5 1 'AURKAKOA' 2 'ASKIAURK' 3 'AURKA' 4 'IRITZIEZ' 

5 'ADOS' 6 'ASKIADOS' 7 'ALDEKOA' 

/N1 TO N8 0 'ER-HUTSA' 1 'ERDERAZ' 2 'IA-ERDER' 3 'EU-NOIZ' 

4 'EU-BATZ' 5 'EU-ZERB' 6 'BIETAN' 7 'IA-EUSKA' 

8 'EUSKARAZ' 9 'EU-HUTSA' . 

RECODE EUSMAILI (4 THRU 5=1) (6 THRU 7=2) (8=3) (9 THRU 10=4) (11 THRU 12=5) . 

RECODE EUSMAIL2 (4 THRU 5=1) (6 THRU 7=2) (8=3) (9 THRU 10=4) (11 THRU 12=5) . 





RECODE 01 TO 04 (1=0) (2=1) (3=2) (4=3) (5=4) . 

VALUE LABELS EUSMAILI TO EUSMAIL4 1 'BATEREZ' 2 'ESKASA' 3 'HALAHOLA' 4 'ONA' 

5 'OSO ONA' 

/EUSMAIL6 TO EUSMAIL7 1 'BATEREZ' 2 'ESKASA' 3 'HALAHOLA' 4 'ONA' 

5 'OSO ONA' 

/01 TO 04 0 'ER-HUTSA' 1 'ER-MAIZ' 2 'BIETAN' 3 'EU-MAIZ' 

4 'EU-HUTSA' . 

COMPUTE H1=(AMAEUSK-AMAERDE)*12 . 

COMPUTE DAK=DI+D2+D3+D4+D5+D6 . 

COMPUTE DUT=D7+D8+D9+DlO+Dll+D12 . 

COMPUTE DPO=D13+D14+D15+D16+D17+D18 . 

COMPUTE DEAK=DE1+DE2+DE3+DE4+DE5+DE6 . 

COMPUTE DEUT=DE7+DES+DE9+DE10+DE11+DE12 .6COMPUTE 

DEPO=DE13+DE14+DE15+DE16+DE17+DE18 . 

COMPUTE ESTE=E1+E2+E3+E4+E5+E6+E7 . 

328

COMPUTE ERTE=EE1+EE2+EE3+EE4+EE5+EE6+EE7 . 

COMPUTE 05=(01* .125+02* .0625+03* .0625)*100 . 

COMPUTE N9=(N1* .0067+N2* .0089+N3* .0022+N4* .0022+N6* .0022)*100 . 

COMPUTE N10=(N7* .0111+N8* .0111)*100 . 

COMPUTE ERABILE=N9+N10 . 

VARIABLE LABES Hl 'LEHENENGO HIZKUNTZA' 

/DAK 'EUSKARAREKIKO AKTIBITATEA' 

/DUT 'EUSKARAREKIKO UTILITATEA' 

/DPO 'EUSKARAREKIKO POLITIKA' 

/DEAR 'ERDERAREKIKO AKTIBITATEA' 

/DEUT 'ERDERAREKIKO UTILITATEA' 

/DEPO 'ERDERAREKIKO POLITIKA' 

/ESTE 'EUSKALDUNEKIKO ESTEREOTIPOA' 

/ERTE 'ERDALDUNEKIKO ESTEREOTIPOA' 

/05 'BARNE-HIZKUNTZA' 

/N9 'ERABILPENA SENIDEEKIN' 

/N10 'ERABILPENA KANPOAN' 

/ERABILE 'ERABILPEN OROKORRA' . 

COR VAR=Hl TO N10 . 

SELECT IF (FORMATO=2) . 

DESCRIPTIVES/VAR=ADINA TO ERABILE 

/OPTIONS=3 . 

FINISH . 

329

UDALERRIEN Ail ERKETARAKO PROGRAMA . 

Pitxategia : HERRIAK2 .SPS 




SET LISTING 'A :\HERRIAK\HERRIAK2 .LIS' . 

SET LOG 'C :\WS\XABIER\TESIA\ANALISI\HERRIAK2 .LOG' . 

DATA LIST FILE='C :HERRIAK .DAT'/HERIZEN 1-16(A) BIZT 17-22 

EUSK 23-27 ALFA 28-32 IAEUS 33-37 LAGUN 38-43 AMAHIZ 44-48 AMAGAZ 49-54 

AMABIAK 55-59 BESTE 60-64 E 65-67 K 68-69(2) EKB1 70-72(3) EKB2 73-75(3) 

EKB3 76-78(3)/ EKB4 17-19(3) EKES 20-22(3) . 

VARIABLE LABELS HERIZEN 'HERRIAREN IZENA' 

/BIZT 'BI URTETIK GORAKOAK' 

/EUSK 'BI URTE< EUSKALDUNGO' 

/ALFA '2 URTE< EUS-ALFABET' 

/IAEUS '2 URTE< IA-EUSKALDUN' 

/LAGUN 'BIZTANLEGOA' 

/AMAHIZ 'AMA-HIZ EUSKARA' 

/AMAGAZ 'AMA-HIZ GAZTELERA' 

/AMABIAK 'AMA-HIZ EUSK-ERDARA' 

/BESTE 'AMA-HIZ BESTE BAT' 

/E 'SORTERRIA' 

/K 'BEHE KULTUR MAILA' 

/EKB1 'HAURRAK EKB' 

/EKB2 'GAZTEAK EKB' 

/EKB3 'HELDUAK EKB' 

/EKB4 'ZAHARRAK EKB' 

/EKB5 'ERABILPENA EKB' . 

COMPUTE A1=EUSK+IAEUS . 

COMPUTE A2=AMAHIZ+AMABIAK . 

COMPUTE PROP1=IAEUS/A1 . 

COMPUTE PROP2=EUSK/A1 . 

COMPUTE PROP3=EUSK/A2 . 

COMPUTE PROP4=IAEUS/A2 . 

COMPUTE EX=EUSK/BIZT . 

COMPUTE ZENBAT=(EUSK/LAGUN) . 

COMPUTE CUANTOS=(IAEUS/LAGUN) . 

COMPUTE JAIOTZEZ=(A2/LAGUN) . 

COMPUTE OKER=LAGUN-BIZT . 

VARIABLE LABELS Al 'EUSKALDUNGO OSOA' 

/A2 'JAOITZEZ EUSKALDUNGO' 

/PROP1 'IAEU PROPOR OSOREKIK' 

/PROP2 'EUSK PROPOR OSOREKIK' 

/PROP3 'EUSKAL PROPOR . AMA-HIZ .' 

/PROP4 'IAEUSKAL PROPOR . AMA-HIZ .' 

/EX 'ELEBIDUN-PROPORTZIOA' 

/ZENBAT 'EUSKALDUNGOAREN %-A' 

/CUANTOS 'IAEUSKALDUNGOAREN %-A' 

/JAIOTZEZ 'JAIOTZEZ EUSKAL %-A' . 

SORT CASES BY HERIZEN . 

SAVE OUTFILE 'A :HERRIAK2 .SYS' . 

FINISH . 

330

VI . ERANSKINA 

FIDAGARRITASUNA 

ERREGRESIO ANA I ISIAK

RELIABILITY VARIABLES= BATUA01 TO IDATZI06 

The raw data or transformation pass is proceeding 

141 cases are written to the uncompressed active file . 

/SCALE (JAKIN) = BATUA01 TO IDATZI06 

!MODEL=SPLIT 

,'SUMMARY=ALL 

/STAT= DESCRIPTIVES SCALE ANOVA HOTELLING . 

METHOD 2 (COVARIANCE MATRIX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS 

10424 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY * •* "*" 

Page 3 DURANGO-IURRETAKO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA 4/2/91 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (JAKIN) 

1 . BATUA01 BATUERAZ ULERTU 

2 . BATUA02 BATUERAZ MINTZO 

3 . BATUA03 BATUERAZ IRAKURRI 

4 . BATUA04 BATUERAZ IDATZI 

5 . ULERTU01 ULERMENA NORBERAK 

6 . ULERTU02 ULERMENA GURASOEK 

7 . ULERTU03 ULERMENA SEME-ALABAK 

8 . ULERTU04 ULERMENA SENIDEEK 

9 . ULERTU05 ULERMENA LAGUNEK 

10 . ULERTU06 ULERMENA AUZOKOEK 

11 . MINTZA01 MINTZAMENA NORBERAK 

12 . MINTZA02 MINTZAMENA GURASOEK 

13 . MINTZA03 MINTZAMENA SEME-ALABAK 

14 . I~IINTZA04 MINTZAMENA SENIDEEK 

15 . MINTZA05 MINTZAMENA LAGUNEK 

16 . MINTZA06 MINTZAMENA AUZOKOEK 

17 . IRAKUR01 IRAKURMENA NORBERAK 

18 . IRAKUR02 IRAKURMENA GURASOEK 

19 . IRAKUR03 IRAKURMENA SEME-ALABAK 

20 . IRAKUR04 IRAKURMENA SENIDEEK 

21 . IRAKUR05 IRAKURMENA LAGUNEK 

22 . IRAKUR06 IRAKURMENA AUZOKOEK 

23 . IDATZ101 IDAZMENA NORBERAK 

24 . IDATZI02 IDAZMENA GURASOEK 

IDATZI03 DDAZMENA 3LME-ALABAK 

26 . IDATZI04 IDAZMENA SENIDEEK 

27 . IDATZI05 IDAZMENA LAGUNEK 

28 . IDATZI06 IDAZMENA AUZOKOEK 

MEAN STD DEV CASES 

1 . BATUAOI 2 .2429 .7574 140 .0 

2 . BATUAO2 1 .6857 .7689 140 .0 

3 . BATUA03 1 .9714 .8477 140 .0 

4 . BATUA04 1 .7857 .8292 140 .0 

5 . ULERTU01 2 .1429 .3711 140 .0 

6 . ULERTU02 2 .2143 .4454 140 .0 

7 . ULERTU03 2 .3357 .7258 140 .0 

8 . ULERTU04 2 .1643 .7830 140 .0 

9 . ULERTU05 2 .0500 .3017 140.0 

10 . ULERTU06 2 .0571 .3553 140 .0 

11 . MINTZA01 2 .1714 .7389 140 .0 

12 . MINTZA02 1.9929 .7633 140 .0 

13 . MINTZA03 2 .0643 .2989 140 .0 

14 . MINTZA04 2 .0929 .3774 140 .0 

15 . MINTZA05 2 .6571 .6206 140 .0 

16 . MINTZA06 2 .6214 .6512 140 .0 

17 . IRAKURO1 2 .1714 .4479 140 .0 

18 . IRAKUR02 2 .2143 .4914 140 .0 

19 . IRAKUR03 2 .2571 .7234 140 .0 

20 . IRAKUR04 2 .0714 .7647 140.0 

21 . IRAKUR05 2 .4929 .6057 140.0 

22 . IRAKUR06 2 .4286 .6476 140.0 

23 . IDATZ101 2 .1786 .7224 140 .0 

24 . IDATZI02 2 .0643 .7415 140 .0 

25 . IDATZ103 2 .2429 .6556 140 .0 

26 . IDATZ1 04 2 .2500 .6584 140 .0 

27 . IDATZI05 1 .9500 .6925 140 .0 

28 . IDATZ1 06 1 .8143 .7156 140 .0 

332



# OF CASES = 140 .0 

# OF 

STATISTICS FOR MEAN VARIANCE STD DEV VARIABLES 

PART 1 28 .9714 15 .3229 3 .9145 14 

PART 2 31 .4143 20 .9494 4 .5771 14 

SCALE 60.3857 51 .9797 7 .2097 28 

ITEM MEANS MEAN MINIMUM MAXIMUM RANGE MAX/MIN VARIANCE 

PART 1 2 .0694 1 .6857 2 .3357 .6500 1 .3856 .0301 

PART 2 2 .2439 1 .8143 2 .6571 .8429 1 .4646 .0579 

SCALE 2 .1566 1 .6857 2 .6571 .9714 1 .5763 .0503 

ITEM VARIANCES MEAN MINIMUM MAXIMUM RANGE MAX/MIN VARIANCE 

PART 1 .4018 .0894 .7186 .6292 8 .1414 .0623 

PART 2 .4337 .2006 .5848 .3842 2 .9150 .0122 

SCALE .4177 .0894 .7186 .6292 8 .0414 .0361 

INTER-ITEM 

COVARIANCES MEAN MINIMUM MAXIMUM RANGE MAX/MIN VARIANCE 

PART 1 .0533 - .1141 .5982 .7122 -5 .2432 .0235 

PART 2 .0817 - .0781 .4563 .5344 -5 .8421 .0186 

SCALE .0533 - .1141 .5982 .7122 -5 .2432 .0145 

INTER-ITEM 

CORRELATIONS MEAN MINIMUM MAXIMUM RANGE MAX/MIN VARIANCE 

PART 1 .0775 - .4059 .8510 1 .2568 -2 .0967 .0864 

PART 2 .1643 - .2454 .8883 1 .1338 -3 .6192 .0906 

SCALE .0922 - .4662 .8883 1 .3545 -1 .9056 .0654 



ITEM-TOTAL STATISTICS 

SCALE SCALE CORRECTED 

MEAN VARIANCE ITEM- SQUARED ALPHA 

IF ITEM IF ITEM TOTAL MULTIPLE IF ITEM 

DELETED DELETED CORRELATION CORRELATION DELETED 

BATUA01 58 .1429 47 .8499 .3394 .5437 .7971 

BATUA02 58 .7000 47 .0892 .4074 .6426 .7936 

BATUA03 58 .4143 45 .7264 .4828 .8041 .7891 

BATUA04 58 .6000 46 .3856 .4344 .8009 .7920 

ULERTU01 58 .2429 53 .6097 - .3253 .5603 .8146 

ULERTU02 58 .1714 53 .2654 - .2283 .3845 .8143 

ULERTU03 58 .0500 45 .4579 .6125 .8192 .7833 

ULERTU04 58 .2214 44 .0154 .7076 .8281 .7770 

ULERTU05 58 .3357 51 .4620 .0986 .7086 .3043 

ULERTU06 58 .3286 51 .6898 .0320 .6132 .8060 

MINTZA01 58 .2143 47 .6228 .3737 .7486 .7953 

MINTZA02 58 .3929 47 .6503 .3555 .7439 .7963 

MINTZA03 58 .3214 52 .7952 - .2083 .4814 .3102 

MINTZA04 58 .2929 52 .3669 - .0970 .4084 .8093 

MINTZA05 57 .7286 48 .7172 .3321 .8377 .7973 

MINTZA06 57 .7643 48 .3685 .3519 .8342 .7964 

IRAKUR01 59 .2143 52 .2127 - .0670 .7390 .8098 

IRAKUR02 58 .1714 52 .7474 - .1414 .7707 .8129 

IRAKUR03 58 .1286 45 .7819 .5796 .8512 .7850 

IRAKUR04 58 .3143 45 .0804 .6149 .8227 .7825 

IRAKUR05 57 .8929 48 .5280 .3656 .8466 .7960 

IRAKUR06 57 .9571 48 .1996 .3738 .8656 .7955 

IDATZ101 58 .2071 45 .2014 .6441 .8617 .7817 

IDATZI02 58 .3214 44 .4067 .7107 .8833 .7778 

IDATZI03 58 .1429 50 .4830 .1145 .8137 .S067 

IDATZ104 58 .1357 50 .5066 .1111 .8379 .8069 

IDATZ105 58 .4357 47 .9455 .3707 .8246 .7955 

IDATZ106 58 .5714 48 .0021 .3495 .8249 .7965 

333

ANALYSIS OF VARIANCE 

SOURCE OF VARIATION SUM OF SQ . DF MEAN SQUARE F PROB . 

BETWEEN PEOPLE 258 .0418 139 1 .8564 

WITHIN PEOPLE 1557 .7857 3780 .4121 

BETWEEN MEASURES 189 .9990 27 7 .0370 19 .308 .000 

RESIDUAL 1367 .7867 3753 .3645 

TOTAL 1815 .8276 3919 .4633 

GRAND MEAN = 2 .1566 

HOTELLINGS T-SQUARED = 509 .0149 F = 15 .3261 PROB . = .0000 

DEGREES OF FREEDOM : NUMERATOR = 27 DENOMINATOR 113 



RELIABILITY COEFFICIENTS 28 ITEMS 

CORRELATION BETWEEN FORMS = .4383 

EQUAL LENGTH SPEARMAN-BROWN = .6095 

GUTTMAN SPLIT-HALF = .6044 

UNEQUAL-LENGTH SPEARMAN-BROWN = .6095 

ALPHA FOR PART 1 = .6816 ALPHA FOR PART 2 = .7648 

14 ITEMS IN PART 1 14 ITEMS IN PART 2 


This procedure was completed at 10:37 :17 

RELIABILITY VARIABLES= GIZA04 GIZA05 GIZA06 

/SCALE (VALPROPI) =GIZA04 GIZA05 GIZA06 

/MODEL=SPLIT 

/SUMMARY =ALL 

/STAT =1`1SCRI PTI V ES SCALE'. ANO V A POTE 1,11NO . 

*****" METHOD 2 (COVARIANCEMATRLY) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS *"*""* 

224 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY ***"** 

Page 8 DURANGO -IURRETAKO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA 4/2/91 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (V ALPROPI) 

1 . GIZA04 EUSKARA LANERAKO 

2 . GIZAO5 EUSKARA POLITIKARAKO 

3 . GIZA06 EUSKARA ZINTZIRAKO 


1 . GIZA04 5 .1915 1 .8895 141 .0 

2 . G17-A05 4 .6099 1 .8353 141 .0 

3 . GIZAO6 3 .8298 1 .9308 141 .0 

4 OF CASES = 141 .0 

4 OF 


PART 1 9 .8014 9 .5603 3 .0920 2 

PART 2 3 .8298 3 .7280 1 .9308 1 

SCALE 13 .6312 18 .0487 4 .2484 3 

ITEM MEANS MEAN MINIMUM MAXIMUM RANGE MAY,'MIN VARIANCE 

PART 1 4 .9007 4 .6099 5 .1915 .5816 1 .1262 .1691 

PART 2 3 .8298 .0000 

SCALE 4 .5437 3 .8298 5 .1915 1 .3617 1 .3556 .4668 

334


PART 1 3 .4692 3 .3682 3 .5702 .2020 1 .0600 .0204 

PART 2 3 .7280 .0000 

SCALE 3 .5555 3 .3682 3 .7280 .3598 1 .1068 .0325 

INTER-ITEM 


PART 1 1 .3109 1 .3109 1 .3109 .0000 1 .0000 .0000 

PART 2 .0000 .0000 

SCALE 1 .2304 1 .1614 1 .3109 .1495 1 .1288 .0046 

INTER-ITEM 


PART 1 .3780 .3780 .3780 .0000 1 .0000 - .0000 

PART 2 .0000 .0000 

SCALE .3468 .3183 .3780 .0597 1 .1875 .0007 






GIZA04 8 .4397 9 .5338 .4238 .1831 .5114 

GIZA05 9 .0213 9 .6210 .4444 .1986 .4829 

GIZA06 9 .8014 9 .5603 .3987 .1597 .5485 


RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (VALPROPI) 




W-IfIP3 . PEOPLE 782 .E5í.7 24'2 2.7754 


RESIDUAL 651 .0165 280 2 .3251 

TOTAL 1624 .9409 422 3 .8506 


HOTELLINGS TSQUARED = 52.6681 F = 26 .1460 PROB . = .0000 






UNEQUAL-LENGTH SPEARMAN-BROWTI = .5903 

ALPHA FOR PART 1 = .5485 ALPHA FOR PART 2 



This procedure was completed at 10 :37 :37 

RELIABILITY VARIABLES =EZAGUTO1TO EZAGUT05 

;SCALE (EGOERA) = EZAGUT01 TO EZAGUT05 

'MODEL=SPLIT 

'SUM 

¡STAT=DESCRIPTIVES SCALE ANOVA HOTELLING . 

335

****** METHOD 2 (CO VARIANCE MATRIX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS ****** 

488 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY ****** 

Page I1 DURANGO-IURRETAKO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA 4/2/91 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (EGOERA) 

1 . EZAGUTO1 ADIN BEREKO JENDEAK EUSKARAZ 

2 . EZAGUTO2 ZERBITZU PUBLIKOETAN EUSKARAZ 

3 . EZAGUTO3 EUSKARA BATUAZ 

4 . EZAGUTO4 EUSKARAREN MODERNITATEA 

5 . EZAGUTO5 EUSKARA BEREIZGARRIA 

1 . EZAGUTO1 4 .4113 2.0842 141 .0 

2 . EZAGUTO2 4 .2411 2 .0699 141 .0 

3 . EZAGUTO3 4 .6454 2 .0040 141 .0 

4 . EZAGUTO4 4 .3333 2 .2061 141 .0 

5 . EZAGUTO5 4 .0355 1 .9871 141 .0 

# OF CASES = 141 .0 

# OF 


PART 1 13 .2979 12 .9106 3 .5931 3 

PART 2 8 .3688 9 .4916 3 .0808 2 

SCALE 21 .6667 27 .1238 5 .2081 5 


PART 1 4 .4326 4 .2411 4 .6454 .4043 1 .0953 .0412 

PART 2 4 .1844 4 .0355 4 .3333 .2979 1 .0738 .0444 

SCALE 4 .3333 4 .0355 4 .6454 .6099 1 .1511 .0502 

ITEM VARIANCES MEAN MINIMUM MAXIMUM RANGE MAX[M] VARIANCE 

PART 1 4 .2148 4 .0162 4 .3439 .3277 1 .0816 .0305 

PART 2 4 .4077 3 .9487 4 .8667 .9179 1 .2325 .4213 

SCALE 4 .2920 3 .9417 4 .3667 . ; 174 . .3325 .1317 

INTER-ITEM 


PART 1 .0444 - .3067 .3430 .6497 -1 .1181 .0861 

PART 2 .3381 .3381 .3381 .0000 1 .0000 - .0000 

SCALE .2832 - .3067 1 .2762 1 .5829 -4 .1605 .2312 

INTER-ITEM 


PART 1 .0096 - .0739 .0795 .1534 -1 .0751 .0048 

PART 2 .0771 .0771 .0771 .0000 1 .0000 .0000 

SCALE .0663 - .0739 .2887 .3626 -3 .9037 .0124 







EZAGUTO1 17 .2553 19 .9629 .1513 .0472 .1902 

EZAGUTO2 17 .4255 23 .5462 - .0352 .0150 .3608 

EZAGUTO3 17 .0213 19 .9638 .1755 .0974 .1683 

EZAGUTO4 17 .3333 19 .2381 .1560 .0865 .1833 

EZAGUT05 17 .6312 20.1202 .1714 .0571 .1729 

336

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (EGOERA) 




WITHIN PEOPLE 2273 .2000 564 4 .0305 


RESIDUAL 2244 .9021 560 4 .0088 

TOTAL 3032 .6667 704 4 .3078 













RELIABILITY VARIABLES =AFEKTIO1 TO AFEKTI03 JOKABO1 

/SCALE (AFECTO) =AFEKTI01 TO AFEKTI03 JOKABO1 

/MODEL=SPLIT 

/SUMMARY=ALL 

/STAT=DESCRIPTIVES SCALE ANOVA HOTELLING . 

""""" METHOD 2 (COVARIANCE MATRIX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS'"""" 

344 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY "FMM1*F 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (AFECTO) 

1 . AFEKTI01 MAITATUEI EUSKARAZ 

2 . AFEKTIO2 KONFIDANTZA EUSKALDUNENGAN 

3 . AFEKTI03 HASERRETZEAN EUSKARAZ 

4 . JOKABOI EUSKALDUNONGAN KONFIDANTZA 


1 . AFEKT101 5 .7518 1 .5728 141 .0 

2 . AFEKT102 3 .7660 2 .0236 141 .0 

3 . AFEKT103 4 .7305 1 .9305 141 .0 

4 . J0KAB01 4 .9504 1 .9432 141 .0 

# OF CASES = 141 .0 

4 OF 


PART 1 9 .5177 8 .6515 2 .9413 2 

PART 2 9 .6809 7 .1046 2 .6654 2 

SCALE 19 .1986 18 .4317 4 .2932 4 


PART 1 4 .7589 3 .7660 5 .7518 1 .9858 1 .5273 1 .9717 

PART 2 4 .8404 4 .7305 4 .9504 .2199 1 .0465 .0242 

SCALE 4 .7996 3 .7660 5 .7518 1 .9858 1 .5273 .6675 


PART 1 3 .2842 2 .4737 4 .0948 1 .6212 1 .6554 1 .3141 

PART 2 3 .7515 3 .7268 3 .7761 .0492 1 .0132 .0012 

SCALE 3 .5179 2 .4737 4 .0948 1.6212 1 .6554 .5112 

337

INTER-ITEM 


PART 1 1 .0415 1 .0415 1 .0415 .0000 1 .0000 - .0000 

PART 2 - .1992 - .1992 - .1992 .0000 1 .0000 - .0000 

SCALE .3634 - .1992 1 .0415 1 .2407 -5 .2286 .2386 

INTER-ITEM 


PART 1 .3272 .3272 .3272 .0000 1 .0000 - .0000 

PART 2 - .0531 - .0531 - .0531 .0000 1 .0000 .0000 

SCALE .1103 - .0531 .3272 .3803 -6 .1630 .0221 






AFEKTI01 13 .4468 12 .5775 .3030 .1387 .1168 

AFEKTI02 15 .4326 10 .8758 .2593 .1176 .1240 

AFEKTI03 14 .4681 15 .2222 - .0343 .0030 .4806 

JOKABO1 14 .2482 12 .2594 .1761 .0672 .2403 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (AFECTO) 




WITHIN PEOPLE 1607 .2500 423 3 .7996 


RESIDUAL 1324 .8901 420 3 .1545 

TOTAL 2252 .3599 563 4 .0006 


I- .)TELLhGS T-SQUARE "'?7 .4_s9 N -= 41 .88? .i PROB .- vYn 


RELIABILITY COEFFICIIINTS 4 ITEMS 


EQUAL LENGTH SPEARMAN-BROWN = 


UNEQUAL-LENGTHSPEARMAN-BROWN = 

.2915 

.2915 

ALPHA FOR PART 1 = .4815 ALPHA FOR PART 2 = - .1121 



RELIABILITY VARIABLES =JOKABOI TO JOKAB05 

/SCALE (INTENCIO)=JOKABOI TO JOKAB05 

/MODEL=SPLIT 

/SUMMARY =ALL 


'•" • METHOD 2 (COVARIANCEMATRIX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS •" '"" 

488 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY *"" •" ' 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (INTENCIO) 

1 . JOKABO1 EUSKALDUNONGAN KONFIDANTZA 

2 . JOKABO2 EUSKARA INPOSATU 

3 . JOKAB03 DANOK EUSKARA IKASI 

4 . JOKABO4 NORBERAK GEHLAGO IKASI 

5 . JOKABO5 ETB EUSKARA HUTSEZ 

338


1 . 10KAB01 4 .9504 1 .9432 141 .0 

2 . JOKABO2 4 .8085 1 .9564 141 .0 

3 . JOKABO3 5 .3901 1 .6978 141 .0 

4 . J0KA1304 5 .4539 1 .7908 141 .0 

5 . JOKABO5 5 .4752 1 .3306 141 .0 

11 OF CASES = 141 .0 

OF 


PART 1 15 .1489 16 .4991 4 .0619 3 

PART 2 10.9291 8 .5521 2 .9244 2 

SCALE 26 .0780 29 .7582 5 .4551 5 


PART 1 5 .0496 4 .8085 5 .3901 .5816 1 .1209 .0919 

PART 2 5 .4645 5 .4539 5 .4752 .0213 1 .0039 .0002 

SCALE 5 .2156 4 .8085 5 .4752 .6667 1 .1386 .0977 


PART 1 3 .4953 2 .8825 3 .8274 .9449 1 .3278 .2823 

PART 2 3 .2790 3 .2068 3 .3512 .1444 1 .0450 .0104 

SCALE 3 .4088 2 .8825 3 .8274 .9449 1 .3278 .1578 

INTER-ITEM 


PART 1 1 .0022 .8266 1 .1190 .2924 1 .3537 .0192 

PART 2 .9971 .9971 .9971 .0000 1 .0000 .0000 

SCALE .6357 .0074 1 .1190 1 .1116 151 .2945 .1312 

INTER-ITEM 


PART 1 .2881 .2506 .3194 .0689 1 .2748 .0010 

PART 2 .3042 .3042 .3042 .0000 1 .0000 .0000 

SCALE .1854 .0024 .3194 .3170 131 .3021 .0110 

-PIV.-TOTAI STATISTIC3 





JOKAB01 21 .1277 20 .9550 .2826 .1148 .4891 

JOKAB02 21 .2695 19 .0126 .4055 .1845 .4065 

JOKAB03 20 .6879 22 .0876 .3000 .1475 .4785 

JOKAB04 20 .6241 22 .7363 .2234 .1204 .5219 

JOKAB05 20 .6028 21 .5268 .2873 .1232 .4852 

Page 18 DURANGO-IURRETAKO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA 4/2191 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (INTENCIO) 




WITHIN PEOPLE 1608 .0000 564 2 .8511 


RESIDUAL 1552 .9135 560 2 .7731 

TOTAL 24412284 704 3 .4677 









339




RELIABILITY VARIABLES= GIZA01 GIZA02 GIZA03 

/SCALE (GIZARTE)=GIZA01 GIZA02 GIZA03 

MODEL=SPLIT 

'SUMMARY=ALL 

'STAT = D ESCRIPTIV ES SCALE ANOV A HOTELLING . 

""• METHOD 2 (CO VARIANCEMATRDq WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS ****** 


RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (GIZARTE) 

1 . GIZAO1 EUSKALDUNOK LAN HOBEA 

2 . GIZA02 EUSKALDUNOK HOBETO BIZI 

3 . GIZA03 EUSKALDUNOK GEHIAGO IKASI 


1 . GIZA01 4 .5532 1 .4062 141 .0 

2 . GIZA02 4 .5248 1 .2397 141 .0 

3 . GIZA03 3 .6312 1 .2785 141 .0 

# OF CASES = 141 .0 

# OF 


PART 1 9 .0780 4 .4296 2.1047 2 

PART 2 3 .6312 1 .6344 1 .2785 1 

SCALE 12 .7092 5 .5220 2 .3499 3 


PART 1 4 .5390 4 .5248 4 .5532 .0284 1 .0063 .0004 

PART 2 3 .6312 .0000 

SCAB ° 4 .2364 3 .5312 4 .553 2 .9020 1 .539 X749 


PART 1 1 .7572 1 .5369 1 .9775 .4406 1 .2867 .0971 

PART 2 1 .6344 .0000 

SCALE 1 .7163 1 .5369 1 .9775 .4406 1 .2867 .0536 

INTER-ITEM 


PART 1 .4576 .4576 .4576 .0000 1 .0000 .0000 

PART 2 0000 .0000 

SCALE .0622 - .2051 .4576 .6627 -2 .2315 .0977 

INTER-ITEM 


PART 1 .2625 .2625 .2625 .0000 1 .0000 0000 

PART 2 .0000 .0000 

SCALE .0321 - .1294 .2625 .3919 -2 .0287 .0336 






GIZA01 8 .1560 2 .7612 .1676 .0689 - 1-971 

GIZA02 8 .1844 3 .4800 .1092 .0833 - .0758 

GIZA03 9 .0780 4 .4296 - .1007 .0167 .4132 

340




WITHIN PEOPLE 540 .6667 282 1 .9173 


RESIDUAL 463 .1442 280 1 .6541 

TOTAL 798 .3593 422 1 .8918 


HOTELLINGS T-SQUARED = 38.5683 F = 19 .1464 PROB . = .0000 



CORRELATION BETWEEN FORMS = - .1007 

EQUAL LENGTH SPEARMAN-BROWN = - .2240 

GUTTMAN SPLIT-HALF = - .1963 


ALPHA FOR PART 1 = .4132 ALPHA FOR PART 2 = 



RELIABILITY VARIABLES=BALIAGOI TO BALIAGO8 

/SCALE (UTILEUSK) = BALIAG01 TO BALIAG08 

/MODEL=SPLIT 

/SUMMARY=ALL 

/STAT =DESCRIPTIV ES SCALE ANO V A HOTELLING . 

METHOD 2 lî î VARïANC I A T 1 iX7 WILT F>E i'.SFD Fí1R :HIS Aid4::'í S1S ",-.,'" 

1064 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (UTILEUSK) 

1 . BALIAGOI BALIAGARRIA LAGUNAK 

2 . BALIAGO2 BALIAGARRIA SOLASAK 

3 . BALIAGO3 BALIAGARRIA KULTURA 

4 . BALIAG44 BALIAGARRIA POLITIKA 

5 . BALIAGO5 BALIAGARRIA AUZUNEA 

6 . BALIAG06 BALIAGARRIA LANA 

7 . BALIAGO7 BALIAGARRIA IDENTIF 

8 . BALIAGOS BALLAGARRIA MARJINA 


BALIAGOI 2 .4184 .8032 141 .0 

2 . BALIAGO2 2 .1560 .7863 141 .0 

3 . BAL1AG03 2 .2270 .8566 141 .0 

4 . BALIAGO4 2 .0213 .7789 141 .0 

5 . BALIAGO5 2 .2199 .6979 141 .0 

6 . BALIAGO6 2 .2199 .7473 141 .0 

7 . BALIAGO7 2 .8723 .4285 141 .0 

8 . BALIAGO8 2 .8227 .4823 141 .0 

# OF CASES = 141 .0 

# OF 


PART 1 8 .8227 6 .5898 2 .5671 4 

PART 2 10 .1348 2 .9174 1 .7080 4 

SCALE 18 .9574 14 .0267 3 .7452 8 

341


PART 1 2 .2057 2 .0213 2 .4184 .3972 1 .1965 .0274 

PART 2 2 .5337 2 .2199 2 .8723 .6525 1 .2939 .1317 

SCALE 2 .3697 2 .0213 2 .8723 .8511 1 .4211 .0989 


PART 1 .6510 .6067 .7338 .1272 1 .2096 .0033 

PART 2 .3654 .1836 .5585 .3749 3 .0419 .0343 

SCALE .5082 .1836 .7338 .5503 3 .9972 .0394 

INTER-ITEM 


PART 1 .3322 .2125 .4271 .2146 2 .0103 .0070 

PART 2 .1213 .0854 .1629 .0775 1 .9075 .0006 

SCALE .1779 .0824 .4271 .3447 5 .1851 .0099 

INTER-ITEM 


PART 1 .5092 .3396 .6763 .3366 1 .9912 .0149 

PART 2 .3925 .2491 .7884 .5393 3 .1654 .0358 

SCALE .3590 .2193 .7884 .5691 3 .5955 .0199 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (UTILEUSK) 






BALIAGOI 16 .5390 10 .2360 .6121 .5173 .7768 

BALIAGO2 16 .8014 10.1746 .6446 .5347 .7714 

BALIAGO3 16 .7305 9 .8840 .6329 .5336 .7734 

BALIAGO4 16 .9362 10 .7173 .5300 .4093 .7901 

BALIAGO5 16 .7376 11 .4378 .4453 .2688 .8016 

BALIAGO6 16 .7376 11 .1664 .4609 .2435 .8002 

BALIAGO7 16 .0851 12 .3927 .4808 .6477 .8012 

BALIAGO8 16 .1348 12 .2174 .4676 .6551 .8006 




WITHIN PEOPLE 421 .3750 987 .4269 


RESIDUAL 323 .7234 980 .3303 

TOTAL 666 .8431 1127 .5917 








UNEQUAL-LENGTHSPEARMAN-BROWN = .6802 



342

RELIABILITY VARIABLES= DARABI01 TO DARA B104 

'SCALE (BARNEKO) =DARABIO1 TO DARABI04 

/MODEL=SPLIT 

/SUMMARY=ALL 

STAT=DESCRIPTIVESSCALE ANOVA HOTELLING . 

• METHOD 2 (CO VARIANCE MATRIX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS 

• 344 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY ""'"' 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (BARNEKO) 

1 . DARABIO1 BARNE-HIZ . PENTSATUZ 

2 . DARABIO2 BARNE-HIZ . AMETSETAN 

3 . DARABIO3 BARNE-HIZ . HASERRETZEAN 

4 . DARABIO4 BARNE-HIZ . KONTUAK 


1 . DARABIO1 3 .2766 1 .4348 141 .0 

2 . DARABIO2 2 .9433 1 .3978 141 .0 

3 . DARABIO3 3 .0071 1 .4856 141 .0 

4 . DARABIO4 2 .3191 1 .3697 141 .0 

# OF CASES = 141 .0 

STATISTICS FOR MEAN 

# OF 

VARIANCE STD DEV VARIABLES 

PART 1 6 .2199 7 .4299 2 .7258 2 

PART 2 5 .3262 5 .8071 2 .4098 2 

SCALE 11 .5461 23 .3354 4 .8307 4 


PART 1 3 .1099 2.9433 3 .2766 .3333 1 .1133 .0556 

PART 2 2 .6631 2 .3191 3 .0071 .6879 1 .2966 .2366 

SCALE 2 .8865 2 .3191 3 .2766 .9574 1 .4128 .1639 


PART 1 2 .0063 1 .9539 2 .0587 .1048 1 .0536 .0055 

PART 2 2 .0415 1 .8760 2 .2071 .3311 1 .1765 .0548 

SCALE 2 .0239 1 .8760 2 .2071 .3311 1 .1765 .0205 

!N'101+-ITEM 


PART 1 1 .7087 1 .7087 1 .7087 .0000 1 .0000 -.0000 

PART 2 .8620 .8620 .8620 .0000 1 .0000 .0000 

SCALE 1 .2700 .8325 1 .7087 .8761 2 .0524 .1480 

INTER-ITEM 


PART 1 .8519 .8519 .8519 .0000 1 .0000 - .0000 

PART 2 .4236 .4236 .4236 .0000 1 .0000 - .0000 

SCALE .6253 .4236 .8519 .4283 2 .0111 .0318 






DARABI01 8 .2695 13 .0126 .7983 .7487 .8031 

DARABI02 8 .6028 12 .7126 .8697 .7918 .7753 

DARABI03 8 .5390 13 .0360 .7543 .6207 .8224 

DARABI04 9 .2270 16 .0053 .4977 .2968 .9171 



BETWEEN PEOPLE 816.7376 140 5 .8338 

WITHIN PEOPLE 386 .0000 423 .9125 


RESIDUAL 316 .6525 420 .7539 

TOTAL 1202 .7376 563 2 .1363 


343











RELIABILITY VARIABLES =NOREKI01 TO NOREKI14 TOKIA01 TO TOKIA08 

GAIAK01 TO GAIAK10 

/SCALE (ERABILE)=NOREKI01 TO NOREKI14 TOKIA01 TO TOKIA08 GAIAK01 TO GAIAKIO 

/MODEL=SPLIT 

/SUMMARY=ALL 

/STAT = DESCRIPTIVES SCALE ANOVA HOTELLING . 

• METHOD 2 (COVARIANCE MATRIX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS 

• 13448 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY " •' • • " 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (ERABILE) 

1 . NOREKI01 EUSKARAZ EZKONKIDEAREKIN 

2 . NOREKI02 EUSKARAZ SEMEEKIN 

3 . NOREKI03 EUSKARAZ ALABEKIN 

4 . NOREKI04 EUSKARAZ AITAREKIN 

5 . NOREKI05 EUSKARAZ AMAREKIN 

6 . NOREKI06 EUSKARAZ ANAIAK/NEBAK 

7 . NOREKI07 EUSKARAZ AHIZPAK/ARREBAK 

8 . NOREKI08 EUSKARAZ SENIDEEKIN 

9 . NOREKI09 EUSKARAZ LAN/NESKAK 

10 . NOREKI10 EUSKARAZ LAN/GIZONAK 

11 . NOREKI11 EUSKARAZ DENDARIEKIN 

12 . NOREKII2 EUSKARAZ ABADEAREKIN 

13 . NOREKI13 EUSKARAZ MEDIKUAREKIN 

14 . NOREKI14 EUSKARAZ MAISU/MAISTREKIN 

15 . TOKIA01 ERABILPENA ETXEAN 

16 . TO_tiiA32 ERABE .NA KALL?. 

17 . TOKIA03 ERABILPENA TABERNETAN 

18 . TOKIA04 ERABILPENA DENDETAN 

19 . TOKIAOS ERABILPENA AZOKAN 

20. TOKIA06 ERABILPENA ELEIZAN 

21 . TOKIA07 ERABILPENA LANTOKIAN 

22 . TOKIA08 ERABILPENA SOZIEDADEAN 

23 . GALAKO1 GAI-ERABIL UMEAK 

24 . GAIAKO2 GAI-ERABIL ETXEA 

25 . GAIAKO3 GAI-ERABIL MODA 

26 . GAIAKO4 GAI-ERABILADISKIDE 

27 . GAIAK05 GAI-ERABIL AUZUNEKO 

28 . GAIAK06 GAI-ERABIL OSASUNA 

29 . GAIAKO7 GAI-ERABIL ERLIIIOA 

30 . GAIAKO8 GAI-ERABIL POLITIKA 

31 . GAIAKO9 GAI-ERABIL EKONOMIA 

32 . GALAKIO GAI-ERABIL IKUSKIZUN 



1 . NOREKIO1 3 .6929 1 .2575 140 .0 

2 . NOREKI02 3 .9786 .8771 140 .0 

3 . NOREKI03 3 .9857 .9134 140 .0 

4 . NORF-KI04 4 .0357 1 .2432 140 .0 

5 . NOREKI05 4 .0286 1 .2916 140 .0 

6 . NOREKI06 3 .6786 1 .3425 140 .0 

7 . NORF-KI07 3 .6929 1 .3080 140 .0 

8 . NOREKI08 3 .8286 1 .2111 140 .0 

9 . NOREKI09 2 .8429 1 .1830 140 .0 

10 . NOREKIIO 2 .9071 1 .1623 140 .0 

Il . NOREKII1 3 .2571 1 .1957 140 .0 

12 . NOREKII2 3 .7000 1 .2621 140 .0 

344

13 . NOREKI13 1.9071 1 .2344 140 .0 

14 . NOREKI14 2 .9643 1 .2718 140 .0 

15 . TOKIA01 3 .8500 1 .3136 140 .0 

16 . TOKIA02 3 .0857 1 .1220 140 .0 

17 . TOKIA03 3 .1571 1 .1333 140.0 

18 . TOKIA04 3 .0500 1 .0341 140 .0 

19 . TOKIA05 3 .7214 1 .2354 140 .0 

20. TOKIA06 3 .6714 1 .1471 140 .0 

21 . TOKIA07 3 .1214 1 .1963 140 .0 

22 . TOKIA08 3 .3786 1 .1282 140 .0 

23 . GAIAKO1 4 .2857 1 .1012 140 .0 

24 . GAIAK02 3 .7857 1 .1922 140 .0 

25 . GAIAK03 2 .8429 1 .2071 140 .0 

26 . GAIAK04 3 .1857 1 .2784 140 .0 

27 . GAIAK05 3 .1571 1 .2481 140 .0 

28 . GAIAK06 3 .0643 1 .2304 140 .0 

29 . GAIAK07 3 .0571 1 .2278 140 .0 

30 . GAIAK08 3 .2500 1 .2870 140 .0 

31 . GAIAK09 2 .8929 1 .2734 140 .0 

32 . GAIAK10 3 .2571 1 .2487 140 .0 

# OF CASES = 140 .0 

# OF 


PART t 55 .4357 168 .1613 12 .9677 16 

PART 2 52 .8786 213 .0283 14 .5955 16 

SCALE 108 .3143 694 .0300 26 .3444 32 

ITEM MEANS MEAN MINIMUM MAXIMUM RANGE MAXIMIN VARIANCE 

PART 1 3 .4647 1 .9071 4 .0357 2 .1286 2 .1161 .3484 

PART 2 3 .3049 2 .8429 4 .2857 1 .4429 1 .5075 .1447 

SCALE 3 .3848 1 .9071 4.2857 2.3786 2 .2472 .2452 


PART 1 1 .4548 .7693 1 .8024 1 .0331 2 .3429 .0858 

PART 2 1 .4401 1 .0694 1 .6565 .5871 1 .5489 .0280 

SCALE 1 .4475 .7693 1 .8024 1 .0331 2 .3429 .0551 

INTER-ITEM 

CGVARLAN(7ES MEAN MINIMUM î~n.Xl :4tílví RAN61F MAXiMIN VARIANCE 

PART 1 .6037 .2238 1 .3754 1 .1516 6 .1458 .0555 

PART 2 .7916 .3905 1 .2800 .8894 3 .2774 .0451 

SCALE .6529 .1851 1 .3754 1 .1903 7 .4306 .0496 

INTER-ITEM 


PART 1 .4155 .1663 .8526 .6863 5 .1278 .0181 

PART 2 .5475 .2938 .8022 .5084 2 .7304 .0147 

SCALE .4504 .1307 .8526 .7218 6 .5216 .0173 







NOREKI01 114 .6214 654 .5247 .5894 .5664 .9627 

NOREKI02 104 .3357 670 .2102 .5076 .7220 .9631 

NOREKI03 104 .3286 669 .3877 .5037 .7192 .9631 

NOREKI04 104 .2786 654 .5046 .5971 .7681 .9626 

NOREKI05 104 .2857 648 .8530 .6612 .8251 .9622 

NORF-CI06 104 .6357 644 .4347 .7012 .7459 .9620 

NOREKI07 104 .6214 646 .7405 .6851 .7379 .9621 

NOREKI08 104 .4857 646 .3091 .7511 .6797 .9616 

NOREKI09 105 .4714 659 .9632 .5374 .8069 .9630 

NOREKI10 105 .4071 657 .5093 .5900 .8211 .9627 

NOREKIII 105 .0571 654 .9607 .6150 .6152 .9625 

NOREKII2 104 .6143 651 .5768 .6342 .6105 .9624 

NOREK113 106 .4071 666 .3582 .4103 .4091 .9639 

NOREKII4 105 .3500 659 .9845 .4963 .4740 .9633 

345

TOK1A01 104 .4643 643 .0419 .7394 .7624 .9617 

TOKIA02 105 .2286 650.2351 .7434 .7532 .9617 

TOKIA03 105 .1571 648 .6370 .7641 .7719 .9616 

TOK1A04 105 .2643 654 .7714 .7216 .7497 .9619 

TOK1A05 104 .5929 648 .7899 .6946 .7204 .9620 

TOK1A06 104 .6429 655 .3248 .6367 .6328 .9624 

TOKIA07 105 .1929 655 .8978 .5989 .6530 9626 

TOKIA08 104 .9357 657 .0102 .6180 .5498 .9625 

GAIAKOI 104 .0286 663 .7546 .5122 .5268 .9631 

GAIAKO2 104 .5286 646 .4668 .7611 .7770 .9616 

GAIAKO3 105 .4714 649 .5028 .7000 .7045 .9620 

GAIAKO4 105 .1296 645 .7244 .7183 .7556 .9618 

GAIAKO5 105 .1571 644 .8960 .7505 .7941 .9616 

GAIAKO6 105 .2500 644 .4766 .7690 .8050 .9615 

GAIAKO7 105 .2571 643 .9334 .7798 .8225 .9614 

GAIAKO8 105 .0643 641 .5570 .7794 .7609 .9614 

GAIAKO9 105 .4214 643 2384 .7612 .7809 .9615 

GAIAK 1O 105 .0571 644 .6442 .7542 .7680 .9616 




WITHIN PEOPLE 4487 .8750 4340 1 .0341 


RESIDUAL 3423 .6786 4309 .7945 

TOTAL 7502 .5679 4479 1 .6751 


HOTELLINGS T-SQUARED = 721 .8866 F = 18 .2608 PROB. = .0000 










RELIABILITY VARIABLES= GAZAKT01 TO GAZAKT06 GAZUTI01 TO GAZUTIO6 

/SCALE (ERDARA)=GAZAKT01 TO GAZAKT06 GAZUTI01 TO GAZUTI06 

/MODEL=SPLIT 

/SUMMARY=ALL 


METHOD 2 (CO VARIANCEMLATRIX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS * •" "** 

2168 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY •* **** 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (ERDARA) 

1 . GAZAKT01 

2 . GAZAKT02 

3 . GAZAKT03 

4 . GAZAKT04 

5 . GAZAKT05 

6 . GAZAKT06 

7 . GAZUTI01 

. 

. 

3 . GAZUTI02 

9 . GAZUTI03 

10 GAZUTI04 

Il GAZUTI05 

12 . GAZIJTI06 

346


1 . GAZAKTO1 5 .3475 1.5901 141 .0 

2 . GAZAKTO2 5 .3972 1 .5986 141 .0 

3 . GAZAKT03 4 .1348 1 .6571 141 .0 

4 . GAZAKT04 4 .2837 1 .9285 141 .0 

5 . GAZAKTO5 4 .2837 1 .6402 141 .0 

5 . GAZAKTO6 4 .1915 1 .6984 141 .0 

7 . GAZUTI01 5 .9645 1 .3805 141 .0 

8 . GAZUTIO2 4 .1773 1 .9209 141 .0 

9 . GAZUTI03 5 .3901 1 .6378 141 .0 

10 . GAZUTIO4 5 .2482 1 .6910 141 .0 

11 . GAZUTI05 5 .3262 1 .3390 141 .0 

12 . GAZUTIO6 5 .1489 1 .5988 141 .0 

# OF CASES = 141 .0 

STATISTICS FOR MEAN 

# OF 

VARIANCE STD DEV VARIABLES 

PART 1 27 .6383 48 .1611 6 .9398 6 

PART 2 31 .2553 25 .1201 5 .0120 6 

SCALE 58 .8936 86 .5957 9 .3057 12 


PART 1 4 .6064 4 .1348 5 .3972 1 .2624 1 .3053 .3555 

PART 2 5 .2092 4 .1773 5 .9645 1 .7872 1 .4278 .3374 

SCALE 4 .9078 4 .1348 5 .9645 1 .8298 1 .4425 .4141 


PART 1 2 .8539 2 .5284 3 .7189 1 .1906 1 .4709 .1965 

PART 2 2 .5811 1 .7928 3 .6898 1 .8970 2 .0581 .4790 

SCALE 2 .7175 1 .7928 3 .7189 1 .9261 2 .0744 .3273 

INTER-ITEM 


PART 1 1 .0346 .4100 2 .1381 1 .7282 5 .2152 .2379 

PART 2 .3211 - .4015 1 .1327 1 .5342 -2 .8211 .2463 

SCALE .4090 - .8002 2 .1381 2 .9383 -2 .6722 .4563 

INTER-ITEM 

CORRELATIONS MEAN MINIMUM MAXIMUM RANGE MLAX/MIN VARIANCE 

PART I .3570 .1556 .6528 .4972 4 .1957 .0222 

PART 2 .1333 - .1485 .5003 .6488 -3 .3686 .0432 

SCALE .1454 - .2947 .6528 .9475 -2 .2154 .0571 


RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (ERDARA) 






GAZAKT01 53 .5461 72 .1354 .4418 .4259 .6413 

GAZAKT02 53 .4965 68 .4946 .5875 .5093 .6173 

GAZAKT03 54 .7589 75 .5557 .2879 .2902 .6652 

GAZAKT04 54 .6099 63 .6539 .6247 .6492 .6007 

GAZAKT05 54 .6099 74 .8396 .3194 .2959 .6602 

GAZAKT06 54 .7021 72 .3821 .3920 .5141 .6483 

GAZUTI01 52 .9291 84 .0235 .0263 .3527 .6980 

GAZUTI02 54 .7163 74 .9475 .2393 .1457 .6755 

GAZUT103 53 .5035 81 .1089 .0951 .3716 .6941 

GAZUT104 53 .6454 67 .2734 .5935 .5413 .6135 

GAZUT105 53 .5674 76 .7615 .3427 .3159 .6584 

GAZUTIO6 53 .7447 87 .3915 - .1121 .2805 .7217 




WITHIN PEOPLE 4197 .3333 1551 2 .7062 


RESIDUAL 3555 .1348 1540 2 .3085 

TOTAL 5207 .6170 1691 3 .0796 

347








UNEQUAL-LENGTHSPEARMAN-BROWN= .3213 




RELIABILITY VARIABLES =EUSKALO1 TO EUSKAL06 

/SCALE (EUSKAL)=EUSKALOI TO EUSKAL06 

/MODEL=SPLIT 

/SUMMARY=ALL 


'"' • • ' METHOD 2 (COVARIANCE MATRLX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS 

` • • • ' " 656 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY "•"" 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (EUSKAL) 

1 . EUSKAL01 

2 . EUSKALO2 

3 . EUSKAL03 

4 . EUSKAL04 

5 . EUSKAL05 

6 . EUSKAL06 


1 . EUSKALO1 6 .0993 1 .1729 141 .0 

2 . EUSKAL02 4 .1206 1 .8954 141 .0 

3 . EUSKAL03 5 .6809 1 .4006 141 .0 

4 . EUSKALw 6 .0709 1 .2i68 141 .0 

5 . EUSKAL05 4 .8723 1 .8626 141 .0 

6 . EUSKAL06 5 .1773 1 .3902 141 .0 

# OF CASES = 141 .0 

4 OF 


PART 1 15 .9007 6 .4186 2 .5335 3 

PART 2 16 .1206 9 .3782 3 .0624 3 

SCALE 32 .0213 19 .9210 4 .4633 6 

ITEM MEANS MEAN MINIMUM MAXIMUM RANGE MAXIMIN VARIANCE 

PART 1 5 .3002 4 .1206 6 .0993 1 .9787 1 .4802 1 .0875 

PART 2 5 .3735 4 .8723 6 .0109 1 .1986 1 .2460 3880 

SCALE 5 .3369 4 .1206 6 .0993 1 .9787 1 .4802 .5918 


PART 1 2 .3100 1 .3758 3 .5925 2 .2167 2 .6112 1 .3194 

PART 2 2 .2942 1 .4806 3 .4693 1 .9887 2 .3431 1 .0867 

SCALE 2 .3021 1 .3758 3 .5925 2 .2167 2 .6112 .9625 

INTER-ITEM 

COVARIANCES MEAN MINLMUM MAXIMUM RANGE MAX/MIN VARIANCE 

PART 1 - .0852 - .4184 .2391 .6574 - .5714 .0865 

PART 2 .4159 .0371 .7448 .7078 20 .0861 .1017 

SCALE .2036 -1 .1916 1 .0304 2 .2220 - .8647 .3168 

INTER-ITEM 


PART 1 - .0155 - .1576 .1455 .3031 - .9233 .0186 

PART 2 .2061 .0143 .3286 .3143 22 .9479 .0226 

SCALE .1368 - .3375 .4655 .8030 -1 .3790 .0601 

348






EUSKA1,01 25 .9220 15 .1439 .3726 .3269 .2234 

EUSKALO2 27 .9007 20 .4472 - .2403 .1193 .6252 

EUSKALO3 26 .3404 14 .1404 .3625 .2812 .2024 

EUSKAL04 25 .9504 13 .5761 .5425 .3968 .1146 

EUSKALO5 27 .1489 14 .8848 .1090 .2698 .3814 

EUSKALO6 26 .8440 15 .3041 .2468 .2069 .2797 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (EUSKAL) 




WITHIN PEOPLE 1886 .1667 705 2 .6754 


RESIDUAL 1468 .9362 700 2 .0985 

TOTAL 2350 .9894 845 2 .7822 









ALPIIA FG :ART I = - .1193 ALPHA FOR PART 2 = _ 992 


/SCALE (EUSKARA)=EUAKTIO1 TO EUAKTI06 EUUTILOI TO EUUTIL06 

/MODEL=SPLIT 

/SUMMARY=ALL 

/ STAT=DESCRIPTIV ES SCALE ANO VA HOTELLING . 

METHOD 2 (COVARIANCEMATRIX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS 

2168 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY • • • • • • 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (EUSKARA) 

1 . EUAKTIOI 

2 . EUAKTI02 

3 . EUAKTI03 

4 . EUAKTI04 

5 . EUAKTI05 

6 . EUAKTI06 

7 . EUUTILO1 

8 . EUUTIL02 

9 . EUUTIL03 

10 . EUUTIL04 

Il . EUUTIL05 

12 . EUUTIL06 


1 . EUAKTI01 5 .3901 1 .4821 141 .0 

2 . EUAKTI02 5 .5674 1 .6049 141 .0 

3 . EUAKTI03 5 .3191 1 .5414 141 .0 

4 . EUAKTI04 6 .4468 1 .0785 141 .0 

5 . EUAKTI05 5 .5887 1 .3151 141 .0 

6 . EUAKTI06 6 .3618 1 .0718 141 .0 

349

7 . EUUTII.01 3 .1560 1 .5551 141 .0 

8 . EUUTII.02 3 .9645 2 .0403 141 .0 

9 . EUUTIL03 3 .7163 2 .0365 141 .0 

10 . EUUTIL04 6 .0851 1 .2955 141 .0 

11 . EUUTIL05 4 .2057 1 .7259 141 .0 

12 . EUUTIL06 3 .5816 1 .9055 141 .0 

# OF CASES = 

141 .0 

4 OF 


PART 1 34 .6809 24 .9617 4 .9962 6 

PART 2 24 .7092 29 .6934 5 .4492 6 

SCALE 59 .3901 60.9253 7 .8055 12 


PART 1 5 .7801 5 .3191 6 .4468 1 .1277 1 .2120 .2475 

PART 2 4 .1182 3 .1560 6 .0851 2 .9291 1 .9281 1 .0551 

SCALE 4 .9492 3 .1560 6 .4468 3 .2908 2 .0427 1 .3454 


PART 1 1 .8650 1 .1487 2 .5758 1 .4271 2 .2423 .3801 

PART 2 3 .1695 1 .6784 4 .1630 2 .4846 2 .4803 .9961 

SCALE 2 .5172 1 .1487 4 .1630 3 .0143 3 .6240 1 .0896 

INTER-ITEM 

COVARIANCES MEAN IvIINIMUM MAXIMUM RANGE MAX/MIN VARIANCE 

PART 1 .4591 .1993 1 .0200 .8206 5 .1166 .0517 

PART 2 .3559 - .2141 1 .6376 1 .8517 -7 .6475 .2740 

SCALE .2327 - .3644 1 .6376 2 .0020 -4 .4935 .1352 

INTER-ITEM 


PART 1 .2662 .0944 .6783 .5838 7 .1817 .0221 

PART 2 .1065 - .0988 .4220 .5208 -4 .2704 .0250 

SCALE .1111 - .1762 .6783 .8545 -3 .8496 .0277 


RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (EUSKARA) 





DELETED DEL IED CORRELATION CORRELATION DELETED 

EUAKTI01 54 .0000 54 .9429 .1723 .2276 .5392 

EUAKTI02 53 .8227 51 .4469 .2998 .2629 .5092 

EUAKTI03 54 .0709 52 .5664 .2677 .2124 .5176 

EUAKTI04 52 .9433 52 .7110 .4502 .5468 .4939 

EUAKTI05 53 .8014 54 .5317 .2401 .1536 .5256 

EUAKTI06 53 .0213 54 .3495 .3434 .5930 .5119 

EUUTILOI 56 .2340 56 .4317 .0886 .2105 .5584 

EUUTILO2 55 .4255 54 .1033 .0886 .1479 .5705 

EUUTI1,03 55 .6738 52 .2928 .1523 .2063 .5518 

EUUTIL04 53 .3050 53 .9849 .2764 .3050 .5187 

EUUTILO5 55 .1844 50 .8515 .2882 .1964 .5110 

EUUTIL06 55 .8085 51 2416 .2219 .2727 .5295 




WITHIN PEOPLE 5604 .8333 1551 3 .6137 


RESIDUAL 3518 .1832 1540 2 .2845 

TOTAL 6315 .6288 1691 3 .7348 

GRAND MEAN = 

4 .9492 

350











RELIABILITY VARIABLES=CASTELO1 TO CASTEL06 

/SCALE (CASTELO)=CASTELOI TO CASTEL06 

/MODEL=SPLIT 

/SUMMARY =ALL 


METHOD 2 (COVARIANCEMATRIX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS 


RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (CASTELO) 

1 . CASTELOI 

2 . CASTELO2 

3 . CASTEL03 

4 . CASTELO4 

5 . CASTELOS 

6 . CASTELO6 


1 . CASTELO1 4 .3191 1 .4944 141 .0 

2 . CASTELO2 3 .4326 1 .7374 141 .0 

3 . CASTELO3 3 .4043 1 .5491 141 .0 

4 C_'ASTFLt)4 _t .893, 1 521.5 1 4 0 

5 . CASTELO5 3 .9645 1 .5232 141 .0 

6 . CASTELO6 4 .6028 1 .2922 141 .0 

# OF CASES = 141 .0 

# OF 


PART 1 11 .1560 6 .8183 2 .6112 3 

PART 2 12 .4610 9 .9788 3 .1589 3 

SCALE 23 .6170 24 .1523 4 .9145 6 


PART 1 3 .7187 3 .4043 4 .3191 .9149 1 .2688 .2706 

PART 2 4 .1537 3 .8936 4 .6028 .7092 1 .1821 .1526 

SCALE 3 .9362 3 .4043 4 .6028 1 .1986 1 .3521 .2260 


PART 1 2 .5505 2 .2331 3 .0186 .7855 1 .3518 .1713 

PART 2 2 .1047 1 .6697 2 .3243 .6546 1 .3921 .1419 

SCALE 2 .3276 1 .6697 3 .0186 1 .3489 1 .8079 .1849 

INTER-ITEM 


PART 1 - .1389 - .4462 .4486 .8948 -1 .0054 .2072 

PART 2 .6108 .3001 .9748 .6747 3 .2481 .0927 

SCALE .3396 - .4465 1.2641 1 .7109 -2 .8319 .3514 

INTER-ITEM 

CORRELATIONS MEAN MINIMUM MAXIMUM RANGE MAXIMIN VARIANCE 

PART 1 - .0346 - .1719 .1938 .3657 -1 .1277 .0341 

PART 2 .2851 .1525 .4198 .2673 2 .7530 .0143 

SCALE .1601 - .1719 .5511 .7230 -3 .2069 .0634 

351






CASTELO1 19 .2979 17 .4249 .3602 .3537 .4084 

CASTE1—02 20 .1844 24 .6943 - .2062 .0511 .6959 

CASTEL03 20 .2128 16 .9973 .3723 .3312 .3994 

CASTELO4 19 .7234 15 .3015 .5472 .4437 .2990 

CASTELOS 19 .6525 16 .4998 .4309 .3526 3678 

CASTELO6 19 .0142 19 .6569 .2466 .1366 .4681 


RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (CASTELO) 




WITHIN PEOPLE 1551 .0000 705 2 .2000 


RESIDUAL 1391 .6383 700 1 .9881 

TOTAL 2114 .5532 845 2 .5024 





COEP.E ATION BETWEEN FORMS = .4458 

EQUAL LENGTH SPEARMtiN-BROWN = .6167 



ALPHA FOR PART 1 = - .1833 ALPHA FOR PART 2 = .5509 



RELIABILITY VARIABLES= EZAGUT01 TO EZAGUT05 GIZAO1 TO GIZA06 

AFEKTIO1 TO AFEKTI03 JOKABO1 TO JOKABO5 

/SCALE (LIKERT)=EZAGUTOI TO EZAGUT05 GIZAO1 TO GIZAO6 

AFEKTIO1 TO AFEKTI03 JOKABO1 TO JOKABOS 

/MODEL=SPLIT 

SUMMARY=ALL 

/STAT = DESCRIPTIVES SCALE ANOVA HOTELLING . 

" •' " METHOD 2 (COVARIANCE, MATRIX) WILL BE USED FOR THIS ANALYSIS 

"' •' • 5024 BYTES OF SPACE REQUIRED FOR RELIABILITY """ 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (LIKERT) 

1 . EZAGUTO1 ADIN BEREKO JENDEAK EUSKARAZ 

2 . EZAGUTO2 ZERBITZU PUBLIKOETAN EUSKARAZ 

3 . EZAGUT03 EUSKARA BATUAZ 

4 . EZAGUT04 EUSKARAREN MODERNITATEA 

5 . EZAGUT05 EUSKARA BEREIZGARRIA 

6 . GIZAO1 EUSKALDUNOK LAN HOBEA 

GIZA02 EUSKALDUNOK HOBETO BIZI 

8 . GIZA03 EUSKALDUNOK GEHIAGO IKASI 

9 . GIZA04 EUSKARA LANERAKO 

10 . GIZA05 EUSKARA POLITIKARAKO 

I1 . GIZAO6 EUSKARA ZINTZIRAKO 

12 . AFEKTIOI MAITATUEI EUSKARAZ 

13 . AFEKT102 KONFIDANTZA EUSKALDUNENGAN 

14 . AFEKTI03 HASERRETZEAN EUSKARAZ 

352

15 . JOKABO1 EUSKALDUNONGAN KONFIDANTZA 

16 . JOKAB02 EUSKARA INPOSATU 

17 . JOKAB03 DANOK EUSKARA IKASI 

18 . JOKAB04 NORBERAK GEHIAGO IKASI 

19 . JOKAB05 ETB EUSKARA HUTSEZ 


1 . EZAGUT01 4 .4113 2 .0842 141 .0 

2 . EZAGUT02 4 .2411 2 .0699 141 .0 

3 . EZAGUT03 4 .6454 2 .0040 141 .0 

4 . EZAGUT04 4 .3333 2 .2061 141 .0 

5 . EZAGUT05 4 .0355 1 .9871 141 .0 

6 . GIZA01 4 .5532 1 .4062 141 .0 

7 . GIZA02 4 .5248 1 .2397 141 .0 

8 . GIZA03 3 .6312 1 .2785 141 .0 

9 . GIZA04 5 .1915 1 .8895 141 .0 

10 . GIZA05 4 .6099 1 .8353 141 .0 

11 . GIZA06 3 .8298 1 .9308 141 .0 

12 . AFEKTIO1 5 .7518 1 .5728 141 .0 

13 . AFEKTIO2 3 .7660 2 .0236 141 .0 

14 . AFEKT 103 4 .7305 1 .9305 141 .0 

15 . JOKAB01 4 .9504 1 .9432 141 .0 

16 . JOKAB02 4 .8085 1 .9564 141 .0 

17 . JOKAB03 5 .3901 1 .6978 141 .0 

18 . JOKAB04 5 .4539 1 .7908 141 .0 

19 . JOKAB05 5 .4752 1 .8306 141 .0 

# OF CASES = 141 .0 

# OF 


PART 1 44 .1773 55 .3326 7 .4386 10 

PART 2 44 .1560 64 .4898 8 .0306 9 

SCALE 88 .3333 176 .5381 13 .2868 19 


PART 1 4 .4177 3 .6312 5 .1915 1 .5603 1 .4297 .1689 

PART 2 4 .9062 3 .7660 5 .7518 1 .9858 1 .5273 .5093 

SCALE 4 .6491 _! .63i2 5 .7511 2 .1211,1 1 .584C 1736 


PART 1 3 .3547 1 .5369 4 .8667 3 .3298 3 .1666 1 .4585 

PART 2 3 .4519 2 .4737 4 .0948 1 .6212 1 .6554 .2703 

SCALE 3 .4007 1 .5369 4 .8667 3 .3298 3 .1666 .8519 

INTER-ITEM 


PART 1 .2421 - .3067 1 .3109 1 .6177 -4 .2738 .1402 

PART 2 .4642 - .4163 1 .2206 1 .6369 -2 .9323 .2170 

SCALE .3273 -1 .0391 1 .3109 2 .3501 -1 .2616 .1965 

INTER-ITEM 


PART 1 .0704 - .1294 .3780 .5074 -2 .9218 .0119 

PART 2 .1404 - .1102 .4334 .5436 -3 .9321 .0204 

SCALE .0977 - .2686 .4334 .7020 -1 .6136 .0166 

RELIABILITY ANALYSIS - SCALE (LIKERT) 






EZAGUTO1 83 .9220 159 .4724 .2417 .2234 .6587 

E7-A GUT02 94 .0922 171 .5843 .0123 .1219 .6565 

E7_AGUT03 83 .6879 163 .1876 .1823 .2672 .5656 

EZAGUT04 54 .0000 163 .4286 .1461 .2529 .5717 

EZAGUTO5 84 .2979 156 .2249 .3294 .2176 .6477 

GIZAOI 83 .7801 168 .6013 .1632 .1690 .6655 

353

GIZA02 83 .8085 167 .9131 .2206 .3070 .6611 

GIZA03 84 .7021 173 .0964 .0537 .1063 .6736 

GIZA04 83 .1418 152 .9940 .4273 .3463 .6364 

GIZA05 83 .7234 155 .0444 .3966 .3841 .6406 

GIZA06 84 .5035 157 .0661 .3253 .2947 .6484 

AFEKTIO1 82 .5816 154 .8594 .4906 .4006 .6339 

AFEKT102 84 .5674 151 .2196 .4265 .3294 .6351 

AFEKT103 83 .6028 175 .8126 - .0586 .1969 .6921 

JOKABOI 83 .3830 164 .5380 .1650 .3430 .6673 

10KAB02 83 .5248 155 .5369 .3519 .2943 .6450 

JOKABO3 82 .9433 164 .4968 .2103 .2948 .6615 

JOKABO4 82 .8794 153 .5639 .4454 .3694 .6354 

JOKABOS 82 .8582 157 .1226 .3500 .2959 .6460 




WITHIN PEOPLE 8693 .3684 2538 3 .4253 


RESIDUAL 7745 .1788 2520 3 .0735 

TOTAL 9994 .1754 2678 3 .7320 









ALPHA FOR PART! = .4375 ALPHA FOR PART 2 = .5830 



FINISH . 

End of Include file . 

354

DURANGO-IURRETAKO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA 

FUNTSEZKO ALDAGAIEN ARTEKO KOERLAZIOAK . 

COR VAR =EDAD AFECTO UTILEUSK JAKIN1 TO JAKIN3 BARNEKO EGOERA GIZARTE ERABILE 



/OPTIONS 3 . 

Correlations : EDAD AFECTO UTILEUSK JAKINI IAKIN2 JAKIN3 BARNEKO EGOERA 

EDAD 1 .0000 .3461" .1330 - .4050"' - .1661 - .0569 .4147" .2010 

AFECTO .3461" 1 .0000 .2994" .0051 .1471 .1844 .6293*' .1787 

UTILEUSK .1330 .2994** 1 .0000 .2077 .2276' .0965 .3197" .2000 

JAKIN1 - .4050" .0051 .2077 1 .0000 .5380" .3433" .0669 .0360 

JAKIN2 - .1661 .1471 .2276* .5380" 1 .0000 .6446" .1393 .0529 

JAKIN3 - .0569 .1844 .0965 .3433" .6446" 1 .0000 .1" .1113 

BARNEKO .4147*' .6293" .3197** .0669 .1393 .1804 1 .0000 .2342* 

EGOERA .2010 .1787 .2000 .0360 .0529 .1113 .2342' 1 .0000 

GIZARTE .1351 .3383" .1874 .1106 .1154 .0135 .2115 .1488 

ERABILE .3580'* .5752" .3734*' .1088 .2013 .2176 .8389** .2403' 

N of cases : 139 2-tailed Signif: * - .01 ** - .001 

. " is printed if a coefficient cannot be computed 


Correlation: GIZARTE ERABILE 

EDAD .1351 .3580** 

AFECTO .3383** .5752*' 

UTILEUSK .1874 .3734" 

JAKIN 1 .1106 .1088 

JAKIN2 .1154 .2013 

JAKIN3 .0135 .2176 

BARNEKO .2115 .8389** 

EGOERA .1488 .2403' 

GIZARTE 1 .0000 .1975 

ER 31I .11,'75 1 . XXXA: 

N of cases : 139 2-tailed Signif. * - .01 " - .001 

" is printed if a coefficient cannot be computed 

DURANGO-IURRETAKO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA 

ERREGRESIO ANALISTA 

REGRESSION /VARIABLES=EDAD AFECTO UTILEUSK JAKINI TO JAKIN3 BARNEKO EGOERA 

GIZARTE ERABILE 

/DEPENDENT =ERABILE 

/METHOD STEPWISE 

/RESIDUALS HISTOGRAM (RESID) . 

Listwise Deletion of Missing Data 

''** MULTIPLE REGRESSION 

Equation Number 1 Dependent Variable . . ERABILE EUSKARAREN ERABILPEN OROKO 

Beginning Block Number 1 . Method : Stepwise 

Variable(s) Entered on Step Number 1 . . BARNEKO BARNE-HIZKUNiZA 

Multiple R .83893 Analysis of Variance 

R Square .70381 DF Sum of Squares Mean Square 

Adjusted R Square .70164 Regression 1 68 24115 68 .24115 

Standard Error .45785 Residual 137 28 .71891 .20963 

F = 325 .53591 Signif F = .0000 

355

Variables in the Equation 

Variable B SE B Beta T Sig T 

BARNEKO .58264 .03229 .83893 18 .043 .0000 

(Constant) 1 .68881 .10104 16 .715 .0000 

Variables not in the Equation 

Variable Beta In Partial Min Toler T Sig T 

EDAD .01220 .02039 .82806 .238 .8123 

AFECTO .07820 .11167 .60397 1 .310 .1923 

UTILEUSK .11713 .20393 .89779 2 .429 .0164 

JAKIN1 .05293 .09705 .99553 1 .137 .2575 

JAKIN2 .08606 .15660 .98059 1 .849 .0666 

JAKIN3 .06849 .12378 .96746 1 .455 .1481 

EGOERA .04645 .08298 .94517 .971 .3333 

GIZARTE .02099 .03770 .95525 .440 .6607 

r t t t t t t t r r r t t t t i i r r t t t t r r r r r t 

Variable(s) Entered on Step Number 2 . . UTILEUSK EUSKARAREN BALIAGARRITASUNA 



Adjusted R Square .71195 Regression 2 69.43550 34 .71775 


Total Casos = 141 


F = 171 .54180 Signif F = .0000 


BARNEKO .55663 .03349 .80148 16 .622 .0000 

UTILEUSK .21101 .08686 .11713 2 .429 .0164 

(Constant) 1 .26581 .20044 6 .315 .0000 


"ttt MULTIPLE REGRESSION rttt 

Equation Number 1 Dependent Variable . . ERABILE EUSKARAREN ERABILPEN OROKO 

---- Variables not in the Equation --- 


EDAD .01213 .02072 .75682 .241 .8101 

AFECTO .06023 .08707 .58503 1 .016 .3117 

JAKIN1 .03227 .05924 .86292 .690 .4917 

JAKIN2 .06674 .12165 .86361 1 .424 .1567 

JAKIN3 .06390 .11786 .87522 1 .379 .1702 

EGOERA .03153 .05700 .86760 .663 .5082 

GIZARTE 6 .4109E-03 .01166 .87396 .136 .8924 

End Block Number I PIN = .050 Limits reached . 

t i t t t i r r r t t t t t t i i r r r r t i i i i t r 

Residuals Statistics : 

Min Max Mean Std Dev N 

tPRED 2 .0335 4 .6820 3 .3672 .7088 140 

'RES1D -1 .2233 1 .1864 .0067 .4519 140 

tZPRED -1 .8867 1 .8472 - .0064 .9993 140 

Z RESID -2 .7193 2 .6373 .0148 1 .0046 140 

356

Histogram - Standardized Residual 

NExp N ( • = 1 Cases, . . = Normal Curve) 

0 .11 Out 

0 .21 3 .00 

2 .55 2 .67 :' 

0 1 .25 2 .33 . 

1 2 .55 2 .00 ' . 

5 4 .68 1 .67 

6 7 .68 1 .33 

• 11 .3 1 .00 " •• • • 

» aa+ ra 

* 14 .9 .67 aar+asa+w+r+rr .»»»+»+ar»» 

• 17 .5 .33 "'•" ww+r+aa»»» 

• 18 .5 .00 a++rar»a»a+r+aa 

* 17 .5 - .33 •' rr»aaa»+r+s 

* 14 .9 - .67 a++raa+aa+++ar.w 

* 11 .3 -1 .00 •» +r+awaaa 

67 .68 -1 .33 

74 .68-1 .67 

3 2 .55 -2 .00 

0 1 .25 -2 .33 . 

2 .55 -2 .67 : 

0 .21 -3 .00 

0 .11 Out 

REGRESSION /VARIABLES=EDAD AFECTO UTILEUSK JAKIN1 TO JAKIN3 BARNEKO EGOERA 



GIZARTE ERABILE 

/DEPENDENT=BARNEKO 


/RESIDUALS HISTOGRAM (RESID) . 


• " MULTIPLE REGRESSION 

Equation Number I Dependent Variable . . BARNEKO BARNE-HIZKUNTZA 

3egin'(nF i3$ockNumber 1 . M .tho5 : Stcpwisr 

Variable(s) Entered on Step Number 1 . . ERABILE EUSKARAREN ERABILPEN OROKORRA 



Adjusted R Square .70164 Regression 1 141 .48035 141 .48035 


--- Variables in the Equation 

F = 325 .53591 Signif F = .0000 


ERABILE 1 .20796 .06695 .83893 18 .043 .0000 

(Constant) -1 .1&436 .23256 -5 .093 .0000 

-- Variables not in the Equation ---- 


EDAD .13115 .22501 .87186 2 .693 .0080 

AFECTO .21934 .32968 .66917 4 .072 .0001 

UTILEUSK 7 .5212E-03 .01282 .86059 .150 .8814 

JAKIN1 - .02470 - .04512 .98817 - .527 .5993 

JAKIN2 - .03078 - .05540 .95949 - .647 .5187 

JAKIN3 -2 .269E-03 - .00407 .95266 - .047 .9622 

EGOERA .03452 .06157 .94223 .719 .4732 

GIZARTE .04769 .08591 .96099 1.006 .3164 

357

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Variable(s) Entered on Step Number 2 . . AFECTO HARREMAN AFEKTIBOAK EUSKARAZ 





Variables in the Equation - 


ERAB[LE 1 .02631 .07755 .71278 13 .234 .0000 

AFECTO .24916 .06118 .21934 4 .072 .0001 

(Constant) -1 .76533 .26250 -6 .725 .0000 


. . . . MULTIPLE REGRESSION " •' • 

Equation Number 1 Dependent Variable . . BARNEKO BARNE-HIZKUNTZA 

Variable 


Beta In Partial Min Toler 

F = 189 .57516 Signif F = .0000 

T Sig T 

EDAD .09921 .17724 .64049 2 .092 .0383 

UTILEUSK - .01422 - .02551 .62471 - .296 .7673 

JAKIN1 - .01201 - .02318 .65797 - .269 .7880 

JAKIN2 - .03800 - .07239 .65526 - .843 .4005 

JAKIN3 - .01601 - .03032 .65630 - .352 .7250 

EGOERA .02516 .04748 .64963 .552 .5817 

GIZARTE -3 .903E-03 - .00715 .61663 - .083 .9339 

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

Variable(s) Entered on Step Number 3 . . EDAD 1 .988 .EAN DUELA ADINA 







ERABILE .99239 .07830 .68922 12 .674 .0000 

AFECTO .22554 .06148 .19854 3 .668 .0044 

EDAD 6 .889508E-03 3 .29260E-03 .09921 2 .092 .0383 

(Constant) -1 .79736 .25975 -6 .920 .0000 


Variable Beta In Partial Min Toler 

F = 130 .98221 Signif F = .0000 

T Sig T 

UI'ILEUSK - .01208 - .02202 .59830 - .255 .7992 

JAKLN1 .04075 .07033 .60092 .816 .4158 

JAKIN2 - .01367 - .02546 .61424 - .295 .7686 

JAKIN3 -6 .059E-04 - .00115 .62178 - .013 .9894 

EGOERA .01412 .02688 .62713 .311 .7560 

GIZARTE 5 .843E-03 - .01087 .59856 - .126 .9000 

358

End Block Number 1 PIN = .050 Limits reached . 

.* • MULTIPLE REGRESSION 

Equation Number 1 Dependent Variable . . BARNEKO BARNE-HIZKUNTZA 

Residuals Statistics: 


*PRED .1418 5 .2945 2.8965 1 .0418 140 

*RESID -2.5058 1 .6069 - .0179 .6439 140 

*ZPRED -2.6379 2 .3107 .0077 1 .0005 140 

*ZRESID -4 .0608 2 .6041 - .0290 1 .0436 140 

Total Cases = 141 

Histogram - Standardized Residual 

Y a i t i i r f t t i t t Y i i t t Y* t Y i a a i t t i 

NExp N ( • = 1 Cases, . . = Normal Curve) 

0 .11 Out 

0 .21 3 .00 

1 .55 2 .67 : 

2 1 .25 2 .33 : • 

02 .55 2 .00 

5 4 .68 1 .67 

97 .68 1 .33 

* 11 .3 1 .00 "'YYaffft:tr 

t * 14 .9 .67 YYifrfiir 

• •• 

* 17 .5 .33 +***Y1YtffiiYr 

* 18 .5 .00 ********ffitaaaarf.saf 

•r • 17 .5 - .33 iii************ .**** 

7 14 .9 - .67 

* 

* 11 .3 -1 .00 * *r*iia .aafi 

• • 

3 7 1,$ -ŕ 33 - 

* 4 .68 -1 .67 

1 2 .55 -2 .00 ' 

1 1 .25 -2 .33 

. 

0 .55 -2 .67 . 

0 .21 -3 .00 

1 .11 Out* 

359

VIL ERANSKINA 

ZORROAGAKO LAGINA. DESKRIBATZAILEA . 

ERREGRESIO ANALISIAK

FREQ VAR=ADINA TO N8 

/STATISTICS=ALL . 

ADINA 1 .988 .EAN DUEN ADINA 

Mean 21 .820 Std Err .461 Median 20 .000 

Mode 19 .000 Std Dev 5 .313 Variance 28 .225 

Kurtosis 5 .803 S E Kurt .417 Skewness 2 .458 

S E Skew .210 Range 26 .000 Minimum 18 .000 

Maximum 44 .000 Sum 2902 .000 

Valid Cases 133 Missing cases 0 

SEXO SEXO 

Value Label 

GIZONEZKO 

Valid Cum 

Value Frequency Percent Percent Percent 

1 23 17 .3 17 .3 17 .3 

EMAKUMEZKO 2 110 82 .7 82 .7 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

EGOZIB EGOERA ZIBILA 

Valid Cum 

Value Label Value Frequency Percent Percent Percent 

EZKONGAB 1 117 88 .0 88 .0 88 .0 

EZKONDUA 2 11 8 .3 8 .3 96 .2 

DIBORTZI 3 4 3 .0 3 .0 99 .2 

6 1 .8 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

BIZILEKU EGOITZA 

Valid Cum 


TXALET 1 5 3 .8 3 .8 3 .8 

INGURUA 2 54 40 .6 40 .6 44 .4 

ERDIALDE 3 66 49 .6 49 .6 94 .0 

BASERRIA 4 8 6 .0 6 .0 

------- ------- ------- 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

LANBIDE KLASE SOZIALA 

Valid Cum 

Value Label 


BEHEMAIL 1 

ERDIMAIL 2 

GOIMAILA 3 

76 

52 

5 

57 .1 

39 .1 

3 .8 

57 .1 57 .1 

39 .1 96 .2 

3 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

GURIKAS GURASOEN IKASKETAK 

Valid Cum 


BATEREZ 1 

LEHENAK 2 

10 

79 

7 .5 

59 .4 

7 .5 7 .5 

59 .4 66 .9 

BATXILER 3 

LANHEZIK 4 

UNIBERTS 5 

20 -5 .0 

14_0 .5 

10 7 .5 

15 .0 82 .0 

10 .5 92 .5 

7 .5 100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

UNIBSAR UBIBERTSITATE SARBIDEA 

Valid Cum 


UBI-ZIEN 1 30 22 .6 22 .6 22 .6 

UBI-LETR 2 91 68 .4 68 .4 91 .0 

25>GEHIG 3 12 9 .0 9 .0 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

361

BOTOA BOTO INTENTZIOA 

Valid Cum 


INORI EZ 1 66 49 .6 49 .6 49 .6 

BESTERI 2 7 5 .3 5 .3 54 .9 

PSOE -ri 4 3 2 .3 2 .3 57 .1 

PNV-ri 6 8 6 .0 6 .0 63 .2 

EA-ri 7 6 4 .5 4 .5 67 .7 

EE-ri 8 12 9 .0 9 .0 76 .7 

HB -ri 9 30 22 .6 22 .6 99 .2 

99 1 .8 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

GIZAMAIL LISTEZ KLASE SOZIAL 

Valid Cum 

Value Label 


BEHEMAIL 1 3 2 .3 2 .3 2 .3 

ERDIBEHE 2 

ERDIGOI 3 

GOIMAILA 4 

34 25 .6 25 .6 

90 67 .7 67 .7 

6 4 .5 4 .5 

------- ------- ------- 

27 .8 

95 .5 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

EUSKIKAS IKASKETAK EUSKARAZ 

Valid Cum 

Value Label 


BATEREZ 1 100 75 .2 75 .2 75 .2 

LEHENAK 

BATXILER 

LANHEZIK 

2 8 6 .0 

3 7 5 .3 

4 2 1 .5 

6 .0 

5 .3 

1 .5 

81 .2 

86 .5 

88 .0 

UNIBERTS 5 16 12 .0 12 .0 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

AMAEUSK AMA-HIZ EUSKARA Valid Cum 

value Label value rrequency Percent Percent Percent 

EZIKASI 1 58 43 .6 43 .6 43 .6 

21-GEHIA 2 2 1 .5 1 .5 45 .1 

11-20URT 3 19 14 .3 14 .3 59 .4 

4-10URTE 4 11 8 .3 8 .3 67 .7 

3 URTEKI 5 43 32 .3 32 .3 100 .0 

TOTAL 133 



Kurtosis -1 .761 S E Kurt .417 Skewness .119 


Maximum 5 .000 Sum 378 .000 

Valid Cases 133 Missing Cases 0 

100 .0 100 .0 

AMAERDE AMA-HIZ GAZTELERA Valid Cum 


11-20URT 3 1 .8 .8 .8 

4-10URTE 4 31 23 .3 23 .3 24 .1 

3 URTEKI 5 101 75 .9 75 .9 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 


Mode 5 .000 Std Dev .451 Variance .203 

Kurtosis .718 S E Kurt .417 Skewness -1 .429 


Maximum 5 .000 Sum 632 .000 


362

IKASTARO EUSKARA IKASTAROAK 

Valid Cum 


0 18 13 .5 13 .5 13 .5 

1-2 URTE 1 57 42 .9 42 .9 56 .4 

2-3 URTE 

GEHIAGO 

2 

3 

30 

17_ 

22 .6 

12 .8 

22 .6 

12 .8 

78 .9 

91 .7 

4 11 8 .3 8 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

EGA EGA EDO TITULURIK 

Valid Cum 


EZ 

BAI 

1 

2 

4 

107 80 .5 80 .5 

25 18 .8 18 .8 

1 .8 .8 

------- ------- ------- 

80 .5 

99 .2 

100 .0 

TOTAL 

GURASOAK GURASO EUSKALDUNAK 

133 100 .0 100 .0 

Valid Cum 

Value Label 


BATEREZ 

AITA 

1 

2 

78 

9 

58 .6 

6 .8 

58 .6 

6 .8 

58 .6 

65 .4 

AMA 3 8 6 .0 

BIAK 4 38 28 .6 

6 .0 

28 .6 

71 .4 

100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

HERRIAK1 HIZTUNAK DEZILETAN 

Valid Cum 

Value Label 

%0 - %10 

%11- %20 

%21- %30 

%31- %40 

%41- %50 

°.,51- %60 

%61- %70 


0 22 16 .5 16 .5 16 .5 

1 35 26 .3 26 .3 42 .9 

2 36 27 .1 27 .1 69 .9 

3 7 5 .3 5 .3 75 .2 

4 10 7 .5 7 .5 82 .7 

5 4 3 .0 3 .0 85 .7 

5 3 .0 3 .8 89 .5 

%71- %80 7 3 2 .3 2 .3 91 .7 

%81- %90 

%91-%100 

8 3 

9 2 

99 6 

2 .3 

1 .5 

4 .5 

2 .3 

1 .5 

4 .5 

94 .0 

95 .5 

100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

Mean 6 .579 Std Err 1 .758 Median 2 .000 



S E Skew .210 Range 99 .000 Minimum .000 

Maximum 99 .000 Sum 875 .000 


INPORTA EUSKARARI GARRANTZIA Valid Cum 

Value Label 


BATEREZ 1 22 16 .5 16 .5 16 .5 

GUTXI 2 59 44 .4 44 .4 60 .9 

ANTZERA 3 35 26 .3 26 .3 87 .2 

ASKO 4 11 8 .3 8 .3 95 .5 

GEHIEGI 5 4 3 .0 3 .0 98 .5 

99 2 1 .5 1 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

Mean 

Mode 

3 .812 

2 .000 

TOTAL 

Std Err 

Std Dev 

133 

1 .027 

11 .844 

100 .0 100 .0 

Median 

Variance 

2 .000 

140 .290 

Kurtosis 

S E Skew 

Maximum 

Valid Cases 

63 .073 

.210 

99 .000 

133 

S E Kurt .417 

Range 98 .000 

Sum 507 .000 

Missing cases 0 

Skewness 

Minimum 

7 .980 

1 .000 

363

EUSMAIL1 EUSKARA NORBERA 

Valid Cum 


BATEREZ 1 10 7 .5 7 .5 7 .5 

ESKASA 2 22 16 .5 16 .5 24 .1 

HALAHOLA 3 31 23 .3 23 .3 47 .4 

ONA 4 25 18 .8 18 .8 66 .2 

OSO ONA 5 44 33 .1 33 .1 99 .2 

40 1 .8 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 




• E Skew .210 Range 39 .000 Minimum 1 .000 

Maximum 40 .000 Sum 507 .000 


EUSMAIL2 EUSKARA GURASOAK 

Valid Cum 


BATEREZ 1 75 56 .4 56 .4 56 .4 

ESKASA 2 8 6.0 6 .0 62 .4 

HALAHOLA 

ONA 

OSO ONA 

3 

4 

5 

10 7 .5 7 .5 

23 17 .3 17 .3 

17 12 .8 12 .8 

------- ------- ------- 

69 .9 

87 .2 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

Mean 

Mode 

Kurtosis 

2 .241 

1 .000 

-1 .225 

Std Err 

Std Dev 

S E Kurt 

.135 

1 .563 

.417 

Median 

Variance 

Skewness 

1 .000 

2 .442 

.692 

• E E' w 

Maximum 

.210 Rance 4 .000 Minimum 1 .000 

5 .úv0 Sum, 2yu .uuu 


EUSMAIL3 EUSKARA ANAIA-NEBAK 

Valid Cum 


RATEREZ 1 26 19 .5 19 .5 19 .5 

ESKASA 2 12 9 .0 9 .0 28 .6 

HALAHOLA 3 20 15 .0 15 .0 43 .6 

ONA 4 49 36 .8 36 .8 80 .5 

OSO ONA 5 25 18 .8 18 .8 99 .2 

80 1 .8 .8 

------- ------- ------- 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 80 .000 Sum 511 .000 


364

EUSMAIL4 EUSKARA ARREBA-AHIZT 

Value Label 

Valid Cum 


BATEREZ 

ESKASA 

HALAHOLA 

ONA 

OSO ONA 

1 

2 

3 

4 

5 

19 14 .3 14 .3 

10 7 .5 7 .5 

59 44 .4 44 .4 

15 11 .3 11 .3 

30 22 .6 22 .6 

------- ------- ------- 

14 .3 

21 .8 

66 .2 

77 .4 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 



Kurtosis - .728 S E Kurt .417 Skewness - .145 


Maximum 5 .000 Sum 426 .000 


EUSMAIL6 EUSKARA SENIDEAK 

Valid Cum 

Value Label 

BATEREZ 

ESKASA 


1 46 34 .6 34 .6 34 .6 

2 8 6 .0 6 .0 40 .6 

HALAHOLA 

ONA 

OSO ONA 

3 

4 

5 

41 

20 

18 

30 .8 

15 .0 

13 .5 

30 .8 

15 .0 

13 .5 

71 .4 

86 .5 

100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 355 .000 

EUSMAIL7 EU .CKARA LAGUNAY, 

Valid Cum 


0 1 .8 .8 .8 

BATEREZ 1 11 8 .3 8 .3 9 .0 

ESKASA 2 12 9 .0 9 .0 18 .0 

HALAHOLA 3 55 41 .4 41 .4 59 .4 

ONA 4 18 13 .5 13 .5 72 .9 

OSO ONA 5 36 27 .1 27 .1 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 




• E Skew .210 Range 5 .000 Minimum .000 

Maximum 5 .000 Sum 452 .000 


L1 GEHIAGO/GUTXIAGO 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 7 5 .3 5 .3 5 .3 

ASKIAURK -2 11 8 .3 8 .3 13 .5 

AURKA -1 23 17 .3 17 .3 30 .8 

IRITZIEZ 0 5 3 .8 3 .8 34 .6 

ADOS 1 38 28 .6 28 .6 63 .2 

ASKIADOS 2 28 21 .1 21 .1 84 .2 

ALDEKOA 3 21 15 .8 15 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

365

Mean .684 Std Err .152 Median 1 .000 



• E Skew .210 Range 6 .000 Minimum -3 .000 

Maximum 3 .000 Sum 91 .000 

Valid cases 133 Missing Cases 0 

L2 EUSKAL KONFIDANTZA 

Valid Cum 


AURKAKOA 

ASKIAURK 

-3 

-2 

13 

15 

9 .8 

11 .3 

9 .8 9 .8 

11 .3 21 .1 

AURKA -1 32 24 .1 24 .1 45 .1 

IRITZIEZ 

ADOS 

0 

1 

13 

27 

9 .8 

20 .3 

9 .8 

20 .3 

54 .9 

75 .2 

ASKIADOS 2 14 10 .5 10 .5 85 .7 

ALDEKOA 3 19 14 .3 14 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

Mean .083 Std Err .162 Median .000 

Mode -1 .000 Std Dev 1 .871 Variance 3 .501 



Maximum 3 .000 Sum 11 .000 

L3 HIZKUNTZ-MODERNOA 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 1 .8 .8 .8 

ASKIAURK -2 7 5 .3 5 .3 6 .0 

AURKA -1 24 18 .u 18 .0 24 .1 

IRITZIEZ 0 12 9 .0 9 .0 33 .1 

ADOS 1 54 40 .6 40 .6 73 .7 

ASKIADOS 2 18 13 .5 13 .5 87 .2 

ALDEKOA 3 17 12 .8 12 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 100 .000 


L4 INTENTZIOA BESTEEKIKO 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 29 21 .8 21 .8 21 .8 

ASKIAURK -2 19 14 .3 14 .3 36 .1 

AURKA -1 42 31 .6 31 .6 67 .7 

IRITZIEZ 0 7 5 .3 5 .3 72 .9 

ADOS 1 13 9 .8 9 .8 82 .7 

ASKIADOS 2 8 6 .0 6 .0 88 .7 

ALDEKOA 3 15 11 .3 11 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

366

Mean - .699 Std Err .168 Median -1 .000 


Kurtosis - .685 S E Kurt .417 Skewness .623 

S E Skew .210 Range 6 .000 Minimum -3 .000 

Maximum 3 .000 Sum -93 .000 


L5 

INTENTZ NORBERAREKIKO 

Valid Cum 

Value Label 


AURKAKOA -3 2 1 .5 1 .5 1 .5 

ASKIAURK -2 5 3 .8 3 .8 5 .3 

AURKA -1 12 9 .0 9 .0 14 .3 

IRITZIEZ 0 7 5 .3 5 .3 19 .5 

ADOS 1 25 18 .8 18 .8 38 .3 

ASKIADOS 2 21 15 .8 15 .8 54 .1 

ALDEKOA 3 61 45 .9 45 .9 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 222 .000 


L6 

Value Label 

EUSKARA DIFERENTZIA 

Valid Cum 


tui u t 

ASKIAURK 

AURKA 

IRITZIEZ 

ADOS 

ASKIADOS 

ALDEKOA 

-3 36 

-2 26 

-1 31 

0 9 

1 10 

2 10 

3 11 

------- 

27 .i 21 .1 27 .1 

19 .5 19 .5 46 .6 

23 .3 23 .3 69 .9 

6.8 6 .8 76 .7 

7 .5 7 .5 84 .2 

7 .5 7 .5 91 .7 

8 .3 8 .3 100 .0 

------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -128 .000 


L7 

Value Label 

GIZA-BALIOA ; LANA 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 2 1 .5 1 .5 1 .5 

ASKIAURK -2 3 2 .3 2 .3 3 .8 

AURKA -1 10 7 .5 7 .5 11 .3 

IRITZIEZ 0 33 24 .8 24 .8 36 .1 

ADOS 1 45 33 .8 33 .8 69 .9 

ASKIADOS 2 24 18 .0 18 .0 88 .0 

ALDEKOA 3 16 12 .0 12 .0 100 .0 

TOTAL 133 100 .0 

367 

100 .0



Kurtosis .318 S E Kurt .417 Skewness - .364 


Maximum 3 .000 Sum 119 .000 


L8 

Value Label 

GIZA-BALIOA ; BIZI 

Valid Cum 


ASKIAURK 

AURKA 

IRITZIEZ 

ADOS 

ASKIADOS 

ALDEKOA 

-2 

-1 

0 

1 

2 

3 

3 2 .3 2 .3 

7 5 .3 5 .3 

61 45 .9 45 .9 

41 30 .8 30 .8 

15 11 .3 11 .3 

6 4 .5 4 .5 

------- ------- ------- 

2 .3 

7 .5 

53 .4 

84 .2 

95 .5 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 


Mode .000 Std Dev .995 Variance .989 

Kurtosis .600 S E Kurt .417 Skewness .339 


Maximum 3 .000 Sum 76 .000 

L9 GIZA-BALIOA ; IKASI 

Value Label 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 9 5 .8 6 .8 6 .8 

AJi\1AùeK -2 5 3 . cs 3 . ó 1J . 5 

AURKA 

IRITZIEZ 

ADOS 

ASKIADOS 

ALDEKOA 

-1 

0 

1 

2 

3 

28 

59 

21 

10 

1 

------- 

21 .1 

44 .4 

15 .8 

7 .5 

.8 

------- 

21 .1 

44 .4 

15 .8 

7 .5 

.8 

------- 

31 .6 

75 .9 

91 .7 

99 .2 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

Mean - .158 Std Err .106 Median .000 

Mode .000 Std Dev 1 .218 Variance 1 .482 



Maximum 3 .000 Sum -21 .000 


L10 

Value Label 

HARROTU/LOTSATU 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 2 1 .5 1 .5 1 .5 

ASKIAURK -2 8 6 .0 6 .0 7 .5 

AURKA -1 12 9 .0 9 .0 16 .5 

IRITZIEZ 0 20 15 .0 15 .0 31 .6 

ADOS 1 39 29 .3 29 .3 60 .9 

ASKIADOS 2 26 19 .5 19 .5 80 .5 

ALDEKOA 3 26 19 .5 19 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

368





Maximum 3 .000 Sum 135 .000 


L11 EUSKAL TALDE BEREZIA 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 12 9 .0 9 .0 9 .0 

ASKIAURK -2 18 13 .5 13.5 22 .6 

AURKA -1 40 30 .1 30 .1 52 .6 

IRITZIEZ 0 18 13.5 13 .5 66 .2 

ADOS 1 28 21 .1 21 .1 87 .2 

ASKIADOS 2 14 10 .5 10 .5 97 .7 

ALDEKOA 3 3 2 .3 2 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -47 .000 

L12 EUSKARAREN ETORKIZUNA 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 12 9 .0 9 .0 9 .0 

ASKIAURK -2 16 12 .0 12 .0 21 .1 

- UFU ~ -1 34 25 .6 25 .6 46 .6 

IRITZIEZ 0 7 5 .3 5 .3 51 .9 

ADOS 1 39 29 .3 29 .3 81 .2 

ASKIADOS 2 15 11 .3 11 .3 92 .5 

ALDEKOA 3 10 7 .5 7 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -3 .000 


L13 GIZARTE ELEBITASUNA 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 10 7 .5 7 .5 7 .5 

ASKIAURK -2 7 5 .3 5 .3 12 .8 

AURKA -1 17 12 .8 12 .8 25 .6 

IRITZIEZ 0 26 19.5 19 .5 45 .1 

ADOS 1 34 25 .6 25 .6 70 .7 

ASKIADOS 2 24 18 .0 18 .0 88 .7 

ALDEKOA 3 15 11 .3 11 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

369





Maximum 3 .000 Sum 66 .000 


L14 

Value Label 

TALDEAREKIKO ATXIKIM 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 6 4 .5 4 .5 4 .5 

ASKIAURK -2 14 10 .5 10 .5 15 .0 

AURKA -1 37 27 .8 27 .8 42 .9 

IRITZIEZ 0 29 21 .8 21 .8 64 .7 

ADOS 1 20 15 .0 15 .0 79 .7 

ASKIADOS 2 12 9 .0 9 .0 88 .7 

ALDEKOA 3 15 11 .3 11 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 6 .000 

L15 GIZA-BALIO ; KONTRATAZ 

Value Label 

Valid Cum 


AURKAKOA -3 5 3 .8 3 .8 3 .8 

ASKIAURK -2 8 6 .0 6 .0 9 .8 

AURKA -1 33 24 .8 24 .8 34 .6 

.LRl'Tï EZ v 8 6 .0 6 .0 4c .6 

ADOS 1 32 24 .1 24 .1 64 .7 

ASKIADOS 2 17 12 .8 12 .8 77 .4 

ALDEKOA 3 30 22 .6 22 .6 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 



Kurtosis -1 .059 S E Kurt .417 Skewness - .222 


Maximum 3 .000 Sum 92 .000 


Dl 

Value Label 

EUSKARA AKTIBOA 

Valid Cum 


GELDOA -3 3 2 .3 2 .3 2 .3 

NAHIKOA -2 5 3 .8 3 .8 6 .0 

ZERBAIT -1 10 7 .5 7 .5 13 .5 

IRITZIEZ 0 4 3 .0 3 .0 16 .5 

ZEOZER 1 38 28 .6 28 .6 45 .1 

ASKI 2 50 37 .6 37 .6 82 .7 

AKTIBOA 3 23 17 .3 17 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

370



Kurtosis 1 .261 S E Kurt .417 Skewness -1 .225 


Maximum 3 .000 Sum 178 .000 


D2 EUSKARA INDARTSUA 

Valid Cum 


AHULA -3 4 3 .0 3 .0 3 .0 

NAHIKOA -2 11 8 .3 8 .3 11 .3 

ZERBAIT -1 13 9 .8 9 .8 21 .1 

IRITZIEZ 0 10 7 .5 7 .5 28 .6 

ZEOZER 1 26 19 .5 19 .5 48 .1 

ASKI 2 49 36 .8 36 .8 85 .0 

INDARTSU 3 20 15 .0 15 .0 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 137 .000 

D3 EUSKARA KANTARIA 

Valid Cum 


GUTURAL -3 12 9 .0 9 .0 9 .0 

NAHIKOA -2 25 18 .8 18 .8 27 .8 

ZERBAIT -1 20 15 .0 15 .0 42 .9 

iI





Maximum 3 .000 Sum 258 .000 


D5 EUSKARA HARROA 

Valid Cum 


MESPREZU -3 1 .8 .8 .8 

NAHIKOA -2 7 5 .3 5 .3 6 .0 

ZERBAIT -1 7 5 .3 5 .3 11 .3 

IRITZIEZ 0 11 8 .3 8 .3 19 .5 

ZEOZER 1 37 27 .8 27 .8 47 .4 

ASKI 2 38 28 .6 28 .6 75 .9 

HARROA 3 32 24 .1 24 .1 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 185 .000 

D6 EUSKARA ATSEGINA 

Valid Cum 


EZ-ATSE -3 5 3 .8 3 .8 3 .8 

NAHIKOA -2 5 3 .8 3 .8 7 .5 

ZERBAIT -1 2 1 .5 1 .5 9 .0 

IRITZIEZ 0 5 3 .8 3 .8 12 .8 

ZEOZER 1 22 16 .5 16 .5 29 .3 

ASY.T 2 43 32 .3 32 .3 61 .7 

ATSEGIi 3 3ï .îd .3 36 .3 IUG .(j 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 




• E Skew .210 Range 6.000 Minimum -3 .000 

Maximum 3 .000 Sum 234 .000 


D7 EUSKARA HIRIKOA 

Valid Cum 


BASERRI -3 23 17 .3 17 .3 17 .3 

NAHIKOA -2 33 24 .8 24 .8 42 .1 

ZERBAIT -1 32 24 .1 24 .1 66 .2 

IRITZIEZ 0 18 13 .5 13 .5 79 .7 

ZEOZER 

ASKI 

1 15 

2 8 

11 .3 

6 .0 

11 .3 

6 .0 

91 .0 

97 .0 

HIRIKOA 3 4 3 .0 3 .0 

------- ------- ------- 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -124 .000 


372

D8 EUSKARA MODERNOA 

Valid Cum 


AINTZINA -3 22 16 .5 16 .5 16 .5 

NAHIKOA -2 29 21 .8 21 .8 38 .3 

ZERBAIT -1 24 18 .0 18 .0 56 .4 

IRITZIEZ 0 20 15 .0 15 .0 71 .4 

ZEOZER 1 21 15 .8 15 .8 87 .2 

ASKI 2 14 10 .5 10 .5 97 .7 

MODERNOA 3 3 2 .3 2 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -90 .000 

D9 EUSKARA PUBLIKOA 

Valid Cum 


BARNEKO -3 9 6 .8 6.8 6 .8 

NAHIKOA -2 11 8 .3 8.3 15 .0 

ZERBAIT -1 20 15 .0 15 .0 30 .1 

IRITZIEZ 0 17 12 .8 12 .8 42 .9 

ZEOZER 1 24 18 .0 18 .0 60 .9 

ASKI 2 29 21 .8 21 .8 82 .7 

PUBLIKO 3 23 17 .3 17 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

Mean . 61 ï Sta t:rr .159 vieai.a n 1 . UUU 




Maximum 3 .000 Sum 82 .000 


D10 EUSKARA ERABILKORRA 

Valid Cum 


GAITZA -3 3 2 .3 2 .3 2 .3 

NAHIKOA -2 6 4 .5 4 .5 6 .8 

ZERBAIT -1 11 8 .3 8 .3 15 .0 

IRITZIEZ 0 8 6 .0 6 .0 21 .1 

ZEOZER 1 30 22 .6 22 .6 43 .6 

ASKI 2 30 22 .6 22 .6 66 .2 

ERABILKO 3 45 33 .8 33 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 193 .000 


373

D11 EUSKARA ZIENTIFIKOA 

Valid Cum 


EZ-ZIEN -3 23 17 .3 17 .3 17 .3 

NAHIKOA -2 21 15 .8 15 .8 33 .1 

ZERBAIT -1 32 24 .1 24 .1 57 .1 

IRITZIEZ 0 24 18 .0 18 .0 75 .2 

ZEOZER 1 10 7 .5 7 .5 82 .7 

ASKI 2 15 11 .3 11 .3 94 .0 

ZIENTIFI 3 8 6 .0 6 .0 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -79 .000 

D12 EUSKARA KALEKOA 

Valid Cum 


ETXEKOA 

NAHIKOA 

ZERBAIT 

IRITZIEZ 

-3 

-2 

-1 

0 

11 

23 

30 

18 

8 .3 

17 .3 

22 .6 

13 .5 

8 .3 

17 .3 

22 .6 

13 .5 

8 .3 

25 .6 

48 .1 

61 .7 

ZEOZER 1 20 15 .0 15 .0 76 .7 

ASKI 2 16 12 .0 12 .0 88 .7 

KALEKOA 3 

TOTAL 

15 

------- 

133 

11 .3 

------- 

100 .0 

11 .3 

------- 

100 .0 

100 .0 


Mode -1 .000 Std Dev j . . d23 Variance 3 .325 



Maximum 3 .000 Sum -12 .000 


D13 EUSKARA BATERAGARRIA 

Valid Cum 


BEREIZG 

NAHIKOA 

-3 

-2 

17 12 .8 

26 19 .5 

12 .8 12 .8 

19 .5 32 .3 

ZERBAIT 

IRITZIEZ 

ZEOZER 

ASKI 

BATERAG 

-1 41 

0 13 

1 8 

2 12 

3 16 

------- 

TOTAL 133 

30 .8 

9 .8 

6 .0 

9 .0 

12 .0 

------- 

100 .0 

30 .8 

9 .8 

6 .0 

9 .0 

12 .0 

------- 

100 .0 

63 .2 

72 .9 

78 .9 

88 .0 

100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -64 .000 


374

D14 EUSKARA BAKEZALEA 

Valid Cum 


BORROKA -3 11 8 .3 8 .3 8 .3 

NAHIKOA -2 21 15 .8 15 .8 24 .1 

ZERBAIT -1 28 21 .1 21 .1 45 .1 

IRITZIEZ 0 21 15 .8 15 .8 60 .9 

ZEOZER 1 15 11.3 11 .3 72 .2 

ASKI 2 15 11 .3 11 .3 83 .5 

BAKEZALE 3 22 16 .5 16 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 8 .000 

D15 EUSKARA AURRERAKOIA 

Valid Cum 


ATZERAK -3 5 3 .8 3 .8 3 .8 

NAHIKOA -2 7 5 .3 5 .3 9 .0 

ZERBAIT -1 14 10 .5 10 .5 19 .5 

IRITZIEZ 0 13 9 .8 9 .8 29 .3 

ZEOZER 1 33 24.8 24 .8 54 .1 

ASKI 2 32 24.1 24 .1 78 .2 

AURRERAK 3 29 21 .8 21 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





maximum 3 .000 Sum 141 .000 


D16 EUSKARA HURBILA 

Value Label 

Valid Cum 


URRUNA -3 6 4 .5 4 .5 4 .5 

NAHIKOA -2 16 12 .0 12 .0 16 .5 

ZERBAIT -1 13 9 .8 9 .8 26 .3 

IRITZIEZ 0 8 6 .0 6 .0 32 .3 

ZEOZER 1 30 22 .6 22 .6 54 .9 

ASKI 2 32 24 .1 24 .1 78 .9 

HURBILA 3 28 21 .1 21 .1 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 115 .000 


375

D17 EUSKARA BIGUNA 

Valid Cum 


GOGOR -3 22 16 .5 16 .5 16 .5 

NAHIKOA -2 35 26 .3 26 .3 42 .9 

ZERBAIT -1 32 24 .1 24 .1 66 .9 

IRITZIEZ 0 17 12 .8 12 .8 79 .7 

ZEOZER 1 16 12 .0 12 .0 91 .7 

ASKI 2 8 6 .0 6 .0 97 .7 

BIGUNA 3 3 2 .3 2 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -127 .000 


D18 

EUSKARA OROKORRA 

Valid Cum 

Value Label 


NORBER -3 12 9 .0 9 .0 9 .0 

NAHIKOA -2 29 21 .8 21 .8 30 .8 

ZERBAIT -1 26 19 .5 19 .5 50 .4 

IRITZIEZ 0 12 9 .0 9 .0 59 .4 

ZEOZER 1 20 15 .0 15 .0 74 .4 

ASKI 2 17 12 .8 12 .8 87 .2 

OROKOR 3 17 12 .8 

------- ------- 

12 .8 100 .0 

TOT 1J3 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -15 .000 


DE1 ERDERA AKTIBOA 

Valid Cum 


GELDOA -3 1 .8 .8 .8 

NAHIKOA -2 10 7 .5 7 .5 8 .3 

ZERBAIT -1 6 4 .5 4 .5 12 .8 

IRITZIEZ 0 13 9 .8 9 .8 22 .6 

ZEOZER 1 21 15 .8 15 .8 38 .3 

ASKI 2 38 28 .6 28 .6 66 .9 

AKTIBOA 3 44 33 .1 33 .1 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 200 .000 


376

DE2 ERDERA INDARTSUA 

Valid Cum 


AHULA -3 3 2 .3 2 .3 2 .3 

NAHIKOA -2 6 4 .5 4 .5 6 .8 

ZERBAIT -1 9 6 .8 6 .8 13 .5 

IRITZIEZ 0 14 10 .5 10 .5 24 .1 

ZEOZER 1 28 21 .1 21 .1 45 .1 

ASKI 2 29 21 .8 21 .8 66 .9 

INDARTSU 3 44 33 .1 33 .1 100 .0 

------- ------- ------- 





Maximum 3 .000 Sum 188 .000 


DE3 

ERDERA KANTARIA 

Valid Cum 

Value Label 


GUTURAL -3 16 12 .0 12 .0 12 .0 

NAHIKOA -2 18 13 .5 13 .5 25 .6 

ZERBAIT -1 26 19 .5 19 .5 45 .1 

IRITZIEZ 0 28 21 .1 21 .1 66 .2 

ZEOZER 1 25 18 .8 18 .8 85 .0 

ASKI 2 13 9 .8 9 .8 94 .7 

KANTARI 3 7 5 .3 5 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 


.•.vùé vvv Std ucv 1 . o 7 Variance 2 . 81 



Maximum 3 .000 Sum -38 .000 


DE4 

ERDERA POSITIBOA 

Valid Cum 

Value Label 


NEGATIBO -3 3 2 .3 2 .3 2 .3 

NAHIKOA -2 8 6 .0 6 .0 8 .3 

ZERBAIT -1 11 8 .3 8 .3 16 .5 

IRITZIEZ 0 19 14 .3 14 .3 30 .8 

ZEOZER 1 30 22 .6 22 .6 53 .4 

ASKI 2 28 21 .1 21 .1 74 .4 

POSITIBO 3 34 25 .6 25 .6 100 .0 

------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 152 .000 

377

DES ERDERA HARROA 

Valid Cum 

Value . Label Value Frequency Percent Percent Percent 

MESPREZU 

NAHIKOA 

ZERBAIT 

IRITZIEZ 

ZEOZER 

ASKI 

HARROA 

-3 2 

-2 5 

-1 14 

0 33 

1 34 

2 29 

3 16 

------- 

1.5 1 .5 

3 .8 3 .8 

10 .5 10 .5 

24 .8 24 .8 

25 .6 25 .6 

21 .8 21 .8 

12 .0 12 .0 

------- ------- 

1 .5 

5 .3 

15 .8 

40 .6 

66 .2 

88 .0 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 110 .000 


DE6 

Value Label 

ERDERA ATSEGINA 

- - - - - - - - - - - - - - 

Valid Cum 


EZ-ATSE -3 3 2 .3 2 .3 2 .3 

NAHIKOA -2 7 5 .3 5 .3 7 .5 

ZERBAIT -1 9 6 .8 6 .8 14 .3 

IRITZIEZ 0 19 14 .3 14 .3 28 .6 

ZEOZER 1 21 15 .8 15 .d 44 .4 

ASKI 2 47 35 .3 35 .3 79 .7 

ATSEGINA 3 27 20 .3 20 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 164 .000 


DE7 

Value Label 

ERDERA HIRIKOA 

Valid Cum 


IRITZIEZ 0 17 12 .8 12 .8 12 .8 

ZEOZER 16 12 .0 12 .0 24 .8 

ASKI 2 40 30 .1 30 .1 54 .9 

HIRIKOA 3 60 45 .1 45 .1 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 276 .000 

378

DE8 ERDERA MODERNOA 

Valid Cum 


AINTZINA 

NAHIKOA 

-3 

-2 

15 

11 

11 .3 

8 .3 

11 .3 11 .3 

8 .3 19 .5 

ZERBAIT 

IRITZIEZ 

ZEOZER 

-1 

0 

1 

18 

24 

27 

13 .5 

18 .0 

20 .3 

13 .5 33 .1 

18 .0 51 .1 

20 .3 71 .4 

ASKI 2 24 18 .0 18 .0 89 .5 

MODERNOA 3 14 

------- 

10 .5 

----- -- 

10 .5 

------- 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 32 .000 


DE9 ERDERA PUBLIKOA 

Valid Cum 


BARNEKO -3 3 2 .3 2 .3 2 .3 

ZERBAIT -1 1 .8 .8 3 .0 

IRITZIEZ 0 9 6 .8 6 .8 9 .8 

ZEOZER 1 14 10 .5 10 .5 20 .3 

ASKI 2 39 29 .3 29 .3 49 .6 

PUBLIKO 3 67 50 .4 50 .4 100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 283 .000 


DE1O 

ERDERA ERABILKORRA 

Valid Cum 


GAITZA -3 4 3 .0 3 .0 3 .0 

NAHIKOA -2 2 1 .5 1 .5 4 .5 

ZERBAIT -1 6 4 .5 4 .5 9 .0 

IRITZIEZ 0 5 3 .8 3 .8 12 .8 

ZEOZER 1 13 9 .8 9 .8 22 .6 

ASKI 2 35 26 .3 26 .3 48 .9 

ERABILKO 3 68 51 .1 51 .1 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

379





Maximum 3 .000 Sum 265 .000 


DE11 ERDERA ZIENTIFIKOA 

Valid Cum 


EZ-ZIEN -3 1 .8 .8 .8 

NAHIKOA -2 6 4 .5 4 .5 5 .3 

ZERBAIT 

IRITZIEZ 

ZEOZER 

ASKI 

ZIENTIFI 

-1 10 7 .5 

0 13 9 .8 

1 25 18 .8 

2 37 27 .8 

3 41 30 .8 

------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 

7 .5 

9 .8 

18 .8 

27 .8 

30 .8 

------- 

100 .0 

12 .8 

22 .6 

41 .4 

69 .2 

100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 197 .000 


DE12 ERDERA KALEKOA 

Value Label 

Valid Cum 


ETXEKOA -3 1 .8 .8 .8 

NAHIKOA -2 1 .8 .8 1 .5 

ZERBAIT 

IRITZIEZ 

ZEOZER 

ASKI 

KALEKOA 

-1 

0 

1 

2 

3 

1 

20 

21 

25 

64 

------- 

.8 

15 .0 

15 .8 

18 .8 

48 .1 

------- 

.8 

15 .0 

15 .8 

18 .8 

48 .1 

2 .3 

17 .3 

33 .1 

51 .9 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 257 .000 


380

DE13 ERDERA BATERAGARRIA 

Valid Cum 


BEREIZG 

NAHIKOA 

ZERBAIT 

-3 

-2 

-1 

3 

7 

13 

2 .3 

5 .3 

9 .8 

2 .3 2 .3 

5 .3 7 .5 

9 .8 17 .3 

IRITZIEZ 0 15 11 .3 11 .3 28 .6 

ZEOZER 1 32 24 .1 24 .1 52 .6 

ASKI 

BATERAG 

2 

3 

30 

33 

22 .6 

24 .8 

22 .6 

24 .8 

75 .2 

100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 155 .000 


DE14 ERDERA BAKEZALEA 

Valid Cum 


BORROKA -3 5 3 .8 3 .8 3 .8 

NAHIKOA -2 5 3 .8 3 .8 7 .5 

ZERBAIT -1 5 3 .8 3 .8 11 .3 

IRITZIEZ 0 23 .3 23 .3 34 .6 

1 25 .6 2 .U 60 .2 

ASKI 2 28 21 .1 21 .1 81 .2 

BAKEZALE 3 25 18 .8 18 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 135 .000 


DE15 

Value Label 

ERDERA AURRERAKOIA 

Valid Cum 


ATZERAK -3 3 2 .3 2 .3 2 .3 

NAHIKOA -2 6 4 .5 4 .5 6 .8 

ZERBAIT -1 11 8 .3 8 .3 15 .0 

IRITZIEZ 0 22 16 .5 16 .5 31 .6 

ZEOZER 1 30 22 .6 22 .6 54 .1 

ASKI 2 40 30 .1 30 .1 84 .2 

AURRERAK 3 21 15 .8 15 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

381





Maximum 3 .000 Sum 141 .000 

Valid Cases 133 Missing Cases 

DE16 ERDERA HURBILA 

Valid Cum 


URRUNA 

NAHIKOA 

ZERBAIT 

IRITZIEZ 

-3 

-2 

-1 

0 

1 

5 

10 

11 

.8 

3 .8 

7 .5 

8 .3 

.8 .8 

3 .8 4 .5 

7 .5 12 .0 

8 .3 20 .3 

ZEOZER 

ASKI 

1 

2 

14 10 .5 

39 29 .3 

10 .5 

29 .3 

30 .8 

60 .2 

HURBILA 3 53 39 .8 39 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 228 .000 


DE17 ERDERA BIGUNA 

Valid Cum 


GOGOR -3 7 5 .3 5 .3 5 .3 

NAHIKOA -2 15 11 .3 11 .3 16 .5 

ZERBAIT -1 27 20 .3 20 .3 36 .8 

IRITZIEZ 0 30 22 .6 22 .6 59 .4 

ZEOZER 1 26 19 .5 19 .5 78 .9 

ASKI 2 17 12 .8 12 .8 91 .7 

BIGUNA 3 11 8 .3 8 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 15 .000 


382

DE18 ERDERA OROKORRA 

Valid Cum 


NORBER 

NAHIKOA 

-3 

-2 

1 

2 

.8 

1 .5 

.8 

1 .5 

.8 

2 .3 

ZERBAIT -1 6 4 .5 4 .5 6 .8 

IRITZIEZ 0 9 6 .8 6 .8 13 .5 

ZEOZER 1 28 21 .1 21 .1 34 .6 

ASKI 2 35 26 .3 26 .3 60 .9 

OROKOR 3 52 39 .1 39 .1 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 241 .000 


El 

EUSKALDUN LANGILE 

Valid Cum 


ALFERRA -3 1 .8 .8 .8 

NAHIKOA -2 1 .8 .8 1 .5 

ZERBAIT -1 3 2 .3 2 .3 3 .8 

IRITZIEZ 0 14 10 .5 10.5 14 .3 

ZEOZER 1 29 21 .8 21 .8 36 .1 

ASKI 2 48 36 .1 36 .1 72 .2 

LANGIi.Lr+ 3 37 21 .8 ¿í .8 iúu .u 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 228 .000 


E2 EUSKALDUN BATERAKOIA 

Valid Cum 


SEPARAT 

NAHIKOA 

ZERBAIT 

-3 

-2 

-1 

7 

14 

6 

5 .3 

10 .5 

4 .5 

5 .3 5 .3 

10 .5 15 .8 

4 .5 20 .3 

IRITZIEZ 

ZEOZER 

0 

1 

13 

36 

9 .8 

27 .1 

9 .8 

27 .1 

30 .1 

57 .1 

ASKI 2 33 24 .8 24 .8 82 .0 

BATERAK 3 24 18 .0 18 .0 100 .0 

------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

383





Maximum 3 .000 Sum 119 .000 


E3 

Value Label 

EUSKALDUN ESKUZABALA 

Valid Cum 


ZIKOITZ -3 10 7 .5 7 .5 7 .5 

NAHIKOA 

ZERBAIT 

IRITZIEZ 

ZEOZER 

ASKI 

ESKUZAB 

-2 

-1 

0 

1 

2 

3 

TOTAL 

5 

13 

17 

25 

43 

20 

------- 

133 

3 .8 3 .8 

9 .8 9 .8 

12 .8 12 .8 

18 .8 18 .8 

32 .3 32 .3 

15 .0 15 .0 

------- ------- 

100 .0 100 .0 

11 .3 

21 .1 

33 .8 

52 .6 

85 .0 

100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 118 .000 


E4 

Value Label 

EUSKALDUN ZINTZOA 

Valid Cum 


FALTSU -3 2 1 .5 1 .5 1 .5 

NAHIKOA -2 4 3 .0 3 .0 4 .5 

ZERBAIT -1 5 3 .8 3 .8 8 .3 

IRITZIEZ 0 11 8 .3 8 .3 16 .5 

ZEOZER 1 33 24 .8 24 .8 41 .4 

ASKI 2 45 33 .8 33 .8 75 .2 

ZINTZOA 3 33 24 .8 24 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 203 .000 


384

E5 EUSKALDUN ZABALA 

Value Label Value Frequency Percent 

Valid 

Percent 

Cum 

Percent 

ITXIA -3 17 12 .8 12 .8 12 .8 

NAHIKOA -2 20 15 .0 15 .0 27 .8 

ZERBAIT -1 33 24 .8 24.8 52 .6 

IRITZIEZ 0 6 4 .5 4 .5 57 .1 

ZEOZER 1 18 13 .5 13 .5 70 .7 

ASKI 2 21 15 .8 15 .8 86 .5 

ZABALA 3 18 13 .5 13 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -10 .000 


E6 EUSKALDUN INTELIGENTE 

Valid Cum 


NAHIKOA -2 1 .8 .8 .8 

ZERBAIT -1 4 3 .0 3 .0 3 .8 

IRITZIEZ 0 36 27 .1 27 .1 30 .8 

ZEOZER 1 35 26 .3 26 .3 57 .1 

ASKI 2 38 28 .6 28 .6 85 .7 

INTELIG 3 19 14 .3 14 .3 100 .0 

------- ------- ------ - 

1\/lAL 1JJ LvN .1r :J31 .c 





Maximum 3 .000 Sum 162 .000 

Valid cases 133 Missing cases 0 

E7 

EUSKALDUN ELKARKOIA 

Valid Cum 


ELKARG -3 8 6 .0 6 .0 6 .0 

NAHIKOA -2 10 7 .5 7 .5 13 .5 

ZERBAIT -1 13 9 .8 9 .8 23 .3 

IRITZIEZ 0 14 10 .5 10 .5 33 .8 

ZEOZER 1 30 22 .6 22 .6 56 .4 

ASKI 2 32 24 .1 24 .1 80 .5 

ELKARKOI 3 26 19 .5 19 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 115 .000 

385

EE1 

Value Label 

ERDALDUN LANGILE 

Valid Cum 


ALFERRA -3 2 1 .5 1 .5 1 .5 

NAHIKOA -2 6 4 .5 4 .5 6 .0 

ZERBAIT -1 17 12 .8 12 .8 18 .8 

IRITZIEZ 0 20 15 .0 15 .0 33 .8 

ZEOZER 1 27 20 .3 20 .3 54 .1 

ASKI 2 44 33 .1 33 .1 87 .2 

LANGILEA 3 17 12 .8 12 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 131 .000 


EE2 ERDALDUN BATERAKOIA 

Value Label 

Valid Cum 


SEPARAT -3 18 13 .5 13 .5 13 .5 

NAHIKOA -2 31 23 .3 23 .3 36 .8 

ZERBAIT -1 25 18 .8 18 .8 55 .6 

IRITZIEZ 0 16 12 .0 12 .0 67 .7 

ZEOZER 1 23 17 .3 17 .3 85 .0 

ASKT_ 

13A'f~ ; 

2 

TOTAL 

11 

------- 

133 

8 .3 8 .3 93 .2 

6 .8 6 .d luo .0 

------- ------- 

100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum -69 .000 


EE3 ERDALDUN ESKUZABALA 

Value Label 

Valid Cum 


ZIKOITZ -3 7 5 .3 5 .3 5 .3 

NAHIKOA -2 18 13 .5 13 .5 18 .8 

ZERBAIT -1 12 9 .0 9 .0 27 .8 

IRITZIEZ 0 25 18 .8 18 .8 46 .6 

ZEOZER 1 36 27 .1 27 .1 73 .7 

ASKI 2 23 17 .3 17 .3 91 .0 

ESKUZAB 3 12 9 .0 9 .0 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

386





Maximum 3 .000 Sum 49 .000 


EE4 ERDALDUN ZINTZOA 

Valid Cum 


NAHIKOA 

ZERBAIT 

-2 

-1 

5 

12 

3 .8 3 .8 3 .8 

9 .0 9 .0 12 .8 

IRITZIEZ 0 25 18 .8 18 .8 31 .6 

ZEOZER 

ASKI 

ZINTZOA 

1 

2 

3 

36 

33 

22 

27 .1 

24 .8 

16 .5 

27 .1 

24 .8 

16 .5 

58 .6 

83 .5 

100 .0 

TOTAL 

------- 

133 

------- 

100 .0 

------- 

100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 146 .000 


cLo 

Ei(DAL)uiZtiBALA 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

Valid Cum 


ITXIA -3 3 2 .3 2 .3 2 .3 

NAHIKOA -2 7 5 .3 5 .3 7 .5 

ZERBAIT -1 10 7 .5 7 .5 15 .0 

IRITZIEZ 0 11 8 .3 8 .3 23 .3 

ZEOZER 1 40 30 .1 30 .1 53 .4 

ASKI 2 35 26 .3 26 .3 79 .7 

ZABALA 3 27 20 .3 20 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 158 .000 


387

EE6 ERDALDUN INTELIGENTE 

Valid Cum 


NAHIKOA -2 4 3 .0 3 .0 3 .0 

ZERBAIT -1 9 6 .8 6 .8 9 .8 

IRITZIEZ 0 32 24 .1 24 .1 33 .8 

ZEOZER 1 31 23 .3 23 .3 57 .1 

ASKI 2 35 26 .3 26 .3 83 .5 

INTELIG 3 22 16 .5 16 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 150 .000 


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

EE7 ERDALDUN ELKARKOIA 

Valid Cum 


ELKARG -3 

-2 

5 

11 

3 .8 

8 .3 

3 .8 

8 .3 

3 .8 

12 .0 

ZERBAIT 

IRITZIEZ 

ZEOZER 

ivà~ülhJi~ 

ELKARKOI 

-1 10 

0 21 

1 ',5 

2 :3ó 

3 15 

------- 

TOTAL 133 

7 .5 

15 .8 

26 .3 

2'ï . 1 

11 .3 

------- 

100 .0 

7 .5 

15 .8 

26 .3 

2 -1 .1 

11 .3 

------- 

100 .0 

19 .5 

35 .3 

61 .7 

88 . 

100 .0 





Maximum 3 .000 Sum 105 .000 


B1 

BALIAGARRIA LAGUNAK 

Valid Cum 


INOIZ EZ 1 2 1 .5 1.5 1 .5 

NOIZBAIT 2 18 13 .5 13 .5 15 .0 

BATZUTAN 3 88 66 .2 66 .2 81 .2 

MAIZ 4 17 12 .8 12 .8 94 .0 

BETI 5 7 5 .3 5 .3 99 .2 

7 1 .8 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 7 .000 Sum 412 .000 

388

B2 BALIAGARRIA SOLASAK 

Valid Cum 


INOIZ EZ 1 5 3 .8 3 .8 3 .8 

NOIZBAIT 2 18 13 .5 13 .5 17 .3 

BATZUTAN 3 94 70 .7 70 .7 88 .0 

MAIZ 4 13 9 .8 9 .8 97 .7 

BETI 5 2 1 .5 1 .5 99 .2 

7 1 .8 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 



Kurtosis 7 .040 S E Kurt .417 Skewness .847 


Maximum 7 .000 Sum 392 .000 


B3 BALIAGARRIA KULTURA 

Valid Cum 


INOIZ EZ 1 2 1 .5 1 .5 1 .5 

NOIZBAIT 2 23 17 .3 17 .3 18 .8 

BATZUTAN 3 87 65 .4 65 .4 84 .2 

MAIZ 4 15 11 .3 11 .3 95 .5 

BETI 5 6 

------- 

4 .5 

------- 

4 .5 

------- 

100 .0 

TOTAL 133 '.00 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 399 .000 


B4 

BALIAGARRIA POLITIKA 

Valid Cum 


INOIZ EZ 1 25 18 .8 18 .8 18 .8 

NOIZBAIT 2 75 56 .4 56 .4 75 .2 

BATZUTAN 3 16 12 .0 12 .0 87 .2 

MAIZ 4 13 9 .8 9 .8 97 .0 

BETI 5 4 3 .0 3 .0 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

Mean 2 .218 Std Err .084 median 2 .000 


Kurtosis .894 S E Kurt .417 Skewness 1 .042 


Maximum 5 .000 Sum 295 .000 

389

B5 

Value Label 

BALIAGARRIA AUZUNEA 

Valid Cum 


INOIZ EZ 

NOIZBAIT 

BATZUTAN 

MAIZ 

BETI 

1 

2 

3 

4 

5 

15 

20 

74 

10 

14 

------- 

11 .3 11 .3 

15 .0 15 .0 

55 .6 55 .6 

7 .5 7 .5 

10 .5 10 .5 

------- ------- 

11 .3 

26 .3 

82 .0 

89 .5 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 387 .000 


B6 

Value Label 

BALIAGARRIA LANA 

Valid Cum 


INOIZ EZ 1 20 15 .0 15 .0 15 .0 

NOIZBAIT 2 3 2 .3 2 .3 17 .3 

BATZUTAN 3 84 63 .2 63 .2 80 .5 

MAIZ 4 8 6.0 6 .0 86 .5 

BETI 5 18 13 .5 13 .5 100 .0 

------- ------- 

TOT r'.L la~ 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 400 .000 


37 

Value Label 

BALIAGARRIA IDENTIF 

Valid Cum 


INOIZ EZ 1 1 .8 .8 .8 

NOIZBAIT 2 1 .8 .8 1 .5 

BATZUTAN 3 4 3 .0 3 .0 4 .5 

MAIZ 4 16 12 .0 12 .0 16 .5 

BETI 5 111 83 .5 83 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 634 .000 

390

B8 

Value Label 

BALIAGARRIA MARJINA 

Valid Cum 


INOIZ EZ 

NOIZBAIT 

BATZUTAN 

MAIZ 

BETI 

1 

2 

3 

4 

5 

17 

13 

82 

13 

8 

------- 

12 .8 12 .8 12 .8 

9 .8 9 .8 22 .6 

61 .7 61 .7 84 .2 

9.8 9 .8 94 .0 

6 .0 6 .0 100 .0 

------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 381 .000 


U1 GAI-ERABIL UMEAK 

Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 2 1.5 1 .5 1 .5 

ER-MAIZ 2 12 9 .0 9 .0 10 .5 

BIETAN 3 9 6 .8 6 .8 17 .3 

EU-MAIZ 4 79 59 .4 59 .4 76 .7 

EU-HUTSA 5 31 23 .3 23 .3 100 .0 

------- ----- -- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 524 .000 


U2 GAI-ERABIL ETXEA 

Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 19 14 .3 14.3 14 .3 

ER-MAIZ 2 14 10 .5 10 .5 24 .8 

BIETAN 3 74 55 .6 55 .6 80 .5 

EU-MAIZ 4 5 3 .8 3 .8 84 .2 

EU-HUTSA 5 21 15 .8 15 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 394 .000 

391

U3 GAI-ERABIL MODA 

Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 22 16 .5 16 .5 16 .5 

ER-MAIZ 2 83 62 .4 62 .4 78 .9 

BIETAN 3 20 15 .0 15 .0 94 .0 

EU-MAIZ 4 5 3 .8 3 .8 97 .7 

EU-HUTSA 5 3 2 .3 2 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 283 .000 


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

U4 

Value Label 

GAI-ERABIL AUZUNEKO 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 22 16 .5 16 .5 16 .5 

ER-MAIZ 2 16 12 .0 12 .0 28 .6 

BIETAN 3 71 53 .4 53 .4 82 .0 

EU-MAIZ 4 16 12 .0 12 .0 94 .0 

EU-HUTSA 5 8 6 .0 6 .0 100 .0 

U5 

GAI-ERABIL OSASUNA 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 371 .000 


Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 24 18 .0 18.0 18 .0 

ER-MAIZ 2 80 60 .2 60 .2 78 .2 

BIETAN 3 16 12 .0 12 .0 90 .2 

EU-MAIZ 4 8 6 .0 6 .0 96 .2 

EU-HUTSA 5 5 3 .8 3 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 289 .000 

392

U6 GAI-ERABIL ERLIJIOA 

Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 

ER-MAIZ 

BIETAN 

EU-MAIZ 

EU-HUTSA 

1 16 

2 93 

3 13 

4 4 

5 7 

------- 

12 .0 12 .0 12 .0 

69 .9 69 .9 82 .0 

9 .8 9 .8 91 .7 

3 .0 3 .0 94 .7 

5 .3 5 .3 100 .0 

------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 292 .000 


U7 

Value Label 

GAI-ERABIL POLITIKA 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 19 14 .3 14 .3 14 .3 

ER-MAIZ 2 17 12 .8 12 .8 27 .1 

BIETAN 3 79 59 .4 59 .4 86 .5 

EU-MAIZ 4 13 9 .8 9 .8 96 .2 

EU-HUTSA 5 5 3 .8 3 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 367 .000 


U8 

Value Label 

GAI-ERABIL EKONOMIA 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 28 21 .1 21 .1 21 .1 

ER-MAIZ 2 87 65 .4 65 .4 86 .5 

BIETAN 3 8 6 .0 6 .0 92 .5 

EU-MAIZ 4 8 6 .0 6 .0 98 .5 

EU-HUTSA 5 2 1 .5 1 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 268 .000 

393

U9 

Value Label 

GAI-ERABIL IKUSKIZUN 

Valid Cum 


ER-HUTSA 

ER-MAIZ 

BIETAN 

1 

2 

3 

17 

16 

79 

12 .8 

12 .0 

59 .4 

12 .8 12 .8 

12 .0 24 .8 

59 .4 84 .2 

EU-MAIZ 4 16 12.0 12 .0 96 .2 

EU-HUTSA 5 5 

------- 

3 .8 

------- 

3 .8 

------- 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 375 .000 


T1 

Value Label 

NON-ERABIL ETXEAN 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 18 13 .5 13 .5 13 .5 

ER-MAIZ 2 14 10 .5 10 .5 24 .1 

BIETAN 3 71 53 .4 53 .4 77 .4 

EU-MAIZ 4 9 6 .8 6 .8 84 .2 

EU-HUTSA 5 21 15 .8 15 .8 100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 400 .000 


T2 NON-ERABIL KALEAN 

Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 7 5 .3 5 .3 5 .3 

ER-MAIZ 2 31 23 .3 23 .3 28 .6 

BIETAN 3 76 57 .1 57 .1 85 .7 

EU-MAIZ 4 15 11 .3 11 .3 97 .0 

EU-HUTSA 5 4 3 .0 3 .0 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 




S E Skew .210 Range 4 .000 Minimum "_ .300 

Maximum 5 .000 Sum 377 .000 

394

T3 NON-ERABIL TABERNAN 

Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 2 1 .5 1 .5 1 .5 

ER-MAIZ 2 31 23 .3 23 .3 24 .8 

BIETAN 3 77 57 .9 57 .9 82 .7 

EU-MAIZ 4 18 13 .5 13 .5 96 .2 

EU-HUTSA 5 5 3 .8 3 .8 100 .0 

------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 392 .000 


T4 NON-ERABIL DENDETAN 

Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 11 8 .3 8.3 8 .3 

ER-MAIZ 2 27 20 .3 20 .3 28 .6 

BIETAN 3 76 57 .1 57 .1 85 .7 

EU-MAIZ 4 16 12 .0 12 .0 97 .7 

EU-HUTSA 5 3 2 .3 2 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 372 .000 


T5 

Value Label 

NON-ERABIL AZOKAN 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 12 9 .0 9 .0 9 .0 

ER-MAIZ 2 19 14 .3 14 .3 23 .3 

BIETAN 3 72 54 .1 54 .1 77 .4 

EU-MAIZ 4 18 13 .5 13 .5 91 .0 

EU-HUTSA 5 12 9 .0 9 .0 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 398 .000 

395

T6 

Value Label 

NON-ERABIL ELEIZAN 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 6 4 .5 4 .5 4 .5 

ER-MAIZ 2 13 9 .8 9 .8 14 .3 

BIETAN 3 103 77 .4 77 .4 91 .7 

EU-MAIZ 4 5 3 .8 3 .8 95 .5 

EU-HUTSA 5 6 4 .5 4 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 391 .000 


T7 

Value Label 

NON-ERABIL LANTOKIAN 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 11 8 .3 8 .3 8 .3 

ER-MAIZ 2 18 13 .5 13 .5 21 .8 

BIETAN 3 85 63 .9 63 .9 85 .7 

EU-MAIZ 4 5 3 .8 3 .8 89 .5 

EU-HUTSA 5 14 10 .5 10 .5 100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 392 .000 


T8 

Value Label 

NON-ERABIL SOZIEDADEAN 

Valid Cum 


ER-HUTSA 1 3 2 .3 2 .3 2 .3 

ER-MAIZ 2 27 20 .3 20 .3 22 .6 

BIETAN 3 81 60 .9 60 .9 83 .5 

EU-MAIZ 4 17 12 .8 12 .8 96 .2 

EU-HUTSA 5 5 3 .8 3 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 5 .000 Sum 393 .000 

396

01 BARNE-ERAB PENTSATZEN 

Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 0 19 14 .3 14 .3 14 .3 

ER-MAIZ 1 90 67 .7 67 .7 82 .0 

BIETAN 2 12 9 .0 9 .0 91 .0 

EU-MAIZ 3 7 5 .3 5 .3 96 .2 

EU-HUTSA 4 5 3 .8 3 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 4 .000 Sum 155 .000 


02 

Value Label 

BARNE-ERAB AMETSETAN 

Valid Cum 


ER-HUTSA 0 28 21 .1 21 .1 21 .1 

ER-MAIZ 1 85 63 .9 63 .9 85 .0 

BIETAN 2 7 5 .3 5 .3 90 .2 

EU-MAIZ 3 6 4 .5 4 .5 94 .7 

EU-HUTSA 4 7 5 .3 5 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 4 .000 Sum 145 .000 


03 BARNE-ERAB HASERREAN 

Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 0 34 25 .6 25 .6 25 .6 

ER-MAIZ 1 80 60 .2 60 .2 85 .7 

BIETAN 2 7 5.3 5 .3 91 .0 

EU-MAIZ 3 3 2 .3 2 .3 93 .2 

EU-HUTSA 4 9 6 .8 6 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 4 .000 Sum 139 .000 

397

04 BARNE-ERAB KONTUETAN 

Value Label 

Valid Cum 


ER-HUTSA 0 27 20 .3 20 .3 20 .3 

ER-MAIZ 1 82 61 .7 61 .7 82 .0 

BIETAN 2 10 7 .5 7 .5 89 .5 

EU-MAIZ 

EU-HUTSA 

3 6 

4 8 

------- 

4 .5 

6 .0 

------- 

4 .5 

6 .0 

------- 

94 .0 

100 .0 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 4 .000 Sum 152 .000 


Z1 

Value Label 

HIZKUNTZ-NAGUSIA 

Valid Cum 


AURKAKOA 1 7 5 .3 5 .3 5 .3 

ASKIAURK 2 8 6 .0 6 .0 11 .3 

AURKA 3 99 74 .4 74 .4 85 .7 

IRITZIEZ 4 5 3 .8 3 .8 89 .5 

ADOS 5 6 4 .5 4 .5 94 .0 

ASKIADOS 6 3 2 .3 2 .3 96 .2 

ALDEKOA 7 5 3 .8 3 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 7 .000 Sum 423 .000 


Z2 INSTRUMENTALIT LANA 

Value Label 

Valid Cum 


AURKAKOA 1 5 3 .8 3 .8 3 .8 

ASKIAURK 2 4 3 .0 3 .0 6 .8 

AURKA 3 14 10 .5 10 .5 17 .3 

IRITZIEZ 4 2 1 .5 1 .5 18 .8 

ADOS 5 82 61 .7 61 .7 80 .5 

ASKIADOS 6 8 6 .0 6 .0 86 .5 

ALDEKOA 7 18 13 .5 13 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 



Kurtosis 1 .171 S E Kurt .417 Skewness - .841 


Maximum 7 .000 Sum 647 .000 

398

Z3 

Value Label 

INSTRUMENT POLITIKA 

Valid Cum 


AURKAKOA 1 3 2 .3 2 .3 2 .3 

ASKIAURK 2 5 3 .8 3 .8 6 .0 

AURKA 3 15 11 .3 11 .3 17 .3 

IRITZIEZ 4 80 60 .2 60 .2 77 .4 

ADOS 5 16 12 .0 12 .0 89 .5 

ASKIADOS 6 8 6 .0 6 .0 95 .5 

ALDEKOA 7 6 4 .5 4 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 7 .000 Sum 548 .000 


Z4 

Value Label 

INSTRUMENT ZIENTZIA 

Valid Cum 


AURKAKOA 1 12 9 .0 9 .0 9 .0 

ASKIAURK 2 12 9 .0 9 .0 18 .0 

AURKA 3 90 67 .7 67 .7 85 .7 

IRITZIEZ 4 5 3 .8 3 .8 89 .5 

ADOS 5 7 5 .3 5 .3 94 .7 

á.SKIADOS 6 5 3 .8 2 .8 98 . 5 

ALDEKOA 2 1 .5 1 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 7 .000 Sum 405 .000 


Z5 

Value Label 

AFEKTIBITATEA 

- - - - - - - - - - - - 

Valid Cum 


AURKAKOA 1 21 15 .8 15 .8 15 .8 

ASKIAURK 2 6 4 .5 4 .5 20 .3 

AURKA 3 87 65 .4 65 .4 85 .7 

IRITZIEZ 4 3 2 .3 2 .3 88 .0 

ADOS 5 11 8 .3 8 .3 96 .2 

ASKIADOS 6 2 1 .5 1 .5 97 .7 

ALDEKOA 7 3 2 .3 2 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

399





Maximum 7 .000 Sum 394 .000 


N1 

ERABILPENA AITAREKIN 

Valid Cum 


ER-HUTSA 0 19 14 .3 14.3 14 .3 

ERDERAZ 1 13 9 .8 9 .8 24 .1 

IA-ERDER 

EU-NOIZ 

2 4 

3 3 

3 .0 

2 .3 

3 .0 

2 .3 

27 .1 

29 .3 

EU-BATZ 4 67 50 .4 50 .4 79 .7 

EU-ZERB 5 1 .8 .8 80 .5 

BIETAN 

IA-EUSKA 

EUSKARAZ 

6 1 

7 3 

8 1 

.8 

2 .3 

.8 

.8 81 .2 

2 .3 83 .5 

.8 84 .2 

EU-HUTSA 9 21 15 .8 15 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 9 .000 Sum 527 .000 

Valid Cases 133 Missina Cazes 

N2 

Value Label 

ERABILPENA AMAREKIN 

Valid Cum 


ER-HUTSA 0 25 18 .8 18 .8 18 .3 

ERDERAZ 1 9 6 .8 6 .8 25 .6 

IA-ERDER 2 4 3 .0 3 .0 28 .5 

EU-NOIZ 3 2 1 .5 1 .5 30 .1 

EU-BATZ 4 62 46 .6 46 .6 76 .7 

EU-ZERB 5 1 .8 77 .4 

BIETAN 6 i .8 .8 78 .2 

IA-EUSKA 7 4 3 .0 3 .0 81 .2 

EUSKARAZ 8 6 4 .5 4 .5 85 .7 

EU-HUTSA 9 19 14 .3 14 .3 100 .3 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 9 .000 Sum 529 .000 


400

N3 ERABILPEN ANAI-NEBAK 

Valid Cum 

Value Label 


ER-HUTSA 0 7 5 .3 5 .3 5 .3 

ERDERAZ 1 10 7 .5 7 .5 12 .8 

IA-ERDER 2 4 3 .0 3.0 15 .8 

EU-NOIZ 3 3 2 .3 2 .3 18 .0 

EU-BATZ 4 7 5 .3 5 .3 23 .3 

EU-ZERB 5 78 58 .6 58 .6 82 .0 

BIETAN 6 5 3 .8 3 .8 85 .7 

IA-EUSKA 7 1 .8 .8 86 .5 

EUSKARAZ 8 5 3 .8 3 .8 90 .2 

EU-HUTSA 9 13 9 .8 9 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 9 .000 Sum 639 .000 


N4 

Value Label 

ERABILPEN ARREE-AHIZ 

Valid Cum 


ER-HUTSA 

ERDERAZ 

IA-ERDER 

FU-NOI Z 

EU-BATZ 

EU-ZERB 

BIETAN 

IA-EUSKA 

EUSKARAZ 

EU-HUTSA 

0 3 2 .3 2 .3 2 .3 

1 8 6 .0 6 .0 8 .3 

2 4 3 .0 3 .0 11 .3 

3 6 4. 4 .5 15 .8 

4 89 66 .9 66 .9 82 .7 

5 4 3 .0 3 .0 85 .7 

6 6 4 .5 4 .5 90 .2 

7 2 1 .5 1 .5 91 .7 

8 4 3 .0 3 .0 94 .7 

9 7 5 .3 5 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 9 .000 Sum 555 .000 


N5 

Value Label 

ERABILPEN SEME-ALABA 

Valid Cum 


ER-HUTSA 0 1 .8 .8 .8 

ERDERAZ 1 1 .8 .8 1 .5 

EU-BATZ 4 1 .8 .8 2 .3 

BIETAN 6 126 94 .7 94 .7 97 .0 

EUSKARAZ 8 1 .8 .8 97 .7 

EU-HUTSA 9 3 2 .3 2 .3 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

401





Maximum 9 .000 Sum 796 .000 


N6 ERABILPEN SENIDEEKIN Valid Cum 

Value Label 


ER-HUTSA 0 10 7 .5 7 .5 7 .5 

ERDERAZ 1 9 6.8 6 .8 14 .3 

IA-ERDER 2 8 6.0 6 .0 20 .3 

EU-NOIZ 3 5 3.8 3 .8 24 .1 

EU-BATZ 4 69 51 .9 51 .9 75 .9 

EU-ZERB 5 5 3.8 3 .8 79 .7 

BIETAN 6 4 3 .0 3 .0 82 .7 

IA-EUSKA 7 5 3 .8 3 .8 86 .5 

EUSKARAZ 8 5 3 .8 3 .8 90 .2 

EU-HUTSA 9 13 9 .8 9 .8 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 9 .000 Sum 557 .000 


N7 

ERABILPEN LAGUNEKIN 

Valid Cum 

Value Label 


ER-HUTSA 0 3 2 .3 2 .3 2 .3 

ERDERAZ 1 5 3 .8 3 .8 6 .0 

IA-ERDER 2 11 8 .3 8 .3 14 .3 

EU-NOIZ 3 10 7 .5 7 .5 21 .8 

EU-BATZ 4 72 54 .1 54 .1 75 .9 

EU-ZERB 5 9 6 .8 6 .8 82 .7 

BIETAN 6 12 9 .0 9 .0 91 .7 

IA-EUSKA 7 3 2 .3 2 .3 94 .0 

EUSKARAZ 8 4 3 .0 3 .0 97 .0 

EU-HUTSA 9 4 3 .0 3 .0 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 





Maximum 9 .000 Sum 551 .000 


N8 

ERABILPEN LAN-IKASKI 

Valid Cum 

Value Label 


ER-HUTSA 0 8 6 .0 6 .0 6 .0 

ERDERAZ 1 13 9 .8 9 .8 15 .8 

IA-ERDER 2 7 5 .3 5 .3 21 .1 

EU-NOIZ 3 6 4 .5 4 .5 25 .6 

EU-BATZ 4 72 54.1 54 .1 79 .7 

EU-ZERB 5 2 1 .5 1 .5 81 .2 

BIETAN 6 4 3 .0 3 .0 84 .2 

IA-EUSKA 7 2 1 .5 1 .5 85 .7 

EUSKARAZ 8 5 3 .8 3 .8 89 .5 

EU-HUTSA 9 14 10 .5 10 .5 100 .0 

------- ------- ------- 

TOTAL 133 100 .0 100 .0 

402



Kurtosis .175 S -E Kurt .417 Skewness .565 


Maximum 9 .000 Sum 547 .000 


ITAUNKA .LIS FITXATEGITIK 

FREQ VAR=ADINA H1 TO ERABILE 

/STATISTICS=ALL . 

EGOERA EUSKARAREN EGOERA ANTZEMANIKOA 





Maximum 2 .600 Sum 69 .200 

GIZARTE EUSKARAREN BALIOA GIZARTEAN 





Maximum 2 .333 Sum 58 .000 


AFECTO 

EUSAKARAREKIKO AFEKTU-ERLAZIOAK 

Maan 1 .353 Std Err .083 Median 1 .333 




Maximum 3 .667 Sum 180 .000 

INTENCIO HIZKUNTZAREKIKO PORTAERA-INTENTZIOA 





Maximum 3 .000 Sum 64 .500 

TALDEA HIZTUN-TALDEAREKIKO ATXEKIMENDUA 

Mean - .424 Std Err .102 Median - .667 

Mode - .667 Std Dev 1 .176 Variance 1 .382 



Maximum 3 .000 Sum -56 .333 

UTILEUSK EUSKARAREN BALIAGARRITASUNA 





Maximum 5 .000 Sum 412 .500 

403

VALPROPI NORBERAREN EUSKARA-BALORAZIOA 





Maximum 6 .250 Sum 505 .750 

DAK 

EUSKARAREKIKO AKTIBITATEA 



Kurtosis 3 .327 S E Kurt .417 Skewness - .855 


Maximum 18 .000 Sum 988 .000 

DUT 

EUSKARAREKIKO UTILITATEA 





Maximum 16 .000 Sum -30 .000 

DPO 

EUSKARAREKIKO POLITIKA 





Maximum 18 .000 Sum 58 .000 

DEAK 

ERDERAREKIKO AKTIBITATEA 


Mode 9 .000 Std Pev 5 .819 Variance 33 .851 



Maximum 18 .000 Sum 776 .000 

DEUT 

ERDERAREKIKO UTILITATEA 





Maximum 18 .000 Sum 1310 .000 

DEPO 

ERDERAREKIKO POLITIKA 





Maximum 18 .000 Sum 915 .000 

ESTE 

EUSKALDUNEKIKO ESTEREOTIPOA 





Maximum 19 .000 Sum 935 .000 

ERTE 

ERDALDUNEKIKO ESTEREOTIPOA 

404





Maximum 19 .000 Sum 670 .000 

05 

BARNE-HIZKUNTZA 

Mean 27 .914 Std Err 1 .903 Median 25 .000 




Maximum 100 .000 Sum 3712 .500 

N9 

ERABILPENA SENIDEEKIN 





Maximum 19 .980 Sum 1209 .120 

N10 

ERABILPENA KANPOAN 





Maximum 19 .980 Sum 1218 .780 

ERABILE ERABILPEN OROKORRA 





Maximum íy .980 Sum 1213 .9S3 

405

ZORROAGAKO LAGINA 

FITXATEGIA : ITAUNKA .SPS ERREGRESIO ANALISIA . Stepwise 




GET FILE 'A :ITAUNKET .SYS' . 

SET LISTING 'A :ITAUNKA .LIS' . 

SET LOG 'C :\SPSS\ITAUNKA .LOG' . 

MISSING VALUES ADINA TO N8 (99) . 

COMPUTE Hl=(AMAEUSK-AMAERDE)*12 . 

COMPUTE JAKIN2=(EUSMAIL2+EUSMAIL3+EUSMAIL4)/3 . 

COMPUTE JAKIN3=(EUSMAIL6+EUSMAIL7)/2 . 

COMPUTE EGOERA=(Ll+L3+L12+L13+L15)/5 . 

COMPUTE GIZARTE=(L7+L8+L9)/3 . 

COMPUTE AFECTO=(L2+L1O+Z5)/3 . 

COMPUTE INTENCIO=(L4+L5)¡2 . 

COMPUTE TALDEA=(L6+Lll+L14)/3 . 

COMPUTE UTILEUSK= (B1+B2+B3+B4+B5+B6+B7+B8)/8 . 

COMPUTE VALPROPI=(Z1+Z2+Z3+Z4)¡4 . 

COMPUTE DAK=DI+D2+D3+D4+D5+D6 . 

COMPUTE DUT=D7+D8+D9+DlO+Dl1+D12 . 



COMPUTE DEUT=DE7+DE8+DE9+DE10+DE11+DE12 . 

COMPUTE DEPO=DE13+DE14+DE15+DE16+DE17+DE18 . 


COMPUTE ERTE=EEI+EE2+EE3+EE4+EE5+EE6+EE7 . 

COMPUTE 05=(01* .125+02* .0625+03* .0625)*100 . 


COMPUTE N10=(N7* .0111+N8* .0111)*100 . 

COMPUTE ERABILE=(N9+N1O)/2 . 

VARIABLE LABES Hl 'LEHENENGO HIZKUNTZA' 

/JAKIN2 'SENIDEEN EUSKARA EZAGUTZA' 

/JAKIN3 'GERTUKOEN EUSKARA EZAGUTZA' 

/EGOERA 'EUSKARAREN EGOERA ANTZEMANIKOA' 

/ IZARTE ÈUSKARAREN DALIOA GIZARTEAIY 

/AFECTO 'EUSAKARAREKIKO AFEKTU-ERLAZIOAK' 

/INTENCIO 'HIZKUNTZAREKIKO PORTAERA-INTENTZIOA' 

/TALDEA 'HIZTUN-TALDEAREKIKO ATXEKIMENDUA' 

/UTILEUSK 'EUSKARAREN BALIAGARRITASUNA' 

/VALPROPI 'NORBERAREN EUSKARA-BALORAZIOA' 




/DEAK 'ERDERAREKIKO AKTIBITATEA' 







¡N10 'ERABILPENA KANPOAN' 


REGRESSION / VARIABLES=ERABILE 05 UTILEUSK EUSMAILI AFECTO Hl JAKIN2 JAKIN3 

ADINA INTENCIO VALPROPI EGOERA GIZARTE 

/DESCRIPTIVES CORR 

/DEPENDENT=ERABILE 


/RESIDUALS NORMPROB (RESID) . 

REGRESSION /VARIABLES=05 UTILEUSK Hl ADINA INTENCIO VALPROPI EGOERA 

EUSMAILI EUSMAIL2 EUSMAIL6 EUSMAIL7 GIZARTE AFECTO 

¡DEPENDENT=05 



REGRESSION /VARIABLES=UTILEUSK EUSMAILI EUSMAIL2 EUSMAIL6 Hl 

EUSMAIL7 ADINA INTENCIO VALPROPI EGOERA GIZARTE AFECTO 

406

DEPENDENT=UTILEUSK 

/METHOD STEPWISE /RESIDUALS NORMPROB (RESID) . FINISH . 

REGRESSION /VARIABLES=ERABILE 05 UTILEUSK EUSMAILI AFECTO Hl JAKIN2 JAKIN3 



ADINA INTENCIO VALPROPI EGOERA GIZARTE 

/DESCRIPTIVES CORK 

/DEPENDENT=ERABILE 




N of Cases = 133 

Correlation : 

ERABILE 05 UTILEUSK EUSMAIL1 AFECTO Hl JAKIN2 JAKIN3 ADINA INTENCIO VALPROPI 

:RABILE 1 .000 .757 .454 .015 .295 .380 .193 .377 .250 .101 .395 

)5 .757 1 .000 .574 .096 .264 .419 .166 .396 .218 .095 .54 9 

JTILEUSK .454 .574 1 .000 .058 .350 .164 .075 .232 .114 .120 .26 1 

;USMAILI .015 .096 .058 1 .000 - .054 .328 .071 .210 - .005 .082 - .081 

~FECTO .295 .264 .350 - .054 1 .000 .032 - .076 .089 - .001 - .032 .213 

il .380 .419 .164 .328 .032 1 .000 .243 .529 .308 .181 .219 

JAKIN2 .193 .166 .075 .071 - .076 .243 1 .000 .086 .058 .014 .113 

JAKIN3 .377 .396 .232 .210 .089 .529 .086 1 .000 .090 .025 .266 

DINA .250 .218 .114 - .005 - .001 .308 .058 .090 1 .000 .111 .142 

INTENCIO .101 .095 .120 .082 - .032 .181 .014 .025 .111 1 .000 - .092 

JALPROPI .395 .549 .261 - .081 .213 .219 .113 .266 .142 - .092 1 .000 

EGOERA - .216 - .168 - .221 - .101 - .145 - .317 - .120 - .157 - .147 - .165 .025 

IZARTE - .203 - .202 .074 - .207 .195 - .287 - .129 - .113 - .115 - .017 - .152 

EGOERA GIZARTE 

ERABILE - .216 - .203 

05 - .168 - .202 

UTILEUSK - .221 .074 

EUSMAIL1 - .101 - .207 

AFECTO - .145 .195 

Hl - .317 - .287 

JAKIN2 - .120 - .129 

JAKIN3 - .157 - .113 

ADINA - .147 - .115 

INTENCIO - .165 - .017 

VALPROPI .025 - .152 

EGOERA 1 .000 .006 

GIZARTE .006 1 .000 

* * 

M U L T I P L E R E G R E S S I O N 


Equation Number 1 Dependent Variable . . ERABILE ERABILPEN OROKORRA 


Variable(s) Entered on Step Number 1 . . 05 BARNE-HIZKUNTZA 


R Square .57343 DF Sum of 

Squares Mean Square 

Adjusted R Square .57018 Regression 1 

1286 .81618 1286 .81618 

Standard Error 2 .70318 Residual 131 

957 .24175 7 .30719 

176 .10277 Signif F = .0000 

407



05 .14229 .01072 .75725 13 .270 .0000 

(Constant) 5 .15565 .38016 13 .562 .0000 



UTILEUSK .02918 .03658 .67022 .417 .6771 

EUSMAIL1 - .05823 - .08874 .99073 -1 .016 .3116 

AFECTO .10231 .15109 .93042 1 .743 .0837 

H1 .07601 .10565 .82414 1 .211 .2279 

JAKIN2 .06872 .10375 .97245 1 .189 .2365 

JAKIN3 .09093 .12783 .84310 1 .470 .1441 

ADINA .08931 .13346 .95257 1 .535 .1271 

INTENCIO .02926 .04460 .99093 .509 .6116 

VALPROPI - .02938 - .03760 .69884 - .429 .6686 

EGOERA - .09126 - .13775 .97181 -1 .586 .1152 

GIZARTE - .05241 - .07859 .95928 - .899 .3704 


* * M U L T I P L E R E G R E S S I O N 

Equation Number 1 Dependent Variable . . ERABILE ERABILPEN OROKORRA 



*PRED 5 .1557 19 .3846 9 .1274 3 .1223 133 

*RESID -7 .5001 8 .7178 - .0000 2 .6929 133 

*ZPRED -1 .2721 3 .2851 - .0000 1 .0000 133 

*ZRESID -2 .7745 3 .2250 - .0000 .9962 133 

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 

Normal Probability (P-P) Plot 

Residual 

1 .0 

.75 - 

** 

*** 

*** 

** 

** 

**** 

* 

********** 

.25 .5 .75 1 .0 


FINISH . 


408 

Expected

REGRESSION /VARIABLES=05 UTILEUSK H1 ADINA INTENCIO VALPROPI EGOERA 

EUSMAILI EUSMAIL2 EUSMAIL6 EUSMAIL7 GIZARTE AFECTO 

/DEPENDENT=OS 



* * * * M U L T I P L E R E G R E S S I O N 


Equation Number 1 Dependent Variable . . 05 BARNE-HIZKUNTZA 


Variable(s) Entered on Step Number 1 . . UTILEUSK EUSKARAREN 

BALIAGARRITASUNA 


R Square .32978 DF Sum of Squares 

Mean Square 


20960 .48742 20960 .48742 


42598 .01822 325 .17571 


F = 64 .45896 Signif F = .0000 


UTILEUSK 25 .10581 3 .12703 .57427 8 .029 .0000 

(Constant) -49 .95222 9 .82374 -5 .085 .0000 



H1 .33434 .40289 .97323 5 .019 .0000 

AD INA .15442 .18739 .98705 2 .175 .0314 

INTENCIO .02672 .03240 .98562 .370 .7122 

VALPROPI .42793 .50456 .93171 6 .663 .0000 

EGOERA - .04304 - .05128 .95113 - .585 .5593 

EUSMAIL1 .06347 .07740 .99669 .885 .3777 

EUSMAIL2 .31701 .38189 .97263 4 .711 .0000 

EUSMAIL6 .27681 .32972 .95094 3 .982 .0001 

EUSMAIL7 .15197 .18367 .97898 2 .130 .0350 

GIZARTE - .24593 - .29956 .99445 -3 .580 .0005 

AFECTO .07176 .08212 .87774 .939 .3492 

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 

Variable(s) Entered on Step Number 2 . . VALPROPI NORBERAREN 

EUSKARA-BALORAZIOA 





31804 .94833 15902 .47417 


31753 .55731 244 .25813 

F = 65 .10520 Signif F = .0000 

** M U L T I P L E R E G R E S S I O N 


409


Variable B SE 3 Beta T Sig T 

UTILEUSK 20 .21696 2 .80774 .46244 7 .200 .0000 

VALPROPI 11 .42739 1 .71501 .42793 6 .663 .0000 

(Constant) -78 .24360 9 .51416 -8 .224 .0000 



H1 .26603 .36491 .89988 4 .452 .0000 

ADINA .10708 .14947 .91887 1 .717 .0884 

INTENCIO .08148 .11350 .91083 1 .297 .1968 

EGOERA - .08080 - .11106 .87991 -1 .269 .2066 

EUSMAIL1 .10561 .14843 .92252 1 .705 .0906 

EUSMAIL2 .26104 .36026 .91154 4 .386 .0000 

EUSMAIL6 .22205 .30335 .90101 3 .616 .0004 

EUSMAIL7 .06676 .09135 .89014 1 .042 .2994 

GIZARTE - .17761 - .24655 .90199 -2 .889 .0045 

AFECTO .01258 .01652 .84120 .188 .8514 

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * 

Variable(s) Entered on Step Number 3 . . Hl LEHENENGO HIZKUNTZA 

Multiple R .75295 

R Square .56693 


Adjusted R Square .55686 

Analysis of Variance 

Regression 

DF 

3 

Sum of 

36033 .18053 

Standard Error 

12011 .06018 

14 .60735 Residual 129 

27525 .32511 213 .37461 



UTILEUSK 18 .88806 2 .64117 .43204 7 .151 .0000 

VALPROPI 10 .08529 1 .63104 .37767 6 .183 .0000 

Hl .23149 .05200 .26603 4 .452 .0000 

(Constant) -63 .71330 9 .47252 -6 .726 .0000 


F = 56 .29095 Signif F = .0000 



Variable Beta in Partial Min Toler T Sig T 

ADINA .03683 .05301 .86640 .601 .5492 

INTENCIO .03197 .04693 .87570 .531 .5960 

EGOERA 2 .9228E-03 .00410 .84713 .046 .9631 

EUSMAIL1 .01691 .02391 .82508 .271 .7871 

EUSMAIL2 .14188 .13587 .39229 1 .552 .1232 

EUSMAIL6 .11839 .15064 .70118 1 .724 .0871 

EUSMAIL7 -2 .183E-03 - .00310 .87305 - .035 .9721 

GIZARTE - .11283 - .16150 .86624 -1 .851 .0664 

AFECTO .02758 .03885 .82826 .440 .6608 

410


* * * * * * * * * * * * * * * * * * * 


*PRED -6 .7607 

82 .6285 27 .9135 16 .5221 133 

*RESID 

-56.1757 49 .3897 - .0000 14 .4404 133 

*ZPRED -2 .0987 3 .3116 .0000 1 .0000 133 

*ZRESID -3 .8457 3 .3812 - .0000 .9886 133 


id 

Page 

4/10/91 

6 SPSS/PC+ 


Residual 

1 .0 ` 

.75 

.25 

***** 


*** 

*** 

* 

**** 

f 

**** 

****** 

*** 

*** 

.5 .75 1 .0 

Expected 


REGRESSION /VARIABLES=UTILEUSK EUSMAILI EUSMAIL2 EUSMAIL6 Hl 

EUSMAIL7 ADINA INTENCIO VALPROPI EGOERA GIZARTE AFECTO 

/DEPENDENT=UTILEUSK 





Equation Number 1 Dependent Variable . . UTILEUSK EUSKARAREN 

BALIAGARRITASU 


Variable(s) Entered on Step Number 1 . . AFECTO EUSAKARAREKIKO 

AFEKTU-ERLAZIOAK 

411




Adjusted R Square .11556 Regression 

DF 

1 

Sum of 

4 .06568 4 .06568 

Standard Error .47203 Residual 131 

29 .18902 .22282 


F = 18 .24673 Signif F = .0000 


AFECTO .18428 .04314 .34966 4 .272 .0000 

(Constant) 2 .85210 .07130 40 .000 .0000 



EUSMAIL1 .07659 .08163 .99710 .934 .3521 

EUSMAIL2 .15312 .16334 .99872 1 .888 .0613 

EUSMAIL6 .18680 .19828 .98895 2 .307 .0227 

Hl .15263 .16283 .99898 1 .882 .0621 

EUSMAIL7 .13411 .14307 .99901 1 .648 .1017 

ADINA .11409 .12177 1 .00000 1 .399 .1642 

INTENCIO .13135 .14013 .99896 1 .614 .1090 

VALPROPI .19566 .20404 .95454 2 .376 .0189 

EGOERA - .17403 - .18379 .97899 -2 .132 .0349 

GIZARTE 6 .4270E-03 .00673 .96184 .077 .9390 

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * 

Variable(s) Entered on Step Number 2 . . VALPROPI NORBERAREN 

EUSKARA-BALORAZIOA 





5 .28088 2 .64044 


27 .97382 

.46388 

.21518 

Residual 130 

Page 9 SPSS/PC+ 

4/10/91 


F = 12 .27065 Signif F = .0000 





AFECTO .16229 .04339 .30794 3 .740 .0003 

VALPROPI .11951 .05029 .19566 2 .376 .0189 

(Constant) 2 .42740 .19196 12 .645 .0000 

412



EUSMAIL1 .09063 .09842 .94973 1 .123 .2634 

EUSMAIL2 .12268 .13149 .92364 1 .507 .1344 

EUSMAIL6 .15847 .16928 .92642 1 .951 .0532 

Hl .11661 .12405 .90956 1 .420 .1581 

EUSMAIL7 .09383 .09930 .90023 1 .133 .2591 

ADINA .08808 .09501 .93423 1 .084 .2804 

INTENCIO .14908 .16185 .94734 1 .863 .0648 

EGOERA - .18578 - .20008 .93195 -2 .319 .0219 

GIZARTE .04788 .05014 .90138 .570 .5696 

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * 

Variable(s) Entered on Step Number 3 . . EGOERA EUSKARAREN EGOERA 

ANTZEMANIKOA 

Multiple R .43872 



Adjusted R Square .17370 

Analysis of Variance 

Regression 

DF 

3 

Sum of 

6 .40074 


2 .13358 

.45626 Residual 129 

26 .85396 

.20817 



AFECTO .14688 .04319 .27869 3 .400 .0009 

VALPROPI .12613 .04955 .20650 2 .546 .0121 

EGOERA - .10629 .04583 - .18578 -2 .319 .0219 

(Constant) 2 .47839 .19008 13 .038 .0000 


F = 10 .24920 Signif F = .0000 


EUSMAIL1 .07174 .07906 .92924 .897 .3713 

EUSMAIL2 .07287 .07598 .87792 .862 .3902 

EUSMAIL6 .13228 .14241 .91979 1 .628 .1060 

Hl .06012 .06147 .84410 .697 .4872 

EUSMAIL7 .07541 .08103 .89441 .920 .3594 

ADINA .06008 .06530 .92809 .740 .4605 

INTENCIO .12170 .13296 .93052 1 .518 .1316 

GIZARTE .05729 .06116 .87807 .693 .4894 

Îê 

Page 10 SPSS/PC+ 

4/10/91 




End Block Number i PIN = .050 Limits reached . 

413



*PRED 2 .4980 3 .7656 3 .1015 .2202 133 

*RESID -1 .2633 1 .7355 - .0000 .4510 133 

*ZPRED -2 .7405 3 .0157 .0000 1 .0000 133 

*ZRESID -2 .7689 3 .8038 - .0000 .9886 133 


* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 


Residual 


FINISH . 

End of Include file .

CROSSTABS ETA ANALISI DISKRTMTNATZAILEA

CROSSTABS TABLES= EDAD BY ERABILEThe raw data or transformation pass is proceeding 141 cases are written to the uncompressed active 

file . /STATISTICS=ALL . • •• '• Given WORKSPACE allows for 9516 Cells with 2 Dimensions for CROSSTAB problem 

DURANGO-IURRETAKO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA 3/25/91 

Crosstabulation : EDAD 1 .988 .EAN DUEN ADINA 

By ERABILE .EUSKARAREN ERABILPEN OROKORRA 

Count BEHE MAI BEHE-ERD GOI-ERDI GOI MAIL 

ERABILE-> LAKO ERA I MAILAK MAILAKO AKO ERAB Row 

1 .00 2 .00 3 .00 4 .00 Total 

EDAD 

1 

16-22 URTETAKOAK 

2 13 


3 


4 


13 

5 

3 

9 

10 

8 

8 

11 

9 

11 

6 

1 

4 

11 

18 

34 

24 .3 

36 

25 .7 

35 

25 .0 

35 

25 .0 

Column 34 35 37 34 140 

Total 24 .3 25 .0 26 .4 24 .3 100 .0 

Chi-Square D .F . Significance Min E .F. Cells with E.F . < 5 

32 .32271 9 .0002 8 .257 None 

With EDAD With ERABILE Statistic Symmetric 

Dependent Dependent --- 

Lambda .16425 .15385 .17476 

Uncertainty Coefficient .09046 .09044 .09047 

Somers' D .34091 .34096 .34086 

Eta .46038 .42091 

Statistic Value Significance 

Cramer's V . .',îi-41 

Contingency Coefficient .43309 

Kendall's Tau B .34091 .0000 

Kendall's Tau C .34082 .0000 

Pearson's R .40696 .0000 

Gamma .44360 

Number of Missing Observations =

DSCRIMINANT /GROUPS=ERABILE (1,4) 


141 cases are written to the compressed active file . 

/VARIABLES=EDAD AFECTO TO JAKIN3 ERITZIA BALIOA BARNEKO TO INTENCIO 

/METHOD WILKS 

Since ANALYSIS= was omitted for the first analysis all variables 

on the VARIABLES= list will be entered at level 1 . 

/OPTIONS 10 

/STATISTICS 10 . 

This Discriminant Analysis requires 9528 ( 9 .3K) BYTES of 

workspace . 

D I S C R I M I N A N T A N A L Y S I S 

On groups defined by ERABILE EUSKARAREN ERABILPEN OROKORRA 

141 (unweighted) cases were processed . 

5 of these were excluded from the analysis . 

1 had missing or out-of-range group codes . 

4 had at least one missing discriminating variable . 

136 (unweighted) cases will be used in the analysis . 

Number of Cases by Group 

Number of Cases 

ERABILE Unweighted Weighted Label 

1 33 33 .0 

2 34 34 .0 

3 35 35 .0 

4 34 34 .0 

Total 136 136 .0 


D I S C R I M I N A N T A N A L Y S I S - - 

on groups defined by ERABILE EUSKARAREN ERABILPEN OROKORRA 

Analysis number 

1 

Stepwise variable selection 

Co_~eçïu . . Lisle : 

Maximum number of steps 36 

Minimum Tolerance Level 00100 

Minimum F to enter 1 .0000 

Maximum F to remove 1 .0000 

Canonical Discriminant Functions 

Maximum number of functions 3 

Minimum cumulative percent of variance . . . 100 .00 

Maximum significance of Wilks' Lambda . . . . 1 .0000 

Prior probability for each group is .25000 

Variables not in the analysis after step 0 

Minimum 

Variable Tolerance Tolerance F to enter Wilks' Lambda 

EDAD 1 .0000000 1 .0000000 12 .081 .78457 

AFECTO 1 .0000000 1 .0000000 23 .841 .64858 

DIFSEM 1 .0000000 1 .0000000 2 .4659 .94693 

PERCEP 1 .0000000 1 .0000000 7 .5970 .85276 

UTILEUSK 1 .0000000 1 .0000000 7 .7354 .85048 

VALCAST 1 .0000000 1 .0000000 1 .7794 .96113 

JAKINI 1 .0000000 1 .0000000 3 .2330 .93155 

JAKIN2 1 .0000000 1 .0000000 3 .4595 .92711 

JAKIN3 1 .0000000 1 .0000000 4 .9585 .89872 

ERITZIA 1 .0000000 1 .0000000 8 .3836 .83996 

BALIOA 1 .0000000 1 .0000000 1 .7145 .96249 

BARNEKO 1 .0000000 1 .0000000 93 .502 .32000 

UTILCAS 1 .0000000 1 .0000000 .46166 .98962 

SITUEUS 1 .0000000 1 .0000000 1 .6068 .96477 

QUIENEUS 1 .0000000 1 .0000000 2 .8090 .93999 

VALPROPI 1 .0000000 1 .0000000 6 .3943 .87312 

ESTCAST 1 .0000000 1 .0000000 .73597 .98355 

INTENCIO 1 .0000000 1 .0000000 12 .132 .78387 

418

At step 1, BARNEKO was included in the analysis . 

Degrees of Freedom Signif . Between Groups 

Wilks' Lambda .32000 1 3 132 .0 

Equivalent F 93 .5021 3 132 .0 .0000 

Variables in the analysis after step 1 

Variable Tolerance F to remove Wilks' Lambda 

BARNEKO 1 .0000000 93 .502 


Minimum 


EDAD .9797612 .9797612 3 .7791 .29451 

AFECTO .8988527 .8988527 1 .9285 .30646 

DIFSEM .9476438 .9476438 .76331 .31450 

PERCEP .9608141 .9608141 3 .4249 .29672 

UTILEUSK .9825969 .9825969 2 .0843 .30542 

VALCAST .9963324 .9963324 .38951 .31717 

JAKIN1 .9998712 .9998712 1 .9897 .30605 

JAKIN2 .9989851 .9989851 2 .3486 .30366 

JAKIN3 .9959023 .9959023 2 .9596 .29968 

ERITZIA .9929003 .9929003 1 .4352 .30981 

BALIOA .9973778 .9973778 .28354 .31793 

UTILCAS 1 .0000000 1 .0000000 .41277 .31700 

SITUEUS .9994371 .9994371 .39934 .31710 

QUIENEUS .9904699 .9904699 1 .7797 .30746 

VALPROPI .9682868 .9682868 1 .7738 .30750 

ESTCAST .9916617 .9916617 .16922 .31876 

INTENCIO .9438439 .9438439 .51782 .31624 

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 

* * 

',nc1'.i ed ir' tr 


Wilks' Lambda .29451 2 3 132 .0 

Equivalent F 36 .7974 6 262 .0 .0000 



EDAD .9797612 3 .7791 .32000 

BARNEKO . 9797612 72 .662 .78457 


Minimum 


AFECTO .8822709 .8822709 1 .2956 .28596 

DIFSEM .9360940 .9221746 .62897 .29029 

PERCEP .9123304 .9123304 2 .1883 .28035 

UTILEUSK .9803473 .9612696 2 .1725 .28045 

VALCAST .9856250 .9692319 .51013 .29108 

JAKIN1 .7567201 .7415006 2 .4973 .27846 

JAKIN2 .8317104 .8157055 3 .3032 .27365 

JAKIN3 .9956640 .9760935 2 .9481 .27575 

ERITZIA .9555022 .9428580 2 .0600 .28114 

BALIOA .9207535 .9044902 .41834 .29169 

UTILCAS .9948310 .9746969 .55423 .29079 

SITUEUS .9392643 .9207730 .20413 .29313 

QUIENEUS .9852771 .9685318 1 .6378 .28378 

VALPROPI .8668834 .8668834 2 .1735 .28044 

ESTCAST .9900610 .9707108 .10629 .29379 

INTENCIO .8751662 .8751662 1 .2181 .28645 

419

At step 3, JAKIN2 was included in the analysis . 


Wilks' Lambda .27365 3 3 132 .0 

Approximate F 24 .7303 9 316 .5 .0000 

Variables in the analysis after step 


EDAD .8157055 4 .7531 .30366 

JAKIN2 .8317104 3 .3032 .29451 

BARNEKO .9789252 61 .118 .65960 


Minimum 


AFECTO .8808733 .7996964 1 .2158 .26612 

DIFSEM .9347894 .8096980 .68258 .26937 

PERCEP .8935612 .7595727 2 .4545 .25887 

UTILEUSK .9552189 .8103919 2 .2886 .25982 

VALCAST .9802464 .8122681 .32982 .27156 

JAKINI .4896413 .4896413 .74812 .26897 

JAKIN3 .4126459 .3446966 .92459 .26789 

ERITZIA .9553556 .7913428 1 .9382 .26184 

BALIOA .8871994 .7277133 .31646 .27165 

UTILCAS .9819028 .8154034 .48924 .27057 

SITUEUS .9384424 .7701687 .18645 .27247 

QUIENEUS .9537873 .8051287 2 .1162 .26081 

VALPROPI .8417289 .7691732 2 .4779 .25874 

ESTCAST .9858747 .8124367 .11333 .27293 

INTENCIO .8719344 .7743272 1 .0589 .26707 

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 

At step 4, VALPROPI was included in the analysis . 

OnrTr`?ç s :~ : 'reedo - 7, 

Wilks' Lambda .25874 4 3 132 .0 

Approximate F 18 .9850 12 341 .6 .0000 



EDAD .7691732 4 .7024 .28703 

JAKIN2 .8075766 3 .6069 .28044 

BARNEKO .9271324 49 .845 .55866 

VALPROPI .8417289 2 .4779 .27365 


Minimum 


AFECTO .8769467 .7514258 1 .0457 .25255 

DIFSEM .9290737 .7659206 .53499 .25553 

PERCEP .8900047 .7134007 2 .3023 .24549 

UTILEUSK .8991105 .7640640 1 .4333 .25033 

VALCAST .9783465 .7670425 .36581 .25654 

JAKIN1 .4378095 .4378095 .69606 .25458 

JAKIN3 .4019336 .3262641 1 .1361 .25203 

ERITZIA .9545731 .7491196 1 .8554 .24795 

BALIOA .8775319 .6789264 .40401 .25631 

UTILCAS .9809116 .7686418 .49296 .25578 

SITUEUS .9192146 .7157796 .12461 .25798 

QUIENEUS .9104157 .7664946 1 .4236 .25038 

ESTCAST .9836525 .7650942 .10480 .25810 

INTENCIO .8711117 .7345089 .98940 .25287 

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 

420 

3 

4

At step 5, PERCEP was included in the analysis . 


Wilks' Lambda .24549 5 3 132 .0 

Approximate F 15 .6417 15 353 .8 .0000 



EDAD .7134007 3 .5343 .26583 

PERCEP .8900047 2 .3023 .25874 

JAKIN2 .7936785 3 .8494 .26764 

BARNEKO .9064447 49 .856 .53235 

VALPROPI .8383787 2 .3254 .25887 


Minimum 


AFECTO .8304121 .6816448 1 .5014 .23708 

DIFSEM .8597702 .6993601 .53771 .24241 

UTILEUSK .8843474 .7119835 1 .1090 .23922 

VALCAST .9783403 .7115183 .36311 .24340 

JAKIN1 .4359021 .4359021 .80333 .24092 

JAKIN3 .4016071 .3226283 1 .0570 .23951 

ERITZIA .9545731 .6961174 1 .8402 .23526 

BALIOA .8576663 .6493064 .69384 .24153 

UTILCAS .9287936 .7076926 .17759 .24447 

SITUEUS .8955596 .6507626 .43549E-01 .24524 

QUIENEUS .9093527 .7117772 1 .4294 .23747 

ESTCAST .9738915 .7066651 .20955 .24428 

INTENCIO .8658524 .6773094 .92346 .24025 

At step 

6, ERITZIA was included in the analysis . 


Wilks' Lambda .23526 6 3 132 .0 

Approximate F 13 .3481 18 359 .7 .0000 



EDAD .6961174 4 .1209 .25817 

PERCEP .8900047 2 .2836 .24795 

JAKIN2 .7936365 3 .7415 .25606 

ERITZIA .9545731 1 .8402 .24549 

BARNEKO .8970507 40 .574 .46075 

VALPROPI .8376947 2 .2415 .24772 


Minimum 


AFECTO .8064409 .6572467 1 .0895 .22932 

DIFSEM .8591733 .6834922 .55475 .23220 

UTILEUSK .8828435 .6943443 1 .0074 .22975 

VALCAST .9522475 .6956567 .28881 .23366 

JAKIN1 .4232093 .4232093 1 .0725 .22941 

JAKIN3 .4012383 .3223757 1 .0797 .22937 

BALIOA .8189830 .6195963 .99724 .22981 

UTILCAS .9279576 .6900938 .19281 .23419 

SITUEUS .8606125 .6224614 .17365E-01 .23517 

QUIENEUS .9032553 .6952876 1 .3937 .22771 

ESTCAST .9536383 .6862127 .24022 .23393 

INTENCIO .8589689 .6653603 .67853 .23152 

421

At step 7, QUIENEUS was included in the analysis . 


Wilks' Lambda .22771 7 3 132 .0 

Approximate F 11 .6326 21 362 .4 .0000 



EDAD .6952876 4 .1342 .25012 

PERCEP .8889586 2 .2819 .24008 

JAKIN2 .7780612 4 .0369 .24959 

ERITZIA .9481725 1 .8010 .23747 

BARNEKO .8942389 40 .182 .44556 

QUIENEUS .9032553 1 .3937 .23526 

VALPROPI .7994284 1 .5319 .23601 


Minimum 


AFECTO .8046565 .6569148 1 .0878 .22191 

DIFSEM .8591223 .6827399 .54820 .22475 

UTILEUSK .8804753 .6936371 .96657 .22255 

VALCAST .9515331 .6948608 .24669 .22637 

JAKIN1 .4232083 .4232083 1 .0636 .22204 

JAKIN3 .4012288 .3195566 1 .0635 .22204 

BALIOA .8133034 .6195808 .98449 .22245 

UTILCAS .9264948 .6890925 .21792 .22652 

SITUEUS .8571830 .6223694 .87986E-02 .22766 

ESTCAST .9121024 .6861492 .38777 .22561 

INTENCIO .8541954 .6637285 .69653 .22396 

At step 8, AFECTO was included in the analysis . 

D^grey :- cf Freedom .. ~..gn_i.• . ~cen _ _ y 

Wilks' Lambda .22191 8 3 132 .0 

Approximate F 10 .2960 24 363 .1 .0000 



EDAD .6569148 3 .0184 .23799 

AFECTO .8046565 1 .0878 .22771 

PERCEP .8397953 2 .7230 .23642 

JAKIN2 .7759610 3 .9984 .24321 

ERITZIA .9197233 1 .3820 .22927 

BARNEKO .8138351 30 .781 .38585 

QUIENEUS .9012566 1 .3897 .22932 

VALPROPI .7957475 1 .3860 .22930 


Minimum 


DIFSEM .8590673 .6453857 .54649 .21902 

UTILEUSK .8462116 .6569140 .63075 .21858 

VALCAST .9421960 .6554300 .26464 .22050 

JAKIN1 .4231145 .4231145 1 .0549 .21639 

JAKIN3 .4008530 .3195256 1 .0555 .21639 

BALIOA .8124081 .5860407 .88887 .21724 

UTILCAS .9229470 .6529651 .26079 .22052 

SITUEUS .8510762 .5979578 .31825E-01 .22174 

ESTCAST .9108543 .6499449 .37197 .21994 

INTENCIO .8346641 .6181694 .50590 .21923 

íé 

Page 11 DURANGO-IURRETAKO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA 

422 

8 

7/2/91



Wilks' Lambda .21639 9 3 132 .0 

Approximate F 9 .25723 27 362 .8 .0000 



EDAD .5730427 2 .5436 .22970 

AFECTO .8039027 1 .0796 .22204 

PERCEP .8394473 2 .6417 .23022 

JAKIN2 .3195256 1 .9283 .22648 

JAKIN3 .4008530 1 .0555 .22191 

ERITZIA .9185678 1 .4099 .22377 

BARNEKO .8077380 31 .041 .37889 

QUIENEUS .9012208 1 .3733 .22358 

VALPROPI .7765127 1 .5582 .22455 


Minimum 


DIFSEM .8258429 .3128789 .71377 .21269 

UTILEUSK .7959792 .3005885 .81443 .21217 

VALCAST .9393777 .3173779 .23912 .21513 

JAKIN1 .4231079 .2661631 1 .0277 .21110 

BALIOA .8102507 .3139261 .89439 .21177 

UTILCAS .9210007 .3168991 .23983 .21513 

SITUEUS .8149788 .3121541 .78590E-01 .21597 

ESTCAST .8995314 .3183160 .51088 .21373 

INTENCIO .8346605 .3194565 .49894 .21379 



Wilks' Lambda .21110 10 3 132 .0 

Approximate ' I-s,42539 3C El 7 .` .000 



EDAD .5330609 2 .7675 .22535 

AFECTO .8037218 1 .0699 .21661 

PERCEP .8362498 2 .7183 .22509 

JAKIN1 .4231079 1 .0277 .21639 

JAKIN2 .2661631 1 .4174 .21840 

JAKIN3 .4008467 1 .0283 .21639 

ERITZIA .8935557 1 .6716 .21970 

BARNEKO .8077352 29 .633 .36367 

QUIENEUS .9012203 1 .3619 .21811 

VALPROPI .6965651 1 .4635 .21863 


Minimum 


DIFSEM .8224491 .2631476 .72757 .20739 

UTILEUSK .7883108 .2568999 .80481 .20700 

VALCAST .9381072 .2640165 .25135 .20980 

BALIOA .8095067 .2614448 .89908 .20653 

UTILCAS .9123931 .2656537 .24136 .20985 

SITUEUS .7890125 .2649234 .53229E-01 .21082 

ESTCAST .8963085 .2644338 .56435 .20821 

INTENCIO .8183289 .2656445 .38945 .20909 

F level or tolerance or VIN insufficient for further computation . 

423

Summary Table 

Action Vars Wilks' 

Step Entered Removed In Lambda Sig . Label 

1 BARNEKO 1 .32000 .0000 BARNE-HIZKUNTZA 

2 EDAD 2 .29451 .0000 1 .988 .EAN DUEN ADINA 

3 JAKIN2 3 .27365 .0000 GERTUKOEN JAKITE-MAILA 

4 VALPROPI 4 .25874 .0000 

5 PERCEP 5 .24549 .0000 EUSKALDUNEN ESTEREOTIPOA 

6 ERITZIA 6 .23526 .0000 EUSKARAREN ERABILPENARI BURUZKO ERIT 

7 QUIENEUS 7 .22771 .0000 

8 AFECTO 8 .22191 .0000 HARREMAN AFEKTIBOAK EUSKARAZ 

9 JAKIN3 9 .21639 .0000 INGURUKOEN JAKITE-MAILA 

10 JAKIN1 10 .21110 .0000 NORBERAREN JAKITE-MAILA 

Canonical Discriminant Functions 

Pct of Cum Canonical After Wilks' 

Fcn Eigenvalue Variance Pct Corr Fcn Lambda Chisquare DF Sig 

0 .2111 199 .096 30 .0000 

1* 2 .6250 90 .15 90 .15 .8510 : 1 .7652 34 .250 18 .0117 

2* .1675 5 .75 95 .90 .3788 : 2 .8934 14 .423 8 .0714 

3* .1193 4 .10 100 .00 .3264 

* marks the 3 canonical discriminant functions remaining in the analysis . 

Standardized Canonical Discriminant Function Coefficients 

FUNC 1 FUNC 2 FUNC 3 

EDAD .33073 .34203 - .46077 

AFECTO .10088 .41005 .03712 

PERCEP - .04555 .71186 - .03555 

JAKIN1 .24557 - .31285 - .02711 

JAKIN2 - .00767 .07668 -1 .08157 

JAKIN3 .17248 - .26971 .52217 

Z.~T-'2I"y 7 i, 85 1-, 741_ 

BARNEKO .82249 - .45316 - .02319 

QUIENEUS - .02684 - .07805 .56715 

VALPROPI .01436 .30034 .58432 

ié 


Structure Matrix : 

Pooled-within-groups correlations between discriminating variables 

and canonical discriminant functions 

(Variables ordered by size of correlation within function) 

FUNC 1 FUNC 2 FUNC 3 

BARNEKO .89942* - .06413 .08346 

AFECTO .44781* .29375 .09002 

ERITZIA .26827* .05163 .09886 

INTENCIO .23324* - .08987 .12193 

DIFSEM .18217* .11689 .00372 

UTILEUSK .17077* .16965 .05502 

VALCAST - .09259* - .01951 - .00512 

PERCEP .19611 .64958* - .09184 

EDAD .28643 .55916* - .23926 

JAKIN1 .12814 - .42502* .03098 

JAKIN2 .13349 - .36989* - .27360 

BALIOA .16364 .26775* - .05663 

JAKIN3 .19286 - .26401* - .16843 

SITUEUS .12732 .14316* .12241 

QUIENEUS .09192 - .06207 .58641* 

VALPROPI .20019 .04406 .57767* 

ESTCAST .00018 - .02859 .13717* 

UTILCAS - .00108 .02317 - .05408* 

424

Canonical Discriminant Functions evaluated at Group Means (Group Centroids) 

Group FUNC 1 FUNC 2 FUNC 3 

1 -2 .27816 .30784 .24093 

2 - .47030 - .12208 - .57153 

3 .50568 - .58988 .27335 

4 2 .16090 .43053 .05629 

Symbols used in territorial map 

Symbol Group Label 

------ ----- -------------------- 

1 1 

2 2 

3 3 

4 4 

* Group Centroids 

ie 

Page 14 DURANGO-IURRETAXO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA 7/2/91 

Territorial Map * indicates a group centroid 

(assuming all functions but the first two are zero) 

Canonical Discriminant Function 1

VIII . ERANSKINA 

DURANGO-IURRETAKO LAGINA. PATH ANALISTA 

LI[SREL Y pT g1 tnhaZ

INPUT : PATH .£NALISIA (fitxategia : Pínrel2 .pro) 

DURANGO-IURRETAKO LAGINA . Hizkuntz Erabilpenal 

DA NI=11 NO=139 MA=KM 

LA 

'ERABILE' 'BARNEKO' 'UTILEUSK' 'AFECTO' 'JAKINI' 'EDAD' 'INTENCIO' 'VALPROPI' 

'JAKIN3' 'JAKIN2' 'EGOERA' 

KM SY 

1 000 

.839 1 .000 

.373 .320 1 .000 

.575 .629 .299 1 .000 

.109 .067 .208 .005 1 .000 

.358 .415 .133 .346 - .405 1 .000 

.502 .503 .310 .461 .262 - .007 1 .000 

.360 .352 .383 .208 .453 - .101 .338 1 .000 

.218 .180 .097 .184 .343 - .057 .210 .202 1 .000 

.201 .139 .228 .147 .538 - .166 .196 .247 .645 1 .000 

.240 .234 .200 .179 .036 .201 .210 .292 .111 .053 1 .000 

MO NY=3 NX=8 BE=FU,FI GA=FU,FI PH=SY,FI PS=DI,FR 

FR BE(1,2) BE(1,3) BE(3,2) 

FR GA(1,3) GA(1,4) GA(1,6) GA(2,1) GA(2,2) GA(2,3) GA(2,4) GA(2,5) 

FR GA(3,4) GA(3,5) GA(3,7) GA(3,8) 

OU ALL 

OUTPUTI : PATH ANALISIA (fitxategia : Pinrel2l .LST) 

1 P C- L I S R E L 6 .12 

• BY 

• KARL G JORESKOG AND DAG SORBOM 

ODURANGO-IURRETAKO LAGINA . Hizkuntz Erabilpenal 

-THE FOLLOWING LISREL CONTROL LINES HAVE BEEN READ 


LA 

* 

„ E :?AD : ~LÙ T . ' BARNEKO' ' UTI'~LEUSK' 'AFECTO' ' JAXIN 'E2= rl .a%1\VI`./ ' V.~.LF~ ?O I 

'JAKIN3 '' JAKIN2' 'EGOERA' 

KM 

* 

SY 

1 .000 

.839 1 .000 

.373 .320 1 .000 

.575 .629 .299 1 .000 

.109 .067 .208 .005 1 .000 

.358 .415 .133 .346 - .405 1 .000 

.502 .503 .310 .461 .262 - .007 1 .000 

.360 .352 .383 .208 .453 - .101 .338 1 .000 

.218 .180 .097 .184 .343 - .057 .210 .202 1 .000 

.201 .139 .228 .147 .538 - .166 .196 .247 

.240 .234 .200 .179 .036 .201 .210 .292 

MO NY=3 NX=8 BE=FU,FI GA=FU,FI PH=SY,FI PS=DI,FR 

FR BE(1,2) BE(1,3) BE(3,2) 

.645 1 .000 

.111 .053 1 .000 

FR GA(1,3) GA(1,4) GA(1,6) GA(2,1) GA(2,2) GA(2,3) GA(2,4) GA(2,5) 

FR GA(3,4) GA(3,5) GA(3,7) GA(3,8) 

OU ALL 

1 L I S R E L 6 

-DURANGO-IURRETAKO LAGINA . Hizkuntz Erabilpenal 

NUMBER OF INPUT VARIABLES 11 

• NUMBER OF Y - VARIABLES 3 

• NUMBER OF X - VARIABLES 8 

• NUMBER OF ETA - VARIABLES 3 

• NUMBER OF KSI - VARIABLES 8 

• NUMBER OF OBSERVATIONS 139 

OUTPUT REQUESTED 

• 

• 

• 

TECHNICAL OUTPUT 

STANDARD ERRORS 

T - VALUES 

YES 

YES 

YES 

4 2 7

• CORRELATIONS OF ESTIMATES YES 

• FITTED MOMENTS YES 

• TOTAL EFFECTS YES 

• VARIANCES AND COVARIANCES YES 

• MODIFICATION INDICES YES 

0 FACTOR SCORES REGRESSIONS YES 

• FIRST ORDER DERIVATIVES YES 

0 STANDARDIZED SOLUTION YES 

• PARAMETER PLOTS NO 

• AUTOMATIC MODIFICATION NO 

1DURANGO-IURRETAKO LAGINA . Hizkuntz Erabilpenal 

• CORRELATION MATRIX TO BE ANALYZED 

• ERABILE BARNEKO UTILEUSK AFECTO JAKIN1 EDAD 

ERABILE 1 .000 

BARNEKO .839 1 .000 

UTILEUSK .373 .320 1 .000 

AFECTO .575 .629 .299 1 .000 

JAKIN1 .109 .067 .208 .005 1 .000 

EDAD .358 .415 .133 .346 - .405 1 .000 

INTENCIO .502 .503 .310 .461 .262 - .007 

VALPROPI .360 .352 .383 .208 .453 - .101 

JAKIN3 .218 .180 .097 .184 .343 - .057 

JAKIN2 .201 .139 .228 .147 .538 - .166 

EGOERA .240 .234 .200 .179 .036 .201 

• CORRELATION MATRIX TO BE ANALYZED 

• INTENCIO VALPROPI JAKIN3 JAKIN2 EGOERA 

INTENCIO 1 .000 

VALPROPI .338 1 .000 

JAKIN3 .210 .202 1 .000 

JAKIN2 .196 .247 .645 1 .000 

EGOERA .210 .292 .111 .053 1 .000 

DETERMINANT = .108477D-01 


SPECTFTCA T TONS 

0 BETA 

• ERABILE BARNEKO UTILEUSK 

ERABILE 0 1 2 

BARNEKO 0 0 0 

UTILEUSK 0 3 0 

• GAMMA 

• AFECTO JAKIN1 EDAD INTENCIO VALPROPI JAKIN3 

ERABILE 0 0 4 0 6 

BARNEKO 7 8 9 10 11 0 

UTILEUSK 0 0 0 12 13 0 

• GAMMA 

0 JAKIN2 EGOERA 

ERABILE 0 0 

BARNEKO 0 0 

UTILEUSK 14 15 

0 PHI 


AFECTO 0 

JAKIN1 O 0 

EDAD 0 0 0 

INTENCIO 0 0 0 0 

VALPROPI 0 0 0 0 0 

JAKIN3 0 0 0 0 0 0 

JAKIN2 0 0 0 0 0 0 

EGOERA 0 0 0 0 0 0 

4 2 8

• PHI 

• JAKIN2 EGOERA 

JAKIN2 0 

EGOERA 0 0 

• 

PSI 


16 17 18 

OUTPUT2 : PATH ANALISIA (fitxategia : Pinrel22 .LST) 


-INITIAL ESTIMATES (TSLS) 

• BETA 


ERABILE .000 .729 .219 

BARNEKO .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 .362 .000 

• GAMMA 


ERABILE .000 .000 .030 .056 .000 .056 

BARNEKO .349 .037 .332 .265 .207 .000 

UTILEUSK .000 .000 .000 .026 .204 .000 

• GAMMA 


ERABILE .000 .000 

BARNEKO .000 .000 

UTILEUSK .120 .044 

• PHI 


AFECTO 1 .000 

Jiu&iiii .005 1 .000 

EDAD .346 - .405 1 .000 

INTENCIO .461 .262 - .007 1 .000 

VALPROPI .208 .453 - .101 .338 1 .000 

JAKIN3 .184 .343 - .057 .210 .202 1 .000 

JAKIN2 .147 .538 - .166 .196 .247 .645 

EGOERA .179 .036 .201 .210 .292 .111 

• PHI 


JAKIN2 1 .000 

EGOERA .053 1 .000 

• PSI 


.287 .434 .818 

• SQUARED MULTIPLE CORRELATIONS FOR STRUCTURAL EQUATIONS 


.743 .566 .264 

• 

1 

• 

TOTAL COEFFICIENT OF DETERMINATION FOR STRUCTURAL EQUATIONS IS 

BEHAVIOR UNDER MINIMIZATION ITERATIONS 

ITER TRY ABSCISSA SLOPE FUNCTION 

1 0 .00000000D+00 - .83289627D-01 .75858557D-01 

.608 

• 

1 

2 0 

.10000000D+01 

.0000OOOOD+00 

.19786869D-03 

- .40058436D-02 

.34312678D-01 

.34312678D-01 

1 .10000000D+01 - .13188810D-03 .32199347D-01 

• 3 0 .0000OOOOD+00 - .11891350D-03 .32199347D-01 

1 .10000000D+01 .21115477D-05 .32140846D-01 

• 4 0 .0000OOOOD+00 - .58126346D-06 .32140846D-01 

1 .10000000D+01 .88077420D-07 .32140600D-01 

4 2 9

• 

2 

5 0 

1 

.86841171D+00 

.00000000D+00 

.86841171D+00 

.88411918D-10 

- .36731420D-08 

- .20332920D-09 

.32140594D-01 

.32140594D-01 

.32140593D-01 


-LISREL ESTIMATES (MAXIMUM LIKELIHOOD) 

• 

• 

BETA 

ERABILE BARNEKO UTILEUSK 

ERABILE .000 .732 .099 

BARNEKO .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 .143 .000 

• 

GAMMA 


ERABILE .000 .000 .045 .091 .000 .060 

BARNEKO .349 .037 .332 .265 .207 .000 

UTILEUSK .000 .000 .000 .119 .244 .000 

• GAMMA 


ERABILE .000 .000 

BARNEKO .000 .000 


• 

PHI 


AFECTO 1 .000 

JAKIN1 .005 1 .000 

EDAD .346 - .405 1 .000 

INTENCIO .461 .262 - .007 1 .000 

VALPROPI .208 .453 - .101 .338 1 .000 

JAKIN3 .184 .343 - .057 .210 .202 1 .000 

JAKIN2 .147 .538 - .166 .196 .247 .645 

EGOERA .179 .036 .201 .210 .292 .111 

• PHI 

• V ! , -¿- ¡? FCOF1 7 

JAKIN2 1 .000 

EGOERA .053 1 .000 

• PSI 


.274 .434 .784 

• 

SQUARED MULTIPLE CORRELATIONS FOR STRUCTURAL EQUATIONS 


.725 .566 .216 

• TOTAL COEFFICIENT OF DETERMINATION FOR STRUCTURAL EQUATIONS IS .634 

MEASURES OF GOODNESS OF FIT FOR THE WHOLE MODEL 

CHI-SQUARE WITH 12 DEGREES OF FREEDOM IS 8 .87 (PROB . LEVEL = .714) 

GOODNESS OF FIT INDEX IS .989 

ADJUSTED GOODNESS OF FIT INDEX IS .938 

ROOT MEAN SQUARE RESIDUAL IS 


-MODIFICATION INDICES 

• BETA 


ERABILE .000 .000 .000 

BARNEKO 1 .177 .000 3 .600 

UTILEUSK .851 .000 .000 

• GAMMA 


ERABILE .247 .132 .000 .000 .475 .000 

BARNEKO .000 .000 .000 .000 .000 .230 

UTILEUSK 1 .718 .036 2 .993 .000 .000 2 .395 

4 3 0 

.021

• GAMMA 


ERABILE .696 .113 

BARNEKO .187 .059 


• PSI 

0 ERABILE BARNEKO UTILEUSK 

.000 .000 .000 

• MAXIMUM MODIFICATION INDEX IS 3 .60 FOR ELEMENT ( 2, 3) OF BETA 


-STANDARD ERRORS 

• BETA 

0 ERABILE BARNEKO UTILEUSK 

ERABILE 

BARNEKO 

UTILEUSK 

.000 

.000 

.000 

.062 

.000 

.093 

.050 

.000 

.000 

0 

• 

GAMMA 

AFECTO JAKINI EDAD INTENCIO VALPROPI JAKIN3 

ERABILE .000 .000 .053 .056 .000 .048 

BARNEKO .071 .072 .069 .069 .068 .000 

UTILEUSK .000 .000 .000 .093 .088 .000 

• GAMMA 


ERABILE .000 .000 

BARNEKO .000 .000 


• PHI 


AFECTO 

`FKLN1_ 

EDAD 

INTENCIO 

VALPROPI 

JAKIN3 

JAKIN2 

EGOERA 

.000 

. 101 0 0 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

. -,,n 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

• 

• 

PHI 

JAKIN2 EGOERA 

JAKIN2 

EGOERA 

.000 

.000 .000 

• 

0 

PSI 


.034 .054 .097 


-T-VALUES 

• BETA 


ERABILE .000 11 .760 1 .986 

BARNEKO .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 1 .536 .000 

• GAMMA 


ERABILE .000 .000 .853 1 .b14 .000 1 .264 

BARNEKO 4 .891 .509 4 .835 3 .820 3 .058 .000 

UTILEUSK .000 .000 .000 1 .281 2 .763 .000 

4 3 1

• GAMMA 


ERABILE .000 .000 

BARNEKO .000 .000 

UTILEUSK 1 .501 .777 

• PHI 


AFECTO .000 

JAKIN1 .000 .000 

EDAD .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

EGOERA .000 .000 .000 .000 .000 .000 

• 

PHI 


JAKIN2 .000 

EGOERA .000 .000 

• PSI 


8 .062 8 .062 8 .062 


• CORRELATIONS OF ESTIMATES 

• BE 1 2 BE 1 3 BE 3 2 GA 1 3 GA 1 4 GA 1 6 

BE 1 2 1 .000 

BE 1 3 - .199 1 .000 

BE 3 2 .000 .000 1 .000 

GA 1 3 - .491 .066 .000 1 .000 

GA 1 4 - .492 - .143 .000 .246 1 .000 


0 GA 3 5 GA 3 7 GA 3 8 PS 1 1 PS 2 2 PS 3 3 

GA 3 5 1 .000 

GA 3 7 - .198 1 .000 

GA 3 8 - .214 .034 1 .000 

PS 1 1 .000 .000 .000 1 .000 

PS 2 2 .000 .000 .000 .000 1 .000 

PS 3 3 .000 .000 .000 .000 .000 1 .000 


-FITTED MOMENTS AND RESIDUALS 

• FITTED MOMENTS 


ERABILE .998 

BARNEKO .837 1 .000 

UTILEUSK .372 .318 1 .000 

AFECTO .551 .629 .224 1 .000 

JAKIN1 .097 .067 .219 .005 1 .000 

EDAD .347 .415 .026 .346 - .405 1 .000 

INTENCIO .502 .503 .310 .461 .262 - .007 

VALPROPI .334 .352 .383 .208 .453 - .101 

JAKIN3 .208 .155 .182 .184 .343 - .057 

JAXIN2 .158 .119 .225 .147 .538 - .166 

EGOERA .235 .247 .202 .179 .036 .201 

0 FITTED MOMENTS 



VALPROPI .338 1 .000 

JAKIN3 .210 .202 1 .000 

JAKIN2 .196 .247 .645 1 .000 

EGOERA .210 .292 .111 .053 1 .000 

• FITTED RESIDUALS 


ERABILE .002 

BARNEKO .002 .000 

UTILEUSK .001 .002 .000 

AFECTO .024 .000 .075 .000 

JAKIN1 .012 .000 - .011 .000 .000 

EDAD .011 .000 .107 .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .026 .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN3 .010 .025 - .085 .000 .000 .000 

JAKIN2 .043 .020 .003 .000 .000 .000 

EGOERA .005 - .013 - .002 .000 .000 .000 



INTENCIO .000 

VALPROPI .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 .000 

EGOERA .000 .000 .000 .000 .000 

• NORMALIZED RESIDUALS 


ERABILE .020 

BARNEKO .015 .000 

UTILEUSK .011 .018 .004 

AFECTO .245 .000 .855 .000 

JAKIN1 .143 .000 - .123 .000 .000 

EDAD .117 .000 1 .252 .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .292 .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN3 .113 .288 - .979 .000 .000 .000 

4 3 3

JAKIN2 .495 .235 .033 .000 .000 .000 

EGOERA .055 - .143 - .021 .000 .000 .000 

• 

NORMALIZED RESIDUALS 


INTENCIO .000 


JAKIN3 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 .000 

EGOERA .000 .000 .000 .000 .000 


QPLOT OF NORMALIZED RESIDUALS 



-TOTAL EFFECTS 

• TOTAL EFFECTS OF X ON Y 


ERABILE .260 .027 .293 .300 .178 .060 

BARNEKO .349 .037 .332 .265 .207 .000 

UTILEUSK .050 .005 .047 .156 .274 .000 

434

• TOTAL EFFECTS OF X ON Y 


ERABILE .012 .006 

BARNEKO .000 .000 


• TOTAL EFFECTS OF Y ON Y 


ERABILE .000 .746 .099 

BARNEKO .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 .143 .000 

LARGEST EIGENVALUE OF (I-B)*(I-B)-TRANSPOSED (STABILITY INDEX) IS .566 


-VARIANCES AND COVARIANCES 

• Y - Y 


ERABILE 

.998 

BARNEKO .837 1 .000 

UTILEUSK .372 .318 1 .000 

• 

• 

Y - X 

AFECTO JAKIN1 EDAD INTENCIO VALPROPI JAKIN3 

ERABILE .551 .097 .347 .502 .334 .208 

BARNEKO .629 .067 .415 .503 .352 .155 

UTILEUSK .224 .219 .026 .310 .383 .182 

• Y - X 


ERABILE .158 .235 

BARNEKO .119 .247 



-FIRST ORDER DERIVATIVES 

BETA 


ERABILE .000 .000 .000 

BARNEKO .037 .000 .137 

UTILEUSK .014 .000 .000 

• GAMMA 


ERABILE - .060 - .048 .000 .000 - .095 .000 

BARNEKO .000 .000 .000 .000 .000 - .057 

UTILEUSK - .095 .014 - .136 .000 .000 .113 

• GAMMA 


ERABILE - .101 - .052 

BARNEKO - .046 .029 


• PHI 


AFECTO .000 

JAKINI .000 .000 

EDAD .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

EGOERA .000 .000 .000 .000 .000 .000 

4 3 5

• PHI 


JAKIN2 

.000 

EGOERA 

• 

• 

.000 

PSI 

ERABILE 

.000 

BARNEKO UTILEUSK 

ERABILE .000 

BARNEKO .098 .000 

UTILEUSK .050 .179 .000 


-FACTOR SCORES REGRESSIONS 

• y 


ERABILE 1 .000 .000 .000 .000 .000 .00 0 

BARNEKO .000 1 .000 .000 .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 .000 1 .000 .000 .000 .000 

• y 


ERABILE .000 .000 .000 .000 .000 

BARNEKO .000 .000 .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 .000 .000 .000 .000 

• X 


AFECTO .000 .000 .000 1 .000 .000 .000 

JAKIN1 .000 .000 .000 .000 1 .000 .000 

EDAD .000 .000 .000 .000 .000 1 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

E OERRA .000 .000 . .000 .000 .000 .000 

• X 


AFECTO .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN1 .000 .000 .000 .000 .000 

EDAD .000 .000 .000 .000 .000 

INTENCIO 1 .000 .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 1 .000 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 1 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 1 .000 .000 

EGOERA .000 .000 .000 .000 1 .000 


-STANDARDIZED SOLUTION 

• LAMBDA Y 


ERABILE .999 .000 .000 

BARNEKO .000 1 .000 .000 

UTILEUSK .000 .000 1 .000 

• LAMBDA X 


AFECTO 1 .000 .000 .000 .000 .000 .00 0 

JAKIN1 .000 1 .000 .000 .000 .000 .000 

EDAD .000 .000 1 .000 .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 1 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 1 .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 .000 .000 .000 1 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

EGOERA .000 .000 .000 .000 .000 .000 

4 3 6

• 

LAMBDA X 


AFECTO .000 .000 

JAKIN1 .000 .000 

EDAD .000 .000 

INTENCIO .000 .000 


JAKIN3 .000 

JAKIN2 1 .000 

EGOERA .000 

.000 

.000 

1 .000 

• 

0 

BETA 


ERABILE .000 .733 .099 

BARNEKO .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 .143 .000 

• 

GAMMA 


ERABILE .000 .000 .045 .091 .000 .060 

BARNEKO .349 .037 .332 .265 .207 .000 

UTILEUSK .000 .000 .000 .119 .244 .000 

• 

GAMMA 


ERABILE .000 .000 

BARNEKO .000 .000 


0 PHI 


AFECTO 

JAKIN1 

EDAD 

INTENCIO 

VALPROrI 

JAKIN3 

JAKIN2 

EGOERA 

1 .000 

.005 

.346 

.461 

.208 

.184 

.147 

.179 

1 .000 

- .405 

.262. 

.453 

.343 

.538 

.036 

1 .000 

- .nn7 

- .191 

- .057 

- .166 

.201 

?. .000 

. .3 .38 

.210 

.196 

.210 

1 .009 

.202 

.247 

.292 

1 .000 

.645 

.111 

• 

PHI 


JAKIN2 

1 .000 

EGOERA .053 1 .000 

• 

• 

PSI 


.275 .434 .784 

• CORRELATION MATRIX FOR Y 


ERABILE 

1 .000 

BARNEKO 

UTILEUSK 

.838 

.373 

1 .000 

.318 1 .000 

• 

• 

REGRESSION MATRIX Y ON X (STANDARDIZED) 

AFECTO JAKIN1 EDAD INTENCIO VALPROPI JAKIN3 

ERABILE .261 .027 .293 .301 .179 .060 

BARNEKO .349 .037 .332 .265 .207 .000 

UTILEUSK .050 .005 .047 .156 .274 .000 

• 

REGRESSION MATRIX Y ON X (STANDARDIZED) 


ERABILE .012 .006 

BARNEKO .000 .000 


4 3 7

IX. ERANSKINA 

ZORROAGAKO LAGINA. PATH ANALISTA 

LISREL VI nrogram~tz

PATH ANALISIA. LISREL VI . FITXATEGIA : Pinrel . pro 

EJEMPLO MODELO HIZKUNTZ ERABILPENA2 (ZORROAGAKO LAGINA) 


LA 

'ERABILE' '05' 'UTILEUSK' 'EUSMAILI' 'AFECTO' 'H1' 'JAKIN2' 'JAKIN3' 'ADINA' 

'INTENCIO' 'VALPROPI' 

• SY 

* 

1 .000 

.757 1 .000 

.454 .574 1 .000 

.015 .096 .058 1 .000 

.295 .264 .350 - .054 1 .000 

.380 .419 .164 .328 .032 1 .000 

.193 .166 .075 .071 - .076 .243 1 .000 

.377 .396 .232 .210 .089 .529 .086 1 .000 

.250 .218 .114 - .005 - .001 .308 .058 .090 1 .000 

.101 .095 .120 .082 - .032 .181 .014 .025 .111 1 .000 

.395 .549 .261 - .081 .213 .219 .113 .266 .142 - .092 1 .000 

MO NY=3 NX=8 BE=FU,FI GA=FU,FI PH=DI,FI PS=DI,FR 

FR BE(2,1) BE(2,3) BE(3,1) 

FR GA(1,2) GA(1,3) GA(1,4) GA(1,5) GA(1,6) GA(1,7) GA(1,8) GA(2,1) GA(2,3) 

FR GA(2,5) GA(2,7) GA(2,8) GA(3,2) GA(3,7) 

OU ALL 

PATH ANALISTA . 1 . Output . Fitxategia : pinrell .lst 

1 P C- L I S R E L 6 .12 

• BY 

• KARL G JORESKOG AND DAG SORBOM 

OEJEMPLO MODELO HIZKUNTZ ERABILPENA2 (ZORROAGAKO LAGINA) 

-THE FOLLOWING LISREL CONTROL LINES HAVE BEEN READ 


LA 

A 

'ERABILE' '05' 'UTILEUSK' 'EUSMAILl' 'AFECTO' 'H1' 'JAKIN2' 'JAKIN3' 'ADINA' 

'INTENCIO' 'VALPROPI' 

KM SY 

* 

1 .000 

.757 1 .000 

.454 .574 1 .000 

.015 .096 .058 1 .000 

.295 .264 .350 - .054 1 .000 

.380 .419 .164 .328 .032 1 .000 

.193 .166 .075 .071 - .076 .243 1 .000 

.377 .396 .232 .210 .089 .529 .086 1 .000 

.250 .218 .114 - .005 - .001 .308 .058 .090 1 .000 

.101 .095 .120 .082 - .032 .181 .014 .025 .111 1 .000 

.395 .549 .261 - .081 .213 .219 .113 .266 .142 - .092 1 .000 

MO NY=3 NX=8 BE=FTJ,FI GA=FU,FI PH=DI,FI PS=DI,FR 

FR BE(2,1) BE(2,3) BE(3,1) 

FR GA(1,2) GA(1,3) GA(1,4) GA(1,5) GA(1,6) GA(1,7) GA(1,8) GA(2,1) GA(2,3) 

FR GA(2,5) GA(2,7) GA(2,8) GA(3,2) GA(3,7) 

OU ALL 

1 L I S R E L 6 

-EJEMPLO MODELO HIZKUNTZ ERABILPENA2 (ZORROAGAKO LAGINA) 

NUMBER OF INPUT VARIABLES 11 

• NUMBER OF Y - VARIABLES 3 

• NUMBER OF X - VARIABLES 8 

• NUMBER OF ETA - VARIABLES 3 

• NUMBER OF KSI - VARIABLES 8 

• NUMBER OF OBSERVATIONS 133 

OUTPUT REQUESTED 

• TECHNICAL OUTPUT YES 

• STANDARD ERRORS YES 

4 3 9

• T - VALUES YES 

0 

• 

• 

CORRELATIONS OF ESTIMATES YES 

FITTED MOMENTS YES 

TOTAL EFFECTS YES 

• VARIANCES AND COVARIANCES YES 

• 

• 

MODIFICATION INDICES YES 

FACTOR SCORES REGRESSIONS YES 

• 

0 

• 

• 

FIRST ORDER DERIVATIVES YES 

STANDARDIZED SOLUTION YES 

PARAMETER PLOTS NO 

AUTOMATIC MODIFICATION NO 

1EJEMPLO MODELO HIZKUNTZ ERABILPENA2 (ZORROAGAKO LAGINA) 

• 

CORRELATION MATRIX TO BE ANALYZED 

• ERABILE 05 UTILEUSK EUSMAILI AFECTO Hl 

ERABILE 

1 .000 

05 .757 1 .000 

UTILEUSK .454 .574 1 .000 

EUSMAILI .015 .096 .058 

AFECTO .295 .264 .350 

Hl .380 .419 .164 

JAKIN2 .193 .166 .075 

JAKIN3 .377 .396 .232 

ADINA .250 .218 .114 

INTENCIO .101 .095 .120 

VALPROPI .395 .549 .261 

• 

CORRELATION MATRIX TO BE ANALYZED 

• JAKIN2 JAKIN3 ADINA 

1 .000 

- .054 1 .000 

.328 .032 

.071 - .076 

.210 .089 

- .005 - .001 

.082 - .032 

- .081 .213 

INTENCIO VALPROPI 

1 .000 

.243 

.529 

.308 

.181 

.219 

JAKIN2 

1 .000 

JAKIN3 .086 1 .000 

ADINA .058 .090 1 .000 

INTENCIO .014 .025 .111 1 .000 

VALPROPI .113 .266 .142 - .092 1 .000 

DETERMINANT = .533192D-01 

1EJFMPLO MODELO HIZKUNTZ ERABTLPENA2 (ZORROAGAKO LAGIN?.¡ 

-PARAMETER SPECIFICATIONS 

• BETA ERABILE 05 UTILEUSK 

ERABILE 0 0 0 

05 1 0 2 

UTILEUSK 3 0 0 

• GAMMA EUSMAILI AFECTO Hl JAKIN2 JAKIN3 ADINA 

ERABILE 0 4 5 6 7 8 

05 11 0 12 0 13 0 

UTILEUSK 0 16 0 0 0 0 

• GAMMA INTENCIO VALPROPI 

ERABILE 

05 

UTILEUSK 

9 

14 

17 

10 

15 

0 

• 

• 

PHI 

EUSMAILI AFECTO Hl JAKIN2 JAKIN3 ADINA 

EUSMAILI 

0 

AFECTO 0 0 

Hl 

JAKIN2 

JAKIN3 

AD INA 

INTENCIO 

VALPROPI 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

• PHI INTENCIO VALPROPI 

INTENCIO 

0 

VALPROPI 0 0 

4 40

• PSI ERABILE 05 UTILEUSK 

18 19 20 

PATH ANALISIA . 2 . Output Fitxategia : Pinrel2 . lst 


-INITIAL ESTIMATES (TSLS) 

• 

• 

BETA 

ERABILE 05 UTILEUSK 

ERABILE .000 .000 .000 

05 .446 .000 .190 

UTILEUSK .490 .000 .000 

0 GAMMA 

• EUSMAILI AFECTO Hl JAKIN2 JAKIN3 ADINA 

ERABILE .000 .235 .123 .127 .202 .144 

05 .056 .000 .112 .000 .033 .000 

UTILEUSK .000 .208 .000 .000 .000 .000 

• 

GAMMA 

• 


ERABILE .085 .237 

05 .029 

UTILEUSK .077 

• 

PHI 

• EUSMAIL1 

.297 

.000 

AFECTO H1 JAKIN2 JAKIN3 ADINA 

EUSMAIL1 

AFECTO 

H1 

JAKIN2 

JAKIN3 

ADINA 

INTENCIO 

c'^Li20~ 

1 .000 

- .054 

.328 

.071 

.210 

- .005 

.082 

.001 

1 .000 

.032 

- .076 

.089 

- .001 

- .032 

.213 

1 .000 

.243 

.529 

.308 

.181 

.219 

1 .000 

.086 

.058 

.014 

.113 

1 .000 

.090 

.025 

.20e 

1 .000 

.111 

.142 

• 

• 

PHI 



VALPROPI - .092 1 .000 

• PSI 

• ERABILE 05 UTILEUSK 

.645 .287 .747 

• 

SQUARED MULTIPLE CORRELATIONS FOR STRUCTURAL EQUATIONS 


.355 .699 .323 


1 

BEHAVIOR UNDER MINIMIZATION ITERATIONS 

ITER TRY ABSCISSA SLOPE FUNCTION 

• 1 0 .0000OOOOD+00 - .36510250D-01 .36751064D-01 

1 .10000000D+01 - .28236370D-02 .17084120D-01 

• 2 0 .0000OOOOD+00 - .98732638D-03 .17084120D-01 

1 .10000000D+01 .26575082D-04 .16596938D-01 

• 3 0 .00000000D+00 - .10801333D-04 .16596938D-01 

1 .10000000D+01 - .37975006D-06 .16591350D-01 

• 4 0 .0000OOOOD+00 - .27764166D-07 .16591350D-01 

1 .10000000D+01 .46301018D-09 .16591336D-01 

• 5 0 .000000OOD+00 - .15525082D-09 .16591336D-01 

1 .10000000D+01 .26727287D-10 .16591336D-01 

2 .85312911D+00 - .36561747D-16 .16591336D-O1 


-LISREL ESTIMATES (MAXIMUM LIKELIHOOD) 

O 

BETA 

4 4 1


ERABILE .000 .000 .000 

05 .487 .000 .257 

UTILEUSK .373 .000 .000 

• GAMMA 


ERABILE .000 .235 .123 .127 .202 .144 

05 .057 .000 .104 .000 .014 .000 

UTILEUSK .000 .243 .000 .000 .000 .000 

• 

GAMMA 

• INTENCIO VALPROPI 

ERABILE .085 .237 

05 .016 .269 


• PHI 

0 EUSMAILI AFECTO Hl JAKIN2 JAKIN3 ADINA 

EUSMAILI 1 .000 

AFECTO 

Hl 

JAKIN2 

JAKIN3 

ADINA 

INTENCIO 

VALPROPI 

- .054 

.328 

.071 

.210 

- .005 

.082 

- .081 

1 .000 

.032 

- .076 

.089 

- .001 

- .032 

.213 

1 .000 

.243 

.529 

.308 

.181 

.219 

1 .000 

.086 

.058 

.014 

.113 

1 .000 

.090 

.025 

.266 

1 .000 

.111 

.142 

• PHI 


INTENCIO 

1 .000 

VALPROPI - .092 1 .000 

• 

• 

PSI 


.645 .280 .735 

• SQUARED MULTIPLE CORRELATIONS FOR STRUCTURAL EQUATIONS 


.355 .718 .265 


MEASURES OF GOODNESS OF FIT FOR THE WHOLE MODEL 

CHI-SQUARE WITH 10 DEGREES OF FREEDOM IS 4 .38 (PROB . LEVEL = .929) 

GOODNESS OF FIT INDEX IS .994 

ADJUSTED GOODNESS OF FIT INDEX IS 

- ROOT MEAN SQUARE RESIDUAL IS .016 


-MODIFICATION INDICES 

• 

• 

BETA 


.960 

ERABILE .000 .047 1 .143 

05 .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 1 .611 .000 

0 GAMMA 


ERABILE 

05 

UTILEUSK 

.628 

.000 

.616 

.000 

.442 

.000 

.000 

.000 

.001 

.000 

.036 

.077 

.000 

.000 

.953 

.000 

.020 

.023 

• 

GAMMA 


ERABILE .000 .000 

05 .000 .000 

UTILEUSK .000 1 .080 

442

• PSI ERABILE 05 UTILEUSK 

.000 .000 .000 

• MAXIMUM MODIFICATION INDEX IS 1 .61 FOR ELEMENT ( 3, 2) OF BETA 


-STANDARD ERRORS 

• BETA 


ERABILE .000 .000 .000 

05 .061 .000 .054 

UTILEUSK .081 .000 .000 

• GAMMA 


ERABILE .000 .074 .093 .075 .087 .077 

05 .051 .000 .061 .000 .058 .000 

UTILEUSK .000 .081 .000 .000 .000 .000 

• GAMMA 


ERABILE .074 .078 

05 .049 .054 


• PHI 


EUSMAILI .000 

AFECTO .000 .000 

H1 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 .000 .000 .000 

ADINA .000 .000 .000 .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 .000 .000 

• PHI 


INTENCIO .000 


• PSI 


.082 .036 .093 

lEJEMPLO MODELO HIZKUNTZ ERABILPENA2 (ZORROAGAKO LAGINA) 

-T-VALUES 

• BETA 


ERABILE .000 .000 .000 

05 8 .012 .000 4 .804 

UTILEUSK 4 .602 .000 .000 

• GAMMA 

• EUSMAIL1 AFECTO H1 JAKIN2 JAKIN3 ADINA 

ERABILE .000 3 .164 1 .318 1 .695 2 .311 1 .872 

05 1 .119 .000 1 .707 .000 .237 .000 

UTILEUSK .000 3 .007 .000 .000 .000 .000 

• GAMMA 


ERABILE 1.147 3 .041 

OS .322 5 .031 

UTILEUSK 1 .162 .000 

• PHI 


4 4 3

EUSMAILI .000 

AFECTO .000 .000 

Hl .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 .000 .000 .000 

ADINA .000 .000 .000 .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 .000 .000 

• PHI 


INTENCIO .000 


• PSI 


7 .874 7 .874 7 .874 



• BE 2 1 BE 2 3 BE 3 1 GA 1 2 GA 1 3 GA 1 4 

BE 2 1 1 .000 

BE 2 3 - .391 1 .000 

BE 3 1 .000 .000 1 .000 

GA 1 2 .000 .000 .000 1 .000 

GA 1 3 .000 .000 .000 .004 1 .000 

GA 1 4 .000 .000 .000 .100 - .225 1 .000 

GA 1 5 .000 .000 .000 - .039 - .508 .064 

GA 1 6 .000 .000 .000 .027 - .281 .031 

GA 1 7 .000 .000 .000 .008 - .183 .026 

GA 1 8 .000 .000 .000 - .206 - .064 - .091 

GA 2 1 .020 .009 .000 .000 .000 .000 

GA 2 3 - .179 .019 .000 .000 .000 .000 

GA 2 5 - .168 - .001 .000 .000 .000 .000 

GA 2 7 - .058 - .089 .000 .000 .000 .000 

GA 2 8 - .284 - .027 .000 .000 .000 .000 

GA 3 2 .000 .000 - .300 .000 .000 .000 

GA 3 7 .000 .000 - .116 .000 .000 .000 

PS 1 1 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

PS 2 2 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

PS 3 3 .000 .000 .000 .000 .000 .000 


• GA 1 5 GA 1 6 GA 1 7 GA 1 8 GA 2 1 GA 2 3 

o 

GA 1 5 1 .000 

GA 1 6 .104 1 .000 

GA 1 7 .056 - .064 1 .000 

GA 1 8 - .173 - .111 .124 1 .000 

GA 2 1 .000 .000 .000 .000 1 .000 

GA 2 3 .000 .000 .000 .000 - .272 1 .000 

GA 2 5 .000 .000 .000 .000 - .081 - .410 

GA 2 7 .000 .000 .000 .000 - .010 - .177 

GA 2 8 .000 .000 .000 .000 .157 - .090 

GA 3 2 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

GA 3 7 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

PS 1 1 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

PS 2 2 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

PS 3 3 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

CORRELATIONS OF ESTIMATES 

GA 2 5 GA 2 7 GA 2 8 GA 3 2 GA 3 7 PS 1 1 

GA 2 5 1 .000 

GA 2 7 .079 1 .000 

GA 2 8 - .111 .149 1 .000 

GA 3 2 .000 .000 .000 1 .000 

GA 3 7 .000 .000 .000 .065 1 .000 

PS 1 1 .000 .000 .000 .000 .000 1 .000 

4 4 4

PS 2 2 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

PS 3 3 .000 .000 .000 .000 .000 .000 


• PS 2 2 PS 3 3 

PS 2 2 1 .000 

PS 3 3 .000 1 .000 


-FITTED MOMENTS AND RESIDUALS 

• 

FITTED MOMENTS 



05 .760 .992 

UTILEUSK .454 .552 1 .000 

EUSMAILI .066 .111 .019 1 .000 

AFECTO .295 .292 .350 - .054 1 .000 

Hl .380 .419 .166 .328 .032 1 .000 

JAKIN2 .193 .169 .055 .071 - .076 .243 

JAKIN3 .377 .379 .165 .210 .089 .529 

ADINA .250 .221 .103 - .005 - .001 .308 

INTENCIO .101 .095 .120 .082 - .032 .181 

VALPROPI .395 .531 .191 - .081 .213 .219 

• FITTED MOMENTS 

• JAKIN2 JAKIN3 ADINA INTENCIO VALPROPI 

JAKIN2 1 .000 

JAKIN3 .086 1 .000 

ADINA .058 .090 1 .000 

INTENCIO .014 .025 .111 1 .000 

VALPROPI .113 .266 .142 - .092 1 .000 



ERABILE .000 

05 .003 .008 

UTILEUSK .000 .022 .000 

EUSMAILI - .051 - .015 .039 .000 

AFECTO .000 - .028 .000 .000 .000 

Hl .000 .000 - .002 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 - .003 .020 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 .017 .067 .000 .000 .000 

ADINA .000 - .003 .011 .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .018 .070 .000 .000 .000 



JAKIN2 .000 

JAKIN3 .000 .000 

ADINA .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 .000 

• NORMALIZED RESIDUALS 


ERABILE .000 

05 - .027 .069 

UTILEUSK .000 .220 .000 

EUSMAIL1 - .587 - .170 .448 .000 

AFECTO .000 - .309 .000 .000 .000 

H1 .000 - .005 - .022 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 - .036 .231 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 .187 .764 .000 .000 .000 

ADINA .000 - .036 .125 .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .184 .791 .000 .000 .000 

4 4 5

I 

0 

+ 


JAKIN2 JAKIN3 ADINA INTENCIO VALPROPI 

JAXIN2 

.000 

JAKIN3 .000 .000 

ADINA .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 

!EJEMPLO MODELO HIZKUNTZ ERABILPENA2 (ZORROAGAKO LAGINA) 

QPLOT OF NORMALIZED RESIDUALS 

.000 



-TOTAL EFFECTS 

• 

TOTAL EFFECTS OF X ON Y 


ERABILE 

05 

UTILEUSK 

.000 

.057 

.000 

.235 

.199 

.331 

.123 

.176 

.046 

.127 

.074 

.047 

.202 

.131 

.075 

.144 

.084 

.054 

• 

• 

TOTAL EFFECTS OF X ON Y 


446

ERABILE .085 .237 

05 .089 .408 


• TOTAL EFFECTS OF Y ON Y 


ERABILE .000 .000 .000 

05 .583 .000 .257 

UTILEUSK .373 .000 .000 

LARGEST EIGENVALUE OF (I-B)*(I-B)-TRANSPOSED (STABILITY INDEX) IS .420 


-VARIANCES AND COVARIANCES 

• Y - Y 



05 .760 .992 

UTILEUSK .454 .552 1 .000 

• Y - X 


ERABILE .066 .295 .380 .193 .377 .250 

05 .111 .292 .419 .169 .379 .221 

UTILEUSK .019 .350 .166 .055 .165 .103 

• Y - X 


ERABILE .101 .395 

05 .095 .531 



-FIRST ORDER DERIVATIVES 

• BETA 


ERABILE .000 .005 .053 

05 .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 - .040 .000 

• GAMMA 


ERABILE .079 .000 .000 .000 .000 .000 

05 .000 .100 .000 .030 .000 .021 

UTILEUSK - .079 .000 .003 - .027 - .092 - .015 

• GAMMA 


ERABILE .000 .000 

05 .000 .000 

UTILEUSK .000 - .095 

• PHI 


EUSMAILI .000 

AFECTO .000 .000 

H1 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 .000 .000 .000 

ADINA .000 .000 .000 .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 .000 .000 

• PHI 


INTENCIO .000 


44 7

• PSI 


ERABILE .000 

05 - .047 .000 

UTILEUSK .072 - .033 .000 


-FACTOR SCORES REGRESSIONS 

• y 

• ERABILE 05 UTILEUSK EUSMAIL1 AFECTO H1 

ERABILE 1 .000 .000 .000 .000 .000 .000 

05 .000 1 .000 .000 .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 .000 1 .000 .000 .000 .000 

• y 


+ 

ERABILE .000 .000 .000 .000 .000 

05 .000 .000 .000 .000 .000 

UTILEUSK .000 .000 .000 .000 .000 

• X 

• ERABILE 05 UTILEUSK EUSMAIL1 AFECTO H1 

EUSMAIL1 .000 .000 .000 1 .000 .000 .000 

AFECTO 

Hl 

JAKIN2 

JAKIN3 

ADINA 

INTENCIO 

VALPROPI 

• 

X 

• 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

JAKIN2 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

JAKIN3 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

ADINA 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

INTENCIO 

1 .000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

VALPROPI 

.000 

1 .000 

.000 

.000 

.000 

.000 

.000 

EUSMAIL1 .000 .000 .000 .000 .000 

AFECTO .000 .000 .000 .000 .000 

H1 .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN2 1 .000 .000 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 1 .000 .000 .000 .000 

ADINA .000 .000 1 .000 .000 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 1 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 1 .000 


-STANDARDIZED SOLUTION 

• LAMBDA Y 


ERABILE 1 .000 .000 .000 

05 .000 .996 .000 

UTILEUSK .000 .000 1 .000 

• LAMBDA X 


+ 

EUSMAIL1 1 .000 .000 .000 .000 .000 .00 0 

AFECTO .000 1 .000 .000 .000 .000 .000 

Hl .000 .000 1 .000 .000 .000 .000 

JAKIN2 .000 .000 .000 1 .000 .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 .000 .000 1 .000 .000 

ADINA .000 .000 .000 .000 .000 1 .000 

INTENCIO .000 .000 .000 .000 .000 .000 

VALPROPI .000 .000 .000 .000 .000 .000 

• LAMBDA X 


EUSMAILI .000 .000 

AFECTO .000 .000 

H1 .000 .000 

448

JAKIN2 .000 .000 

JAKIN3 .000 .000 

ADINA .000 .000 

INTENCIO 1 .000 .000 

VALPROPI .000 1 .000 

• BETA 


ERABILE .000 .000 .000 

05 .489 .000 .258 

UTILEUSK .373 .000 .000 

• GAMMA 


ERABILE .000 .235 .123 .127 .202 .144 

05 .058 .000 .104 .000 .014 .000 

UTILEUSK .000 .243 .000 .000 .000 .000 

• GAMMA 


ERABILE .085 .237 

05 .016 .270 


0 PHI 

• EUSMAIL1 AFECTO Hl JAKIN2 JAKIN3 ADINA 

EUSMAIL1 1 .000 

AFECTO - .054 1 .000 

Hl .328 .032 1 .000 

JAKIN2 .071 - .076 .243 1 .000 

JAKIN3 .210 .089 .529 .086 1 .000 

ADINA - .005 - .001 .308 .058 .090 1 .000 

INTENCIO .082 - .032 .181 .014 .025 .111 

VALPROPI - .081 .213 .219 .113 .266 .142 

• PHI 



VALPROPI - .092 1 .000 

• PSI 


.645 .282 .735 

• CORRELATION MATRIX FOR Y 



05 .763 1 .000 

UTILEUSK .454 .554 1 .000 

• REGRESSION MATRIX Y ON X (STANDARDIZED) 


ERABILE .000 .235 .123 .127 .202 .144 

05 .058 .200 .176 .074 .132 .084 

UTILEUSK .000 .331 .046 .047 .075 .054 

• REGRESSION MATRIX Y ON X (STANDARDIZED) 

0 INTENCIO VALPROPI 

ERABILE .085 .237 

05 .089 .409 


-THE PROBLEM USED 15496 BYTES OF WORKSPACE (246640 BYTES UNUSED) 

OTIME USED : 66 .24 SECONDS 

4 4 9

X. ERANSKINA 

CLUSTER ANALISIA . 

EUSKARARI ETA GAZTELERARI BURUZKO 

DIF'ERENTZTAL SEMANTIKOA . 

POTENTZIA ETA AKTIBITATEA AZPI-ESKALAK

SET LOG 'C :DIFERENT .LOG' . 

GET FILE 'B : \SPS\IURRETA . SYS' . 

The SPSS/PC+ system file is read from 

file B :\SPS\IURRETA .SYS 

The file was created on 3/24/91 at 3 :52 :56 

and is titled DURANGO-IURRETAKO LAGINA . EUSKALDUNEN AZTERKETA 

The SPSS/PC+ system file contains 

141 cases, each consisting of 

212 variables (including system variables) . 

212 variables will be used in this session . 


VARIABLE LABELS EUAKTI01 'AKTIBOA' 

/EUKATI02 'INDARTSUA' 

/GAZAKTO1 'AKTIBOA' 

/GAZAKT02 'INDARTSUA' 

/GAZAKT03 'KANTARIA' 

/GAZAKT04 'HARROA' 

/GAZAKT05 'ATSEGINA' 

/EUUTIL01 'HIRIKOA' 

/EUUTIL02 'MODERNOA' 

/EUUTIL03 'PUBLIKOA' 

/EUUTIL04 'ERABILGARRI' 

/EUUTIL05 'ZIENTIFIKOA' 

/EUUTIL06 'KALEKOA' 

/GAZUTIO1 'HIRIKOA' 

/GAZUTI02 'MODERNOA' 

/GAZUTI03 'PUBLIKOA' 

/GAZUTI04 'ERABILGARRI' 

/GAZUTI05 'ZIENTIFIKOA' 

/GAZUTI06 'KALEKOA' 

/EUSKAL01 'LANGILE' 

/EUSKAL02 'SEPARATISTA' 

/EUSKAL03 'ESKUZABALA' 

/EUSKAL04 'ZINTZOAK' 

/EUSKAL05 'ZABALAK' 

/EUSKAL06 'INTELIGENTEAK' 

/CASTEL01 'LANGILE' 

/CASTEL02 'SEPARATISTA' 

/CASTEL03 'ESKUZABALA' 

/CASTEL04 'ZINTZOAK' 

/CASTEL05 'ZABALAK' 

/CASTEL06 'INTELIGENTEAK' . 

COMPUTE AFECTO=(AFEKTIOI+AFEKTI02+AFEKTI03)/3 . 

COMPUTE DIFSEM=(EUAKTIOI+EUAKTI02+EUAKTI03+EUAKTI04+EUAKTIO5+EUAKTI06+ 

EZAGUT03)/7 . 

COMPUTE PERCEP=(EUSKAL01+EUSKAL02+EUSKAL03+EUSKAL04+EUSKAL05+ 

EUSKAL06)/6 . 

COMPUTE UTILEUSK=((BALIAGO1+BALIAG02+BALIAG03+BALIAG04+BALIAGOS+ 

BALIAG07+BALIAG08+BALIAG06)/8)+((GIZA01+GIZA02+GIZA03)/7) . 

COMPUTE VALCAST=(GAZAKTOI+GAZAKT02+GAZAKT03+GAZAKT04+GAZAKTO5+ 

GAZAKT06)/6 . 

COMPUTE JAKINI =( BATUAOI+BATUA02+BATUA03+BATUA04+ULERTU0I+MINTZAO1+IRAKUR01+ 

IDATZIO1)/8 . 

C O M P U T E 

JAKIN2=(ULERTU02+MINTZA02+IRAKUR02+IDATZI02+ULERTU03+MINTZA03+IRAKUR03+ 

IDATZI03+ULERTU04+MINTZA04+IRAKUR04+IDATZI04)/12 . 

C O M P U T E 

JAKIN3=(ULERTU05+MINTZAO5+IRAKUROS+IDATZI05+ULERTU06+MINTZA06+IRAKUR06+ 

IDATZI06)/8 . 

COMPUTE USO=(NOREKIOI+NOREKI02+NOREKI03+NOREKI04+NOREKI05+NOREKI06+ 

NOREKI07+NOREKIO8+NOREKI09+NOREKI10+NOREKI11+NOREKII2+ 

NOREKII3+NOREKI14)/14 . 

COMPUTE ERITZIA=(ERITZI01+ERITZI02+ERITZI03+ERITZIO4+ERITZI05+ERITZI06+ 

ERITZI07+ERITZI08+ERITZI09+ERITZI10+ERITZIII+ERITZI12+ 

ERITZI13+ERITZII4)/14 . 

4 5 1

COMPUTE BALIOA=(BALIOO1+BALI002+BALI003+BALI004+BALI005+BALI006+ 

BALI007+BALIO08+BALIO09+BALI010+BALIO11+BALI012+ 

BALI013+BALI014)/14 . 

COMPUTE NON=(TOKIA01+TOKIA02+TOKIA03+TOKIA04+TOKIA05+TOKIA06+TOKIA07+ 

TOKIA08)/8 . 

COMPUTEAI=(GAIAKO1+GAIAK02+GAIAK03+GAIAK04+GAIAK05+GAIAK06+GAIAK07+GAIAK08+ 

GAIAK09+GAIAKIO)/10 . 

COMPUTE ERABILE=(USO+NON+GAI)/3 . 

COMPUTE BARNEKO=(DARABI01+-DARABI02+DARABI03+DARABI04)/4 . 

COMPUTE UTILCAS=(GAZUTIOI+GAZUTI02+GAZUTI03+GAZUTI04+GAZUTIO5 

+GAZUTI06)/6 . 

COMPUTE SITUEUS=(EZAGUTO1+EZAGUT02)/2 . 

COMPUTE QUIENEUS=(EZAGUT04+EZAGUT05)/2 . 

COMPUTE VALPROPI=(GIZA04+GIZAOS+GIZA06)/3 . 

COMPUTE ESTCAST=(CASTELO1+CASTEL02+CASTEL03+CASTEL04+CASTELO5+ 

CASTEL06)/6 . 

COMPUTE INTENCIO=(JOKABO1+JOKAB02+JOKAB03+JOKAB04+JOKAB05)/5 . 

VARIABLE LABELS AFECTO 'HARREMAN AFEKTIBOAK EUSKARAZ' 

/DIFSEM 'Dif .Sem . EUSKARAREKIKO AKTIBITATEA' 

/PERCEP 'EUSKALDUNEN ESTEREOTIPOA' 


/JAKINI 'NORBERAREN JAKITE-MAILA' 

/JAKIN2 'GERTUKOEN JAKITE-MAILA' 

/JAKIN3 'INGURUKOEN JAKITE-MAILA' 

/USO 'EUSKARAZ NOREKIN' 

/ERITZIA ' EUSKARAREN ERABILPENARI BURUZKO ERITZIA' 

/BALIOA ' ERITZIEN GARRANTZIA' 

¡NON 'EUSKARAZ NON' 

/GAI 'EUSKARAZ ZERTAZ' 

/BARNEKO 'BARNE-HIZKUNTZA' 

/UTILCAS 'Dif .Sem . ERDARAREKIKO UTILITATEA' 

/ESTCAST 'ERDALDUNEN ESTEREOTIPOA' 

/INTENCIO 'PORTAERA-INTENTZIOA' 

/ERABILE 'EUSKARAREN ERABILPEN OROKORRA' 

/VALPROPI 'NORBERE EUSKARA BALORAZIOA' . 

RECODE EDAD (16 THRU 22=1) (22 THRU 34=2) (34 THRU 52=3) 

(52 THRU HI=4) . 

RECODE ERABILE (LO THRU 2 .84=1) (2 .84 THRU 3 .45=2) (3 .45 THRU 3 .96=3) 

(3 .96 THRU HI=4) . 

FLIP /VARIABLES EUAKTI01 TO EUAKTI06 EUUTIL01 TO EUUTIL06 . 



FLIP performed on 141 cases and 230 variables, creating 12 cases 

and 142 variables . The active file has been replaced . 

A new variable has been created called CASE_LBL . Its 

contents are the old variable names . 

New variable names : 

CASE_LBL VAR001 VAR002 VAR003 VAR004 VAR005 VAR006 

VAR007 VAR008 VAR009 VARO10 VAR011 VAR012 VAR013 

VAR014 VAR015 VARO16 VAR017 VAR018 VAR019 VAR020 

VAR021 VAR022 VAR023 VAR024 VAR025 VAR026 VAR027 




VAR049 VAR050 VAR051 VAR052 VAR053 VARO 54 VAR055 




VAR077 VAR078 VAR079 VAR080 VAR081 VAR082 VARO 83 






4 5 2




VAR140 VAR141 


CLUSTER VAR001 TO VAR141 /PLOT DENDROGRAM /METHOD CENTROID . 

CLUSTER requires 199944 BYTES of workspace for execution . 

*** H I E R A R C H I C A L C L U S T E R A N A L Y S I S 

Data Information 

12 unweighted cases accepted . 

0 cases rejected because of missing value . 

Squared Euclidean measure used . 

1 Agglomeration method specified . 

DURANGO-IURRETAKO LAGINA . DIFERENTZIAL SEMANTIKO 

Agglomeration Schedule using Centroid Method 

Clusters Combined Stage Cluster 1st Appears Next 

Stage Cluster 1 Cluster 2 Coefficient Cluster 1 Cluster 2 Stage 

1 4 6 105 .000000 0 0 2 

2 4 10 249 .250000 1 0 3 

3 4 5 352 .777802 2 0 4 

4 2 4 380 .437500 0 3 5 

5 1 2 336 .880005 0 4 6 

6 1 3 336 .277771 5 0 11 

7 7 12 588 .000000 0 0 8 

8 7 9 574 .000000 7 0 10 

9 8 11 714 .000000 0 0 10 

10 7 8 590 .611145 8 9 11 

11 1 7 859 .152771 6 10 0 


Dendrogram using Centroid Method 




FINISH . 

4 5 3

CLUSTER ANALISTA . DI ERENTZIAL SEMANTIKOA, GAZTELERARI BURUZ . 

AKTIBITATEA ETA UTILITATEA AZPI-ESKALAK 

FLIP /VARIABLES GAZAKTO1 TO GAZART06 GAZUTIO1 TO GAZUTI06 . 





A new variable has been created called CASE _LBL . Its 



CASE LBL VAR001 VAR002 VAR003 VAR004 VAR005 VAR006 

VAR007 VAR008 VAR009 VARO10 VARO11 VAR012 VAR013 



VARO 28 VAR029 VAR030 VAR031 VAR032 VAR033 VAR034 
















VAR140 VAR141 




DURANGO-IURRETAKO LAGINA . DIFERENTZIAL 

* * * * H I E R A R C H I C A L C L U S T E R A N A L Y S I S 










1 1 2 287 .000000 0 0 4 

2 4 6 327 .000000 0 0 7 

3 10 11 335 .000000 0 0 4 

4 1 10 322 .500000 1 3 8 

5 7 9 377 .000000 0 0 6 

6 7 12 371 .250000 5 0 8 

7 4 5 380 .750000 2 0 9 

8 1 7 393 .291687 4 6 10 

9 3 4 402 .222229 0 7 10 

10 1 3 468 .433716 8 9 11 

11 1 8 591 .537231 10 0 0 

4 54





FINISH . 


Errors encountered : 0 

Warnings encountered 4 

CLUSTER ANALISTA . DIFERENTZIAL SEMANTIKOA, EUSKARARI ETA 

GAZTELERARI BURUZ BATERA . AKTIBITATEA ETA UTILITATEA AZPI- 

ESKALAK 

FLIP /VARIABLES EUAKTI01 TO EUAKTI06 EUUTIL01 TO EUUTIL06 GAZAKTO1 TO GAZAKT06 

GAZUTIO1 TO GAZUTI06 . 


























VA 133 VAR134 VAR135 VAR136 VAR137 VAR138 VAR139 

VAR140 VAR141 

455





* * * * * * * * H I E R A R C H I C A L C L U S T E R A N A L Y S I S 








Clusters Combined Stage Cluster lst Appears Next 


1 4 6 105 .000000 0 0 2 

2 4 10 249 .250000 1 0 4 

3 13 14 287 .000000 0 0 8 

4 4 19 319 .777802 2 0 6 

5 16 18 327 .000000 0 0 14 

6 4 5 329 .875000 4 0 9 

7 22 23 335 .000000 0 0 8 

8 13 22 322 .500000 3 7 9 

9 4 13 308 .745026 6 8 10 

10 3 4 338 .888885 0 9 11 

11 3 21 339 .500000 10 0 12 

12 1 3 351 .123993 0 11 13 

13 1 2 339 .708344 12 0 16 

14 16 17 380 .750000 5 0 15 

15 15 16 402 .222229 0 14 17 

16 1 24 417 .840240 13 0 17 

17 1 15 545 .602051 16 15 18 

18 1 11 555 .194458 17 0 21 

19 7 12 588 .000000 0 0 20 

20 7 9 574 .000000 19 0 22 

21 1 20 696 .396179 18 0 22 

22 1 7 755 .942017 21 20 23 

23 1 8 757 .141846 22 0 0 


Rescaled Distance Cluster Combine

CLUSTER ANALISTA . ESTEREOTIPOA. EUSKALDUNAK . 




*************HIERARCHICAL C L U S T E R A N A L Y S I S 










1 1 4 312 .000000 0 0 2 

2 1 6 347 .000000 1 0 4 

3 3 5 351 .000000 0 0 4 

4 1 3 328 .972229 2 3 5 

5 1 2 712 .080017 4 0 0 





CLUSTER ANALISTA . ESTEREOTIPOAK. EUSKALDUNAK/ERADALDUNAK . 




* * * * * H I E R A R C H I C A L C L U S T E R A N A L Y S I S** 





457




Clusters Combined 

Stage Cluster 1st Appears Next 

Stage 

1 

2 

3 

4 

5 

Cluster 1 Cluster 2 

1 4 

1 3 

1 6 

1 5 

1 2 

Coefficient 

214 .000000 

302 .500000 

345 .444458 

571 .812500 

1033 .160034 

Cluster 1 

0 

1 

2 

3 

4 

Cluster 2 

0 

0 

0 

0 

0 

Stage 

2 

3 

4 

5 

0 



Label S Seq 


5 10 15 20 25 


CLUSTER ANALISIA . ESTEREOTIPOAK . EUSK -,LD ?,A-K!ERADALDUNAK . 




* * * H I E R A R C H I C A L C L U S T E R A N A L Y S I S**** 








Clusters Combined 

Stage Cluster 1st Appears Next 


1 1 4 214 .000000 0 0 2 

2 1 3 302 .500000 1 0 4 

3 7 10 312 .000000 0 0 5 

4 1 6 345 .444458 2 0 8 

5 7 12 347 .000000 3 0 7 

6 9 11 351 .000000 0 0 7 

7 7 9 328 .972229 5 6 9 

8 1 5 571 .812500 4 0 9 

9 1 7 600 .000061 8 7 10 

10 1 2 705 .320007 9 0 11 

11 1 8 780 .090881 10 0 0 

4 5 8




C A S E 5 10 15 20 25 

Label Seq ¡ ¡ I 

1 

4 

3 

6 

5 

7 

10 

12 

9 

11 

2 

8 

DURANGO-1URRETAKO LAGINA . DIFERENTZIAL SEMANTIKO 


FINISH . 




4 5 9

ZORROAGAKO LAGINA . HIRU DE\/IENTSIOTAKO DIF LRENTZLAL SEMANTIKOA 



COMPUTE Hl=(AMAEUSK-AMAERDE)*12 . 



COMPUTE EGOERA=(L1+L3+L12+Ll3+L15)/5 . 

COMPUTE GIZARTE=(L7+L8+L9)/3 . 

COMPUTE AFECTO=(L2+LlO+Z5)/3 . 

COMPUTE INTENCIO=(L4+L5)/2 . 


COMPUTE UTILEUSK=(B1+B2+B3+B4+B5+B6+B7+B8)/8 . 

COMPUTE VALPROPI=(Zl+Z2+Z3+Z4)/4 . 

COMPUTE DAK=Dl+D2+D3+D4+D5+D6 . 

COMPUTE DUT=D7+D8+D9+D1O+Dll+Dl2 . 

COMPUTE DPO=D13+Dl4+Dl5+D16+D17+D18 . 



COMPUTE DEPO=DEI3+DE14+DE15+DE16+DE17+DE18 . 


COMPUTE ERTE=EEI+EE2+EE3+EE4+EE5+EE6+EE7 . 

COMPUTE 05=(01* .125+02* .0625+03* .0625)*100 . 


COMPUTE Nl0=(N7* .0111+N8* .0111)*100 . 


VARIABLE LABELS H1 'LEHENENGO HIZKUNTZA' 




/GIZARTE 'EUSKARAREN BALIOA GIZARTEAN' 





¡VWLPROPI 'NORBERAREN EUSKÍ+RA-°EALORAZIOA 


/DUT 'EUSKAPAREKIKO UTILITATEA' 


/DEAK 'ERDERAREKIKO AKTIBITATEA' 









FLIP /VARIABLES D1 TO D18 . 



------------------------------------------------------------------------------- 








VAR014 VAR015 VAR016 VAR017 VAROIS VAR019 VAR020 



4 6 0




VAR056 VAR057 VARO58 VAR059 VAR060 VAR061 VAR062 











VAR133 

------------------------------------------------------------------------------- 

Page 4 SPSS/PC+ 5/19/91 

EUSKARARI BURUZKO DIFERENTZIAL SEMANTIKOA . 




-------------------------------------------------------------------------- ---- -- 

********** H I E R A R C H I C A L C L U S T E R A N A L Y S I S 






------------------------------------------------------------------------------- 




1 4 10 345 .000000 0 0 2 

2 4 6 288 .250000 1 0 3 

3 4 15 305 .777802 2 0 4 

4 1 4 337 .500000 0 3 5 

5 1 16 324 .600006 4 0 6 

6 1 2 340 .416656 5 0 7 

7 1 5 379 .530609 6 0 9 

8 7 8 456 .000000 0 0 10 

9 1 9 502 .828156 7 0 16 

10 7 12 521 .000000 8 0 11 

11 7 18 501 .888916 10 0 12 

12 7 11 465 .812500 11 0 13 

13 7 17 492 .520020 12 0 14 

14 7 13 478 .361115 13 0 15 

15 7 14 499 .449005 14 0 16 

16 1 7 499 .964722 9 15 17 

17 1 3 505 .134949 16 0 0 

4 6 1



C A S E 0 5 10 15 20 25 

Label Seq 

4 -1 

10 --~ 

6 -~ 

15 H 

1 

16 

2 

5 

9 

7 

8 

12 

18 

11 1 

17 1 

13 

14 

3 

------------------------------------------------------------------------- ---- -- 


FINISH . 


GAZTELERARI BURUZKO DIE'LRENTZIAL SEMANTIKOA . 

FLIP /VARIABLES DE1 TO DE18 . 

The raw data or transformation pass is proceeaing 






















VAR105 VAR106 VAR107 VAR108 VPR109 VAR110 VAR111 



VAR126 VAR127 VAR128 VAR129 VAR130 VPR131 VAR 132 

VAR133 

4 6 2 

1




------------------------------------------------------------------------------- 

****** H I E R A R C H I C A L C L U S T E R A N A L Y S I S 






------------------------------------------------------------------------------- 




1 9 18 220 .000000 0 0 2 

2 7 9 262 .000000 0 1 3 

3 7 12 211 .444458 2 0 4 

4 7 16 289 .937500 3 0 5 

5 1 7 291 .959991 0 4 6 

6 1 10 287 .750000 5 0 8 

7 4 6 296 .000000 0 0 8 

8 1 4 295 .693909 6 7 9 

9 1 2 273 .432098 8 0 10 

10 1 15 257 .679993 9 0 11 

11 1 13 294 .958679 10 0 12 

12 1 11 292 .347229 11 0 13 

13 1 5 293 .177551 12 0 14 

14 1 14 298 .219391 13 0 16 

15 3 ii 565 .000000 0 0 16 

16 1 3 614 .365601 14 15 17 

17 1 8 648 .121155 16 0 0 

-------------------------------------------------------------------------------- 

Pare 7 GAZTELERARI BURUZKO DIFERENTZIAL SEMANTIKOA 5/19/91 



C A S E 0 5 10 15 20 25 

Label Seq 

4 6 3

ZORROAGAKO LAGINA ES'I EREOTIPOEN DIFERENTZIAL SE OA 


TITLE 'HIZTUN ESTEREOTIPOEI BURUZKO DIFERENTZIAL SEMANTIKOA EUSKALDUNAK' . 


COMPUTE H1=(AMAEUSK-AMAERDE)*12 . 



COMPUTE EGOERA=(L1+L3+Ll2+Ll3+L15)/5 . 

COMPUTE GIZARTE=(L7+L8+L9) /3 . 

COMPUTE AFECTO=(L2+L1O+Z5)/3 . 

COMPUTE INTENCIO=(L4+L5)/2 . 


COMPUTE UTILEUSK=(B1+B2+B3+B4+B5+B6+B7+B8)/8 . 

COMPUTE VALPROPI=(Zl+Z2+Z3+Z4)/4 . 

COMPUTE DAK=Dl+D2+D3+D4+D5+D6 . 

COMPUTE DUT=D7+D8+D9+D1O+D11+D12 . 


COMPUTE DEAR=DE1+DE2+DE3+DE4+DE5+DE6 . 


COMPUTE DEPO=DE13+DE14+DE15+DE16+DE17+DE18 . 

COMPUTE ESTE=El+E2+E3+E4+E5+E6+E7 . 

COMPUTE ERTE=EE1+EE2+EE3+EE4+EE5+EE6+EE7 . 

COMPUTE 05=(01* .125+02* .0625+03* .0625)*100 . 


COMPUTE N10=(N7* .0111+N8* .0111)*100 . 


VARIABLE LABELS Hl 'LEHENENGO HIZKUNTZA' 




/GIZARTE 'EUSKARAREN BALIOA GIZARTEAN' 




/UTILEUSK '-"Z5=NAREN 

/VALPROPI 'NORBERAREN EUSKARA-BALORAZIOA' 




/DEAR 'ERDERAREKIKO AKTIBITATEA' 









FLIP /VARIABLES El TO E7 . 



------------------------------------------------------------------------------- 








VAR014 VAR015 VAR016 VAR017 VAR018 VAR019 VARO20 


4 6 4



V.AR042 VAR043 VAR044 VAR045 VAR046 VAR047 VAR048 









VAR105 VAR106 à VAR107 VAR108 VAR109 VAR110 VAR111 




VAR133 

------------------------------------------------------------------------- ---- -- 




------------------------------------------------------------------------------- 

HIZTUN ESTEREOTIPOEI BURUZKO DIFERENTZIAL SEMANTIKOA 5/19/91 

* * * * * * * * * * * * * H I E R A R C H I C A L C L U S T E R A N A L Y S I S 






------------------------------------------------------------------------------- 

Agg1omerai_ion Schedule using Centroid Method 



1 1 6 226 .000000 0 0 2 

2 1 4 255 .500000 1 0 3 

3 1 3 421 .888916 2 0 4 

4 1 7 465 .812500 3 0 5 

5 1 2 559 .720032 4 0 6 

6 1 5 778 .361145 5 0 0 



C A S E 0 5 10 15 20 25 

Label Seq , 

5 

------------------------------------------------------------------------------- 


FINISH . 

4 6 5

ERDALDUNAX 

FLIP /VARIABLES EEl TO EE7 . 



------------------------------------------------------------------------------- 

Page 3 HIZTUN ESTEREOTIPOEI BURUZKO DIFERENTZIAL SEMANTIKOA ERDAL 5/19/91 






CASE LBL VAR001 VAR002 VAR003 VAR004 VAR005 VAR006 







VAR049 VAR050 VAR051 VARO 52 VAR053 VAR054 VAR055 








VAR105 V« RiO6 VAR.107 VAR108 VAR109 17A?1.10 IrPRi1i 




VAR133 

------------------------------------------------------------------------------- 





------------------------------------------------------------------------------- 


************* H I E R A R C H I C A L C L U S T E R A N A L Y S I S 

* * * * * * * * 






------------------------------------------------------------------------------- 





4 6 6

1 4 6 230 .000000 0 0 2 

2 1 4 221 .500000 0 1 3 

3 1 7 283 .777802 2 0 4 

4 1 5 369 .125000 3 0 5 

5 1 3 395 .240021 4 0 6 

6 1 2 950 .805542 5 0 0 

------------------------------------------------------------------------------- 




C A S E 5 10 15 20 25 

Label Seq I I I Î 

4 

6 

1 

7 

5 

3 

2 

------------------------------------------------------------------------------- 



FINISH . 




4 67

Hizkuntzen arteko ukipena gizarte elebidunetan ... - Euskara

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?