garapenean dauden futbolarien ezaugarri antropometriko ... - Euskara

Jakintza-arloa: Medikuntza 

GARAPENEAN DAUDEN 

FUTBOLARIEN EZAUGARRI 

ANTROPOMETRIKO ETA 

FISIOLOGIKOAK 

Egilea: SUSANA GIL OROZKO 

Urtea: 2003 

Zuzendaria: JON IRAZUSTA ASTIAZARAN 

Unibertsitatea: UPV-EHU 

ISBN: 978-84-8438-225-6

Hitzaurrea 

Futbola ez zen nire kirola; egia esanda, ez zen bat ere nire kirola. Baina, 

gauzak datozen modura datoz eta hartu egin behar ditugu. Baina, behin hartuz 

gero, derrigorrezkoa dugu gustuz eta gogoz egitea. Nire betiko leloa da: 

“Zerbait egin egiten dut edo ez dut egiten, baina egitekotan ondo egina egon 

behar du (edo behintzat saiatuko naiz)”. Printzipio horretatik abiatu zen gure 

lana Getxoko Arenas Futbol Taldeko zuzendaritza guregana hurreratu 

zenenean eta gurekin lan egin nahi zutela esan zigutenean. Hara zer nolako 

aukera! Eta horrela egin genuen. Hiru denboraldietan zehar (1999tik 2002ra), 

urtean hiru aldiz, Medikuntza eta Odontologia Fakultatean dagoen Basurtuko 

Institutu Medikoko egoitza futbolariz bete genuen; eta horrez gain, 

Unibertsitateko atletismoko pista ere bai. Futbola taldekako kirola den moduan, 

guk ere taldekako lana egin genuen, eskerrak horri. Pisuak, altuerak, gantzak, 

diametroak, perimetroak, portzentajeak, somatotipoak, bizikletak, jauziak, 

abiadurak, konoak, iraupeneko frogak, laktatoak... eta jaiotza datak! 

aurkikuntzarik ezustekoenak izan baitzuen jarraipen mediatikorik handiena. 

Tesi honen inguruko ondorioak poztu egiten naute. Lehenengo, ikerlan 

honetatik argitaratu diren idazlanek zientziarentzako, kirolarentzako eta batez 

futbolarentzako lagungarri izango direla sinesten dudalako. Bigarren, futbolean 

egiten diren aukeraketa prozesuetan zeintzuk faktorek duten garrantzia jakiteko 

balio izan duelako. Hirugarren, gure lan-taldearen ikerkuntzaren ildoa markatu 

egin duelako. Izan ere, lan honen ondoren beste ikerlan batzuk jaio dira eta 

beste tesi batzuk ere bai. Laugarren, etorkizunerako proiektuak biztu dituelako 

kirolaren inguruan, futbolean eta azpimarratzekoak dira orain dauzkagun 

proiektuak emakumezkoen futbolaren arloan. Eta azkenik, poztu egiten nau 

gugana etorri ziren futbolari gazte batzuk elite mailara heldu direla jakiteak, bide 

horretan gure taldeak zer edo zelako eragina izan duelako ustean nagoelako; 

gainera, oraindik ere, batzuk helduko dira! 

Honengatik guztiarengatik argi dago gustura sentitzen naizela egin genuen lan 

honekin. Eta, garai batean futbola nire kirola ez bazen ere, onartu egin behar 

dut gaur egun badela; hori bai, beste kirol batzuen artean. 

Susana Gil Orozko 

Galdakaon, 2008ren ekainaren 16

eman ta zabal zazu 

Universidad Euskal Herriko 

del País Vasco Unibertsitatea 

MEDIKUNTZA ETA ODONTOLOGI FAKULTATEA 

GARAPENEAN DAUDEN 

FUTBOLARIEN EZAUGARRI 

ANTROPOMETRIKO ETA 

FISIOLOGIKOAK 

Doktorego-tesia 

SUSANA GIL OROZKO

2.003 

2

ESKERRONAK 

Honelako beharra amaitutzat eman eta gero, bazirudien eskerronak idaztea 

askoz ere gauza sinpleagoa izango zela. Baina, momentua heldu denean, lan 

honetan, modu baten edo bestean, parte hartu duten pertsona guztiak 

izendatzea ez dela erreza konturatu naiz; eta, baliteke baten bat zerrenda 

honetatik kanpo geratzea. Ez dadila inor, arren, atal honetan aipatua ez 

egoteagatik mindua geratu. 

Hasteko, Medikuntza eta Odontologi Fakultateko Fisiologiako Saileko 

Juan Manuel Gandarias y Bajón eta Juan José Goiriena Irakasle Doktoreei 

eskerrak eman nahi nieke ikerlan hau egitea onartzeagatik. Baita, Begoña Ochoa 

Fisiologiako Saileko Zuzendariari ere, Luis Casis Katedradunari, eta bereziki 

Fernando Ainz Katedradunari alor ezberdinetan laguntzeagatik. 

Jon Irazusta Katedradunari, eta tesi honen zuzendariari, eskertu nahi 

nioke; alde batetik, nigan hasiera-hasieratik erakutsi zuen konfiantzagatik, eta 

bestetik, momentu ahuletan emandako animo guztiengatik; eta baita egindako 

zuzenketa zorrotzengatik ere. 

Era berean, Javier Gil Irakasleari, opatutako gomendio guztiengatik, eta 

nola ez, eguneroko laguntzagatik. 

Bestalde, eskertu nahi nieke Arenas Club de Getxo futbol taldeko 

zuzendaritzari eta teknikariei; eta Bizkaiko Foru Aldundiko Bizkaia-Bizkaialde 

Fundazioari. Horiek biak eta Euskal Herriko Unibertsitateak sinatutako 

hitzarmenari ezker tesi hau ahalbidetu baitzen. Modu berean, nire eskerrik 

zintzoenak parte hartu zuten futbolari guztiei eta euren gurasoei. Gazte hauen 

laguntzarik gabe lan hau garatzea ezinezkoa bailitzatekeen. 

3

Basurtuko Institutu Medikoko kideak diren: Jon Irazustari (“pausu- 

markatzailea”), Javi Gil-i (“lasaitasuna”), Amaia Irazustari (“barrea”) eta Fátima 

Ruiz-i (“ordena”), ikerlan honen sinatzailea ni banaiz ere, eurak ere lan honen 

egileak dira. Denon artean egindako lana izan baita. Futbola taldekako kirola 

den moduan ikerlan hau ere taldekako ariketa izan da. Momentu txarrak modu 

alai batez aurrera eramatea posiblea izan da zuen adiskidetasunarekin. 

Ez ditut ahaztu nahi laborategiko kideak: Axier, Adolfo, Gorka, Naiara, 

Nerea, Leire, Ekaitz, Jaime eta Elena; beti laguntzeko prest zaudetelako. Mila 

esker, denoi azken informatika-larrialdiko sorospenengatik. 

Eskerronak ere Juan Bilbao Bioestatistikako Irakasle Doktoreari, zenbaki 

guztiei, edo batzuei behintzat, zentzua emateagatik modu adierazgarri baten. 

Euskal Herriko Unibertsitateko Kirol Zerbitzuari eskerrak eman nahi 

nioke kirol-instalazioak uzteagatik. 

Egoera on eta txar guztietan nirekin egoteagatik, eskertu nahi diet 

etxekoei. Aitari, jarraitzeko eredua izan zelako, bizitzaren printzipioak erakutsi 

zigulako, eta bere kirolarekiko zaletasunean sartu gintuelako. Bestetik Amari, 

ez zait bururatzen hitz nahikorik, bere edozein-orduko eta edozein-momentuko 

laguntza ezkertzeko, beragatik bukatuta baitago lan hau eta beste hainbat. 

Ahizpa Marito, Andres, Ander eta Miren zuen animoengatik eta ematen 

didazuen poztasunagatik. Joseba, eskerrak zuri, danagatik. 

Eta azkenik, baina lehenak, nire larrosatsu Iruneri eta Aneri, eurak ere 

lan honekin batera jaio eta hasi egin direlako. Nire laztanei lapurtutako 

momentutsuetan dagoelako bukatua tesi hau, zuentzat dira kutunak, 

dauzkadan gogorapenik (eta muxurik) goxoenak. Post-scrituma: Lan originala 

bukatu eta gero jaio zareten Ibon eta Unai, noski zuentzat badira ere, nire 

maiteak, nire laztanik goxoenak. 

4

Josebari, 

Nire proiektu guztietan sinestuteagatik, eta burutazio guztiak lortuteko emoten 

dostazun animoa eta egin dozuzen ahaleginengatik, eta ez dira gitxi izan, batez ere 

aspaldi honetan, zuri eskeini gure dotsut, Joseba, lan hau eta beste mila. 

5

LABURDURAK 

A.E.B. Ameriketako Estatu Batuak 

A.C.G. Arenas Club de Getxo 

B.I.M. Basurtuko Institutu Medikoa 

E.J. Erorketa jauzia 

G.A. Gorputz-adarretakoa 

G.G.M. Gantzik gabeko masa 

G.M.I. Gorputz masa indizea 

G.R.E.C. Grupo Español de Cineantropometría 

M.A.J. Mugimenduaren aurkako jauzia 

M.J. Makurtutako jauzia 

S.E. Subeskapularra 

S.I. Suprailiakoa 

VO2 

Oxigeno kontsumoa 

VO2 max. Oxigeno kontsumo maximoa 

VO2 max. abs. Oxigeno kontsumo maximo absolutua 

VO2 max. erl. Oxigeno kontsumo maximo erlatiboa 

6

AURKIBIDEA 

1. Sarrera 9 

1.1. Futbola 9 

1.1.1. Jokoa 9 

1.1.2. Jokalariak 9 

1.1.2.1. Postuak 11 

1.1.2.2. Antropometria 12 

1.1.2.3. Fisiologia eta errendimendua 13 

1.1.2.3.1. Oxigeno kontsumo maximoa 13 

1.1.2.3.2. Abiadura 14 

1.1.2.3.3. Jauziak 14 

1.2. Garapena 15 

1.2.1. Hazkundea 15 

1.2.2. Hazkundea eta ariketa fisikoa 17 

2. Helburuak 20 

3. Materiala eta Metodoak 23 

3.1. Lagina 23 

3.2. Materiala 26 

3.3. Metodoak 27 

3.3.1. Azterketa medikoa 27 

3.3.1.1. Galdeketa 28 

3.3.1.1.1. Datu orokorrak 28 

3.3.1.1.2. Historia klinikoa 28 

3.3.1.1.3. Kirol aurrekariak 28 

3.3.1.2. Miaketa fisikoa 29 

3.3.1.2.1. Sistema kardiobaskularra 29 

3.3.1.2.2. Sistema muskulueskeletikoa 29 

3.3.1.2.3. Antropometria eta gorputzaren osagaiak 29 

3.3.1.2.4. Somatotipoa 34 

7

3.3.2. Errendimendua 35 

3.3.2.1. Astrand-en testa 35 

3.3.2.2. Iraupeneko proba 36 

3.3.2.3. Lasterketa laburrak 36 

3.3.2.4. Jauziak 37 

3.4. Estatistika 39 

4. Emaitzak eta eztabaida 40 

4.1. Futbolarien ezaugarri orokorrak 40 

4.1.1. Azterketa medikoa 40 

4.1.2. Kirol aurrekariak 42 

4.2. Adin taldeen arteko ezberdintasunak 44 

4.2.1. Ezberdintasun fisikoak 44 

4.2.1.1. Ezberdintasun fisikoen emaitzak 44 

4.2.1.1.1 Antropometria 44 

4.2.1.1.2. Gantza 45 

4.2.1.1.3. Gorputzaren osagaiak 49 


4.2.1.2. Ezberdintasun fisikoen eztabaida 56 

4.2.1.2.1. Antropometria 57 

4.2.1.2.2. Gorputzaren osagaiak 59 


4.2.1.2.4. Futbolarien eta populazio orokorraren 

arteko konparaketa 67 

4.2.2. Ezberdintasun fisiologikoak: Errendimendua 80 

4.2.2.1. Erresistentzia 80 

4.2.2.1.1. Astrand-en testa 83 

4.2.2.1.2. Iraupeneko proba 89 

4.2.2.1.3. Erresistentziaren eztabaida 105 

4.2.2.2. Lasterketa laburrak 112 

4.2.2.2.1. Lasterketa laburren emaitzak 112 

4.2.2.2.1. Lasterketa laburren eztabaida 121 

8

4.2.2.3. Jauziak 126 

4.2.2.3.1. Jauzien emaitzak 126 

4.2.2.3.2. Jauzien eztabaida 130 

4.3. Maila batetik bestera pasatzen direnak 133 

4.3.1. Maila batetik bestera pasatzen direnen emaitzak 133 

4.3.2. Maila batetik bestera pasatzen direnen eztabaida 142 

4.4. Postuen arteko ezberdintasunak 147 

4.4.1. Postuen emaitzak 147 

4.4.2. Postuen eztabaida 148 

4.5. Jaiotza-datak 152 

4.5.1. Jaiotza-daten emaitzak 152 

4.5.1.1. Emaitza orokorrak 152 

4.5.1.2. Jaiotza-datak adin taldeka 154 

4.5.2. Jaiotza-daten eztabaida 159 

5. Ondorioak 164 

6. Bibliografia 166 

7. Eranskinak 184 

9

1.1. FUTBOLA 

1. SARRERA 

“Futbolak mundu osoan milioika jarraitzaile dauzka. Hauetariko askok aditutzat 

ikusten dute euren burua, baina, horietako gutxik ikus dezakete kirol hau inolako 

alderdikeriarik gabe. (...) Futbolaren denboraren analisiek, eta futbolarien ariketa 

fisikoaren azterketek, neurri objektibo batzuk ematen dituzte; eta horrela, interpretazio 

objektiboa egin daiteke. Horrez gain, analisi hau hobetu egiten da ariketa fisikoaren 

datuekin batera azterketa fisiologikoak egiten direnean” (Ekblon, 1999). 

1.1.1. JOKOA 

Futbolariek partidetan egindako distantziei buruzko emaitza oso ezberdinak argitaratu 

dira metodologia desberdinak erabili direlako. Hasiera batean futbolariek egindako 

distantzia subjektiboki neurtzen zen. Horrela, Knowles eta Brooke-n ikerlaneko 

jokalariek batez bestez 4.834 m egiten zituzten partidetan (1974). Aldiz, distantzia hori 

10

9.800 m-koa zela zihoen Ekblom-ek 1986 urtean. Azken urteetan teknologien 

aurrerakadarekin futbolarien distantziak neurtu eta aztertzeko bideo-analisiak eta 

ordenadore-analisiak erabili dira. Alde adierazgarriak aurkitu dituzte taldeen artean 

nahiz eta profesionalak izan. Esate baterako Hego Ameriketako talde profesionalek 

Ingalaterrako “Premier League”-koek baino 1.5 km gutxiago egiten dute partidetan 

(Drust eta lank., 1998). Toki bi horietako jokalariek egindako distantziak 8.638 ± 1.158 

m eta 10.104 ± 703 m izan ziren, hurrenez hurren (Rienzi eta lank., 2000). Nolanahi ere, 

gaur egun badirudi nahikoa adostuta dagoela futbolariek 8-11 km egiten dituztela 

partida bakoitzean. Atezainek ordea, askoz ere distantzia laburragoa egiten dute, 4 km 

inguru (Bangsbo eta lank., 1991; Ekblom, 1998; Reilly eta lank., 2000; Shephard, 1999; 

Tumilty, 1993). Oso ikasketa gutxitan aztertu dute ez-eliteko futbolarien distantziak eta 

are gutxiago futbolari gazteen partida batean egindako lana. Norvegiako junior talde 

batetako jokalariek senior profesionalen antzeko distantzia korritzen zuten, 8.6-10.3 km 

alegia (Helgerud eta lank., 2001). Jokalari batek partida ezberdinetan antzeko 

distantziak egiten dituela ikusi dute; izan ere, partida batetik bestera 0.90-1.7 km-ko 

ezberdintasuna behatu dute (Bangsbo, 2002; Bangsbo eta lank., 1991). Bestalde, 

partidetako lehenengo erdian bigarrenean baino %5-9 distantzia luzeagoa egiten dute, 

batez ere lehenengo 15 minutuetan eta azkeneko 15 minutuetan distantzia luzeenak 

egiten direlako, baina erdialdeko 15 minututan distantzia berdina egiten da partidaren 

lehenengo eta bigarren zatian (Bangsbo, 2002; Shephard, 1999; Tumilty, 1993). 

Partidetan zein distantzia egiten duten jakiteaz gain, interesgarria da distantzia hori 

zein intentsitatean egiten duten jakitea. Horrela, oinez %25-40 egiten dute, “footing” 

egiten %30-37, abiadura submaximoan %20, sprintatzen %9-11 eta atzerantz %5-7 

(Bangsbo 2002; Shephard, 1999; Reilly eta Thomas, 1991; Whitehead, 1975). 

Ezberdintasun nabariak ikusi dira Danimarkako lehen eta bigarren mailako futbolarien 

artean (Bangsbo, 2002). Era berean unibertsitateko futbolariek denboraren portzentaia 

handiagoa igarotzen dute intentsitate baxuko ariketa egiten. Hau da, oinez ibiltzen 

(%56) eta footing egiten (%30) eta denbora gutxiago sprintatzen (%3) Ali eta Farraly-k 

adierazi zutenez (1991). Halaber, ezberdintasunak aurkitu dituzte eliteko profesional eta 

ez “hain” eliteko profesionalen artean, azken hauek intentsitate gutxiagoko ariketak eta 

sprint gutxiago egiten baitituzte (Mohr eta lank., 2003). Egindako distantziari begira, 

jokalari profesionalek batez bestez 11 km-ko partida osoaren 8 km oinez edo abiadura 

11

axuan egiten dute, abiadura ertainean 1-1.5 km eta abiadura altuan eta sprintatzen km 

bat inguru eta atzerantz kilometro erdia (Bangsbo, 2002). Era berean, eta aurrerago 

ikusiko denez, jokalarien postuen arabera ariketen intentsitateak eta egindako 

distantziak aldatzen dira. 

Beraz, futbolean partidaren zatirik handienean intentsitate baxuko ariketak egiten 

dituzte, ariketaren %90 aerobikoa izanik, eta intentsitate altuko ariketan partidaren 

zatirik txikiena ematen dituzte, batez beste 7 minutu (Bangsbo eta lank., 1991). 

1.1.2. JOKALARIAK 

1.1.2.1. POSTUAK 

Futbolean taktikak ezartzen lehenengoetarikoa Ingalaterrako Glasgow-ko Queen’s Park 

A.F.C. futbol taldea izan zen. Ondo antolatuta zuten taldea atzelari bi, erdilari bi eta sei 

aurrelariekin. Arraro samarra dirudien arren arrakasta itzela eduki zuten, 1867. 

uztailetik 1875. urtarrilera ez zieten golik sartu eta! (Ekblom-en aipatua, 1999). Handik 

aurrera gauzak aldatzen joan ziren eta gaur eguneko antolaketa taktikora heldu gara. 

Ikerlari gehienek jokalarien lau postu deskribatzen dituzte: aurrelariak, erdilariak, 

atzelariak eta atezainak, alegia (Casajus eta Aragones, 1997; Malina eta lank., 2000; 

Reilly eta lank., 2000; Tumilty, 1993; Shephard, 1999; Wisloff eta lank., 1999). Beste 

lan batzuetan alboko-atzelariak atzelariekin batera jarri beharrean talde ezberdintzat 

hartu egiten dute (Davis eta lank., 1992; Di Salvo eta Pigozzi, 1998; Rienzi eta lank., 

2000). Postu ezberdinetako jokalariek oso lan taktiko ezberdina dute. Hortaz, erdilariek 

partidetan distantzia luzeagoa egiten dute (11-11.5 km) aurrelari eta atzelariek baino 

(Bangsbo eta lank., 1991; Rienzi eta lank., 2000), eta atezainek partidetan 4 km inguru 

egiten dute (Bangsbo, 2002). 

12

1.1.2.2. ANTROPOMETRIA 

Elite eta nazioen selekzioetako futbolari profesional seniorren altuera batez beste 180- 

185 cm-koa eta pisua 75-80 kg-koa da, jokalari guztiak kontuan hartzen direnean 

(Bangsbo 1994; Bangsbo eta Mizuno, 1988; Caldarone eta lank., 1990; Coen eta lank., 

1998; Wisloff eta lank., 1998). Atezainak garaienak izaten dira, eta ondoren, atzelariak; 

txikienak orokorrean erdilariak (Bangsbo, 1994; Reilly eta lank., 2001; Shephard, 

1998). Bestalde, eliteko futbolariak zaharragoak, altuagoak eta astunagoak izaten dira 

maila baxuagoko futbolariak baino (Casajus eta Aragones, 1997) baina hau ez da kasu 

guztietan gertatzen (Cometti eta lank., 2001; Wisloff eta lank., 1998). Jokalari 

gazteagoak, elitekoak barne, txikiagoak izaten dira. Esaterako, aurtengo F.I.F.A.-k 

(Fédération Interationale de Football Association) antolatutako 17 urte-beherakoen 

munduko txapelketan lehenengo lau taldeen batez besteko altuera 177.89 cm-koa izan 

da eta pisua 71.71 kg, atezainak barne eta selekzio bakoitzaren 20 jokalariak kontutan 

hartuta (http: www.fifa.com). 

Somatotipoak gorputza deskribatzen du bere hiru osagaien bidez: endomorfia, 

mesomorfia eta ektomorfia (Heath eta Carter, 1967). Lehen osagaiak edo endomorfiak 

gantz kantitatea adierazten du; beraz, obesitatearen adierazletzat har daiteke. Bigarren 

osagaiak edo mesomorfiak portzentaia muskulu-eskeletikoa adierazten du. Hirugarren 

osagaiak edo ektomorfiak linealtasuna adierazten du, hau da, luzera-neurriak 

zeharkakoak baino handiagoak direla. 

Futbolarietan mesomorfia nagusi izaten da, somatotipo tipikoa eliteko jokalarietan 

3-5-2.5 inguru dago (Rienzi eta lank., 1998; White eta lank., 1988). Mesomorfiaren 

nagusitasuna haur kirolari gazteetatik ikusten da (Viviani eta Casagrande, 1993); hala 

eta guztiz ere, haurretan ektomorfia handiagoa izaten da pertsona helduetan baino 

(Malina eta lank., 2000). Horrela, ulertzekoa da futbolarien gorputzaren muskulu 

portzentaia sedentarioena baino altuagoa izatea eta %62-ra ere hel daitekeela esan dute 

(Rienzi eta lank., 1998; Reilly eta lank., 2000). Gantz portzentaia, berriz, pertsona 

sedentarioena baino baxuagoa da; baina, distantzia luzeko kirolariena baino altuagoa 

(Shephard 1998). Gantz kantitaterik aproposena zein den zaila da esatea, gantz 

kantitatea kalkulatzeko hainbat teknika eta formula ezberdin erabili baitira. Horrela, 

13

argitaratuta dauden gantz portzentaiak %7-19 tarte zabalean egon arren (Casajus eta 

Aragones, 1997; Davis eta lank., 1992; Rico-Sanz eta lank., 1998; Rienzi eta lank., 

1998; Wittich eta lank., 2001), badirudi %10 inguruan dagoela gantz portzentajerik 

egokiena (Shephard, 1998). 

1.1.2.3. FISIOLOGIA ETA ERRENDIMENDUA 

Aurretik adierazi dugunez futbolean intentsitate altuko eta baxuko ariketak egiten dira. 

Partidaren zatirik handienean intentsitate baxuko ariketak egiten dira (oinez, footing 

egiten etab) metabolismo aerobikoa erabiliz. Berriz, metabolismo anaerobikoak 

partidaren zatirik laburrena betetzen du (sprint-ak, norabide aldaketa arinak, 

“dribbling”-ak etab), baina, momenturik erabakigarrienak izaten dira. Jokaldi horietatik 

arerioari baloia kentzea, baloi “galdu” bat irabaztea, gol bat sartzea... eta azken batean, 

partida irabaztea etor daiteke eta. Futbolarien metabolismo aerobiko eta anaerobikoa, 

eta errendimendua hurrengo ataletan aztertzen diren test-en bitartez neurtzen dira. 

1.1.2.3.1. OXIGENO KONTSUMO MAXIMOA 

Orokorrean esanda, erresistentzia aerobikoa oxigeno kontsumo maximoaren bidez 

neurtzen da. Neurri horrek kirolarien metabolismo aerobikoz energia produzitzeko 

gaitasuna adierazten du (Bangsbo eta Michalsik, 2002; Reilly eta lank., 2000; Wilmore 

eta Costill, 1998). Teknika asko daude oxigeno kontsumo maximoa (VO2 max.) 

neurtzeko, metodo zuzenak eta ez-zuzenak erabiltzen dira. Azken hauen artean 

lehenetariko bat Astrand-en test ergometrikoa izan zen (Atrand eta Rodahl, 1986). Gaur 

egun erabiltzen den test-a da eta bere baliagarritasuna probatuta dago (Macsween, 2001; 

Kang eta lank., 2001; Stevens eta Sykes, 1996). 

Eliteko futbolarien VO2 max.-a 55-70 ml·kg -1 ·min -1 -koa deskribatu dute (Apor 

1988; Faina eta lank., 1988; Nowacki eta lank., 1988; Chatard, 1991; Puga, 1993; Reilly 

eta Bangsbo, 1999), populazio sedentarioarena baino altuagoa baina iraupeneko 

14

kirolariena baino baxuagoa (Reilly eta lank., 2000; Tumilty 1993). Alde nabaria aurkitu 

dute maila ezberdinetako taldeen artean (Wisloff eta lank., 1998). Era berean, VO2 max. 

ezberdin dute postu ezberdinetako jokalariek; besteak beste, erdilariek neurri altuena 

izaten dute, neurririk baxuena atezainek, eta, hauen ondoren atzelariek (Davis eta lank., 

1992; Ekblom, 1999; Wisloff eta lank., 1998). Oraindik ez dago argi erdilariek 

distantzia handia egin behar den postu horretan jokatzen duten euren erresistentzia (VO2 

max.) hasieratik altua zelako, edo, erresistentzia handiago garatzen duten postu horretan 

jokatzen dutelako (Bangsbo, 2002). Nolanahi ere, zelaiko jokalarien VO2 max. egokia 

60ml·min -1 ·kg -1 eta 65ml·min -1 ·kg -1 artean dagoela aipatu dute ikerlariek (Shepard 1999; 

Tumilty 1993). 

1.1.2.3.2. ABIADURA 

Abiadura ezinbesteko parametroa da futbolean. 10-50 m arteko test-ak erabili dituzte 

abiadura neurtzeko. Futbolarien abiadura maximoa test-aren hasieratik 10-30 m arte 

orokorrean 6-7 m·s -1 -ekoa izaten da, eta 20 m eta 30 m artean abiadura gehitu egiten da 

8.5 m·s -1 -raino (Rico-Sanz, 1997). Elite mailako futbolariak azkarragoak dira ezprofesionalak 

baino (Bangsbo et lank., 1991; Cometti eta lank., 2001). Adinak ere badu 

zerikusia, futbolari gazteagoak geldoagoak baitira (Dowson eta lank., 2002; Ekblom, 

1998). Bestalde, aurrelariak azkarrenak (Ekblom, 1998) eta partidetan sprintatzen 

distantziarik luzeena egiten dutenak (Rienzi eta lank., 2000) izaten dira. Atezainak, eta 

gero erdilariak, dira jokalaririk geldoenak (Bangsbo, 2002). 

1.1.2.3.3. JAUZIAK 

Kirolarien indar explosiboa, batez ere behealdeko gorputz-adarretakoa, neurtzeko 

jauzien test-ak erabiltzen dira. Ikerlan gehienetan hiru jauzi mota erabiltzen dira: 

makurtutako jauzia (M.J.), mugimenduaren aurkako jauzia (M.A.J.) eta erorketa jauzia 

(E.J.), ingelesez “squat jump”, “countermovement jump” eta “drop jump” izenez 

ezagutzen dira, hurrenez hurren. Lehenengoak, hots M.J.k, behealdeko gorputz- 

15

adarretako muskulu luzatzaileen indarra neurtzen du, bigarrenak (M.A.J) muskuluen 

osagai erreaktiboa ere eta hirugarrenak (E.J.) muskuluen osagai elastiko-erreaktiboa 

neurtzen du; horrela, jauzirik baxuena M.J. izaten da, altuena E.J. eta tartekoa M.A.J. 

Futbolarietan erabili diren jauzien test-en neurriak nahikoak ezberdinak dira ikerlan 

ezberdinetan ez direlako teknika berdinak erabiltzen. Dena dela, orokorrean eliteko 

futbolari seniorrek 38-45 cm-ko jauziak ematen dituzte (Cometti eta lank., 2001; Rico- 

Sanz, 1997; Tumilty 1993); baina, Wisloff eta lank.-ek 50-55cm jauziak ere neurtu 

zituzten (1998). Ikerlan horretan aurrelariek eta atzelariek jauzi handiagoak egin 

zituzten erdilariek baino (atezainak ez ziren aztertu). Bestalde, jokalari gazteagoek jauzi 

txikiagoak ematen dituzte seniorrek baino (Dowson eta lank., 2002). 

1.2. GARAPENA 

1.2.1. HAZKUNDEA 

Garapenean haurren altuerak eta pisuak lau aro jarraitzen dute jaiotzatik 

heldutasunaraino: hazkunde arina lehen haurtzaroan, hazkunde geldoagoa haurtzaroaren 

erdialdean, hazkunde arina nerabezaroaren hasieran eta hazkunde geldoa 

heldutasuneraino. Bizitzaren lehen urteetaz gain hazkunderik handiena pubertatea 

hasten denean ematen da; hau mutiletan, 14 urte inguruan gertatzen da, eta, altueraren 

puntako abiadura (peak height velocity) deritzo. Nesketan, aldiz, hazkunde hau goizago 

gertatzen da, 12 urte inguru. Altueraren puntako abiadura hori gertatzen den adina 

altueraren puntako abiaduraren adina (age at peak height velocity) deitzen da. Mutilak, 

hazkundearen azelerazio hau ematen den momentu horretan, batez beste urtean 10 cm 

hazi eta 9.5 kg loditzen dira. Hurrengo urtean, berriz, 5 cm eta 6 kg inguru, eta 

gainontzeko urteetan gutxiago hazten dira bai altueran eta baita pisuan ere; horrela, 17- 

16

18 urterekin cm bat eta kilo bat bakarrik. Altuera eta pisuarekin batera gorputzaren beste 

neurriak hazten dira, perimetroak eta diametroak, alegia. Muskuluaren joera berdina da. 

Muskuluaren hazkunderik handiena pubertatean ematen da (Malina eta Bouchard, 1991; 

Prader, 1984; Rogol, 2002; Rogol eta lank., 2002). Hazkundearen prozesu hau 

hormonei ezker gertatzen da; esate baterako, testosterona eta beste hormona 

androgeniko, hazkunde hormona, hormona tiroideoa, insulina eta abar-ei ezker (Rogol, 

2002; Rogol eta lank., 2002). Inguruko egoera berdinetan, hau da, elikadura eta egoera 

psiko-sozial berdinetan, badirudi genetikoki markatua dagoela hazkundea (Beunen eta 

lank., 2000). 

Adin kronologikoak gizaki batek jaiotzatik hasita dituen egunak, hileak edo urteak 

neurtzen ditu. Adin biologikoak, berriz, gizaki horren heltze-maila neurtzen du. Adin 

kronologikoa eta biologikoa batera joan daitezkeen arren, ez dira sinonimoak. Horrela, 

egun berdinean jaiotako haur bik 14 urte betetzen duten egunean, nahiz eta haur biak 

normalak izan, eta hazkunde normala jarraitu, biak ez dute zertan heltze-maila 

berdinean egon, bata bestea baino aurreratuago egon baitaiteke. Heltze-maila hiru 

modutan neur daiteke (Malina eta Bouchard, 1991): Lehenengo, hezur eta eskeletoaren 

heltze-maila neurtuz adin eskeletikoa kalkula daiteke, anatomiaren alde batzuen 

erradiografiak aztertuz, eskumuturrekoa batez ere (Beunen eta lank., 1981; Bouchard 

eta lank., 1976). Bigarrenik, heltze sexuala neur daiteke hainbat teknika erabiliz, 

esaterako: a) gazteen bigarren mailako sexu-karaktereak deskribatuz: adibidez, bularren 

garapena eta ile pubikoarena; horrela, Tanner-en estadiajea egiten da (Tanner, 1962; 

Feliu Rovira eta lank., 1991; De Ste Croix eta lank., 2002); b) barrabilen tamaina 

orkiometro batez neurtzen da (Armstrong eta lank., 1995); c) Edota, odoleko (Hansen 

eta lank., 1999; Mero eta lank., 1990; Juricskay eta Mezey, 1994) edo listuko 

(Falgairette eta lank., 1991) testosterona mailak neurtuz. Hirugarrenik, gorputz-heltzea 

(heltze somatikoa) kalkula daiteke altueraren puntako abiaduraren adinaren arabera, 

honetarako luzetarako ikasketa beharrezkoa da, altueraren puntako abiadura hori noiz 

gertatzen den jakiteko; hau da, hazkundearen azelerazio hori noiz ematen den jakiteko 

(Iuliano-Burns eta lank., 2001; Malina, 1994). 

Horrela, gazteak heltze-mailaren arabera sailkatzen dira: heltze ertaina (ingeleraz 

average maturity) dute altueraren puntako abiaduraren adina 14.0 ± 0.9 urterekin 

17

dutenak, heltze goiztiarra altueraren puntako abiadura aurrekoa baino goizago dutenak, 

orokorrean gutxienez urte bat goizago, eta heltze berantiarra batez bestez gutxienez urte 

bat beranduago dutenak (Malina eta Bouchard, 1991; Peña-Reyes eta lank., 2000; 

Iuliano-Burns eta lank., 2001; Prader, 1984). Hiru talde hauen hazkundearen prozesua 

modu berdintsuan gertatzen da, aldaketen sekuentzia berdina jarraituz, ezberdintasuna 

aldaketa horiek noiz gertatzen diren datza: gazte batzuetan goizago eta beste batzuetan 

beranduago gertatzen baitira. 

1.2.2. HAZKUNDEA ETA ARIKETA FISIKOA 

Haurtzaro eta nerabezaroan dauden aldaketa fisiko eta hormonal handiek, 

errendimenduaren emaitza ezberdinak sortzen dituzte. Indar estatikoa (bizkarreko edo 

eskuetako indarra, adibidez) mutiletan 13-14 urte arte linealki hazten da, eta hondoren, 

nerabezaroan azelerazio nabaria dago. Beste indar mota bat, indar explosiboa adibidez, 

jauziekin neur daiteke. Haurtzaroan jauzien emaitzak hobetzen doaz heldutasuneraino. 

Jauzi horizontaletan nerabezaroan azelerazio bat dago, baina azelerazio hau ez da jauzi 

bertikaletan hain nabaria. Bizkortasuna edo arintasuna (ingeleraz agility) bihurguneak 

dituen distantzia ezberdinetako lasterketa arinekin neurtu ohi da. Test honetan 

hobekuntza handia dago haurretan 5-8 urte artean; geroztik, hobekuntza badago ere, 

astiro-astiro gertatzen da, inolako azeleraziorik gabe. Malgutasuna berriz, mutiletan 

nahikoa egonkorra da 5 eta 8 urte artean, hondoren 13 urte arte gutxitu egiten da eta 

handik aurrera hobetzen doa 18 urte arte. Era berean, oxigeno kontsumo maximo (VO2 

max.) absolutua 16 urte arte handitzen doa gorputzaren masaren arabera handitzen baita, 

eta batez ere gantzik gabeko masarena. VO2 max. hau altuera eta pisuaren 

hazkundearekin paraleloki hazten da eta azelerazioa 14 urterekin gertatzen da. Baina, 

pisuarekiko erlatibizatzen denean, hau da, ml·kg -1 ·min -1 unitateaz neurtzen denean, VO2 

max.-a pubertarotik aurrera ez dela aldatzen ikusi da, nahiz eta erresistentziako probetan 

hobekuntza nabaria egon. Horregatik idazle batzuek pisuarekiko erlatibizazio hori 

zalantzan jartzen dute (Wilmore eta Costill, 1998). 

18

Nerabezaroan altuerak, pisuak eta adinak, errendimenduan ematen diren 

aldakuntzen zati baten eragileak dira, badirudi eraginik handiena heltze biologikoarena 

dela (Rogol eta lank., 2000). Adin kronologiko berdina duten gazteen artean, heltze 

goiztiarra dutenek, indar estatikoa, abiadura eta 500 m leuneko probako emaitza hobeak 

dituzte (Beunen eta lank., 1984; Feliu Rovira eta lank., 1991). Bestalde, koordinazio 

neuromuskularra behar den ariketetan, adibidez, jauziak eta lasterketa arinak 

bihurguneekin, heltze maila berdineko gazteen artean hobeak dira zaharragoak direnak 

(Beunen eta lank., 1997; Branta eta lank., 1984; Capela eta lank., 2003; Fragoso eta 

lank., 2003). 

Kirolean orokorrean, eta futbolean bereziki, taldeak eta txapelketak adin 

kronologikoaren arabera egiten direnez, heltze-maila aurreratua duten gazte gehiago 

dago adin kronologiko berdina duten gazte sedentarioen artean baino (Malina eta 

Bielicki, 1996). Heltze somatiko (altuera, pisua, perimetroak, karaktere sexual 

sekundarioak etab) aurreratuago duten gazteak dira (Baxter Jones eta lank., 1995; Dezan 

eta lank., 2003; Hansen eta lank., 1999; Malina, 1994) eta baita hormonen aldetik 

abaintaila dutenak ere; testosterona eta beste gonadetako hormona maila altuago 

dutenak, besteak beste (Cacciari eta lank., 1989; Cacciari eta lank., 1989). Horrela, 

futbolean heltze goiztiarra duten futolarien kopurua altua da, Malina eta lank.-ek 

Portugaleko futbol talde batetako 15-16 urteko futbolarien artean %65 heltze goiztiarra 

zutela esan zuten (2000). 

Duela urte batzuk kirolak berak heltzean eragina zuela ustea zegoen; kirolean, eta 

batez ere tamainak garrantzia handia duen kiroletan, futbola barne, heltze maila 

aurreratuagoa zuten gazteak zeudelako (Juricskaay eta Mezey, 1994; Peña Reyes eta 

lank., 1994). Baina, gaur egun gehiago onartzen den hipotesia aukeraketarena da. Hots, 

heltze aurreratuago duten kirolariak, futbolariak kasu honetan, aukeratuak direla 

tamainaz handiagoak izateaz gain, euren errendimendua hobeagoa baita hainbat proba 

fisikoetan (Beunen eta lank., 1997; Capela eta lank., 2003; Feliu Rovira eta lank., 1991; 

Fragoso eta lank., 2003; Jones eta lank., 2000; Malina eta Bouchard, 1991; Mero eta 

lank., 1990). Aukeratze berezi hau batez ere postu berezi batzuetan gertatzen da, esate 

baterako atezainak eta atzelarietan, Reilly eta lank.-ek 2000. urtean esan zuten modura. 

Baxter Jones eta lank.-ek (1995) ere teori hau probatu zuten. Idazle hauen iritziz 

19

entrenamenduek ez du hazkundea eta heltzea aldatzen, baizik eta gorputzaren tamaina 

eta heltze-mailaren arabera aukeratzen direla kirolariak. Hala nola, gimnasia egiten 

zutenak heltze berantiarra zuten, aldiz, igerilariek heltze goiztiarra. 

Heltze-maila aurreratuago izateaz gain jaiotza dataren abantaila egon daiteke, 

gehienbat pubertaro eta nerabezaroan hazkunde fisiko eta hobekuntza fisiologiko 

handiak epe laburrean ematen diren adin horietan. Gainera, aipatutako faktore bi hauek 

gehigarriak dira. Izan ere, urtearen lehengo hileetan jaiotako gazteen nagusitasuna 

behatu dute futbolean (Helsen eta lank., 2000; Simmons eta Geoffre, 2001; Verhulst, 

1992), tenisean (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994), cricket-ean (Edwards, 

1994) eta hockey-ean ere (Boucher eta Mutimer, 1994). Bestalde, Helsen eta lank.-ek 

2000. urtean egindako ikerlanean teoria hau bermatzen dute. Urtean futbolarien 

banaketa jaiotze egunaren arabera Abuztuan izatetik Urtarrilera pasatu zen, eta aldaketa 

hori egin zenean, ikusi zuten futbolari gehienak “kirol-urtearen” hasierakoak zirela: 

Abuztutik Urrira (aldaketa egin baino lehen) eta Urtarriletik Martxora (aldaketa egin eta 

gero). 

Horretaz gain, urtearen hasieran edo amaieran jaiotako gazteen artean ez daude 

abantaila fisiko eta fisiologikoak bakarrik, psikologiaren edo kognizioaren partetik ere 

ezberdintasun nabariak egon baitaitezke (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994; 

Helsen eta lank., 1998; Simmons eta Paull, 2001; Werner eta lank., 2000). 

20

2. HELBURUAK 

Futbola diru eta jarraitzaile gehien mugitzen dituen kirola da. Horretaz gain, ikerlan 

gehien egiten den kirola dela badirudi ere bai. Hasierako ikerlanek futbolaren jokoa 

aztertzen zuten batik bat. Hau garrantzitsua da, zeren eta jokalarien ezaugarriak 

aztertzeko, lehengoz eta behin, jokoa deskribatu egin behar da. Azkeneko urteetan 

futbolariak, fisikoki eta fisiologikoki aztertu izan ohi dira. Alde batetik, antropometria 

eta somatotipoak kalkulatuz. Eta bestetik, errendimendua neurtu egin zaie test 

ezberdinak erabiliz, laborategian ergometro eta beste zenbait gailuren bitartez, eta baita 

zelaiko probak eginez ere. 

Argitaratutako ikerlan gehienetan eliteko futbola aztertu da, parte hartzaileak 

gehienetan elite edota profesional mailakoak izan direlako. Era berean, gehienetan 

futbolari nagusiak aukeratu dira ikerlanetarako. Horrela, askoz ere informazio gutxiago 

dago maila baxuko futbolariei buruz; eta, are gutxiago futbolari gazteei buruz, nahiz eta 

hauek futbolarien artean portzentajerik altuena izan. 

21

Horrela, tesi honen helburuak honako hauexek izan ziren: 

1. Garapenean dauden futbolarien ezaugarriak ezagutzea eta ezaugarri 

horiek urteetan zehar nola aldatzen diren aztertzea. Horretarako Arenas Club de 

Getxoko (A.C.G.) bost taldek parte hartu zuten, kadete mailatik (14 urte) senior mailara. 

14, 15, 16, 17 urteko eta 18-tik gorako taldeetan banaturik zeuden 241 futbolari aztertu 

genituen. Lehenengo, fisikoki antropometria aztertuz: altuera, pisua, perimetroak eta 

diametroak neurtu ziren, eta horrela, gorputzaren osagaiak eta somatotipoa kalkulatu. 

Gero fisiologikoki, errendimendua test ezberdinekin neurtuz: oxigeno kontsumo 

maximoa, erresistentzia, abiadura, bizkortasuna eta indar explosiboa, hain zuzen ere. 

2. Aldagai antropometrikoek zer-nolako eragina duten errendimendu test 

horietan jakitea. Futbolari talde osoaren aldagai antropometrikoen eta fisiologikoen 

arteko korrelazioak egin ziren; eta, kasu batzuetan, aldagai batzuk kontrolatu ere, esate 

baterako adina. Horrela, aldagai ezberdinek erresistentzian, abiaduran eta indar 

explosiboan zuten eragina kalkulatu zen. 

3. Aldagai antropometriko eta fisiologikoen artean zeintzuk diren 

garrantzitsuak futbolari bat arrakastatsu izan dadin ikertzea. Horretarako, adin 

talde batetik hurrengo adin taldera (zaharragora) pasatzeko aukeratuak ziren futbolariak 

eta aukeratuak ez zirenen arteko konparaketa egin zen, antropometria eta fisiologiaren 

aldetik. 

4. Futbolariek betetzen duten postuen ezaugarriak azaldu eta euren arteko 

konparaketak egitea. Futbolariak normalean jokatzen duen postuaren arabera sailkatu 

ziren lau talde eginez: aurrelariak, erdilariak, atzelariak eta atezainak, alegia. Lau talde 

hauen arteko ezberdintasunak aztertu eta postu bakoitzeko jokalarien perfila deskribatu 

zen. 

22

5. Futbolari guztien jaiotza-datak aztertzea. Futbolari guztien jaiotza-datari 

begiratu zitzaion eta jaiotza-data horiek urtean zehar duten banaketa deskribatu. Horrez 

gain, urtea seihilabete bitan banatu zen, seihilabete bakoitzean jaiotako futbolarien 

ezaugarrien konparazioa eginez. 

23

3. MATERIALA ETA METODOAK 

3.1. LAGINA 

Ikasketa honetan “Arenas Club de Getxo”-ko futbol taldeko (A.C.G.) 241 futbol 

jokalarik parte hartu zuten. Jokalarien kopurua eta taldeak hondoko taula honetan ikus 

daitezke. 

Ikerlan honetako partehartzaileak 

Taldea n Maila 

Zugatzarte Kadete 48 Bizkaiko Liga 

Arenas Kadete 54 Euskadiko Liga 

Zugatzarte Gazteak 34 Bizkaiko Liga 

Arenas Gazteak 52 Liga Nazionala 

Arenas Senior 53 Espainiako Hirugarren maila 

Guztira 241 

3.1. Taula: Ikerlan honetan parte hartutako futbolarien kopurua, euren taldeak eta mailak 

24

A.C.G.-ko futbol taldean jokatzeko futbolariak bi modutan aukeratzen dira: alde 

batetik, A.C.G. bertoko, talde gazteagoko futbolariak aukeratuz; eta bestetik, inguruko 

herri eta hirietako futbol taldeetako jokalariak ere aukeratzen dira. Aukeraketa hauek 

A.C.G.-ko talde teknikoak egiten du. Teknikoak astero-astero partida eta 

entrenamenduetan ikuskatzaile lanetan ibiltzen dira. Era berean, urtero apirila edo 

maiatzean deialdiak antolatzen dituzte. Deialdi hauetan zenbait proba egiten dizkiete: 

jaurtiketak, “dribbling”-ak, baloiaren kontrola, partidatxo bat eta abar. 

Ikerlan hau egiteko, hiru denboralditan, bost futbol talde horietan azterketa fisikoak 

eta proba fisiologikoak egin ziren. Denboraldi horiek 1999-2000, 2000-2001 eta 2001- 

2002 izan ziren. 3.2. Taulan proba bakoitzean parte hartu zuen jokalarien kopurua 

adierazita dator, denboraldietan banatuta eta hiru denboraldietakoak batera. Hiru 

denboraldietako adin talde berdineko jokalariak batu egin ziren lagina handiago izan 

zedin. 

Emaitzak aztertzerakoan jokalarien kopurua proba ezberdinetan berdinak ez direla 

ikus daiteke. Hau gertatu zen kasu batzuetan B.I.M.-en eta pistan egindako probak egun 

ezberdinetan egin zirelako, eta jokalari batzuentzat etortzea ezinezkoa egin zitzaielako, 

eta beste batzuetan berriz, adibidez lesionaturik zeudenean antropometria bakarrik egin 

zitzaielako. Futbolarien erreferentzia-kopurua antropometria egin zuten jokalarien 

kopurua hartuko da, probetan parte hartu zuten jokalari guztiei azterketa medikoa eta 

antropometria egin baitzitzaien. 

25

Antropometria 

Abiadura 

Jauziak 

Astrand-en testa 

Iraupeneko proba 

Parte hartzaileen kopurua 

Denboraldiak Adin taldeak (urteak) 

14 15 16 17 18+ Guztira 

1. 15 20 16 19 20 90 

2. 18 17 6 17 20 78 

3. 15 17 12 16 13 73 

Guztira 48 54 34 52 53 241 

1. - - - - - - 

2. 13 17 12 17 20 79 

3. 11 14 10 11 13 59 

Guztira 24 31 22 28 33 138 

1. 11 20 16 19 20 86 

2. 18 17 6 16 8 65 

3. 14 16 12 15 13 70 

Guztira 43 53 34 50 41 221 

1. - - - - - - 

2. 15 16 6 15 19 71 

3. 14 17 12 16 13 72 

Guztira 29 33 18 31 32 143 

1. 11 20 14 19 20 84 

2. 17 16 12 17 20 82 

3. 11 14 11 12 13 61 

Guztira 39 50 37 48 53 227 

3.2. Taula: Tesi honetan parte hartu zuten futbolarien kopurua adin taldeka. Proba 

bakoitzean parte hartu zuen futbolarien kopurua adierazita dator, baita ere denboraldi 

ezberdinetako futbolariak idatzi dira. 1.= 1999-2000 denboraldia, 2.= 2000-2001 

denboraldia eta 3.= 2001-2002 denboraldia. 

26

3.2. MATERIALA 

Tesi hau burutzeko erabili genuen ekipamendua honako hauxe da: 

• Litman fonendoskopioa (Alemania). 

• Riester esfingomanometroa (Alemania). 

• Cardiette Start 100 elektrokardiograma (Italia). 

• Añó Sayol, SL balantza (Bartzelona). 

• Añó Sayol, SL tallimetroa (Bartzelona). 

• Lufkin neurtzeko zinta (Alemania). 

• Campbell pakimetroa (Ingalaterra). 

• Harpenden plikometroa edo tolesturen konpasa (Ingalaterra). 

• Polar Elektro OY pultsometroak, interfaze-a eta ordenadorean datuak 

aztertzeko programa (Finlandia). 

• Ergojump® ukipen-plataforma, Bosco Systems (Italia). 

• Seiko System S129 zelula fotoelektrikoak (Japonia). 

• Monark 834 bizikleta ergometrikoa (Suedia). 

27

3.3. METODOAK 

Jokalari guztiei informazio zehatza eman ondoren Informatutako Baimena sinatzea 

eskatu zitzaien, 18 urte beherakoen kasuan guraso edo tutoreek sinatu zuten (ikus I. 

Eranskina). 

Gurutzetako Etika Batzordeak ikerketa lan hau onartu egin zuen. 

Probak inguruneko antzeko egoeran egin ziren. Alde batetik, galdeketa, azterketa 

medikoa, antropometria, ergometria eta jauziak Euskal Herriko Unibertsitateko 

Basurtuko Institutu Medikoan (B.I.M.). Bestetik, zelai probak, hots, lasterketa laburrak 

eta luzeak Unibertsitateko atletismoko 400 metrotako pistan egin ziren (tartanean). 

Azterketa guztiak abendu-urtarrilean egin ziren, jokalari gehienak ikasleak zirenez 

Gabonetako oporraldia aprobetxatuz. Talde bakoitzak egun berean egin zuen korrika, 

klimatologiaren aldetik jasan zitezkeen aldaketak ahalik eta gehien kontrolatzeko 

asmoz. Jokalariek zeramaten arropa ere antzekoa zen: elastikoa, praka laburrak eta 

korrika egiteko oinetakoak. 

Iraupeneko probetako erritmoak, protokoloari zehazki eusteko, urte askotan 

atletismoa praktikatu duen korrikalari batek ezarri eta kontrolatzen zituen (J.I.A), eta 

futbolariak bere atzetik erritmoa, zehatz eta mehats, jarraitzen zuten. 

3.3.1. AZTERKETA MEDIKOA 

Futbolariek urtero futbolarien mutuan azterketa medikoa gainditzen dute. Hala eta 

guztiz ere, proba fisiko hauek kontraindika zezakeen patologiarik ez zegoela ziurtatzeko 

galdeketa eta azterketa mediko orokor bat egin zitzaien jokalari guztiei. Aurkikuntza 

patologikoak zeuden kasuetan jokalaria mediku orokorrarengana edo pediatrarengana 

bidali zen. Kanporatutako lagunak ez dira ikerlan honetan kontuan hartu. 

28

3.3.1.1. GALDEKETA 

3.3.1.1.1. DATU OROKORRAK 

Datu orokorren artean jaiotza-data aldagaitzat erabili zen. Kalkulu estatistikoak egiteko 

jaiotze-hilea erabili zen, eta baita ere jaiotako urtearen hiruhilea, lauhilea eta seihilea. 

Horrela, urtea lau hiruhiletan banatu zen: urtarriletik martxora, apiriletik ekainera, 

uztailatik irailera eta urritik abendura. Baita bi seihiletan ere: urtarriletik ekainera eta 

uztailatik abendura. Bestalde, jokalarien adina hileetan ere erabili zen aldagai modura 

eragiketak egiteko. Horretarako, jaiotza-datatik azterketa fisikoa egin zuten egunera 

pasatu ziren hileak kontatu ziren. 

3.3.1.1.2. HISTORIA KLINIKOA 

Jokalariei euren aurrekari pertsonal eta familiarrei buruz galdetu zitzaien: gaixotasun 

larriak, ebakuntzak, medikazioa, alergiak, ohiturak (tabakoa, alkohola) eta bat-bateko 

heriotzako kasurik bazegoen, hain zuzen ere (ikus II. Eranskina). 

3.3.1.1.3. KIROL AURREKARIAK 

Jokalariei aurretik egindako eta momentu hartan egiten zuten kirolari eta iraupenari 

buruz galdetu zitzaien. Gainera, futbolean zenbat urte zeramatzaten, astean zenbat aldiz 

entrenatu eta zein postutan jokatzen zuten. 

29

3.3.1.2. MIAKETA FISIKOA 

3.3.1.2.1. SISTEMA KARDIOBASKULARRA 

Jokalariei, ohatila batean etzanda zeudela, fonendoskopioa erabiliz birikiak eta bihotza 

auskultatu zitzaien. Posizio hori aprobetxatuz tentsio arteriala neurtu zitzaien eta 

ondoren ohizko 12 deribazioetako elektrokardiograma atera zen. 

3.3.1.2.2. SISTEMA MUSKULOESKELETIKOA 

Arazo muskuloeskeletikoen diagnostikoa egiteko oinak, belaunak, aldakak, 

bizkarrezurra eta sorbaldak miatu egin ziren aurretik, atzetik eta alboetatik. 

3.3.1.2.3. ANTROPOMETRIA ETA GORPUTZAREN OSAGAIAK 

Gorputzaren osagaiak eta somatotipoa kalkulatzeko hartu ziren neurriak eta erabili ziren 

kalkuluak G.R.E.C.-ek (Grupo Español de Cineantropometría) gomendatzen duen 

moduan egin ziren (Esparza Ros, 1993). 

Pisua: Jokalariak zutik eta geldirik plataformaren erdian jartzen ziren, gorputzaren 

pisua oin bietan banatuta zutela. Horrela jokalari guztien pisua neurtu zen. 

30

Altuera: Tallimetroarekin futbolarien altuera cm-tan neurtzen zen. Vertex 

(buruaren punturik altuena) eta euste-planoaren arteko distantzia cm-tan neurtu zitzaien 

futbolari guztiei. Futbolariak zutik eta geldirik jartzen ziren, oinak elkarren ondoan, 

besoak gorputzarekiko paralelo eta ipurdia eta lepoa eskalaren kontra. Garrantzitsua zen 

buruaren posizioa, jokalariaren begirada aurrerantz izan behar zuen eta burua 

“Frankfort-en planoan” mantenduz. Honetarako irudizko lerro bat imajinatu behar da: 

orbitaren behealdeko ertzetik kanpoko entzun-bidearen goialdera edo trago-ra, eta lerro 

hau lurrarekiko paraleloa izan behar du. Kirolariak inspirazio sakon bat egiten zuenean 

hartzen zen neurria. 

Azal tolesturak: Azalaren eta gantz subkutaneoaren lodiera mm-tan neurtu zen 

plikometroarekin. Puntu bakoitzean hiru neurketa egin ziren eta batezbesteko neurria 

eman. Ezkerreko eskuaren erpuru eta hatz-erakuslearen artean azal tolestura hartzen 

zen, eta azal biak eta gantz subkutaneoa altxatu tolestura sortu arte. Eskumarekin 

konpasa edo plikometroa hartu eta tolesturaren 1-2 cm-tara jartzen zen, tolesturarekiko 

perpendikularra. Neurketak konpasa jartzen zen momentutik 2 segundotara egin ziren. 

Gorputzeko sei tokitan hartu ziren neurriak, denak gorputzaren eskumaldean: 

Tolestura trizipitala: Besoaren goialdean, akromion eta erradioaren buruaren arteko 

erdiko puntuan atzealdean hartzen zen tolestura hau. Tolesturaren norabidea bertikala 

zen eta besoaren luzera-ardatzarekiko paraleloa. 

Tolestura subeskapularra: Eskapularen behealdeko angeluaren azpian hartu zen 

tolestura hau futbolarietan. Tolesturaren norabidea zeiharra edo oblikuoa zen. Horrela 

behealderantz eta kanpoalderantz zihoan eta horizontalarekiko 45º-ko angeluarekin. 

Tolestura suprailiakoa: Gandor iliakoaren gainean neurtu zen. Tolesturaren 

norabidea zeiharra edo oblikuoa izan zen, azalaren berezko norabidea jarraituz. 

Tolestura abdominala: Tolestura hau zilborraren eskumaldean hartzen zen, 2-3 cmtara. 

Tolestura bertikala zen, gorputzaren luzera-ardatzarekiko paraleloa. 

31

Izterreko tolestura: Iztaiako tolestura eta belaun-hezurraren goialdeko mugaren 

arteko erdiko puntuan neurtzen zen, izterraren aurrealdean. 

Zangoko tolestura: Zangoaren barrualdean, zangoak perimetrorik handiena duen 

tokian. Tolesturaren norabidea bertikala zen eta zangoaren luzera ardatzarekiko 

paraleloa. 

Tolestura hauekin guztiekin eragiketa batzuk egin ziren konparaketa estatistikoak 

egiteko. Alde batetik, sei tolesturen batuketa egin zen. Eta bestetik, gorputz-adarretako 

tolesturak (trizipitala + izterrekoa + zangokoa) eta enborreko tolesturak (subeskapularra 

+ supriliakoa + abdominala) kalkulatu ziren. Era berean, gantz portzentaia kalkulatzeko, 

mutilen kasuan (ikus aurrerago), erabiltzen den formulak lehen lau tolestura 

indibidualak baino ez ditu kontutan hartzen, nesken formulak berriz seiak. Gaur egun 

ikerkuntzan gantz portzentajeari baino garrantzi handiagoa ematen zaio tolestura 

bakoitzari; eta batez ere, euren batuketei, horregatik ikerlan honetan sei tolestura hauek 

erabili dira. 

Izterreko eta zangoko tolesturak neurtzeko futbolariak jesarrita zeuden, belauna 

90º-ko angeluarekin. Gainontzeko guztietarako futbolaria zutik zegoen. 

Perimetroak: Neurtu nahi zen tokiaren inguruan zinta jartzen zen, sakatu gabe. 

Luzetarako ardatzarekiko perpendikular. Besoko perimetroa neurtzeko futbolariak 

jesarrita zeuden. Behealdeko perimetroak neurtzeko berriz jokalariak zutik zeuden. 

Neurketak egin ziren perimetroak (cm-tan) honako hauek izan ziren: 

Besoko perimetroa: Gantz tolestura trizipitalean neurtzen den toki berean, baina 

kasu honetan atzealdean izan beharrean aurrealdean neurtu zen. Horretarako, besoa 

flexionaturik (ukondoa 90º-ko flexioz) eta uzkurturik mantentzen zuten futbolariek. 

Izterreko perimetroa: Izterraren erdialdean neurtu zitzaien iztaiko tolestura eta 

belaun-hezurraren goialdeko mugaren arteko erdiko puntuan. 

Zangoko perimetroa: Zangoak perimetrorik handiena zuen tokian neurtu zen. 

32

Bestalde, perimetro zuzenduak (cm-tan) ere kalkulatu ziren, honetarako gorputzadarren 

perimetroari (cm-tan) toki horren gantz tolesturaren neurria (cm-tara pasatua) 

kentzen zaio. Horrela hondoko hiru perimetro zuzenduak erabili ziren: 

Besoko perimetro zuzendua = besoko perimetroa – gantz tolestura trizipitala 

Izterreko perimetro zuzendua = izterreko perimetroa – izterreko gantz tolestura 

Zangoko perimetro zuzendua = zangoko perimetroa – zangoko gantz tolestura. 

Diametroak: Puntu biren artean zegoen distantzia neurtzen zen cm-tan. 

Pakimetroaren adar biak neurtu nahi zen puntutan jartzen ziren. Lau tokitan neurtu ziren 

perimetroak: 

Humeroko diametro biepikondileoa edo ukondoko diametroa: Ukondoan 

humeroaren epikondiloa eta epitroklearen arteko distantzia neurtu zen. Futbolariak 

besoa aurrerantz eta horizontalean, ukondoa angelu zuzenean jartzen zuela. 

Diametro biestiloideoa edo eskumuturreko diametroa: Eskumuturrean erradioaren 

apofisi estiloidea eta kubitoarenaren arteko distantzia neurtuz. 

Izterrezurreko diametro bikondileoa edo belauneko diametroa: Belaunean izterhezurraren 

barruko kondiloaren eta kanpoko kondiloaren arteko distantzia. Futbolaria 

jesarrita zegoen eta belauna angelu zuzenean zeukan. 

Diametro bimaleolarra edo orkatileko diametroa: Orkatilan maleolo tibiala eta 

peronearen arteko distantzia neurtzen zen. Neurri honetarako ere futbolaria jesarrita 

zegoen. 

Irakurketaren eta ulermenaren erraztasunerako diametro hauek ukondoko, 

eskumuturreko, belauneko eta orkatilako diametro izenekin aipatuko ditugu. 

33

KALKULU ETA FORMULAK 

Neurri hauek guztiak kontuan hartuta zenbait eragiketa eta formula erabili zen gorputz 

masa indizea (G.M.I.), gantzik gabeko masa (G.G.M.) eta gorputzaren osagaiak (pisuak 

eta horien portzentajeak) kalkulatzeko. 

Gorputz masa indizea (G.M.I.)= pisua (kg)/altuera 2 (m). 

Gabeko masa (G.G.M.)= gorputzaren pisu osoa (kg) - gorputzaren gantz pisua 

(kg). 

Gantz portzentaia kalkulatzeko Faulkner-en formula erabili zen (1968): 

Gantz portzentaia (%)= 4 azal tolesturen batuketa mm-tan (trizipitala + 

subeskapularra + suprailiakoa + abdominala) x 0.153 + 5.783 

Hezur Pisua (kg) kalkulatzeko Rocha-k aldatutako Von Döbeln-en formula erabili 

zen (1974): 

Hezur pisua (kg)= 3.02 x (altuera 2 (m) x diametro estiloideoa (m) x izterrezurraren 

diametro bikondileoa (m) x 400) 0.712 

Hondar pisua Würch-en proposamenetik atera dugu (1974): 

Hondar pisua (kg) = Pisu osoa x 24.1/100 

Muskulu pisua (kg) Matiegka-ren formulatik dator (1921): 

Muskulu pisua = Pisu osoa - (Gantz Pisua + Hezur Pisua + Hondar Pisua) 

Gantz pisua (kg) = Gantz Portzentaia x Pisua/100 

Hezur portzentaia (%)= Hezur Pisua x 100/Pisu Osoa 

Muskulu portzentaia (%)= Muskulu Pisua x 100/Pisu Osoa 

34

3.3.1.2.4. SOMATOTIPOA 

Aurreko neurriak kontutan harturik eta Heath eta Carter-en (1967) metodoa erabiliz, 

jokalarien somatotipoaren hiru osagaiak kalkulatu ziren: endomorfia, mesomorfia eta 

ektomorfia, hain zuzen ere. Hiru osagai hauek kalkulatzeko hondoko formulak 

erabiltzen dira: 

Endomorfia: 

Endomorfia kalkulatzeko lehenengo X-ren balioa atera behar da. X hizkiak gantz 

tolestura trizipitala (mm), subeskapularra (mm) eta suprailiakoaren (mm) batuketa 

adierazten du. Eta X horren balioa hurrengo formulan jarri behar da: 

E= -0.7182 + 0.1451X - 0.00068X 2 + 0.000014X 3 

Endomorfia kalkulatzeko: Endomorfia= E x (170.18/altuera) egin behar da 

Mesomorfia: 0.858U + 0.601F + 0.188B + 0.161P + 0.131H + 4.5 

Non: 

U = Humeroaren diametro biepikondileoa (cm) 

F = Izterreko diametro bikondilarra (cm) 

B = Besoaren perimetro zuzendua (cm) = besoaren perimetroa – gantz tolestura 

trizipitala 

P = Zangoaren perimetro zuzendua = zangoaren perimetroa – zangoko gantz 

tolestura 

H = altuera (cm) 

35

dira: 

Ektomorfia: Indize Ponderala (IP)-ren arabera ekuazio ezberdinak erabiltzen 

IP = altuera/pisuaren erro kubikoa 

Non: 

IP= 40.75 baino handiago Ektomorfia = (IP x 0.732) – 28.58 

IP= 40.75 eta 38.28 artean Ektomorfia = (IP x 0.463) – 17.63 

IP= 38.28 baino txikiagoa Ektomorfia = 0.1 

3.3.2. ERRENDIMENDUA 

3.3.2.1. ASTRAND-EN TESTA 

Jokalariei, bizikleta ergometrikoa eta pultsometroa erabiliz, Astrand-en testa egin 

zitzaien (1986). Test honekin jokalari bakoitzaren oxigeno kontsumo ez-zuzena 

balioetsi zen. Diseinatu zuten autoreen arabera test honekin pertsonaren ahalmen 

aerobiko maximoa kalkula daiteke, egindako lana eta ariketaren bostgarren minutuan 

edukitako maiztasun kardiakoa elkar lotuz (Astrand eta Rodahl, 1986). Horrela, 

pertsonak 5 minutuz bizikleta ergometrikoan pedaleatu egiten du. Bizikletan sama bat 

jartzen zaio, amaierako taupadak 125-170 tartean egon daitezen. Taupada horiek eta 

karga (watiotan) kontutan hartuta Astrand-en Normograman aplikatu egiten da (III. 

Eranskina) oxigeno kontsumo maximo ez-zuzena kalkulatuz (Astrand eta Rodahl, 

1986). Emaitzak oxigeno kontsumo absolutua (l·min -1 ) eta oxigeno kontsumo erlatiboa 

(ml·min -1 ·kg -1 ) modura eman ziren. 

36

Bihotz maiztasun maximoa adinarekin gutxitu egiten denez emaitzei adinaren 

zuzentze-faktore bat biderkatzen zaio: 15 urtekoentzat faktorea 1.10 da, 20 urtekoentzat 

faktorea 1.05 da eta 25 urtekoentzat faktorea 1 da. 

Arazo tekniko batzuk izan zirenez test hau bigarren eta hirugarren denboraldietan 

egitea izan zen posible, horregatik test honetan parte hartu zuten jokalarien kopurua 

baxuagoa da. 

3.3.2.2. IRAUPENEKO PROBA 

Jokalarien erresistentzia neurtzeko proba hau atletismoko pistan burutu zen. 800 m-tako 

(pistan bira bi) serieak egin zituzten, serien artean minutu batetako atseden erdi-aktiboa 

(zutik edo oinez astiro-astiro) hartuz. Gehienez zazpi serie egin zituzten futbolariek. 

Serien abiadura gorakorra zen: 9, 10.5, 12, 13.5, 15, 16.5 eta 18 km/ordukoa serie 

bakoitzean, hurrenez hurren. Jokalarientzat erritmoa jasanezina zenean edota euren 

bihotz maiztasun maximo teorikoaren %95-ra heltzen zirenean gelditzen ziren. Bihotz 

maiztasun maximoa 220-ri jokalari bakoitzaren adina kenduz kalkulatzen da. Serie eta 

atseden tartean pultsometroen bidez taupadak neurtu eta gorde egiten ziren, informazio 

hau gero interfaze baten bitartez ordenagailura sartu eta han prozesatu egiten zen. 

Ikerlan honetarako serieak amaitzean zuten bihotz maiztasuna eta atseden minutuko 

bihotz maiztasuna kontutan hartu ziren. 

3.3.2.3. LASTERKETA LABURRAK 

30 m leun 

Jokalarien abiadura neurtzeko proba hau atletismoko pistan burutu zuten. Zelula 

fotoelektrikoen bidez 30 m leunean burutzeko behar zuten denbora neurtu zen. 

37

Jokalariak lehen zelula baino bost metro atzerago zegoen marratik hasten ziren korrika. 

Jokalariek bazekiten bi zelulen arteko denbora zela neurtzen zena, beraz bi zelulen 

artean bere abiadura maximoz korrika egin behar zuten. 

30 m 10 konoekin (30 m+10 kono) 

Proba honetan arintasuna edo bizkortasuna (ingeleraz agility) neurtzen zen. Horrela, 

jokalarien abiadura eta sigi-saga mugimenduen abiadura neurtuz. Proba honetan 30 

metrotan hiru metrotik hiru metrotara kono bat jarri zen, guztira 10 kono jarri ziren. 

Neurketak aurreko proban bezala egin ziren. Konoren bat “saltatu” edo lurrera erortzean 

proba baliogabetu eta berriro egin behar izan zuten. 

Proba hauen aurretik lesioak ekiditeko jokalari guztiek beroketa egin zuten (10’ 

korrikaldi suabea eta luzaketa ariketak). Proba labur bi hauen artean atsedena hartzen 

zuten 15-20’. 

Proba bi hauek futbolariek banan-banan egin zituzten. 

3.3.2.2. JAUZIAK 

Bosco-ren ukipen plataforma baten bitartez futbolarien behealdeko gorputz-adarren 

indarra neurtu egin zen. Plataformak pertsona airean dagoen denbora tartea neurtzen du, 

baita oinak plataformarekin kontaktuan dauden denbora, horrela lortutako altuerak 

kalkulatzen dira. 

Indar mota ezberdinak neurtzeko hiru jauzi mota burutu zituzten futbolariek: 

38

Makurtutako Jauzia (M.J.) (ingeleraz squat jump edo S.J.): Erdi makurtuta edo 

“sentadilla” erdiko posizio batetatik hasten da (belaunak 90º-ko angeluko flexioarekin), 

oinzolak lurrarekin kontaktuan, eskuak gerrian, jauzi bertikal bat ematen da. Eskuak 

gerrian jarraitu behar dute momentu guztian. Jauzia zangoak zuzen daudela amaitzen 

da. Test honekin jauziaren iraupena (s-tan) eta jauziaren altuera (cm-tan) lortzen ditugu, 

eta horrela, behealdeko gorputz-adarren indar explosiboa. 

Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) (ingeleraz countermovement jump edo 

C.M.J.): Kasu honetan indarra eta koordinazio neuromuskularra neurtzen da, muskuluen 

luzapen-laburtze ziklotik ateratzen den energia elastikoa aprobetxatuz ematen da jauzia. 

Zutik hasten da, gero belaunak 90º-tara flexionatu eta jarraian, gelditu gabe, jauzia 

ematen da eskuak gerrian daudela. Emaitzak jauziaren iraupena (s-tan) eta jauziaren 

altuera (cm-tan) dira 

Erorketa Jauzia (E.J.) (ingeleraz drop jump edo D.J.): Altuera batetatik (40 cm) 

salto egiten da plataformara, belaunak flexionatu eta jarraian jauzi bertikala egin, 

eskuak gerrian daudela. Jauziaren iraupena (s-tan) eta jauziaren altuera (cm-tan) 

neurtzen dira test honetan. 

Jauzi hauetan teknika ondo jarraitzea derrigorrezkoa denez eta jokalari batzuentzat 

zaila izan daitekeenez, jokalari bakoitzak mota bakoitzeko hiru jauzi egin zituen, eta 

hiru horietatik jauzirik onena zen aukeratua. 

39

3.4. ESTATISTIKA 

Emaitzak SPSS 11. bertsioaren bitartez aztertu ziren. Kasu guztietan adierazgarritasun 

estatistikoa p

4. EMAITZAK eta EZTABAIDA 

4.1. FUTBOLARIEN EZAUGARRI 

OROKORRAK 

Arenas Club de Getxo-ko (A.C.G.) jokalariek parte hartu zuten ikerlan honetan. 

Jokalariak bost talde eta maila ezberdinetakoak ziren: Zugatzarte Kadetea, Arenas 

Kadetea, Zugatzarte Gazte Maila, Arenas Gazte Maila eta Seniorra, hain zuzen ere. 

Hasierako parte hartzaileen kopurua 250 izan zen, baina ikerlanean 241 futbolarien 

datuak erabili ziren. 

4.1.1. AZTERKETA MEDIKOA 

Azterketa medikoa arriskutsuak izan zitezkeen patologiak baztertzeko egin zen. 

Patologiaren bat aurkituz gero, jokalariak mediku orokorrarengana edo pediatrarengana 

joan ziren. Mediku orokorrak, pediatrak edo espezialistak baimentzen bazuen 

41

futbolariak ikerlanean parte hartzen jarraitzen zuen. Tesi honen helburua ez zen emaitza 

mediko horien azterketa zehatza egitea izan; eta horregatik, ez dira emaitza hauek 

eztabaidatu. Baina, jokalarien kopurua aldatu zenez emaitza horiei gain-begirada ematea 

egokia dela deritzogu: 1.-Hiru jokalarik izan zuten normala den baino tentsio arteriala 

altuagoa. Horietatik bi medikuarengana joan zirenean tentsio arterial normalak izan 

zuten. Berriz, hirugarren jokalariak ikerketa gehiago egiteko zain geratu zen. 2.- 

Hamaika futbolarik izan zuten bihotzeko murmurioa, horietatik lau pediatrarengana joan 

ziren. 3.- Birikietako auskultazioan hiru jokalarik sibilantziak izan zituzten arnas 

aparatuaren gaixotasun birikoak zituztelako. 4.- Elektrokardiograman hiru jokalarik 

aurkikuntza patologikoak izan zituzten: birpolarizazioaren arazoak batean, lehen 

graduko blokeo aurikulobentrikularra beste jokalari batean eta atsedenaldiko 

bigeminismoa hirugarrenean, hirurak kardiologoarengana joan ziren. 5.- Aurkikuntza 

patologikorik ugarienak sistema muskulueskeletikoan aurkitu genituen. 15 futbolarik 

izan zituzten bizkarrezurreko zifosia edo eskoliosia, horietatik lau futbolari jadanik 

kontrolpean zeuden. Eta, azkenik, 14 urteko jokalari ikerlanetik baztertua izan zen 

hazkunde arazoak zituelako eta tratamendu hormonala hartzen ari zelako. Horrela 

ikerketarako 241 jokalarien datuak erabili genituen. Jokalarien ezaugarriak 4.1. Taulan 

adierazita datoz. 

Futbolarien ezaugarriak adin taldeka 

Taldea N ADINA 

Taldearen 

adina (1) 

Urteak jokatzen 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s (±) 

Zugatzarte Kadete 48 14.66 0.23 14 7.25 a 1.40 

Arenas Kadete 54 15.49 0.33 15 7.39 a 1.46 

Zugatzarte Gazte Maila 34 16.83 0.60 16 7.95 a 2.02 

Arenas Gazte Maila 52 18.04 0.66 17 9.61 b 1.91 

Senior 53 21.50 1.91 18+ 12.63 2.94 

Guztira 241 17.31 2.64 9.02 2.86 

4.1. Taula: Futbolarien adin taldekako sailkapena. Azaltzen diren balioak batez 

bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. 

a 14, 15 eta 16 vs 17 eta 18+ urte, p

(1) Futbol taldeen izenak erabiltzean nahasiak sor daitezkeenez taldeen izenak 

aipatu beharrean talde bakoitzaren adina erabiliko da talde bakoitzari buruz 

idazterakoan; horrela, beste ikerlan batzuekin konparaketak egiteko erraztasun 

handiagoa lortuz. 

Aurreko taulan ikus daiteke adinen arteko ezberdintasunak eta baita ere 18+ eta 17 

urteko taldeek besteek baino urte gehiago zeramatzatela futbolean. 

4.1.2. KIROL AURREKARIAK 

Futbolariei aurretik parte hartu zuten kirolei buruz, eta, garai hartan egiten zuten kirolei 

buruz galdetu zitzaien. Gutxienez astean behin kirola egiten zutenak hartu zen kontutan. 

Kirol horien sailkapena 4.1 eta 4.2 Grafikoetan ikus daitezke. 

Erraketa kirolak 

11% 

Abiadura 

9% 

Erresistentzia 

9% 

Futbolariek aurretik egindako kirolak 

Igeriketa 

19% 

Surf 

4% 

Esku Pilota 

13% 

Arte martzialak 

35% 

4.1.Grafikoa: Futbolariek ikerketa honen aurretik egindako kirolak futbola eta futbitoz 

gain (n=48). Atletismoa egin zutenak abiadura eta erresistentziazko probetan banatu 

dira. Arte martzialetan judo, karate eta taekwondo sartzen dira. 

43

Mendiko Bizikleta 

13% 

Mendia 

6% 

Futbolariek egiten zituzten kirolak 

Golf 

6% 

Erraketa kirolak 

43% 

Esku Pilota 

13% 

Igeriketa 

6% 

Footing 

13% 

4.2. Grafikoa: Futbolariek ikerketa egin zen garaian egindako kirolak futbola eta 

futbitoz gain (n=26). Erraketa kiroletan tenisa, frontenisa eta paddle-a sartzen dira.. 

44

4.2 ADIN TALDEEN ARTEKO 

EZBERDINTASUNAK 

Futbolariek, bost adin talde horietan banatuta, izan zituzten ezberdintasunak hurrengo 

ataletan aztertuko dira. Lehenik, antropometria, gorputzaren osagaiekin eta 

somatotipoarekin batera (ezberdintasun fisikoak). Ondoren, errendimendua neurtzeko 

egin zitzaien proba fisikoen ezberdintasunak. Horien artean lehenengo erresistentzia 

aztertu eta eztabaidatuko da (Astrand-en testa eta iraupeneko proba); gero, lasterketa 

laburrak (30 m leun eta 30m 10 konoekin), eta azkenik, jauziak. 

4.2.1. EZBERDINTASUN FISIKOAK 

4.2.1.1. EZBERDINTASUN FISIKOEN EMAITZAK 

4.2.1.1.1. ANTROPOMETRIA 

Hurrengo 4.2. Taulan eta 4.3., 4.4., 4.5. eta 4.6. Grafikoetan futbolarien zenbait aldagai 

antropometriko adierazten da. 14 urteko jokalarien altuera, pisua, G.M.I., hiru 

perimetroak (besokoa, zangokoa eta izterrekoa), eta besoko eta izterreko diametro 

zuzenduak beste gainontzeko taldeko kideena baino txikiagoak ziren. Aipaturiko neurri 

hauek guztiak 15 urtekoetan txikiagoak ziren 17 eta 18+ adin taldeen aldean. 

Diametroetan, berriz, ezberdintasun estatistikoki adierazgarriak egon ziren 14 

urteko eta beste taldeko futbolarien artean, bakarrik. Futbolari hauen ukondo, eskumutur 

eta orkatilako neurriak gainontzeko taldeena baino txikiagoak izan zituzten. Horrela, 

neurri hauetan 16, 17 eta 18+ urteko jokalarien artean ez zen ezberdintasunik aurkitu. 

45

Pisua (kg) 

Adin 

Taldea 

Futbolarien zenbait ezaugarri antropometriko adin taldeka 

Pisua (kg) Altuera (cm) G.M.I. 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

14 58.79 a 9.18 169.35 a 8.47 20.40 a 2.09 

15 67.29 b 9.25 174.72 b 6.75 22.01 2.53 

16 72.57 7.35 176.70 6.35 23.25 2.18 

17 74.22 9.51 177.49 7.17 23.50 2.12 

18+ 73.88 9.51 179.20 5.02 22.99 1.16 

4.2. Taula: Futbolarien sailkapena adin taldeka. Azaltzen diren balioak batez bestekoak 

(B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. 

. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. 

a 

14 vs gainontzeko talde guztiak, p

Diametroak (cm) 

11 

10 

a 14 vs gainontzeko talde guztiak, p

Perimetroak (cm) 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

50,62 a 

34,92 a 

27,2 a 

Futbolarien perimetroak adin taldeka 

54,15 b 

36,76 b 

29,29 b 

4.5. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko besoko, izterreko eta zangoko 

perimetroak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. 

a 

14 urte vs gainontzeko talde guztiak, p

Perimetroak (cm) 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

50,62 a 

34,92 a 

27,2 a 

Futbolarien perimetro zuzenduak adin taldeka 

4.6. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko besoko, izterreko eta zangoko 

perimetro zuzenduak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen 

estandarrak dira. 

a 


4.2.1.1.2. GANTZA 

4.3. eta 4.4. Taulek eta 4.7. Grafikoek futbolarien gantz kantitatea adierazten dute adin 

taldeka konparaketak eginez. Beste ikasketa batzuetan gorputz-adarretako gantza eta 

enborreko gantza ezberdindu eta konparatu egiten direnez, ikerlan honetan ere gantza 

banatu egin da. Alde batetik, gorputz-adarretakoa (G.A.) = trizipitala + izterrekoa + 

zangokoa eta bestetik, enborreko gantza (E) = subeskapularra + suprailiakoa + 

abdominala. Baita ere, enborreko eta gorputz-adarretako gantzen arteko erlazioa 

ikusteko euren arteko zatiketa (E/G.A.) kalkulatu egin da (Malina eta lank., 1999; 

Katzmarzyk eta lank., 1999). Era berean, konparaketak egiteko sei gantz tolesturen 

batuketa erabili da. 

4.3. Taulan ikus daitezke gantz tolestura bakoitzaren joera adin talde bakoitzean. 

Jokalari gazteenek tolestura subeskapularra txikiena izan zuten eta adierazgarria izan 

zen 16 eta 17 urteko futbolariekin konparatzean. 

50

Futbolarien sei gantz tolesturak adin taldeka 

Adin Taldea Trizipitala Subeskapularra Abdominala 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

14 10.39 3.96 7.53 a 2.18 12.26 6.77 

15 9.34 2.78 8.12 2.54 12.14 5.11 

16 10.94 3.77 9.25 3.16 14.97 6.87 

17 9.88 2.77 9.12 2.57 13.62 5.60 

18+ 8.73 c 2.39 8.60 1.54 11.67 3.78 

Suprailiakoa Izterrekoa Zangokoa 

14 6.90 2.87 15.07 6.64 10.09 4.39 

15 7.05 2.59 13.73 3.93 8.37 2.40 

16 8.38 3.47 15.60 6.22 9.25 3.37 

17 7.47 2.92 14.57 5.05 7.58 b 2.08 

18+ 6.60 1.71 12.71 4.72 6.55 d 1.54 

4.3. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko sei tokietako gantz-tolesturak. Azaltzen 

diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. 

a 14 vs 16 eta 17 urte, p

adierazgarria 18+ taldeko kideekin konparatzean izan zen, bakarrik. Aldiz, kantitaterik 

baxuena 18+ taldekoek izan zuten. Izan ere, talde honen G.A.-ko tolesturak 14 eta 16 

urtetako jokalariena baino baxuagoa izan zen (estatistikoki adierazgarria). 

Gantz tolesturak (mm) 

110 

90 

70 

50 

30 

10 

62,26 

35,56 

26,7 

Futbolarien gantz kopurua adin taldeka 

4.7. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko gantzen kopurua sei tolesturak oinarri 

bezala erabiliz. Gorputz-adarretako gantza= trizipitala + izterrekoa + zangokoa. 

Enborreko gantza= subeskapularra + suprailiakoa + abdominala. Azaltzen diren balioak 

batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. 

a 16 vs 18+ urte, p

Adin 

Taldea 

G.A.-ko gantza 

Futbolarien gantz kopurua adin taldeka 

Enborreko 

Gantza 

Sei tolesturen 

batuketa 

E/G.A. 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

14 35.56 14.21 26.70 11.30 62.26 24.70 0.7619 a 0.15 

15 31.44 8.39 27.32 9.68 58.77 17.05 0.8673 b 0.16 

16 35.79 12.8 32.61 12.83 76.01 c 27.24 0.9184 0.17 

17 32.04 9.03 30.22 10.59 62.26 17.41 0.9678 0.23 

18+ 28.01 d 7.84 26.88 6.33 54.89 12.33 0.9951 0.23 

4.4. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko gantzen kopurua sei tolesturak oinarri 

bezala erabiliz. G.A.-ko gantza= gorputz-adarretako gantza (trizipitala + izterrekoa + 

zangokoa). E= Enborreko gantza (subeskapularra + suprailiakoa + abdominala). 

E/G.A.= Enborreko gantza eta gorputz-adarretako gantzaren arteko zatiketa Azaltzen 


a 14 vs 16, 17 eta 18+ urte, p

Pisua (kg) 

40 

30 

20 

10 

0 

6,59 a 

27,06 

7,29 a 

5,36 a 

Futbolarien gorputzaren osagaien pisuak adin taldeka 

31,63 b 

16,24 b 

7,79 

11,74 

34,04 

17,49 

9,1 

11,93 

35,34 

17,88 

12,05 

8,93 

35,66 

17,8 

12,09 

8,32 

14 15 16 17 18+ 

Adin taldeak (urteak) 

4.8. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko gorputzaren lau osagaien pisuak 

(hezur, gantz, muskulu eta hondar pisuak). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta 

desbiderapen estandarrak dira. 

a 


Hezur portzentajeak 4.9. Grafikoan agertzen dira. 14 eta 15 adineko futbolariek 

portzentajerik altuenak dituzte 16, 17 eta 18+ urteko jokalariekin konparatuz. Badirudi 

hezur portzentaia 14 eta 16 adinetan zehar gutxitzen doala eta gero egonkortu egiten 

dela. Balorerik baxuena helduen mailan agertzen da. 

Muskulu portzentajea ere grafiko berdinean ikus daiteke. Hezur portzentajean 

kontrakoa gertatzen da muskulu portzentaiarekin: 14 urtekoek dute muskulu 

portzentajerik baxuena eta altuena, berriz, 18+ adineko futbolariak. 

Gantz eta Hezur portzentaiak (%) 

20 

15 

10 

Futbolarien gorputzaren osagaien portzentajeak adin taldeka 

18,45 a 

45,98 b 

17,57 

46,95 

11,45 11,39 

4.9. Grafikoa: Futbolari adin talde bakoitzeko gorputzaren osagaien portzentajeak 

(hezur, gantz eta muskulu portzentajeak). Hondar pisuaren portzentaia grafikotik 

ezabatua izan da neurri hau beti %24.12 delako. Azaltzen diren balioak batez bestekoak 

eta desbiderapen estandarrak dira. 

a 

14 eta 15 vs 16, 17 eta 18+ urte, p

Gantz portzentaiak (%) 

22 

20 

18 

16 

14 

12 

10 

8 

Futbolarien gantz portzentajeak adin taldeka 

18+ 

17 

16 

Adin taldea (urteak) 

4.10. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko gantz portzentajeen kaxa-diagrama. 

Adin talde bakoitzeko jokalarien %50-en balioak adin talde bakoitzeko kaxaren barruan 

daude. Kaxaren barruan dagoen marrak mediana adierazten du. Kaxa bakoitzaren 

goialdeko ertzak 75. pertzentila adierazten du eta behealdekoak 25. pertzentila. Kaxen 

goialdean dagoen marrak (┬) muturreko balioa ez den balorerik altuena adierazten du. 

Kaxen behealdean dagoen marra berriz, (⊥) muturreko balioa ez den balorerik baxuena 

da. 

15 

14 

56


Talde bakoitzaren somatotipoaren osagaiak kalkulatu zirenean, hots, endomorfia, 

mesomorfia eta ektomorfia, agertu ziren desberdintasunak 4.5. Taulan datoz. 

Aipagarriena 14 urteko futbolarien ektomorfia altua izan zen (p

4.2.1.2. EZBERDINTASUN FISIKOEN EZTABAIDA 

Ikerlan honetan aztertutakoa adierazgarria iruditzen zaigu; lehenik, futbol jokalari 

kopuru handia aztertu genuelako (241 futbol jokalari), horrez gainera, oinarri-futboleko 

futbolariak izan zirelako. Orokorrean kirolariak aztertzen direnean hain kopuru handiak 

lortzea zaila izaten da eta gehienetan ikerlanak eliteko kirolariekin egiten dira. 

Eta bigarrenik, aztertutako adin tartea (14-20 urte) oso tarte garrantzitsua da, 

pubertaro-ondorena, nerabezaroa eta heldutasuna barne baitauzka. Eboluzio-aldi hauek 

ez-kirolarientzat garrantzitsuak badira ere, are gehiago futbolarientzat, adin horietan 

aldaketa fisikoaz eta fisiologikoaz gain, futbolaria heldu egiten delako eta ikaste 

prozesuko garapena ematen delako. 

Gainera, ikerketa honetan futbolarien ezaugarririk garrantzitsuenak neurtu eta 

aztertu ziren: alde fisikoa (antropometria, gorputzaren osagaiak eta somatotipoa) eta 

fisiologikoa (abiadura, indarra, koordinazioa eta erresistentzia). Horrela, garapenean 

dauden adin ezberdinetako futbolarien ezaugarriak neurtu eta ikertu ziren. 

4.2.1.2.1. ANTROPOMETRIA 

Adin ezberdinetako futbolari taldeen arteko neurri fisikoen konparaketa egitean, 14 

urteko futbolariek txikiagoak izan zituzten beste adinetako futbolarien aldean; besteak 

beste, altuera, pisua, G.M.I., hiru diametro (ukondokoa, eskumuturrekoa eta 

orkatilakoa), hiru perimetroak (besokoa, izterrekoa eta zangokoa) eta besoko eta 

izterreko perimetro zuzenduen neurriak. 

Modu berean, 15 urtekoek, baina diametroetan izan ezik, joera berdina jarraitzen 

zuten 17 eta 18+ urteko jokalarien aldean. Horrela, esan genezake 14 eta 15 adinekoak 

tamainaz txikiagoak direla, eta beraz oraindik garapena amaitu gabe dutela. Adin 

horretatik aurrera hazkundea eman bazen ere, urtean 1-2 cm-takoa baino ez zen izan. 

Horrela, 16, 17 eta 18+ adinekoen artean ez dago ezberdintasun handirik; eta, esan 

58

genezake, 16 urterekin helduen altuera, pisua, diametroak eta perimetroak lortzen 

dituztela. Hazkunde-eredu hau populazio orokorreko mutilen pubertaro eta 

nerabezaroan ere ematen da (Rogol eta lank., 2002; Rogol eta lank., 2000). 

Diametroekin gertaera ezberdina agertzen zaigu; alde batetik, beste neurri 

antropometrikoekin ez bezala, izterrezurreko diametro bikondilarrean (belaunean) ez da 

aldaketarik ematen adin ezberdinetan zehar. Antzeko emaitza beste ikerlan batean 

aurkitu zuten (Beunen eta lank., 1981). Cacciari eta lank.-ek (1990) esan zuten kirolak, 

eta bereziki futbolak, epifisietako kartilagoak estimulatu egiten dituela, eta ondorioz 

hezur horiek garapen eta hazkunde osoa goizago lortzen dutela. 

Bestetik, 14 urtekoek dituzte eskumutur, belaun eta orkatileko diametrorik 

txikienak; 15 urtekoek berriz, nagusien diametro berdintsuak dituzte. Hortaz, pentsa 

dezakegu hezurren diametroak, hau da, ukondoko eta eskumuturreko estiloideek eta 

orkatileko maleoloek arinago amaitzen dutela hazkundea. Altuera, pisua eta perimetroak 

baino lehenago bai, behinik behin. Hau Cacciarik eta lank.-ek (1990) aipatutakoarekin 

bat etor daiteke, kirolaren eraginez hezurren muturren epifisiak arinago ixten direla, eta 

beraz hazkundea arinago amaitzen dutela. 

Lan honetako futbolarien neurri antropometrikoak beste lan batzuetan agertzen 

diren futbolarien emaitzekin konparatzea ez da erraza, sarritan adin taldeak beste modu 

batean antolatuta daudelako. Baita ere, futbolari buruzko ikerlan askotan eliteko 

futbolariak aztertzen dituztelako, eta gehienenetan, futbolari nagusiak. 

Elite mailan (nazioetako selekzioetan) adibide batzuen batez besteko altuerak eta 

pisuak honako hauexek dira: Danimarkan 183 cm eta 77 kg (Bangsbo eta Mizuno, 

1988), Italian 183 cm eta 75.5 kg (Caldarone eta lank., 1990) eta Alemanian 183 cm eta 

80 kg (Coen eta lank., 1998), hurrenez hurren. Gure lan honetako nagusien taldea 

baxuagoa da altueran (179.20 cm), eta baita pisuan (73.88 kg) ere, elite mailako 

futbolari europear horien aldean. Baina, Espainiako taldeekin konparaketa eginez, 

selekzioko altuera eta pisua 177 cm eta 77 kg da, 1. mailako talde batena 179 cm eta 77 

kg, 2. A mailako batena 175 cm eta 73 kg eta 2. B mailako batena 175 eta 72 kg. 

Hortaz, eliteko futbolariak baino txikiagoak dira, baina, maila baxuetako futbolarien 

59

aldean tarte handirik ez dago (Casajus eta Aragones, 1997). 

Altuera eta pisuan ezberdintasunak ikusi dituzte maila ezberdinetako taldeen artean 

ere bai, esate baterako, Hungariako maila ezberdinetako taldeen artean(Shephard, 

1999). Baina, ez zituzten ezberdintasunik behatu lehen mailako Norvegiako taldeen 

artean, nahiz eta sailkapeneko lehen eta azken taldeak izan (Wisloff eta lank., 1998). 

Nagusien taldearen adinari begiratuz (senior taldea) lan honetakoak gazteagoak dira 

(21.50 urte) aurreko Espainiako taldekoekin (24-26 urte) konparatzean; eta baita, talde 

Europarrekin konparatzean ere (23.4-26.7 urte) (Bangsbo eta Mizuno, 1988; Caldarone 

eta lank., 1990; Coen eta lank., 1998; Shephard, 1999; Wisloff eta lank., 1998). Elite 

mailan jokatzeko adinik egokiena 24-tik 27-ra dela esan dute adituek (Shephard, 1999). 

Hari beretik jarraituz, esan beharra dago, zailagoa dela jokalari gazteen neurriak 

konparatzea, ikerlanetan gehienetan nazioetako selekzioetako emaitzak ematen baitira. 

Horretaz gain, taldeak “under-15, under-16, under-17” eta abar izaten dira (Rico-Sanz, 

1998); hau da, adin batetatik beherakoak, batez besteko adina aipatu gabe. Dena den, 

gure jokalarien altuera eta pisua ikerketa horien neurrien antzekoak izan ziren (Di Salvo 

eta Pigozzi, 1998; Malina eta lank., 2000). 

Beraz antropometria laburtuz, 

1. Futbolarietan hazkunde prozesu normala gertatzen da. 14 eta 15 urteko 

futbolariak txikiagoak dira, eta 16 urteko futbolariek nagusien neurri antropometriko 

antzekoak dituzte, populazio orokorrean gertatzen den modura. 

2. Gorputz-adarretako diametroetan ezberdintasunik ez dago adinetan zehar, 

baliteke ariketa fisikoaren eraginez epifisiak arinago ixten direlako, baina hau ezin dugu 

frogatu. 

3. Futbolariak populazio orokorreko gazteak baino handiagoak dira tamainaz, 

ziur asko aukeraketa prozesu baten ondorioz. Genetikoki handienak edota heltze 

60

goiztiarra dutenak aukeratuak izan daitezkeelako. Horretaz gain, aurrerago ikusiko 

denez, urte berdinean jaiotakoen artean zaharrenak ere aukeratuak dira futbolean 

aritzeko. 

4. Nagusien mailan (18+ taldean) eliteko futbolariak baino txikiagoak, eta, baita 

gazteagoak dira ere. Bestetik, futbolari gazteek beste futbolari gazteen tamaina dute. 

5. Badirudi futbolarien artean hazkunde goiztiarra duten jokalari ugari dagoela. 

4.2.1.2.2. GORPUTZAREN OSAGAIAK 

GANTZA 

Gantza neurtzea eta aztertzea garrantzitsua da, gantz kopuru altua izateak 

errendimendua gutxitu egiten baitu. Horretaz gain, gantz kantitate handia edukitzeak, 

nolabait, elikadura eta ariketa fisikoaren arteko desorekaren emaitza da; asko edo oker 

jateagatik, edota ariketa fisiko gutxi egiteagatik. 

Ikerlan honetako futbolari gazteenek gorputz-adarretako (trizipitala + izterrekoa + 

zangokoa) tolesturetan neurririk handienak dituzte. Tolestura horietan neurririk 

txikienak 17 eta 18+ taldeko futbolarietan ematen dira. Berriz, enborreko tolesturarik 

(eskapulazpikoa + abdominala + suprailiakoa) handienak 16 urteko jokalarietan ematen 

dira. 

Pubertaro eta nerabezaroan gorputz-adarretako gantza gutxituz eta enborreko 

azalazpiko gantza handituz doa heldutasuneraino (Malina eta lank, 1999; Roemmich eta 

Rogol, 1999). Beraz ikerlan honetako futbolarien gantz tolesduren aldaketak 16 urtearte 

populazio orokorraren antzekoa da. Baina, 17 eta 18+ adin taldeetan ematen da 

61

diferentzia, 17 eta batez ere 18+ taldeetan gorputz-adarretako (neurri handiago batean) 

eta enborretako tolesturak gutxituz doaz. Horrela, enborreko eta gorputz-adarretako 

tolesturen arteko proportzioa (E/G.A.) kalkulatu zenean populazio orokorrean bezala 

adinarekin batera handituz zihoan (Malina eta lank., 1999; Katzmarzyk eta lank., 1999). 

E/G.A. proportzioa handitzea populazio orokorrean enborreko gantz tolesturak 

handitzen direlako izaten da (Baumgartner eta lank., 1989; Malina eta lank., 1999; 

Katzmarzyk eta lank., 1999). Aldiz, futbolarien artean, gorputzadarretako, eta batez ere, 

behealdeko gorputz-adarretako gantz tolesturak txikitzen doazelako izaten da, horrela, 

E/G.A. proportzioa handituz doa. Populazio orokorrean, nerabezaroaren amaieran, 

ematen den gantz metaketa, 17 eta 18+ adin taldeko futbolarietan ez gertatzea, 

entrenamenduen eta partiden eraginagatik izan daiteke. 

Behatutako futbolarien gantz tolesturak populazio orokorrekoak (Rosique, 1992) 

baino txikiagoak ziren adin guztietan 16 urteko futbolarietan izan ezik. Talde horretan 

populazio orokorrean ematen dien neurriak aurkitu ziren. Endomorfia ere txikiago zen 

futbolarien talde guztietan (ikus aurrerago). 

Era berean, praktika klinikoan erabiltzen diren, populazio orokorraren pertzentilen 

taulekin konparatuz (Hernández eta lank., Orbegozo Fundazioa, 1988), futbol jokalarien 

tolestura trizipitala 25 eta 50 pertzentilen artean zegoen. 

Beraz, futbol jokalari hauek bere adineko populazioa baino gantz gutxiago dute, 16 

urteko adin taldean izan ezik. Ariketa fisikoaren eragina gantzaren gutxitzean beste 

ikerlan batzuetan ere ikusi dute (Malina eta Bouchard, 1991; Roemmich eta lank., 2000; 

Van Lenthe eta lank., 1998). Halere, beste faktore batzuk eragina badute gantza 

kopuruan, adibidez ingesta (Tucker eta lank., 1997). Eta baita heltze maila ere, heltze 

goiztiarra duten gazteek enborreko gantz gehiago baitute (Deurenberg eta lank., 

1990;Beunen eta lank., 1982; Garcia Llop eta lank., 1990; Beunen eta lank., 1994). 

Dena den, idazle guztiak ez daude azkeneko honekin adoz (Van Lenthe eta lank., 1996; 

Vizmanos eta Marti-Henneberg, 2000). 

Argitaratutako ikerlanen arabera, eliteko futbolarien sei tolesturen batuketa 50 mm 

(selekzioa, 1. eta 2. B mailak) eta 53 mm dira (2. maila); beraz, lan honetako nagusiek 

62

tolestura handiagoak dituzte (54.89 mm) maila altuago duten jokalariek baino (Casajús 

eta Aragonés, 1997). 

Hainbat gantz portzentaje neurri dago argitaratua, neurtu eta kalkulatzeko teknika 

ezberdinak baitaude. Adibidez, gantz tolesturak erabiliz, futbolari profesionalen gantz 

portzentajea %7-13 tartean kalkulatu da (Casajus eta Aragones, 1997; Davis eta lank, 

1992; Rico-Sanz eta lank. 1998; Rienzi eta lank, 1998); aldiz, %6.9-19 tartean 

erradiografi-absorptiometria erabiltzean (Wittich eta lank., 2001). Horregatik, beste 

futbolari talde batzuen gantz kopuruarekin konparatzea ez da erraza. Aipatu diren 

teknika ezberdin horietaz gain, gantz tolesturak erabiltzen direnean, toki anatomiko 

ezberdinetako tolesturak har daitezkeelako. Gainera, formula ezberdinak erabili 

daitezke, eta, literaturan 100 ekuazio baino gehiago erabili ohi dira (Bowers eta Fox, 

1995). Lan honetan erabilitako formula (Faulkner, 1968) G.R.E.C.-ek (Grupo Español 

de Cineantropometria) gomendatzen duena da, eta gaur egun, praktika klinikoan gehien 

erabiltzen dena da kirol medikuntzako zerbitzuetan (Esparza Ros, 1993). 

Oro har, %10 inguruan dago futbolerako gantz kopururik egokiena (Shephard, 

1999). Ikerlan honetan batez besteko talde guztien gantz portzentajeak %10-12 tartean 

egon ziren. Hau gantz kopuru egokitzat har daiteke maila honetako futbolean. Baina, 

kontutan hartu behar da, eta batez ere ikasketa honi aplikazio praktikoa eman nahi 

badiogu, jokalari asko %12 horren gainetik daudela; 16 urteko taldean batik bat. Hau 

garrantzitsua da, gorputzean gantz gehiegi edukitzeak errendimendua gutxitu egiten 

duelako (Ekblom, 1999); batez ere abiadura, erresistentzia, jauziak emateko gaitasuna 

eta bizkortasunean, eta azken finean, futbolean (Mink eta lank., 2000; Wilmore eta 

Costill, 1998). 

Gantz batuketarik altuena 16 urtekoek izan zuen, eta gainera, 16 urteko jokalarien 

gantz portzentajearen desbiderapen tipikoa ere handiagoa da. Tolestura abdominala eta 

subeskapularra nerabezaroan handitu egiten da populazio orokorrean ere (Malina eta 

lank., 1999). Beraz, baliteke aztertutako lehen hiru adin taldeetan gantzak populazio 

orokorraren joera jarraitzea; hau da, metatzen joatea; batez ere enborrean. Eta, lehen 

63

azaldu dugun moduan, 17 eta 18+ taldeetan populazio orokorrean ez bezala, gantza 

gutxitzen joatea. Edota, beste azalpen bat ere egon liteke: izan daiteke gazteek adin 

horretan “egun osoan” ariketa fisikoa egitetik beste bizimodu geldoago batetara 

pasatzea, eta beraz, gastu kaloriko baxuago bat edukitzea, ingesta mantentzen den 

bitartean. Nerabezaroan ariketa fisikoa gutxitu eta kalorien ingesta handitzen dela 

luzetarako ikerketa batean ikusi dute (Van Lenthe eta lank., 1998). 

Osagai ezberdinen pisuak kontutan hartzen baditugu, 14 urtekoek dauzkate pisurik 

baxuenak lau osagaietan; ulertzekoa da emaitza hau, txikienak eta baxuenak baitira. 

Portzentajeak aztertzerakoan gauzak pixka bat aldatzen dira: Aurretik luzeago 

eztabaidatu den modura, gantz portzentajea ez da adin taldeetan ezberdina. Berriz, hezur 

portzentajea 14 eta 15 urtekoen artean altuagoa da. era berean, muskulu portzentajea 

adin horietan baxuagoa da. 

Beraz gantza laburtuz, 

1. 16 urte arte enborreko gantza gehituz doa eta gorputzadarretako gantza 

gutxituz, populazio orokorrean gertatzen den bezala. Baina, 17 eta 18+ adin taldeetan 

enborreko gantza gutxitzen doa; eta are gehiago gorputz-adarretakoa, bereziki, 

behealdeko gorputz-adarretakoa. 

2. 16 urteko futbolariek dute gantz kopururik altuena, aurretik esan den bezala 

populazio orokorrean gertatzen den joera jarraitzen dutelako. Bestetik, adin honetan 

bizitza geldoagoa daramatelako ere izan daiteke. 

3. 16 urteko jokalariek izan ezik, beste adin taldekoek populazio orokorra baino 

gantz gutxiago dute; baina, elite mailako futbolariek baino gehiago. 

64

4. Futbolarien adin talde hauen gantz kopurua maila honetako errendimendurako 

egokia da batez-bestez hartuta; baina, eguneroko praktikan gantzaren balioak 

indibidualki hartu behar dira. 

MUSKULUA ETA HEZURRA 

Gorputzaren beste osagaiak muskulua eta hezurra, alegia, garrantzitsuak dira, batez 

ere, bizitzaren aro honetan aldaketa nabarmenak ematen dira eta. 

Pisuak kontutan hartzen baditugu 14 urteko futbolarietan, neurririk txikienak hartu 

ziren altuera eta gorputz masarekin gertatzen zen bezala. Eta, 15 urteko jokalariek ere, 

17 eta 18+ urteko futbolariek baino muskulu pisu txikiagoa izan zuten. 

Portzentajeetan berriz, 14 eta 15 urtekoek dute hezur portzentajerik altuena, eta, 

muskulu portzentajerik baxuena (14 urtekoak). Nagusien taldean muskulu portzentajerik 

altuena agertzen da. 

Pubertaroan, eta batez ere hazkundearen puntako abiadura eta gero, testosteronaren 

eta hazkunde hormonaren eraginez, muskuluen tamaina handitzen da (Hulthen eta lank., 

2001; Rogol, 2002); eta horrekin batera, indarra (Round eta lank., 1999). Muskulu masa 

gorputz pisua baino gehiago handitzen da, aldi berean gantza gutxitu egiten delako 

(Rogol eta lank., 2000). Lan honetako futbolarietan ere gauza bera gertatzen da; 16 

urterekin ez da gorputz pisua gehiago handitzen, baina bai muskulu portzentajea (16 

urtekoak 18+koekin konparatuz ezberdintasun adierazgarria baitago). Dena den, zaila da 

esatea, pubertaroan eta nerabezaroan ematen diren hormonen aldaketa konplexuen 

eraginez, kirolaren eraginez edo bien eraginez handitzen den muskulu portzentajea. 

18+ talde horren muskulu portzentajea (%48.28) eta pisua (35.66 kg) beste 

ikerlanetako maila altuago duten jokalariena baino baxuagoak dira (%51-52 eta 37.5- 

65

40.3 kg, hurrenez hurren) (Casajus eta Aragones, 1997; Villa eta lank., 2000). Eta baita 

elitekoena (%62.2 ± 2.9) baino askoz baxuago ere bai (Reilly eta lank., 2000). 

Beraz muskulua eta hezurra laburtuz, 

1. Hezur eta muskulu pisuak 14 urteko jokalarietan dira txikienak. 

2. Portzentajeak berriz 14 urteko jokalarietan hezurrarena altuena da eta 

muskuluarena txikiena. Muskulu portzentajea adinarekin batera hazten da, garapenak 

edota ariketa fisikoak eraginda. 


Somatotipoarekin gizaki bakoitzaren gorputzaren itxura azaltzen da, hiru osagaiez 

eratuta dago: endomorfia (pertsonaren gantz kantitatearekin erlazionatuta dago), 

mesomorfia (pertsonaren muskulutasunarekin erlazionaturik dago) eta ektomorfia 

(pertsonaren “linealitateari” buruzkoa), hiru osagaiak zenbakiz ematen dira eta beti ere 

orden horretan. 

Ikerlan honetako futbolariek mesomorfia dute nagusi; beraz, mesomorfo orekatuak 

dira. Salbuespena 14 urteko futbolarietan dago, ektomorfia altuagoa baitute; eta beraz, 

ekto-mesomorfoak dira. Ektomorfia formula batez kalkulatzen da: altuera eta pisuaren 

erro kubikoaren arteko zatiketaz. Ektomorfia altuago hori altuerarekiko pisu gutxiago 

dutelako agertzen da, populazio orokorrean bezala (Malina eta Bouchard, 1991; 

Rosique, 1992). Futbolari gazteetan ektomorfia altuak ere ikusi dituzte beste ikertzaile 

batuzek (Viviani eta lank., 1993). 

Bestetik, adin guztiak Bizkaiko populazioarekin konparatzean (Rosique, 1992) 

ezberdintasun bakarra endomorfian dago; parametro hau futbolarietan txikiagoa baita 

(ikus aurrerago). 

66

Mesomorfia nagusi izatea ohikoa da kirol gehienetan, eta baita futbolean ere 

(Ekblom, 1999; Reilly eta lank., 2000; Shephard, 1999). Mesomorfia, gainera, 

errendimendu altuago batekin erlazionatu da (Bale eta lank., 1992). Horretaz gain, 

ektomorfia handigoa duten futbolariek lesio gehiago jasatzen dituzte mesomorfoek 

baino (Salokun, 1994). 

Eliteko futbolariek mesomorfia neurri altuagoak dituzte, adibidez, 3.0-5.0-2.5 

neurrietako somatotipoak behatu dira(White eta lank., 1988). Baina Espainiako ligako 

2. A eta 2. B mailako talde biren somatotipoak 2.4-4.9-2.0 dira, ikerketa lan honen 

futbolari nagusienen antzekoak, baina, berriro ere, mesomorfia txikiagorekin (Casajus 

eta Aragones, 1997). 

Beraz somatotipoa laburtuz, 

1. Beraz, badirudi futbolari gazteenak ektomorfoagoak izan arren, 15 urtetik gora 

mesomorfia (muskulutasuna) handitzen doala. 

2. Futbolarietan populazio orokorrean baino endomorfia (gizentasuna) baxuagoa 

ikusten da. 

3. Maila honetako futbolariak mesomorfoak dira, baina ez elitekoak bezain 

mesomorfoak. 

67

4.2.1.2.4. FUTBOLARIEN ETA POPULAZIO OROKORRAREN 

ARTEKO KONPARAKETA 

Oraingo lan honen helburua adin ezberdinetako futbol jokalarien arteko parametro 

fisiko eta fisiologikoak aztertzea izan zen. Gure helburu nagusia ez zen populazio 

orokorrarekin dauden ezberdintasunak sakonki aztertzea; horregatik ez genuen gazte 

talde sedentario bat talde kontroltzat hartu. 

Nolanahi ere, populazio orokorra oinarritzat hartzen dituzten erreferentziazko 

taulekin konparatu ditugu, futbolarien neurriak ikerketa batzuetan egin den bezala 

(Baxter-Jones eta lank., 1995; Malina eta lank., 2000). 

Adibidez, Estatu Batuetako populazio orokorreko hazkuntza taulak erreferentziatzat 

erabiltzea gomendatzen du Osasunaren Munduko Erakundeak [World Health 

Organization] (Malina eta lank., 2000; Malina-ren komunikazio pertsonala, 2003). 

Horregatik, Estatu Batuetako Osasun eta Giza-Zerbitzuen Sailak 2000. urtean eratutako 

haurren hazkuntzaren taulekin konparatuko ditugu ikerlan honen emaitzak 

(www.cdc.gov/growthcharts, 2003.ean irakurrita). Horretarako, Ameriketako Estatu 

Batuetako (A.E.B.) tauletatik mutilen altuera, pisua eta gorputz masa indizea (G.M.I.) 

adierazten dituzten taulak erabiliko ditugu. 4.11., 4.12. eta 4.13. Grafikoetan ikerlan 

honen futbolarien eta Ameriketako populazio orokorraren batez besteko balioak ematen 

dira. 

Grafiko horietan ikusten denez, futbolari gehienak Ameriketako gazteen batez 

besteko balioen gainetik daude altueran, pisuan eta G.M.I.-ean; batez ere 14-17 adin 

tartean. Adin horretatik aurrera futbolariak eta erreferentziazko neurriak berdintzen 

doazela dirudi. Beraz, nagusien batez besteko neurriak populazio orokorraren antzekoak 

dira, gazteetan ezberdintasun nabarmenak egon arren. Hau ulertzekoa da, heldutasunean 

lortutako altuerak ez baitu haurrak pubertaroan eta nerabezaroan duen hazkunde 

ereduarekin zerikusirik (Beunen eta lank., 1994; Gasser eta lank., 2001; Vizmanos eta 

lank., 2001). 

Pisua aztertzean adibidez, futbolarien 14, 15, 16 eta 17 adin taldeetako %70, %85, 

%91 eta %67 daude erreferentziazko batezbestearen marraren gainetik, hurrenez hurren 

68

(ikus 4.11 Grafikoa). Konparaketa mota berdina erabiliz, 4.12. Grafikoan ikus daiteke, 

altueran ere futbolarien %60, %66, %61, eta %46 errefentziazkoak baino altuagoak 

direla. Era berean, futbolarien adin talde bakoitzeko %32, %75, %97 eta %82 jokalarik 

dute Ameriketako erreferentziazko G.M.I.-a baino balio altuagoa (4.13. Grafikoa). 

Ikerlan honetan “18+ urte” izenburuarekin aipatzen ari garen taldea Senior taldea 

zen, eta euren batez besteko adina 20.86 urte zen. Erreferentziazko taula amerikarrak 20 

urtetatik beherako gazteen emaitzak ematen ditu, beraz ezin daitezke elkarrekin 

konpara. Hala eta guztiz ere, Estatu Batuetako batez besteko marraren luzapena 

asmatuko bagenu, futbolarien 18+ talde horren neurriak batez bestearen inguruan 

egongo litzatekeela ematen du. 

69

Pisua (kg) 

120 

100 

80 

60 

40 

20 

Futbolarien eta populazio orokorraren pisua 

0 

150 175 200 225 250 

Hileak 

275 300 325 350 

14 urte 15 urte 16 urte 17 urte 18 + urte Populazio Orokorra 

4.11. Taula: Futbolari guztien pisua (kg) eta adina (hileetan). Futbolariak adin taldeka 

banatuta datoz. Populazio orokorraren batez besteko pisua marra batez iruditu da 

(A.E.B.-koa, http: www.cdc.gov/growthcharts). 

70

Altuera (cm) 

200 

190 

180 

170 

160 

150 

Futbolarien eta populazio orokorraren altuera 

140 

150 175 200 225 250 275 300 325 350 

Hileak 


4.12. Taula: Futbolari guztien altuera (cm) eta adina (hileetan). Futbolariak adin taldeka 

banatuta datoz. Populazio orokorraren batez besteko altuera marra batez iruditu da 

(A.E.B.-koa, http:www.cdc.gov/growthcharts) 

71

GMI 

35 

30 

25 

20 

Futbolarien eta populazio orokorraren G.M.I. 

15 

150 175 200 225 250 275 300 325 350 

Hileak 


4.13. Taula: Futbolari guztien G.M.I. (gorputz masa indizea) eta adina (hileetan). 

Futbolariak adin taldeka banatuta datoz. Populazio orokorraren batez besteko GMI 

marra batez iruditu da (A.E.B.-koa, http: www.cdc.gov/growthcharts). 

Hariarekin jarraituz, praktika klinikoan (pediatriako kontsultetan) erabiltzen diren 

populazio orokorraren pertzentilen taulekin konpara ditzakegu gure emaitzak 

(Hernández eta lank., Orbegozo Fundazioa, 1988). Kasu honetan ere, futbolariak 75 eta 

90 pertzentilen tartean daude altueran, pisuan eta besoko perimetroan. Beraz, batez 

besteko populazioa baino altuagoak dira eta gorputz masa handiago dute. Dena den, 

azken konparaketa hau kontuz egin behar da taula hauek orain dela 20 urtekoak baitira. 

Une honetan taula berriak eratzen ari dira baina oraindik argitaratu gabe daude. 

72

Era berean, Euskal Herriko Unibertsitatean Rosique Dk-ak 1992. urtean egin zuen 

Doktorego Tesiaren emaitzekin konparatzea zilegia deritzogu. Rosique Dk-ak 

erabilitako teknika antropometriko berberak erabili dira futbolarien ikerlan honetan. 

Gainera, populazio antzekoa bildu zuen, hots, Gernikaldekoa, ikastetxe publiko eta 

pribatuetako ikasleak eta adin talde berdintsuetan sailkatu zituen (14 urtetatik 19-ra). 

4.5. Taulan ikusten denez, futbolariak populazio orokorreko gazteak baino 

handiagoak ziren, altuagoak ziren eta pisu, G.M.I, ukondoko eta belauneko diametro, 

eta zangoko perimetro handiagoak zituzten. Salbuespena besoko perimetroan eman zen, 

talde bietan neurri berdintsuak aurkitu ziren eta. 

Trizeps-eko gantz tolesturan, zangokoan eta suprailiakoan futbolariek gantz 

gutxiago izan zuten populazio orokorrekoek baino. Endomorfia ere baxuago zuten 

jokalari guztiek. Era berean, 16 urteko jokalarien ektomorfia baxuagoa zen populazio 

orokorrekoa baino (4.6. Taula). Kirolaren eraginaren ondorioz agertzen den gantz 

kopuru txikiago hau oso interesgarria da osasunerako. Gantz kantitatea eta gaixotasun 

kronikoen arteko erlazioa (gaixotasun kardiobaskularrak, diabetesa etab) aurretik 

argitaratu egin da (Roemmich eta Rogol, 1999; Van Lenthe eta lank., 1998). Hortaz, 

kirolaren garrantzia beste onura askoren artean gantzaren metaketa kontrolatzeko erabili 

daitekeelako horrela, gaixotasun kronikoak ekiditeko. 

73

Pisua (kg) 

Futbolarien eta populazio orokorraren arteko diferentzia antropometrikoak 

Altuera (cm) 

G.M.I. 

Ukondoko 

diametroa (cm) 

Belauneko 


Adina (urteak) Futbolariak Populazio orokorra 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

14 58.79 9.18 56.95 10.24 

15 67.29* 9.25 60.31 9.17 

16 72.57* 7.35 65.41 8.66 

17 74.22* 9.51 70.23 10.27 

14 169.35* 8.47 165.53 8.24 

15 174.72* 6.75 168.17 7.20 

16 176.70* 6.35 172.34 6.43 

17 177.49* 7.17 174.23 6.15 

14 20.40 2.09 20.66 3.03 

15 22.01 2.53 21.57 3.24 

16 23.25* 2.18 21.99 2.47 

17 23.50 2.12 23.13 3.16 

14 6.90* 0.38 6.36 0.52 

15 6.78* 0.33 6.52 0.52 

16 6.84 0.32 6.73 0.49 

17 6.88* 0.47 6.68 0.39 

14 9.59 0.4 9.67 0.88 

15 9.85 0.43 9.79 0.85 

16 9.85* 0.46 10.08 0.65 

17 9.86* 0.60 10.27 0.76 

Jarraitzen du 

74

Aurreko taularen jarraipena 

Besoko 

perimetroa (cm) 

Zangoko 

perimetroa (cm) 

Gantz tolesd. 

Trizipitala (mm) 

Eskapulazpiko 

gantz tolesd. 

(mm) 

Gantz tolesd. 

Suprailiakoa 

(mm) 


B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

14 27.20 2.48 26.87 3.04 

15 29.29 2.70 27.97 2.63 

16 30.39 1.93 28.66 2.64 

17 30.83 2.12 30.53 2.31 

14 34.92* 2.59 34.60 3.36 

15 36.76* 2.52 35.70 2.88 

16 37.57* 2.74 36.57 2.52 

17 38.09* 2.38 37.29 2.68 

14 10.39* 3.96 12.31 1.63 

15 9.34* 2.78 12.18 1.57 

16 10.94 3.77 10.93 1.57 

17 9.88* 2.77 12.41 1.51 

14 7.53* 2.87 12.31 1.63 

15 8.12* 2.59 12.18 1.57 

16 9.25 3.47 10.93 1.57 

17 9.12* 2.92 12.41 1.51 

14 6.90* 2.18 9.70 1.89 

15 7.05* 2.54 9.00 1.90 

16 8.38* 3.16 9.62 1.85 

17 7.47* 2.57 12.29 1.86 

4.5. Taula: Futbolarien eta populazio orokorraren (Doktorego-tesia Rosique, 1992, 

EHU) zenbait aldagai antropometriko. Konparaketak adin taldeka eginak daude. 

Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. 

G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. *p

Futbolarien eta populazio orokorraren arteko somatotipoaren ezberdintasunak 

Endomorfia 

Mesomorfia 

Ektomorfia 


B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

14 2.46* 0.96 3.51 1.69 

15 2.35* 0.74 3.22 1.40 

16 2.76* 0.97 3.35 1.57 

17 2.53* 0.72 3.90 1.70 

14 4.12 0.82 4.08 1.27 

15 4.45 1.11 4.26 1.32 

16 4.54 1.01 4.59 1.17 

17 4.71 0.98 4.84 1.49 

14 3.40 1.07 3.24 1.36 

15 2.99 1.14 3.14 1.25 

16 2.51* 0.90 2.84 1.16 

17 2.43 0.76 2.53 1.21 

4.6. Taula: Futbolarien eta populazio orokorraren (Doktorego-tesia Rosique, 1992, 

EHU) somatotipoen ezberdintasunak. Konparaketak adin taldeka eginak daude. 


*p

aurkitzeak hipotesi hau berma dezake. Futbolean goialdeko gorputzadarrak ez dira 

bereziki lantzen; beraz, beste neurriak kirolaren eraginez handitzen doazen heinean, 

besoen neurriak, nahiz eta kirola egin, ez direla hazten esan genezake. 

Teoria honekin Juricskaay eta Mezey-k (1994) egin zuten lana bat dator, 11 eta 14 

urteko entrenatutako kirolariak ez-entrenatutako gazteekin konparatu zituzten. Altuera, 

pisua eta gantza entrenatutako eta ez-entrenatutako gazteen artean berdinak ziren, adin 

bietan. Aldiz, eskuetako indarra eta bizikletako proba maximoan entrenatutakoak 

hobeak izan ziren, adin talde bietan. Halere, aurreko emaitza antropometriko horiek 

arreta handiz hartu behar dira; entrenatutakoek igeriketa, atletismoa eta futbola egiten 

zuten, eta hiru kirol hauetan antropometriarik egokienak oso ezberdinak direnez, batez 

besteko emaitzak ematen direnean nagusitasunak berdindu daitezke. 

Nolanahi ere, hipotesi hau azkeneko ikerketetan zalantzan jarri egin dute ikertzaile 

askok. Ariketa fisikoak gorputzaren neurrietan, eta batez ere, hazkunde-abiaduran eta 

hezurren heltzean eraginik ez duela ikusi dute (Baxter-Jones eta lank., 1999; Beunen eta 

lank., 1992; Damsgaard eta lank., 2000; Daamsgarard eta lank., 2001; Malina eta 

Bouchard, 1991; Malina, 1994; Roemmich eta lank., 2001); ez eta heldutasunean 

lortzen den altuerarekin (Malina eta lank., 1997). Elikaduraren murrizketak ohikoak 

diren kirolek bakarrik (gimnasia etab) hazkundean eragin negatiboa eduki dezaketela 

esan dute ikertzaile batzuek (Baxter-Jones eta lank., 1999; Rogol, 2002; Roemmich eta 

lank., 2001). Gainera, altueraren hazkunde-abiadura genetikoki kontrolatuta dago 

(Beunen eta lank., 2000; Malina eta Bouchard, 1991). 

Bestetik, kirolean (Malina eta Bielicki, 1996), eta batez ere kirolariaren tamainak 

garrantzi handia duenean, futbolean adibidez, hazkunde goiztiarra duten jokalariak 

aukeratu egiten dituzte entrenatzaile eta monitoreek (Baxter Jones eta lank., 1995; 

Cacciari eta lank., 1989; Dezan eta lank., 2003; Malina, 1994; Malina eta lank., 2000); 

baita ere adin talde horretan zaharrenak direnak [ikus sakonago aurrerago eztabaida] 

(Hansen eta lank., 1999; Cacciari, 1990). Era berean, futbolaren barnean, tamaina 

inportantea izan daitekeen posizioetan, hazkunde goiztiarra duten jokalariak aukeratuak 

dira; adibidez, atezain eta aurrelarietan (Reilly eta lank., 2000). 

77

Hau logikoa dirudi, heltze goiztiarra duten gazteek proba fisikoetan, batez ere 

indarra eta abiadura neurtzen direnean, emaitza hobeak ematen baitituzte (Beunen eta 

lank., 1997; Capela eta lank., 2003 a ; Capela eta lank., 2003 b ; Fragoso eta lank., 2003; 

Jones eta lank., 2000; Mero eta lank., 1990). 

Hazkundea edo garapena beranduago dutenak, berriz, baztertuak dira; bai 

taldeetako teknikariek baztertzen dituztelako edo eurek euren burua baztertzen dutelako, 

motibazioa galtzen dutelako (Jones eta lank., 2001) edota lesio gehiago izateko arriskua 

dutelako (Roemmich eta Rogol, 1995; Shaffer, 1980). 

Kirolean tamaina handiko kirolarien nagusitasun hori, kirolaren eraginagatik den, 

edo kirolean parte hartzeko egiten den aukeraketaren eragina den argitzeko, ikasketa 

longitudinalak eta transbertsalak egin dira. Horrez gain, gazteen heltze mailak neurtu 

dira ere bai. 

Adibidez, Hansen eta lank.-ek (1999) elite eta ez-eliteko futbol jokalariak 

konparatu zituzten (10-12 urte hasieran, 3 urtetan). Elitekoak zaharragoak ziren, 

barrabilen bolumen handiagoa zuten eta testosterona gehiago; beraz, helduagoak ziren. 

Talde bietan testosterona haunditzen zioan urteetan zehar; esku, abdomen eta izterren 

indarrarekin batera, eta batez ere, jauzien emaitzekin batera. Gainera, neurri hauetan 

guztietan elitekoak hobeak ziren. 

Baxter Jones eta lank-ek 1995.ean beste luzetarako ikerketa batean behatu zuten 8- 

19 urteko futbolarien altuera estandarra zela, baina gorputz masa handiagoa zutela. Hau, 

kirolaren eraginez muskuluaren hipertrofiagatik izan zitekeen arren, barrabilen tamaina 

erreferentziazkoa baino handiagoa ere bazen; beraz, futbolariak helduagoak zirela 

aipatzen zuten. 

Era berean, Malina eta lank-ek (2000) 135 eliteko 10-17 urte arteko futbolarien 

artean aurkitu zuten %65-ek hazkunde goiztiarra zutela, hezur adina (erradiografiaz) 

adin kronologikoa baino aurreratuagoa baitzuten. 

10-16 urte arteko 399 mutil aztertu zituzten 1990. urtean Cacciari eta lank.-ek, 

horietatik 175 futbolari, eta gainontzekoak sedentarioak. 14-16 adineko futbolariak 

78

altuagoak ziren; eta, diametro, pisu, eta perimetro handiagoak zituzten sedentarioak 

baino. Baina, hezur adina kontutan hartzean ezberdintasunk desagertzen ziren. Ile 

pubiko eta barrabilen bolumena ere handiagoa zen, adin kronologikoa kontutan hartuz 

gero. Horrela, hezur adina konparatzean ez zegoen diferentziarik, eta beraz, jokalariek 

hazkundea goiztiarra zutela aipatzen zuten egileek. 

Hortaz, indar handien duen hipotesia “aukeraketa”-rena dela dirudi. Indarra eta 

tamaina oso garrantzitsua den kirol honetan urte berdineko zaharrenak, eta batez ere 

hazkunde goiztiarra dutenak, dira gehienetan aukeratuak direnak; batez ere, pubertaro 

eta nerabezaroan, oraindik jokalarien arteko tamainaren diferentziak daudenean. 

Horrela, ikerlan honetako futbolariak batez besteko neurrien gainetik egotea selekzio 

prozesu baten ondoren agertzen dela dirudi. Genetikoki handienak aukeratzen direlako, 

hazkundea goiztiarra dutenak, edota adin talde berdinean zaharrenak aukeratuak izaten 

direlako (edo hirurak batera). 

Ideia hau ere gure ikerlanean 14 urtetatik 15 urtetara pasatzeko egiten den azken 

aukeraketaren emaitzek bermatzen dute [ikus aurrerago]. Teknikariek gure ikerlanaren 

emaitzak jakin gabe talde batetik hurrengora pasatzeko futbolaririk altuenak, sendoenak, 

azkarrenak eta zaharrenak aukeratu egin baitzituzten. 

Futbolarien ikerlan honetan kritikagarria izan daiteke heltze mailak ez neurtzea; 

baina, testosterona mailak eta erradiografiak ateratzea teknikoki ezinezkoa izan zen, 

baliabideak direla eta. Bestetik, ezaugarri sexualak aztertzea oso zaila izan zitekeen, 

zeren eta futbolari gazte hauentzat talde mediko batekin lan egiten zuten lehen aldia zen, 

eta, horrek bakarrik, zailtasunak sortu zituen. Gainera, euren borondatez zetozen 

gazteen ezaugarri sexualak aztertzeak arazoak sor zezakeen, futbolari askok parte ez 

hartzea erabaki zezakeen; eta futbolari talde handi hau, eta berarekin ikerlana, murriztua 

geratuko litzateke. 

Heltze-mailak ez aztertu arren hazkunde-eredua azter daiteke ikerlan honetan. Mutil 

gazteen pubertaroa altueraren puntako abiadura (ingeleraz peak height velocity) 

gertatzen denean hasten da; hau da, hazkunderik handiena ematen den garaian, eta 

cm/urteko unitateaz neurtzen da. Populazio orokorrean altueraren puntako abiadura 

79

hori 8.2-10.2 cm/urteko izaten da eta 13.5-14.4 adin tartean gertatzen da (Gasser eta 

lank., 2001; Iuliano-Burns eta lank., 2001; Malina eta Bouchard, 1991; Rogol, 2002). 

Pisuaren puntako abiadura modu berean 14.2-14.5 adin tartean gertatzen da eta 8.8-9.8 

kg/urtean izaten da (Malina eta Bouchard 1991). Hazkundearen abiaduraren arabera, 

hau da, altueraren puntako abiadura zein adinetan gertatzen den arabera, gazteak 

hazkunde goiztiarra (12.2-13.7 urte), batez bestekoa edo ertaina (13.4-14.8 urte) eta 

berantiarretan (14.8-15.8 urte) banatzen dira (Beunen eta lank., 1994; Iuliano-Burns eta 

lank., 2001; Malina and Bouchard, 1991). 

Futbolarien ikerlan honetan 14 eta 15 adin taldeen arteko diferentzia 5.37 cm eta 

8.5 kg da, eta 15 eta 16 adin taldeen artean 1.98 cm eta 5.28 kg. Beraz, badirudi 

hazkundearen puntako abiadura hori jadanik pasatu dutela 14 urteko jokalariek; 

altueran gutxienez. Horrela bada, hazkunde goiztiarra duten gazteen nagusitasun bat 

dagoela esan genezake. Gainera, hazkunde goiztiarra duten gazteen hazkunde-eredu 

berbera jarraitzen dute (Gasser eta lank., 2001). Lehen esan denez, hazkunde goiztiarra 

duten kirolariak aukeratzea ohikoa da, tamaina garrantzitsua izan daitezkeen kiroletan 

behintzat (Baxter Jones eta lank., 1995; Cacciari eta lank., 1989; Dezan eta lank., 2003; 

Malina, 1994; Malina eta lank., 2000); hazkundea goiztiarra duten kirolariek hazkunde 

berantiarra dutenak baino errendimendu hobeagoa baitute (Beunen eta lank., 1997; 

Capela eta lank., 2003 a ; Capela eta lank., 2003 b ; Fragoso eta lank., 2003; Jones eta 

lank., 2000; Mero eta lank., 1990). 

80

4.2.2. EZBERDINTASUN FISIOLOGIKOAK: 

ERRENDIMENDUA 

Ikerlan honetan futbolarien errendimendua aztertzeko, proba fisiko batzuk egin zituzten. 

Aurreko ataletan azaldu denez, alde batetik, erresistentzia neurtu zen modu bitan: 

Astrand-en test zikloergometrikoa egin, eta oxigeno kontsumo maximo absolutua eta 

erlatiboa kalkulatzeko, eta, atletismoko pistan iraupeneko proba bat eginez. Bestalde, 

abiadura ere neurtu zen 30 m leun, eta, 30 m eta 10 konoetako probak burutuz. Azkenik, 

indarra neurtzeko hiru jauzi mota egin zituzten jokalariek: Makurtutako Jauzia (M.J.), 

Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta Erorketa Jauzia (E.J.), alegia. 

4.2.2.1. ERRESISTENTZIA 

4.2.2.1.1. ASTRAND-EN TESTA 

Futbolarien erresistentzia neurtzeko egin zitzaien lehenengo proba Astrand-en test 

zikloergometrikoa izan zen. Test honekin oxigeno kontsumo maximoa absolutua (VO2 

max. abs.) balioesten da; eta, oxigeno kontsumo maximo erlatiboa (VO2 max. erl.) 

futbolari bakoitzaren pisuarekin erlatibizatzen denean. Neurri horien unitateak l·kg -1 eta 

ml·kg -1 ·min -1 dira, hurrenez hurren. 

Test honen emaitzak adin talde bakoitzean 4.14. Grafikoan ikus daitezke. VO2 max. 

abs.-rik baxuenak 14 eta 15 urteko jokalarietan eman zen. 14 urteko futbolarien emaitza 

beste guztiena baino baxuagoa izan zen. Era berean, 15 urteko jokalariena 17 eta 18+ 

taldekideena baino adierazgarriki baxuagoa. 

VO2 max. erlatiboa adinetan zehar handitzen zihoan; baina, 18+ urteko futbolariak 

eta 14 eta 16 urteko jokalariak konparatzean izan zen estatistikoki adierazgarria, 

bakarrik. 

81

Futbolarien oxigeno kontsumo maximoa Astrand-en test-a erabiliz 

VO2 max abs (l/min) 

8 

6 

4 

2 

0 

53,18 

3,13 a 

57,44 

3,83 a 

4.14. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko oxigeno kontsumo maximo absolutua 

ezkerreko ardatzean (l·min -1 ) eta erlatiboa eskuineko ardatzean (ml·kg -1 ·min -1 ). Azaltzen 


VO2 max. absolutua: 

a 


honetan, 1.06 izango litzateke eta horrela ml·kg -1 ·min -1 formula tradizionalera hobetu 

doituko litzateke. 

VO2-ren Ln 

3 

2 

1 

Jokalarien oxigeno kontsumo maximoa eta pisua 

0 

3 4 5 

Pisuaren Ln 

4.15. Grafikoa: Futbolari guztien pisua eta oxigeno kontsumo maximo absolutuaren 

arteko erlazioa. Aldagai bi horien logaritmoak erabili dira. Grafikoan erregresio lerroa 

eta ekuazioa adierazita datoz. 

Dena den, talde bakoitzaren ekuazioa egitean ezberdintasunak agertu ziren: 

14 urteko taldean: y = 0.6609x – 1.5721 




18+ urteko taldean: y = 1.2806x – 3.9815 

y = 1,1355x - 3,5141 

R 2 = 0,4211 

Beraz, nahiko emaitza ezberdinak eman ziren taldeak banan-banan edo futbolari 

guztiak batera kontuan hartuz gero. Talde osoan ml·kg -1 ·min -1 egokia litzateke; baina, 14 

eta 17 urteko futbolarien taldeetan ml·kg -0.65 ·min -1 ondo legoke. 

83

Horregatik, ikerlan honetan hiru oxigeno kontsumo erlatibo horiek ml·kg -1 ·min -1 , 

ml·kg -0.75 ·min -1 eta ml·kg -0.65 ·min -1 kalkulatu ziren 4.7. Taulan adierazita datozen 

modura. 

Adin 

Taldea 

Futbolarien oxigeno kontsumo maximoak modu ezberdinetan adin taldeka 

l·min -1 ml·kg -1 ·min -1 ml·kg -0.75 ·min -1 ml·kg -0.67 ·min -1 


14 3.13 a 0.67 53.18 9.73 146.00 c 26.34 203.07 c 36.72 

15 3.83 b 0.84 57.44 11.31 164.02 32.51 229.48 45.73 

16 3.91 0.89 53.82 11.68 157.03 33.67 221.26 47.44 

17 4.68 0.96 60.44 8.83 182.48 33.73 257.85 47.53 

18+ 4.68 0.81 63.14 e 9.57 185.23 28.69 261.43 e 40.83 

4.7. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko oxigeno kontsumo maximoa 

modu ezberdinetan adierazita. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta 

desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. 

a 

14 urte vs gainontzeko taldeak, p

kalkulatu (R). Kalkulu estatistiko hauek egiteko futbolarien talde osoa hartu egin zen. 

Gero, adinak eta beste aldagai batzuek eduki zezaketen eragina kontrolatzeko, 

korrelazio partzialak erabili ziren; aldagai horiek banan-banan, eta denak batera, 

kontrolatuz. 

4.8. Taulan adierazita datorren modura, korrelazio positibo altua izan zuten VO2 

max. absolutuak eta pisuak, hiru perimetroek, perimetro zuzenduek eta muskulu pisuak 

(R= 0.507 - 0.644, p

hau da, G.G.M. izan daiteke VO2 max. absolutuarekin korrelaziorik altuena duen 

aldagaia, adina edozein izanda ere. 

Beraz, badirudi oxigeno kontsumo maximo absolutua adinarekin hazi egiten dela; 

baina, batez ere, futbolarien gorputza hazi egiten delako. Garrantzirik handiena 

gorputzaren pisua eta diametroak dute, eta, batez ere G.G.M.-ak. 

Ikerlari gehienek, oraindik ere, oxigeno kontsumo maximoa pisuarekin 

erlatibizatuta (ml·kg -1 ·min -1 ) adierazten dute. Berriz ere, aldagai ezberdinekin 

korrelazioak egin genituen; logikoa denez, tamainarekin zerikusia zuten aldagaiek eta 

VO2 max. erlazioaren artean korrelaziorik ez zegoen, jadanik pisuarekin erlatibizaturik 

bazegoen eta. 

Bestalde, gantzaren eta oxigeno kontsumo maximo erlatiboaren artean korrelazio 

baxua, baina adierazgarria, aurkitu zen; hori bai, negatiboa. Sei gantz tolesturak, euren 

batuketak, gantz portzentaia eta endomorfiaren korrelazioak VO2 max. erlatiboarekin 

R= -0.243 eta R= -0.327 artean egon ziren, p

Gantz Tolesturak 

Perimetroak 

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak 

VO2 max. abs. (l·min -1 ) VO2max. erl. (ml·kg -1 ·min -1 ) 

Adina kontr. Adina kontr. 

Adina 0.462*** -0.086 0.282** 0.133 

Pisua 0.622*** 0.592*** 0.069 -0.060 

Altuera 0.441*** 0.323*** 0.025 -0.093 

G.M.I. 0.541*** 0.469*** 0.071 -0.017 

G.G.M. 0.652*** 0.560*** 0.088 0.099 

Trizeps -0.101 -0.076 -0.322*** -0.318*** 

S.E. 0.209** 0.148 -0.199** -0.193** 

Abdominala 0.087 0.074 -0.192* -0.206** 

S.I. 0.067 0.075 -0.243** -0.244** 

Izterrekoa -0.080 -0.093 -0.308*** -0.312*** 

Zangokoa -0.175* -0.092 -0.276** -0.222** 

Besoko 0.604*** 0.519*** 0.113 0.002 

Izterreko 0.608*** 0.509*** 0.119 0.006 

Zangoko 0.579*** 0.526*** 0.117 0.034 

Beso. Zuzen. 0.626*** 0.533*** 0.154 0.044 

Izter. Zuzen. 0.640*** 0.534*** 0.161 0.037 

Zango. Zuzen. 0.601*** 0.532*** 0.147 0.062 

Jarraitzen du 

88


Diametroak 

% 

VO2 max. abs. (l·min -1 ) VO2 max. erl. (ml·kg -1 ·min -1 ) 


Ukondo 0.397*** 0.375*** 0.040 0.001 

Eskumutur 0.322*** 0.291*** 0.019 -0.003 

Belauneko 0.407*** 0.387*** 0.079 -0.017 

Orkatileko 0.355*** 0.358*** 0.018 -0.032 

Gantz 0.069 0.056 -0.244** -0.260** 

Hezur -0.448*** -0.045 -0.890 0.017 

Muskulu 0.386*** 0.261** 0.405*** 0.336*** 

Endomorfia 0.080 0.077 -0.269** -0.273** 

Mesomorfia 0.380*** 0.134 0.146 0.123 

Ektomorfia -0.396*** -0.167 -0.109 -0.048 

4.8. Taula: Oxigeno kontsumoa eta aldagai antropometrikoen arteko korrelazio 

koefizienteak futbolarien talde osoa hartuta. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.) 

zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. G.G.M.= Gantzik Gabeko 

Masa. S.E.= Subeskapularra. S.I.= Suprailiakoa. Beso. Zuzen.= Besoko perimetro 

zuzendua. Izter. Zuzen.= izterreko perimetro zuzendua. Zango. zuzen.= zangoko 

perimetro zuzendua. %= Gorputzaren osagaien portzentajeak. *p

Oxigeno kontsumo maximoa abiadurarekin erlazionatu zenean korrelazio altua 

agertu zen. Izan ere, VO2 max. absolutuaren erlazioa handiagoa zen VO2 max. 

erlatiboarena baino. Korrelazio baxuagoak aurkitu ziren 30m+10 konoetako probarekin 

(ikus 4.9. Taulan). Adinak parametro hauen arteko erlazioaren zati bat azaltzen zuen, 

batez ere konoetako proban. Oxigeno kontsumo maximoa eta jauziek ere erlazionaturik 

zeuden; eta erlazio honetan ere adinak eragina zuen, zati batean behintzat. 

Jauziak 


VO2 max. abs. (l·min -1 ) VO2 max. erl. (ml·kg -1 ·min -1 ) 


30 m leun -0.507*** -0.337** -0.374*** -0.257* 

30m+10 kono -0.336** -0.089 -0.284 -0.114 

M.J. 0.453*** 0.320** 0.234* 0.089 

M.A.J. 0.509*** 0.385*** 0.390*** 0.316** 

E.J. 0.465*** 0.304*** 0.356** 0.268** 

4.9. Taula: Oxigeno kontsumoa eta aldagai fisiologikoen arteko korrelazio 

koefizienteak futbolarien talde osoa hartuta. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.) 

zenean ere adierazi dira. M.J.= Makurtutako Jauzia. M.A.J.= Mugimenduaren Aurkako 

Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p

4.2.2.1.2. IRAUPENEKO PROBA 

Erresistentzia neurtzeko futbolariek bigarren proba bat burutu zuten. Abiadura 

gorakorreko 800 m-ko serieak, serien artean minutu bateko atsedenaldia eginez. 

Gehienez zazpi serie egin zituzten (guztira 5.600 m). Serietan eta atseden denboretan 

bihotz maiztasuna pultsometro batez neurtu zitzaien. Emandako taupada kopurua serie 

bakoitzaren amaierakoa eta atseden minutuaren amaierako taupadak dira. Futbolariek 

korrika egiteari uzten zioten abiadura jasan ezin zutenean nekeak jota, edota, taupada 

teoriko maximoaren %95ra heltzen zirenean. 

Talde bakoitzeko bihotz maiztasun teoriko maximoa kalkula dezakegu hurrengo 

formula erabiliz = 220-adina (Wilmore eta Costill, 1998). Horrela, azkeneko serieko 

taupadak maximo horren zein portzentajea den kalkula dezakegu. Portzentaje hau 

seigarren eta zazpigarren serietan talde guztietan %93-95 inguruan zegoen, beraz, 

arretaz baina esan dezakegu, erresistentziako proba hau ia maximoa izan zela. 

Proba honetan 4.10. Taulan ikusten denez, lehen 3 serieak jokalari guztiek burutu 

zituzten, handik aurrera futbolarien kopurua murrizten doa. Murrizketa hau batez ere 

jokalari gazteagoetan eman zen. Esate baterako, laugarren seriea 14 urteko jokalarien 

%78ak burutu zuen, aldiz, 17 urteko %97ak. Nagusien taldean berriz, futbolarien 

%60ak egin zuen zazpigarren seriea, eta 14 urtekoen artean bakarrik %7ak. 

4.10. Taulako emaitzetan eta 4.16 grafikoan ikusten da serie berberean, hau da 

abiadura berberean, futbolari gazteenek bihotz maiztasun altuago dutela eta nagusienek 

baxuagoa. Emaitzak orokortuz, lehen bost serietan, eta euren atseden denboretan, 14 

urtekoek 17 eta 18+ urteko futbolariek baino taupada gehiago izan zituzten. Bestalde, 

15 urtekoek ere, lehen hiru serietan, 17 eta 18+ taldekideek baino bihotz maiztasun 

altuagoa zuten; baina, laugarren serietik aurrera bakarrik 18+ taldekoek baino altuago. 

Talde nagusieneko parte hartzaileek, orokorrean, 14, 15 eta 16 urteko gazteek baino 

taupada gutxiago izan zituzten. Seigarren eta zazpigarren serietan, 16 urteko jokalariak 

izan ezik, gainontzeko taldeetan ez zen ezberdintasun adierazgarririk aurkitu. 

91

Bihotz maiztasuna (taup/min) 

200 

180 

160 

140 

120 

100 

80 

Futbolariek atletismoko pistan burututako iraupeneko proba 

14 15 16 17 18+ 

S1 A1 S2 A2 S3 A3 S4 A4 S5 A5 S6 A6 S7 A7 

Serietan eta Atsedenean 

4.16. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko bihotz maiztasuna 

(taupada/minutuko) serie bakoitzaren amaieran (S) eta atseden minutuaren amaieran 

(A). Emaitzak talde bakoitzaren batez bestekoak dira. 

92

Futbolariek atletismoko pistan burututako iraupeneko probaren emaitzak 

14(n=41) 15(n =51) 16(n =38) 

B.b. d.s. (±) n % B.b. d.s. (±) n % B.b. d.s. (±) n % 

S1 162.1 a 13.1 41 100 157.2 b 15.2 51 100 152.1 c 12.2 38 100 

A1 120.3 14.2 41 100 120.3 13.0 51 100 116.0 15.2 38 100 

S2 171.9 f 14.0 41 100 166.3 b 14.1 51 100 161.2 14.1 38 100 

A2 127.4 14.8 41 100 126.9 b 16.3 51 100 124.2 13.3 38 100 

S3 179.5 h 13.3 41 100 176.5 b 13.5 51 100 170.0 11.5 38 100 

A3 133.7 h 15.2 41 100 132.6 b 16.3 51 100 130.8 14.0 38 100 

S4 186.0 h 11.8 38 92 182.5 i 12.6 49 96 180.7 10.5 38 100 

A4 141.4 h 14.5 38 92 138.0 i 15.7 49 96 139.2 13.8 38 100 

S5 192.9 h 11.5 32 78 187.2 i 

8.5 44 86 189.1 8.7 36 97 

A5 148.6 h 15.2 32 78 143.7 i 15.7 44 86 145.3 c 13.6 36 97 

S6 193.2 12.8 11 26 192.9 7.0 25 49 194.5 c 

8.0 25 67 

A6 155.0 20.0 11 26 152.1 12.2 25 49 155.5 c 13.5 25 67 

S7 189.1 10.2 3 7 195.2 5.3 8 15 196.8 8.0 8 21 

R7 150.0 15.2 3 7 155.1 12.2 8 15 159.5 12.4 8 21 

Jarraitzen du 

93


17(n =48) 18+( n =53) 

B.b. d.s. (±) n % B.b. d.s. (±) n % 

S1 147.2 d 10.2 48 100 138.2 e 14.1 53 100 

A1 113.2 12.3 48 100 99.3 e 18.2 53 100 

S2 157.5 10.3 48 100 150.5 e 12.7 53 100 

A2 119.0 14.5 48 100 107.2 e 18.2 53 100 

S3 165.4 9.4 48 100 159.4 g 13.2 53 100 

A3 123.9 12.2 48 100 115.6 g 18.2 53 100 

S4 175.3 9.9 48 100 169.4 g 13.4 53 100 

A4 129.3 14.2 48 100 122.5 g 18.2 53 100 

S5 183.2 9.3 47 97 179.6 g 9.1 53 100 

A5 138.4 13.1 47 97 134.2 g 16.1 53 100 

S6 189.5 7.2 36 75 186.1 8.2 48 90 

A6 147.0 10.3 36 75 144.2 16.1 48 90 

S7 192.1 3.3 13 27 189.3 7.1 31 60 

R7 151.1 8.1 13 27 151.1 12.2 31 60 

4.10. Taula: Serie (S) eta atseden denboren (A) amaieran neurtutako taupadak 

(taupada/min). Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen 

estandarrak (d.s.) dira. Serie bakoitzean jarraitzen zuen jokalari kopurua (n) eta 

portzentajeak (%) adierazita datoz. 

a 14 urte vs gainontzeko talde guztiak, p

SERIETAN JARRAITZEN DUTENAK ETA EZ DUTENAK 

Ikusi denez, 4. serietik aurrera jokalari batzuk proba utzi izan behar zuten nekeagatik 

edo euren taupada maximoen ingurura heldu zirelako. Datorren atalean, student-t testa 

erabiliz, adin talde bakoitzean aldagai antropometriko eta fisiologikoak aztertuko dira, 

korrika egiteari utzi zioten eta ez zioten futbolarien arteko diferentziak ezagutzeko. 

4.11. Taulan sei gantz tolesturen batuketen emaitzak eta VO2 max. erlatiboarena 

erakusten dira. Futbolarien adin talde guztietan, serieak burutu zituzten eta ez zituzten 

arteko ezberdintasun adierazgarria da gantza; korrika egiten jarraitzen zutenen gantz 

kopurua baxuagoa zen egoera gehienetan. Era berean, gantz portzentaia eta endomorfiak 

joera berdina zuten. 

Oxigeno kontsumo absolutuaren ezberdintasunak ikusi ziren adin bakoitzean talde 

bi horien artean. Serietan jarraitzen zutenek balio altuagoak zeuzkaten eta. 

Bestalde, abiadura (30 m leun eta konoetako proban) eta jauzietan korrika egiten 

jarraitzen zutenak hobeagoak ziren, serieak bertan behera uzten zutenekin konparatuz 

(ikus 4.12 Taula). 

95

Iraupeneko probaren emaitzak. Proban jarraitzen zuten eta ez zutenen ezberdintasunak 

Serieak Adina 

(urteak) 

S4 

S5 

S6 

14 

15 

14 

15 

16 

14 

15 

16 

17 

18+ 

Serietan 

dauden 

6 Gantz tolesturak 

(mm) 

VO2 max. erl 

(ml·kg -1 ·min -1 ) 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

Ez 

106.13*** 11.31 37.84** 10.5 

Bai 55.84 16.49 52.43 7.84 

Ez 

45.75 0.49 48.52 10.53 

Bai 59.13 16.80 58.96 11.46 

Ez 

76.41*** 28.86 47.52 11.13 

Bai 54.65 15.32 53.01 8.06 

Ez 

50.90 13.20 47.79 7.49 

Bai 59.84 16.96 59.41 11.43 

Ez 

114.00 8.5 31.10 9.9 

Bai 71.88 21.12 54.71 10.11 

Ez 

63.44 21.60 49.94 9.81 

Bai 50.88 17.66 55.82 5.31 

Ez 

60.98 19.78 52.27 12.67 

Bai 56.15 12.61 62.82** 8.39 

Ez 

43.62* 15.72 46.37 10.32 

Bai 33.07 9.19 58.50 10.25 

Ez 

57.70 8.65 57.26* 2.53 

Bai 58.57 13.26 63.68 6.83 

Ez 

55.78 10.01 62.83 11.02 

Bai 54.80 12.64 63.23 9.58 

Jarraitzen du 

96


Serieak Adina 

(urteak) 

S7 

14 

15 

16 

17 

18+ 

Serietan 


6 Gantz tolesturak 

(mm) 

VO2 max. erl (ml·kg - 

1 -1 

·min ) 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

Ez 

64.31* 21.41 - - 

Bai 42.30 6.17 - - 

Ez 

60.64 19.44 57.0 13.49 

Bai 59.34 15.61 64.90 5.01 

Ez 

78.26 22.40 50.12* 10.17 

Bai 54.65 23.54 68.20 4.2 

Ez 

59.40 13.19 60.69* 6.04 

Bai 55.77 8.38 66.74 6.86 

Ez 

Bai 

57.37 

53.26 

13.06 

11.73 

59.28* 

66.21 

9.41 

8.78 

4.11 Taula: Laugarren (S4) serietik zazpigarrenera (S7) korrika egiten jarraitzen zuten 

(Bai) eta jarraitzen ez duten (Ez) arteko ezberdintasunak. Azaltzen diren balioak batez 

bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. *p

Iraupeneko probaren emaitzak. Proban jarraitzen zuten eta ez zutenen ezberdintasunak 

Adina 

(urteak) 

14 

15 

Serieak Serietan 


S4 

S5 

S6 

S7 

S4 

S5 

S6 

S7 

30 m leun 

(s) 

30 m+10 kono 

(s) 

Jauziak: M.A.J. 

(cm) 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

Ez 3.77 0.63 5.12 0.60 35.70 2.77 

Bai 3.99 0.25 4.98 0.31 37.58 5.00 

Ez 4.11 0.35 5.04 0.43 34.56* 3.87 

Bai 3.95 0.25 4.97 0.32 38.32 4.84 

Ez 4.04*** 0.27 5.03 0.34 36.44* 4.15 

Bai 3.74 0.26 4.81 0.33 39.88 5.78 

Ez - - - - 36.61 3.67 

Bai - - - - 37.23 7.16 

Ez 3.69 0.23 4.83 0.19 50.70 0.56 

Bai 3.77 0.15 4.86 0.28 41.17 5.61 

Ez 3.84 0.18 4.90 0.17 42.61 7.16 

Bai 3.76 0.16 4.84 0.29 41.38 5.64 

Ez 3.79 0.16 4.82 0.33 41.11 5.39 

Bai 3.79 0.17 4.88 0.20 42.00 6.28 

Ez 3.72 0.17 4.87 0.32 40.93 5.55 

Bai 3.71 0.20 4.73 0.12 38.93 5.23 

Jarraitzen du 

98


Adina 

(urteak) 

16 

Serieak Serietan 


S5 

S6 

S7 

17 S6 

S7 

18 S7 

30 m leun 

(s) 

30 m+10 kono 

(s) 

Jauziak: M.A.J. 

(cm) 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

Ez 3.61 0.33 4.97 0.12 37.85 11.66 

Bai 3.69 0.17 4.84 0.32 41.39 4.74 

Ez 3.73 0.20 4.82 0.36 38.04 6.13 

Bai 3.64 0.17 4.75 0.29 42.25 4.45 

Ez 3.48 0.19 4.51 0.35 45.60 4.92 

Bai 3.42 0.21 4.41 0.34 43.25 3.86 

Ez 3.66 0.18 4.81 0.49 43.50 5.24 

Bai 3.54 0.21 4.70 0.26 44.20 4.58 

Ez 3.64*** 0.19 4.77* 0.33 44.44 4.81 

Bai 3.37 0.15 4.42 0.21 42.89 4.35 

Ez 

3.48 0.19 4.51 0.35 45.60 2.92 

Bai 3.42 0.21 4.41 0.34 42.83 3.67 

4.12. Taula: Adin taldeen barnean iraupeneko proba jarraitzen ez duten (Ez) eta 

jarraitzen duten (Bai) arteko ezberdintasunak abiadura eta jauzietan. Azaltzen diren 

balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. *p

BIHOTZ MAIZTASUNA ETA BESTE ALDAGAIAK 

Iraupeneko proban, serie bakoitzeko eta atseden denboretako, bihotz maiztasuna eta 

beste aldagai guztien arteko erlazioak ere aztertu ziren; horretarako, korrelazioak egin 

ziren, eta, Pearson-en korrelazio koefizientea kalkulatu (R). Kalkulu estatistiko hauek 

egiteko futbolarien talde osoa hartu egin zen. Ondoren, adinak, eta beste aldagai batzuek 

eduki zezaketen eragina kontrolatzeko, korrelazio partzialak erabili ziren; aldagai 

horiek banan-banan, eta, denak batera kontrolatuz. 

Oxigeno kontsumoa eta iraupeneko probako taupaden arteko korrelazioa egin 

zenean, antzeko emaitzak eman ziren oxigeno kontsumo absolutua (l·min -1 ) eta hiru 

motako oxigeno kontsumo erlatiboekin ere (ml·kg -1 ·min -1 , ml·kg -0.75 ·min -1 eta ml·kg - 

0.65 -1 

·min ). Korrelazio negatibo esanguratsuak agertu ziren aurreko lau aldagai hauek eta 

lehenengo bost serie eta euren atsedeneko taupadekin ere (R= -0.477 eta -0.609 artean, 

p

taupaden aldaketaren %26a eragiten bazuen, pisua kontrolatzean %19a eragiten du serie 

geldoenean, eta abiadura azkarrean %13-tik %11.2-ra pasatu zen. 

Gantz tolesturek eragin negatiboa zuten, batez ere lehenengo bost serietan. 

Tolesturarik eraginkorrenak gorputz-adarretakoak izan ziren. Gantzik gabeko masa 

(G.G.M.) kontrolatzeak ez zuen informazio berririk erakutsi. 

Lasterketa laburrak eta iraupeneko proba honetako taupaden artean korrelazio ahula 

behatu zen lehenengo lau serietan bakar-bakarrik, eta erlazio hau badirudi adinaren 

menpekoa zela. Korrelazio hauek negatiboak izan ziren taupada gutxiago zutenak 

abiadurako probetan azkarrago zihoazelako. 



S1 S2 S3 

A.K. A.K. A.K. 

Adina -0.528*** -0.094 -0.509*** -0.123 -0.478*** -0.211 

Pisua -0.303*** -0.004 -0.342*** -0.156** -0.339*** -0.169* 

Altuera -0.272*** -0.078 -0.272*** -0.100 -0.277*** -0.137* 

G.M.I. -0.217** -0.0333 -0.271*** -0.089 -0.263*** -0.100 

G.G.M. 0.102 0.100 0.089 0.067 0.099 0.089 

Trizeps 0.256*** 0.217** 0.214*** 0.165* 0.228** 0.183** 

S.E. 0.022 0.116 0.328*** 0.203 -0.008 0.076 

Abdominal 0.0131 0.116 0.113 0.089 0.069 0.056 

S.I. 0.115 0.083 0.089 0.088 0.065 0.031 

Izterrekoa 0.260*** 0.236** 0.202** 0.171* 0.231** 0.205** 

Zangokoa 0.349*** 0.212** 0.326*** 0.185** 0.314** 0.185** 

Jarraitzen du 

101


Perimetroak 

Diametroak 

% 

S1 S2 S3 


Besoko -0.292*** -0.103 -0.175** -0.175* -0.352*** -0.189** 

Izterreko -0.266*** -0.057 -0.112 -0.089 -0.325*** -0.153* 

Zangoko -0.170* -0.093 -0.099 -0.088 -0.280*** 0.109 

Beso. Zuz. -0.325*** -0.134 -0.361*** -0.181** -0.366*** -0.199** 

Izter. Zuz. -0.304*** -0.091 -0.328*** -0.143* -0.331*** -0.155* 

Zango. Zuz. -0.210*** -0.054 -0.258*** -0.145 -0.276*** -0.145* 

Ukondo -0.204** -0.127 -0.260*** -0.150* -0.264*** -0.191** 

Eskumutur -0.171** -0.126 -0.215*** -0.078 -0.222** -0.182** 

Belauneko -0.054 -0.038 -0.133 -0.012 0.078 0.099 

Orkatileko -0.125 -0.098 -0.160** -0.145 -0.263* 0.132 

Gantz 0.159* 0.152* 0.099 0.098 0.105 0.094 

Hezur 0.237** 0.111 0.264*** 0.177** 2.254*** 0.095 

Muskulu -0.409*** -0.214** -0.372*** -0.307*** -0.371*** -0.192** 

Endomorfia 0.200** 0.183** 0.102 0.100 0.159** 0.135* 

Mesomorfia -0.051 -0.012 0.113 0.122 -0.127 -0.095 

Ektomorfia 0.128 0.005 0.185* 0.172* 0.170* 0.083 

4.13. Taula: Lehen hiru serieetako (S1, S2 eta S3) bihotz maiztasuna eta aldagai 

antropometrikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina 

kontrolatu (A.K.) zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. G.G.M.= Gantzik 

Gabeko Masa. S.E.= Subeskapularra. S.I.= Supriliakoa. Zuzen.= Zuzenduak. %= Portzentajeak. 

*p


S1 S2 S3 


VO2 max. abs. -0.643*** -0.555*** -0.625*** -0.533*** -0.634*** -0.549*** 

VO2 max. erl. -0.609*** -0.567*** -0.590*** -0.537*** -0.596*** -0.545*** 

30 m leun 0.287*** 0.123 0.327** 0.108 0.281*** 0.099 

30 m+10 kono 0.285*** 0.099 0.306*** 0.110 0.297*** 0.122 

Jauziak 

M.J. 0.076 0.067 0.121 0.093 -0.024 -0.012 

M.A.J. 0.101 0.100 0.111 0.099 -0.055 -0.081 

E.J. 0.099 0.067 0.078 0.067 -0.232 -0.115 

4.14. Taula: Lehen hiru serieetako (S1, S2 eta S3) bihotz maiztasuna eta aldagai 

fisiologikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak 

adina kontrolatu (A.K.) zenean ere adierazi dira. M.J.= Makurtutako Jauzia. M.A.J.= 

Mugimenduaren Aurkako Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p


S4 S5 S6 S7 

A.K. A.K. A.K. A.K. 

Adina -0.467*** -0.046 -0.390*** 0.003 -0.280** -0.123 -0.404*** 0.108 

Pisua -0.313*** -0.150* -0.320*** -0.190** -0.187* -0.099 -0.137 -0.056 

Altuera -0.262*** -0.136* -0.298*** -0.196** -0.057 -0.019 -0.022 0.075 

G.M.I. -0.231** -0.094 -0.213*** -0.105 -0.090 -0.81 -0.234 -0.171 

G.G.M. 0.123 0.111 0.098 0.067 0.201 0.099 0.178 0.078 

Gantz tolesturak: 

Trizeps 0.186** 0.154* 0.135 -0.0104 0.113 0.099 0.043 0.020 

S.E. -0.952 0.031 -0.047 0.017 0.018 0.079 -0.342 0.039 

Abdom. 0.035 0.032 -0.024 -0.032 0.018 0.024 -0.003 -0.012 

S.I. 0.035 0.012 -0.016 -0.045 0.033 0.013 0.007 -0.036 

Izter 0.191** 0.172** 0.165* 0.145* 0.177* 0.161 0.033 0.002 

Zango 0.242*** 0.119 0.203** 0.087 0.167 0.089 0.113 -0.025 

Jarraitzen du 

104


Perimetroak: 

S4 S5 S6 S7 

A.K. A.K. A.K. A.K 

Besokoa -0.354*** -0.206** -0.349*** -0.228** -0.258** -0.187* -0.176 0.108. 

Izterrekoa -0.288*** -0.167 -0.288*** -0.159* -0.149 -0.123 -0.067 0.067 

Zangokoa -0.220** -0.108 -0.266*** -0.144* -0.134 -0.101 -0.137 -0.098 

Beso. Zuz. -0.365*** -0.214** -0.358*** -0.233** -0.295** -0.220* -0.321 0.100 

Izter. Zuz. -0.291*** -0.127 -0.258*** -0.155* -0.161 -0.098 -0.130 0.019 

Zango. Zuz -0.247*** -0.121 -0.258*** -0.155* -0.111 -0.090 -0.012 0.076 

Diametroak: 

Ukondo -0.290*** -0.224** -0.308*** -0.251*** -0.288** -0.246** -0.277* -0.005 

Eskumutur -0.186** -0.158** -0.192** -0.162* -0.213* -0.205* -0.198 -0.176 

Belauneko -0.098 -0.086 -0.054 -0.043 0.0128 0.017 -0.057 -0.019 

Orkatileko -0.115* -0.123 0.012 -0.094 -0.053 -0.087 0.070 0.087 

Gorputzaren osagaiak (%): 

Gantz 0.069 0.066 0.017 0.012 0.053 0.003 0.007 0.002 

Hezur 0.223** 0.098 0.237** 0.133 0.098 -0.063 0.092 0.078 

Muskulu -0.310*** -0.140* -0.276** -0.143 -0.199 0.091 0.034 0.012 

Somatotipoa: 

Endomo. 0.115 0.104 0.078 0.065 0.095 0.065 0.002 -0.036 

Mesom. -0.149* -0.107 -0.094 -0.068 -0.181* -0.066 0.016 -0.139 

Ektom. 0.141* 0.043 -0.112 0.032 -0.305* 0.054 -0.129 0.233 

4.15. Taula: Azken lau serieetako (S4, S5, S6 eta S7) bihotz maiztasuna eta aldagai 

antropometrikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak 

adina kontrolatu (AK.) zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. 

G.G.M.= Gantzik Gabeko Masa. S.E.= Subeskapularra. Abdom.= abdominala, S.I.= 

Supriliakoa. Zuz.= Zuzenduak. %= Portzentajeak. *p


S4 S5 S6 S7 

A.K. A.K. A.K. A.K. 

VO2 max. abs. -0.549*** -0.477*** -0.426*** -0.316** -0.305* -0.305 -0.131 0.050 

VO2 max. erl. -0.516*** -0.477*** -0.471*** -0.407*** -0.296* -0.286* -0.160 0.014 

30 m leun 0.263*** 0.066 0.244 0.201 0.145 0.041 -0.060 -0.138 

30 m+10 kono 0.259*** 0.073 0.234 0.105 -0.005 -0.113 0.034 -0.067 

M.J. -0.250 -0.119 -0.206 0.098 -0.015 -0.099 -0.233 -0.182 

M.A.J. -0.280 -0.078 -0.242 -0.131 -0.145 -0.102 -0.123 -0.133 

E.J. -0.276 0.156 -0.260 -0.160 -0.179 -0.124 -0.098 -0.143 

4.16. Taula: Azken lau serieetako (S4, S5, S6 eta S7) bihotz maiztasuna eta aldagai 

fisiologikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak 

adina kontrolatu (A.K.) zenean ere adierazi dira. VO2 max. abs.= oxigeno kontsumo 

maximo absolutua (l·min -1 ). VO2 max. erl.= oxigeno kontsumo maximo erlatiboa 

(ml·kg -1 ·min -1 ). Jauziak: M.J.= Makurtutako Jauzia. M.A.J.= Mugimenduaren Aurkako 

Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p

4.2.2.1.3. ERRESISTENTZIAREN EZTABAIDA 

Futbolean, nahiz eta jokaldirik garrantzitsuenak edo erabakigarrienak azkarrak izan; 

hau da, metabolismo anaerobikoa dutenak, partida baten zatirik handiena, %90 alegia, 

metabolismo aerobikoz egiten da (Tumilty, 1993; Shephard, 1999). Eliteko futbol 

partidetan jokalariek 8-12 km egiten dituzte (Bansbo eta Lindquist, 1992; Reilly eta 

lank., 2000). Gaur egun eliteko jokalariek denboraren %25 oinez egiten dute, %37 

jogging egiten, %20 abiadura submaximoan, %11 sprintatzen eta %7 atzerantz 

(Shepard, 1999). 

Kirolarien gaitasun aerobikoa oxigeno kontsumoaren bitartez neurtzen da kirol 

fisiologian. Modu zuzen batean egin daiteke, hau da, arnasketan hartzen den oxigenoa 

gasometria zuzenaren bitartez neurtuz. Baina, ekipamendu konplexu eta garestia 

beharrezkoa da, eta toki guztietan horrelako ekipamendurik ez dagoenez laborategi 

askotan, eta, eguneroko praktikan, oxigeno kontsumoa neurtzeko metodo ez-zuzena 

erabiltzen da, Astrand-en testa hain zuzen ere (Astrand eta Rodhal, 1986). Ikerlan hau 

burutzeko oxigeno kontsumo ez-zuzena kalkulatu zen Astrand-en testa erabiliz. Test 

honen mugak kontutan hartuta, adibidez %5-15ko akatsa sor dezakeela (Astrand eta 

Rodhal, 1986), oraindik ere erabiltzen den testa da, bai ikerkuntzan baita kirol 

medikuntzako zerbitzuetan ere. Azkeneko urteetako ikerketa batzuetan test honen 

baliotasuna baieztatu dute (Macsween, 2001; Kang eta lank., 2001; Stevens eta Sykes, 

1996). 

Haurretan oxigeno kontsumo absolutua, hau da l·min -1 -koa, adinarekin handituz doa 

16-21 adineko artean maximora ailegatuz (Malina eta Bouchard, 1991; Wilmore eta 

Costill, 1998, 412 horr.). Gure ikerlaneko 14 eta 15 urteko jokalarien oxigeno kontsumo 

maximo absolutua beste taldeko jokalariena baino baxuagoa izan zen, beraz, adinarekin 

batera hazten den parametroa dela esan genezake. Hau, Suitzako selekzio nazionalean 

egindako luzetarako ikerketa (4 urte) lanarekin bat dator. Bertan, 15-17 urte tartean 

eman ziren aldaketarik garrantzitsuenak indarrean, abiaduran eta erresistentziako 

proban; eta, 17-23 urte tartean ez zen irabazirik aurkitu (Tschopp eta lank., 2003). 

Ikerlan honetan bermatu egin da oxigeno kontsumoaren hazkuntza pisuarekin, edo 

tamainarekin, erlazio handiagoa daukala adinarekin baino; hau beste ikerlan batzuetan 

107

ere esan dute (Armstrong eta lank., 1991; Janz eta Mahoney, 1997; Kemper eta 

Verchuur, 1981; Mota eta lank., 2002; Ruterfranz eta lank., 1982). Gainera, gorputzaren 

masaren barnean gantzik gabeko masak garrantzirik handiena eduki dezakeela ikusi zen 

futbolari talde honetan, beste lan batzuetan bezala (Janz eta lank., 1998; Malina eta 

Bouchard, 1991). Berriz, gantz kopuruak oxigeno kontsumoan duen eragin negatiboa 

erakutsi zen, beste idazle batzuek ere frogatu dutena (Armstrong eta Welsman, 2001; 

Armstrong eta lank., 1999; Minck eta lank., 2000; Mota eta lank., 2002). 

Izan ere, idazle batzuek, pisua eta gantza kontrolatzen denean, adinak eta heltzeak 

eragina baduela ere aipatu dute (Armstrong eta Welsmann, 2001; Beunen eta lank., 

2002; Ekelund eta lank., 2001; Malina eta lank., 1997) 

Oxigeno kontsumoa kirolariaren gorputz masa edo pisuaren menpekoa denez, 

tradizionalki pisuarekin zatitu da, gorputz masa ezberdina duten pertsonak konpara ahal 

izateko (Armstrong eta lank., 1995). Horregatik, emaitzak ml·min -1 ·kg -1 -tan ematen dira 

(oxigeno kontsumo erlatiboa); oraindik ere hori erabiltzen da kasu gehienetan (Bangsbo 

eta Lindquist, 1992; Heil, 1997; Reilly eta lank., 2000), eta, idazle batzuek horrela 

egitea gomendatzen dute (Shepard, 1999). 

Baina, azkeneko urteetan gai honi buruzko eztabaida handia sortu egin da. Idazle 

batzuen iritziz pisua erabiltzea, hau da, ml·kg -1 ·min -1 moduan adieraztea ez da egokia. 

Idazle horiek proposatzen dute 0.67-ko potentzia (ml·m -2 ·min -1 edo ml·kg -0.67 ·min -1 ) 

erabiltzea gorputzaren azalera erabiltzen denean; eta 0.75 (ml·kg -0.75 ·min), gorputzaren 

masa erabiltzean (Armstrong eta lank., 1995; Helgerud eta lank., 2001; Rogers eta lank., 

1995). Horrela, adinarekin batera ematen diren oxigeno kontsumoaren aldaketak hobeto 

deskribatzen direla diote (Rogers eta lank., 1995). Eliteko futbolarien talde batetan ere 

oxigeno kontsumo maximoa pisuarekin erlazionatzeko -0.75 berretzailea erabiltzea 

egokiena dela esan dute (Wisloff eta lank., 1998). 

Ikerlan honetan ere, oxigeno kontsumo maximoaren eta pisuaren logaritmoen 

grafikoak egin ziren; eta, erregresio linealen ekuazioak kalkulatu, aldagai bien arteko 

erlazioa hobeen doitzen zuen berretzailea kalkulatzeko. Futbolarien talde osoa hartu 

egin zenean berretzailea 1.06 izan zen, beraz tradizionalki erabili den pisuagatik 

108

iderketa ondo doituko litzateke. Berriz, talde bakoitzaren barnean kalkulu berbera 

egitean: 14 urteko futbolari taldean berretzailea 0.66, 15 urtekoena 0.93, 16 urtekoena 

0.88, 17 urtekoena 0.67 eta nagusien taldearena 1.28 izan ziren. Beraz, nahiko emaitza 

hetereogeneoak adin taldeak kontutan hartu zirenean. Taldeen artean ezberdintasun 

hauek beste lan batetan ere azaltzen dira (Rogers eta lank., 1995). Edozelan ere, Rogers 

eta lank.-ek dioten bezala (1995), nahiz eta eztabaida handia egon eta berretzaile “berri” 

hauek egokiak diruditen arren, oraindik ez dago adostasunik eta momentuz gorputz 

masa-ren biderketa (ml·kg -1 ·min -1 ) erabiltzea egokiena da, horrela egiten da ikerketa 

gehienetan eta horrelaxe erabili da lan honetan. 

Idazle batzuen iritziz oxigeno kontsumoa pisuarekin erlatibizatzen denean 

adinarekin ez da aldatzen (Wilmore eta Costill, 1998); baina, hau populazio orokorra 

hartzean gertatzen da. Berriz, futbolari talde honetan adinarekin batera oxigeno 

kontsumo maximo erlatiboa (ml·kg -1 ·min -1 ) handitzen doala ikusi zen, 16 urteko jokalari 

taldean izan ezik. Estatistikoki adierazgarria 18+ taldekideak eta 14 eta 16 urtekoen 

artean bakarrik izan arren, ikus daiteke urteetan zehar VO2 max. erlatiboa handitzen 

doala (53.1 ml·kg -1 ·min -1 -tik 63.1 ml·kg -1 ·min -1 -ra). Gainera, oraindik esanguratsuagoak 

izan ziren ezberdintasunak ml·kg -0.67 ·min -1 eta ml·kg -0.75 ·min -1 unitateak erabili 

zirenean. 

Beraz, aurretik azaldu denez, gorputzaren masa, eta batez ere, gantzik gabekoa 

kontrolatzen denean, futbolari talde honetan adinak, eta ziur asko garrantzitsuago, 

entrenamenduen eraginak, oxigeno kontsumo erlatiboa handitzen du; beste ikerlan 

batzuetan ikusi den bezala (Armstrong eta Welsmann, 2001; Beunen eta lank., 2002; 

Ekelund eta lank., 2001; Malina eta lank., 1997). Futbolariek, egindako iraupeneko 

probetako emaitzek aipatutakoa bermatzen dute, futbolari gazteenek proportzio altuago 

batean arinago uzten baitzioten korrika egiteari jokalari nagusiagoek baino. 

Senior taldean aurkitu ziren oxigeno kontsumo erlatiboaren balioa, hots, 63.18 ± 

9.57ml·min -1 ·kg -1 populazio orokorrarena baino altuagoa da (Rogers eta lank., 1995; 

Wilmore eta Costill, 1998). Beste ikerlan batzuetan ikusi diren futbolarien antzekoa da; 

baina, oro har, profesionalena baino baxuagoa. Atezainen VO2 max-a izan ezik oxigeno 

kontsumo maximo erlatiboaren mailak 56-70ml·min -1 ·kg -1 artean egoten dira (Appor, 

109

1988; Faina eta lank., 1988; Nowacki eta lank., 1988; Chatard, 1991; Puga, 1993; Reilly 

eta Bangsbo, 1999). 

Halaber, alde adierazgarria ikusi zen Norbegiako liga profesionalean geratu zen 

lehen taldea eta azkeneko geratu zen taldearen artean (67.6ml·min -1 ·kg -1 vs 59.9ml·min - 

1 -1 

·kg (Wisloff eta lank., 1998) eta Hungariako lehen eta laugarren taldeen artean 

(Appor, 1988). Danimarkako ikerketa batean ez zuten ezberdintasunik aurkitu titular 

ziren eta ez ziren taldekideen artean, azalpenetan denek batera entrenamendu berdina 

egiten zutelako izan zitekeela adierazten zuten (Bangsbo 1994a); ordea, hiru talde 

ingelesen jokalari titularrak eta erreserbakoen artean ezberdintasun ugari ikusi ziren, 

horien artean erresistentzia aerobikoa (Dunbar eta Treasure, 2003). 

Egokitzat 60ml·min -1 ·kg -1 (Tumilty, 1993) eta 65ml·min -1 ·kg -1 (Shephard, 1999) 

neurriak eman dira. Hortaz, ikerlan honetako jokalari senior erresistentzia egokia dela 

esan dezakegu. Hau garrantzitsua da, oxigeno kontsumo maximoa eta partidetan 

egindako distantziaren artean korrelazio adierazgarria aurkitu baita (Helgerud eta lank., 

2001). Gainera, gaitasun aerobikoa bereziki entrenamenduetan landu egiten denean 

errendimendua hobetzen da: partidaren intentsitatea, egindako distantzia, sprint-en 

kopurua eta baloiarekin jokaldien kopurua handitzen dira (Helgerud eta lank., 2001). 

Beraz, futbolean erresistentzia neurtzea, eta batez ere, entrenamenduetan lantzea, 

ezinbesteko ezaugarria da. 

Futbolari gazteagoen oxigeno kontsumoei buruzko ikerlan gutxiago dago. Horretaz 

gain, zaila izan daitezke emaitzen konparaketak egitea. Neurriak hartzeko metodo 

ezberdinak, adin ezberdinetan egindako taldeak, eta heltze mailak, eduki dezakeen 

eraginetatik ezberdintasun handiak ager baitaitezke. Nolanahi ere, literaturan dauden 

beste futbolari gazteen VO2 max.-en adibide batzuk aipatzeko: 14 urteko jokalarien 

balioak 54.81 ± 0.72 ml·min -1 ·kg -1 eta 62.0 ± 2.0 ml·min -1 ·kg -1 artean daude (González 

Aramendi eta Ainz, 1998; Jones eta Helms, 1993, hurrenez hurren) ikerlan honetakoa 

berriz 53.18 ± 9.37 ml·min -1 ·kg -1 izan zen. 

15 urteko jokalarien oxigeno kontsumo maximoak 53.37 ± 0.83 ml·min -1 ·kg -1 

(González Aramendi eta Ainz, 1998) eta 59.0 ± 3.2ml·min -1 ·kg -1 (Leatt eta lank., 1987) 

110

artean deskribatu dira; ikerlan honetako 15 urteko adin taldeko futbolariena tarte 

horretan egon zen 57.44 ± 11.31ml·min -1 ·kg -1 . 

Bestalde, ikerlan honetako 16 urteko jokalarien batez besteko VO2 max.-a 53.82 ± 

11.68 ml·min -1 ·kg -1 izan zen; beste egile batzuek neurri altuagoak aurkitu dituzte adin 

honetan, 55.39 ± 0.69 ml·min -1 ·kg -1 eta 61.4 ± 4.0 ml·min -1 ·kg -1 artean, alegia (González 

Aramendi eta Ainz, 1998; Janckovic eta lank., 1993; Jones eta Helms, 1993; Tumilty, 

1993) . 

Ikerlan honetako 17 urteko taldekideena 60.44 ± 8.83 ml·min -1 ·kg -1 izan zen, eta 

Leatt eta lank.-ek (1987) adin berdineko jokalarien VO2 max.-a 57.7 ml·min -1 ·kg -1 -koa 

aurkitu zuten, eta, eliteko junior talde batena 58.1 ml·min -1 ·kg -1 izan zen (Helgerud eta 

lank., 2001). 

Beraz, gure futbolari gazteen VO2 max.-a argitaratutako beste balioen antzekoak, 

gainetik, eta batez ere, azpitik daude. Ezberdintasun hauek, neurtzeko metodo eta 

teknika ezberdinak erabiltzeaz gain, denboraldian zehar zein momentutan hartuta 

dauden arabera ezberdina izan daitezke. Gainera, ikerlan guztietako futbolarien maila ez 

da berdina izaten. Ikerlan askotako emaitzak elite edo nazioetako selekzioetako 

jokalariena izaten dira, eta hortaz, kalitatearen aldetik alde handiak egon daitezke; ez 

bakarrik futbolarien kalitatean, baizik eta entrenamendu eta partidetan ere. 

Erresistentziako proban, adin taldeen artean, ezberdintasunik nabariena futbolariek 

egindako distantzia izan zen, futbolari gazteenek serie (beraz kilometro) gutxiago egin 

baitzituzten. Gainera, abiadura berberetan, bihotz maiztasun altuagoa izan zuten 14 eta 

15 urtekoek beste hiru taldeek baino. Bestalde, 17 eta 18+ taldekideen taupadak berdin 

antzekoak ziren. Haurretan gorputza eta bihotza txikiagoa da, eta baita bolumen 

sistolikoa ere hau konpentsatzeko taupada gehiago sortzen dituzte. Urtean bihotz 

maiztasun maximoa 0.5-1 gutxitzen da (Wilmore eta Costill, 1998). 

Abiadura altuetan, hots, bosgarren serietik aurrera, ez zen adin arteko 

ezberdintasunik ageri. Baliteke gazteen artean, abiadura horietan korrika egiten 

jarraitzen dutenak, hobeen prestaturik daudenak izatea; bai genetikoki, bai 

entrenamenduen aldetik ere. Azkeneko bi hauen artean zein duen garrantzirik handiena 

111

ezin daiteke ikerlan honetatik atera talde kontrol sedentario bat beharrezkoa izango 

litzateke eta. 

Aipagarria da adin bakoitzean korrika egiten jarraitzeko faktore oso garrantzitsua, 

oxigeno kontsumoaz gain noski, gantz kopurua izatea. Korrika egiteari uzten zioten eta 

ez ziotenen artean ezberdintasun nabariak eta adierazgarriak ikusi baitziren. Jarraitzen 

ez zutenen gantz kopurua altuagoa zen. Gantz kopuruaren eragin negatiboa iraupeneko 

probetan, eta oxigeno kontsumoan, beste idazle batzuek ere frogatu dute (Armstrong eta 

Welsman, 2001; Armstrong eta lank., 1999; Minck eta lank., 2000; Mota eta lank., 

2002). 

Era berean, korrika egiten jarraitzen zutenak, talde nagusian izan ezik, azkarragoak 

ziren 30 m leun eta 30 m konoetako probetan, eta, hobeagoak ziren jauzietan. Hemen 

azalpen batzuk dira posible; alde batetik, izan daiteke gantzaren eraginagatik, hau da, 

korrika egiten jarraitzen dutenak gantz gutxiago izaten dute, eta hortaz, abiadura eta 

jauzietan hobeagoak izatea. Bestetik, izan daiteke adin horietan espezializazio zehatzik 

ez ematea, eta erresistentzian hobeena dena, hobea izatea abiaduran eta potentzian ere 

bai. Eta berriz ere esango dugu, hobeena izan daitekeela futbolari bat genetikoki 

hobeena delako, edo entrenamenduen eragina hobeago jasotzen duelako, edo 

entrenamenduak hobeto egiten dituelako. Hau ere gantzarekin erlazionaturik dago zeren 

eta ondo entrenatuta dagoen futbolari bat ezin dezake gantz kantitate altua izan 

elikaduraren aldetik oso gaizki ez badabil. 

Beraz erresistentzia laburtuz, 

1. Futbolari talde honetan VO2 max. absolutua adinarekin batera hazten da, baina 

hau jokalarien tamainak duen eraginaren ondorioa da, batez ere gantzik gabeko 

masarena. 

2. VO2 max. erlatiboa ere adinarekin hazten da, baina ezin daiteke esan adinaren 

edo entrenamenduen eragina den. 

112

3. Oxigeno kontsumo maximo absolutua eta pisuaren arteko erregresio 

ekuazioetan ateratzen diren berretzaileak ezberdinak dira talde bakoitzean eta talde 

osoan. Talde osoa kontutan hartzean berretzailea 1 ingurukoa da. Beraz, pisuarekiko 

erlatibizatzea egokia dela deritzogu. 

4. Gantzak eragin negatiboa du erresistentziako proba bi hauetan. 

5. Taupaden eta oxigeno kontsumo maximoa korrelazionaturik daude lehenengo 

bost serietan, aldiz azkeneko serie azkarrenekin ez. 

6. Serietan jarraitzen zuten eta ez zutenen arteko ezberdintasunik 

adierazgarrienak oxigeno kontsumo maximoa eta gantz portzentajea izan ziren. 

113

4.2.2.2. LASTERKETA LABURRAK 

Futbolariek, abiadura neurtzeko, bi proba burutu zituzten: 30 m leuneko proba eta 30 m 

baina 10 konoekin. Bigarren lasterketa honetan 30 metrotan konoak hiru metrotik hiru 

metrora jarrita zeuden (guztira 10 kono), futbolariek konoak sigi-sagan inguratu behar 

zituzten, horrela abiaduraz gain koordinazioa eta arintasuna/bizkortasuna (agility) 

neurtu zitzaien. 

Aurretik azaldu denez, ikerlan hau egiteko neurketa antropometrikoak eta 

fisiologikoak hiru denboralditan, jarraituean, egin ziren. Lehenengo denboraldian 

(1999-2000) abiadurako probetako denborak eskuzko kronometroz neurtu ziren, 

gainontzeko bietan berriz zelula fotoelektrikoz. Lehenengo denboraldiko emaitza horiek 

eduki ditzaketen akatsez gain, denbora elektronikoekin nahastea desegokia 

deritzogunez, denboraldi horietako emaitzak saihestu egin dira. Beraz, hemen agertzen 

diren emaitzak bigarren eta hirugarren denboraldikoak dira, 2000-2001 eta 2001-2002 

denboraldikoak alegia. 

4.2.2.2.1. LASTERKETA LABURREN EMAITZAK 

30 m leun eta 30 m 10 konoetako (30 m+10 kono) probetako emaitzak 4.17 Grafikoan 

eta 4.17 Taulan adierazita datoz. Lehen gauza nabaria da proba bi horien emaitza 

ezberdinak direla. 30 m leuneko proban 14 urteko jokalariak izan ziren beste guztiak 

baino geldoagoak. 15 urtekoak, 17 eta 18+ taldeko futbolariak baino geldoagoak. Eta 

azkenik, 16 urteko futbolariak 18+ taldekoak baino astiroago joan ziren. Beraz, badirudi 

abiadura handiago lortzen dela 16 urte bete arte; eta hortik aurrera, 17 eta 18+ urteko 

jokalarien artean ez dagoela ezberdintasun adierazgarririk. 

Aldiz, konoetako proban ezberdintasun adierazgarriak 18+ urteko futbolariek 

erakutsi zuten, talde hauetako jokalariak beste guztiak baino azkarragoak izan ziren. 

114

Bestalde, talde bakoitzean konoetako eta 30 m leuneko probak konparatzeko, hau 

da, konoetan galtzen zuten denbora kalkulatzeko, konoetako probari 30 m leunekoa 

kendu egin zitzaion. Emaitzak 4.17. Taulan agertzen dira. Taldeen artean ez zen 

ezberdintasun adierazgarririk egon, baina nabaria izan daiteke 14 urteko eta 18+ urteko 

jokalariek izan zutela galerarik baxuena. 

Adin 

Taldea 

Lasterketa laburretako emaitzak 

30 m leun (s) 30 m+10kono (s) Galera (s) 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

14 3.983 a 0.263 4.987 0.480 1.003 0.229 

15 3.777 b 0.157 4.854 0.531 1.126 0.236 

16 3.675 c 0.172 4.776 0.735 1.111 0.352 

17 3.567 0.215 4.730 0.743 1.118 0.294 

18+ 3.453 0.210 4.459 e 0.534 0.996 0.226 

Guztira 3.675 0.272 4.742 0.318 1.063 0.270 

4.17. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko 30 m leun eta 30m+10 konoetako 

lasterketetan neurtutako emaitzak. Denboren galera ere aipatzen da (30 m+10kono – 30 

m leun). Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak 

(d.s.) dira. 

a 

14 vs gainontzeko taldeak, p

Denbora (s) 

5,5 

5 

4,5 

4 

3,5 

3 

4,987 

3,983 a 

Lasterketa laburretako emaitzak 

4.17. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko 30 m leun lasterketetan neurtutako 

emaitzak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. 

a 14 vs gainontzeko taldeak, p

Ondoko atalean lasterketa labur bakoitza eta beste aldagaien arteko erlazioa 

aztertuko da (4.18 eta 4.19 Taulak). 

30 m leun 

30 m leuneko probaren denbora eta adina, izterreko perimetroa, muskulu pisua, 

muskulu portzentaia eta gantzik gabeko masaren (G.G.M.) arteko R-a altua eta 

negatiboa izan zen, hots, -0.507 eta -0.548 artean zegoen, p

Abiadura eta beste parametro fisiologikoen artean ere, korrelazio hauek aurkitu 

ziren; adibidez, oxigeno kontsumo maximoarekin erlazionatzean. VO2 max. 

Absolutuarekin R= R= -0.501 eta erlatiboarekin R= -0.396 izan ziren, p

30 m+ 10 kono 

Proba honek aurrekoarekin ezberdintasunak azaldu zituen. Aldagai guztiekin egon 

ziren korrelazioak baxuagoak izan ziren. Proba hau eta altueraren, izterreko eta zangoko 

diametroen, diametro zuzenduen, muskulu pisuaren, muskulu portzentajearen eta 

gantzik gabeko masaren arteko korrelazioa -0.334 eta -0.356 artean zegoen (p



30 m leun (s) 30 m+10 kono (s) 


Adina -0.544*** -0.089 -0.475*** -0.034 

Pisua -0.474*** -0.345*** -0.121** -0.010 

Altuera -0.330** -0.256*** -0.221* -0.132 

G.M.I. -0.346*** -0.269*** 0.092 -0.077 

G.G.M. -0.510*** -0.321*** -0.227 -0.103 

Trizeps 0.256*** 0.263 0.309** 0.306** 

S.E. 0.165*** 0.107 0.064 0.228* 

Abdominala 0.188 0.001 0.119 0.152 

S.I. -0.039 0.009 0.149 0.133 

Izterrekoa 0.211* 0.244* 0.302** 0.336*** 

Zangokoa 0.380** 0.315** 0.357*** 0.293** 

Jarraitzen du 

120


Perimetroak 

Diametroak 

% 

30 m leun (s) 30 m+10 kono (s) 


Besoko -0.401*** -0.392*** -0.204* -0.227 

Izterreko -0.534*** -0.334** -0.208* -0.004 

Zangoko -0.280*** -0.285*** -0.174* -0.013 

Besoko Zuz. -0.454*** -0.279** -0.245* -0.061 

Izter. Zuzen. -0.559*** -0.401*** -0.250* -0.047 

Zango. Zuzen. -0.373*** -0.243** -0.194* -0.051 

Ukondo -0.198 -0060 -0.180* -0.089 

Eskumutur -0.188 -0.110 -0.166* -0.125 

Belauneko -0.114 -0.043 -0.133 -0.009 

Orkatileko -0.116 -0.026 -0.127 -0.097 

Gantz 0.063 0.042 0.197* 0.234* 

Hezur 0.372*** 0.205* 0.113 -0.086 

Muskulu -0.517*** -0.379*** -0.351*** -0.138 

Endomorfia 0.212* 0.209* 0.267** 0.287** 

Mesomorfia -0.134 -0.114 -0.336 -0.052 

Ektomorfia 0.181* 0.136 -0.284* -0.121 

4.18. Taula: 30 m leun eta 30 m+10 konoetako proben eta aldagai antropometrikoen 

arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu 

(Adina kontr.) zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. G.G.M.= 

Gantzik Gabeko Masa. S.E.= Subeskapularra. S.I.= Suprailiakoa. Zuzen.= Zuzenduak. 

%= Portzentaia. *p

Jauziak 


30 m leun (s) 30 m+10 kono (s) 


VO2 max. abs. -0.501*** -0.269* -0.336** -0.110 

VO2 max. erl. -0.396*** -0.228* -0.284* -0.119 

M.J. -0.440*** -0.342** -0.269* -0.164 

M.A.J. -0.484*** -0.408*** -0.212* -0.118 

E.J. -0.434*** -0.311** -0.228* -0.111 

4.19. Taula: 30 m leun eta 30 m+10 konoetako proben eta aldagai fisiologikoen arteko 

korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu (Adina 

kontr.) zenean ere adierazi dira. VO2 max. abs.= oxigeno kontsumo maximo absolutua, 

VO2 max. erl. = oxigeno kontsumo maximo erlatiboa. M.J.= Makurtutako Jauzia. 

M.A.J.= Mugimenduaren Aurkako Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p

4.2.2.2.2. LASTERKETA LABURREN EZTABAIDA 

Partida baten zatirik nagusienean intentsitate baxuko ariketa egiten da. Intentsitate 

baxuko eta intentsitate altuko ariketen arteko proportzioa egindako distantziaren 

arabera, gutxi gora behera, bikoitza da (2.2:1) (Reilly eta Thomas, 1976). Partidaren 

denbora kontuan hartzen denean, berriz, proportzioa askoz ere handiagoa da, 7:1 artekoa 

(Mayhew eta Wenger, 1985). Lehen mailako Ingalaterrako futbol partidetan batezbestez 

15 m-tako sprintak egiten dituzte, eta 90 segundoz behin (Reilly eta Thomas, 

1976). Halere, denbora oso laburrean jokatzen den arren, partiden emaitza garrantzitsu 

asko mugimendu arin eta laburrekin erabakitzen dira; eta beraz, ezinbestekoa da 

futbolarien abiadura ezagutzea, eta batez ere, lantzea. 

Ikerlan honetan abiadura hutsa, eta, abiadura eta arintasuna, neurtzen zuten proba 

bien arteko korrelazioa altua izan zen (R= 0.671, p

Pubertatean eta pubertaroaren ondoren, berriz, argiago ikusten da hezur-adinak, 

adin kronologikoak baino eragin handiagoa duela (adin kronologikoaren eragina 

ukatzen ez duen arren). Batez ere 14 eta 15 urteen artean abiaduran eta indarrean 

(Capela eta lank., 2003 a ; Fragoso eta lank., 2003). Baina, beso eta bizkarreko indarrean, 

altuera eta pisua dira garrantzitsuenak (Beunen eta lank., 1981). 

Eskuetako eta izterretako indar isokinetikoaren eta jauzien emaitzak testosterona 

mailekin batera garatzen dira, adinarekin zerikusirik ez duelarik, eliteko eta ez-eliteko 

11 urteko futbolarietan (Hansen eta lank., 1999). 

Edozelan ere, ikerlan honetako emaitzak ere aurreko hipotesi hauekin bat datoz. 14 

urteko jokalariak beste guztiak baino geldoagoak ziren. Izan ere, 15 urtekoak, 17 eta 

18+ urtekoak baino; eta 16 adin taldekoak, 18+ baino geldoagoak ziren. Beraz, 

adinarekin batera abiadura hazten da 16 urte egin arte, horrez geroztik ez dago aldaketa 

esanguratsurik. Antzeko emaitzak ere ikusi ziren Zelanda Berriko futboleko 

selekzioetan (Dowson eta lank., 2002). 

Adinaren eragina edo hazkunde fisikoarena zen bereiztu nahian korrelazioak egin 

ziren, eta hauen ondoren, korrelazio partzialak aldagaiak kontrolatuz. Emaitzetan 

abiadura eta zenbait parametro antropometriko erlazionaturik zeuden; adibidez, altuera, 

pisua, G.M.I.-a eta batez ere muskulua. Konkretuki garrantzitsuena izterreko diametro 

zuzendua izan zen. Antzeko emaitza beste ikerlan batzuetan ikusi da (Fragoso eta lank., 

2003; Mercier eta lank., 1992). Aldagai hauek guztiak adinarekin hazten dira, beraz 

esan dezakegu abiadura eta hazkunde fisikoa, batez ere muskuluarena, erlazionaturik 

daudela; seguruenik hormonak direla medio. Hormona horien artean testosterona izan 

daiteke garrantzitsua, heltzea lortu arte hormona honen kantitatea hazi egiten baita 

(Astrand eta Rodahl, 1986; Malina eta Bouchard, 1991; Wilmore eta Costill, 1998). 

Hipotesi hau bermatzeko futbolari profesionalekin egindako ikerlana dago. Bertan 

abiadura eta jauzietako emaitzak oinarrizko testosterona mailarekin erlazionatuta 

aurkitu ziren (Bosco eta lank., 1996) 

Baina, erlazio hau zenbait konplexuagoa da, zeren eta 30 m leuneko probaren 

aldakuntzaren %31.2 izterreko perimetro zuzenduak eragiten bazuen adina 

124

kontrolatzean %16ra pasatzen zen. Eta gainera 30 m leuneko proba eta adinaren arteko 

korrelazioa altua zen (R= -0.544, p

muskuluen (kuadrizepsa eta iskiotibialen) indarreko lan espezifikoa egitea (multijauziak, 

pliometria, pesak etab...) futboleko entrenamenduetan. 

Berriz ere gantz kantitatea errendimenduan, kasu honetan abiaduran, eragin 

negatiboa duen parametroa da; beste ikerlan batzuetan ikusi den modura (Armstrong eta 

lank., 2001; Hansen eta lank., 1999; Mink eta lank., 2000). Eta ez zegoen adinarekin 

elkarloturik. Aipatzekoa da eragin negatiborik handiena behealdeko gorputzadarretako 

gantz tolesturena zela. Bestalde, gantz portzentajeak ez zuen erlaziorik azaldu. Hau datu 

interesgarria da, lan honetan erabili den gantz portzentaia kalkulatzeko formula 

(Faulkner, 1968) praktika klinikoan erabili ohi dena da. Formula honetan, behealdeko 

gorputzadarretako tolesturen neurriak ez dira kontutan hartzen, eta abiaduraren kasuan 

ikusi dugunez, eragin negatiboa duten neurri garrantzitsu bi dira. Beraz, gure gomendioa 

izango litzateke, alde batetik, sei tolestura hauek erabiltzea; eta bestetik, euren batuketak 

edota banan-banan erabiltzea, gantz portzentaia soilik erabili beharrean. 

Lan honetako nagusien eta jokalari gazteen 30 m leuneko proben emaitzak 

argitaratutako beste lan batzuena, profesional eta elitekoak barne, baino azkarragoak 

dira (Cometti eta lank., 2001; Rico-Sanz, 1997; Tumilty, 1993). Shephard-ek 1999.ean 

ere aipatzen zuen ...”eliteko jokalarien 30 m-ko denbora 4 segundo baino baxuagoa da”. 

Beraz, ikerlan honetako futbolari gazteenak ere eliteko talde horretan sartuko lirateke. 

Baina, metodologiaren aldetik dauden ezberdintasunak aipatu behar dira. Lehenengo, 

argitaratutako futbolari horien 30 m leunak batzuetan gelditik hasiak dira, eta ikerlan 

honetako probak egiteko 5 m atzeragotik hasten ziren. Beraz, ikerlan honetako 30 m 

horietako denbora “puntazko-abiaduratzat” har daiteke, erreakzio denboraren eraginik 

gabe. Bigarren, argitaratutako beste emaitza batzuk futbol zelaian egindako 

lasterketenak dira (belarrezko zelaietan edota sintetikoetan) futbolean jolasteko botak 

jantzita; gure ikerlanean aldiz, korrika egiteko oinetakoekin eta atletismoko pistan egin 

ziren. Beraz, hemen aipatzen diren emaitzak ezin dira beste batzuekin zeharo konparatu 

metodologia ezberdinak erabili dira eta. 

126

Beraz lasterketa laburrak laburtuz, 

1. Abiadura (30 m leun) futbolarien tamainarekin erlazionaturik dago. Erlazio 

handien duten aldagaiak izterreko perimetro zuzendua eta gorputzaren muskulua dira. 

2. Abiadura eta pisua, altuera, G.M.I. eta beste aldagai batzuen arteko erlazioa 

adinaren menpekoa da. 

3. Berriz, izterreko perimetroa, muskulua eta gantzik gabeko masa eta 

abiaduraren erlazioan, adinak eragina badu ere, ezin daiteke esan eragile bakarra denik. 

4. Gantzak adinarekin elkarlotuta ez dagoen erlazio negatiboa du abiadurarekin 

(gehien dutenak astiroago doaz). Erlazio hau batez ere behealdeko gorputzadarretako 

gantzarekin gertatzen da. 

5. Ektomorfiak eta hezur pisuak ere erlazio negatiboa dute abiadurarekin, baina, 

adinaren menpekoa da. 

6. Bizkortasunean (30m + 10 kono) berriz, adina da eragilerik garrantzitsuena, 

hemen neurtu diren parametroen artean behintzat. 

7. Eliteko futbolarien emaitzekin konparatzea zaila da erabili diren metodo eta 

batez ere korrika egiteko lurzoruaren ezberdintasunegatik. 

127

4.2.2.3. JAUZIAK 

Futbolariek lan honetan, Bosco-ren plataforma erabiliz, hiru jauzi mota egin zituzten; 

Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta Erorketa 

Jauzia (E.J.), hurrenez hurren. Jauzi mota bakoitzeko jauzi bi egin zituzten, eta, jauzirik 

onena aukeratu zen. 

4.2.2.3.1. JAUZIEN EMAITZAK 

Hurrengo grafikoetan ikusten denez, hiru jauzietan 14 urteko futbolariek jauzi txikienak 

eman zituzten; bai altueran eta baita iraupenean ere. Horrez gain, M.J. jauzian 15 

urtekoek, 17 eta 18+ urtekoek baino jauzi txikiagoa egin zuten. 

Jauzien altuerak (cm) 

50 

40 

30 

37,8 a 

37,92 

36,12 a 

Futbolarien hiru jauzien altuerak adin taldeka 

41,47 b 

41,81 

39,67 

41,72 

4.18. Grafikoa: Adin talde bakoitzeko Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren 

Aurkako Jauzia (M.A.J.), hau hizki etzanez, eta Erorketa Jauzien (E.J.) altuerak (cm). 


a 


Jauzien iraupenak (ms) 

600 

500 

Futbolarien hiru jauzien iraupenak adin taldeka 

555,04 

555,86 a 

541,5 a 

582,79 

579,66 b 

567,35 

4.19. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko Makurtutako Jauzia (M.J.), 

Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.), hau hizki etzanez, eta Erorketa Jauzien (E.J.) 

iraupenak (ms). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak 

dira. 

a 


Berriz ere, korrelazio negatiboa gantzarekin egon zen. Bereziki, izterreko eta 

zangoko gantz tolesturekin, sei tolesturen batuketekin eta gorputzadarretako tolesturekin 

(R= -0.225 eta R= -0.346 artean, p


Perimetroak 

Diametroak 

% 

M.J. M.A.J. E.J. 


Besoko 0.430*** 0.345*** 0.369*** 0.286*** 0.373*** 0.281*** 

Izterreko 0.415*** 0.328*** 0.375*** 0.293*** 0.384*** 0.291*** 

Zangoko 0.437*** 0.381*** 0.386*** 0.332*** 0.384*** 0.327*** 

Beso. Zuz. 0.471*** 0.390*** 0.405*** 0.326*** 0.401*** 0.315*** 

Izter. Zuz. 0.456*** 0.373*** 0.413*** 0.335*** 0.407*** 0.318*** 

Zango. Zuz. 0.478*** 0.418*** 0.427*** 0.368*** 0.408*** 0.347*** 

Ukondo 0.306*** 0.264*** 0.215** 0.171* 0.224** 0.181* 

Eskumutur 0.302*** 0.281*** 0.202** 0.177* 0.175** 0.157* 

Belauneko 0.146* 0.132** 0.189 0.178 0.200 0.189 

Orkatileko 0.212** 0.189** 0.154 0.145 0.187 0.188 

Gantz -0.132 -0.122 -0.127 -0.122 -0.119 -0.100 

Hezur -0.298*** -0.194** -0.299*** -0.210** -0.363*** -0.269** 

Muskulu 0.385*** -0.287*** 0.380*** -0.296*** 0.431*** 0.344*** 

Endomorfia -0.189 -0.176 -0.134 -0.129 -0.199 -0.176 

Mesomorfia 0.292*** 0.274*** 0.207** 0.185** 0.281*** 0.273*** 

Ektomorfia 0.254*** -0.189*** -0.205** -0.143* -0.313*** -0.259*** 

4.20. Taula: Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta 

Erorketa Jauzien (E.J.) altueren eta aldagai antropometrikoen arteko korrelazio 

koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.) 

zenean ere adierazi dira. G.M.I. = Gorputz Masa Indizea. G.G.M. = Gantzik Gabeko 

Masa. S.E.= Subeskapularra. SI= Suprailiakoa. Zuzen.= Zuzenduak. %= Portzentajeak. 

*p


M.J. M.A.J. E.J. 


VO2 max. abs. 0.453*** 0.320 0.502*** 0.385*** 0.465*** 0.304** 

VO2 max. erl. 0.234* 0.123 0.390*** 0.316** 0.356** 0.268* 

30 m leun -0.440*** -0.342** -0.484*** -0.408** -0.434*** -0.311** 

30 m+10 kono -0.261* -0.200 -0.209* -0.129 -0.226* -0.189 

4.21. Taula: Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta 

Erorketa Jauzien (E.J.) altueren eta aldagai fisiologikoen arteko korrelazio koefizienteak 

(R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.) zenean ere 

adierazi dira. VO2 max. abs.= oxigeno kontsumo maximo absolutua, VO2 max. erl. = 

oxigeno kontsumo maximo erlatiboa. *p

urteko jokalariena baino altuagoak zirela. Gainera, ANOVA eta post-hoc testa Scheffe 

egin beharrean DMS aukeratu izan bagenu, adierazgarritasun estatistikoak agertuko 

lirateke. 

Adinarekin (14-20 urte artean) populazio orokorraren jauzi bertikalaren balioak 

hobetzen doaz (Malina eta Bouchard, 1991) eta Zelanda Berriko Selekzioko 

futbolarietan (Dowson eta lank., 2002), Canadako selekzioan (Leatt eta lank., 1987) eta 

Portugaleko Sporting taldeko 14 eta 16 urteko jokalarien artean ere (Capela, eta lank., 

2003 a ). Adinarekin ematen den hobekuntza hau hazkuntza fisikoaren eraginagatik 

bakarrik ezin daiteke izan; faktore neuromuskularrek, hormonalek eta koordinazio 

motorearen hobekuntzek ere zerikusia baitute (Van Praagh eta Dore, 2002). 

Futbolarien tamaina, hau da, altuera, pisua, G.M.I. eta, batez ere, muskulua, eta 

jauziek erlazioa zuten. Erlazio honetan adinak zerikusia bazuen ere, ez zuen erlazio osoa 

azaltzen. Erlaziorik handiena gorputz-adarretako diametroekin egon zen, batez ere 

zangoko neurriarekin. Hau beste ikerketa batean ere ikusi da (Fragoso eta lank., 2003). 

Errendimendua neurtzeko erabili ziren aurreko aldagaietan bezala, gantzak 

jauzietan ere, eragin negatiboa izan zuen; aurkikuntza hau ere beste ikerlan ezberdinetan 

aurkitu da (Bale eta lank., 1992; Mink eta lank., 2000). Gorputz-adarretako gantz 

tolesturak dira garrantzitsuak (trizipitala, izterrekoa eta zangokoa). Berriz, gantz 

portzentaiak ez dirudi erlaziorik duenik, portzentaia hau kalkulatzeko erabiltzen den 

formulagatik. Horrela, abiadurarekin gertatzen den moduan, gure gomendioa hauxe da: 

kirolari baten gorputzaren gantza balioestean hobe litzatekeela gantz tolesturak 

erabiltzea (banan bana edo batuketa eginez), formulak soilik erabili beharrean. 

Jauzien eta abiadurako proben arteko erlazioa (R= -0.434 eta -0.448 artean, 

leunetan) aurretik ere argitaratu egin da (McArdle eta lank., 1991; Young eta lank., 

2002). Ulertzekoa emaitza da, proba biek (abiadura eta jauziak) indarra eta koordinazioa 

neurtzen baitute. Baina, konoetako proba eta jauzien arteko erlazioa txikiagoa zen 

leuneko probarena baino. Mugimendu ezberdinak eta muskulu ezberdinak erabiltzen 

dira proba hauetan, beraz, beste faktore neuromuskular eta baita tekniko batzuk ere 

barne egon daitezke (Young eta lank., 2002). 

133

Talde guztietan M.J. jauzia izan zen baxuena, gero M.A.J. eta altuena E.J. jauzia 

izan zen. M.J. jauzia makurtutako posizio batetatik hasten da, eta, behealdeko 

gorputzadarretako muskulu luzatzaileen uzkurketa neurtzen du. Berriz, M.A.J. jokalaria 

zutik hasita makurtu egiten da (90º-ko belauneko flexioa) eta gero jauzia egiten du. 

Orduan, muskuluen osagai elastikoak ere parte hartzen du. E.J.-ean muskuluen osagai 

elastikoa eta erreaktiboak parte hartzen du, altuera batetatik salto egiten dutenean, 

horregatik hau da jauzirik altuena (Rico Sanz, 1997). 

Ikerlan honetan jauzietan neurtu ziren balioak Frantziako talde amateur baten eta 

Zelanda berriko selekzioaren antzekoak dira (Cometti eta lank., 2001; Dowson eta lank., 

2002); eta, jokalari profesionalena baino baxuagoak, oro har (Ekblom, 1999; Tumilty, 

1993; Wissloff eta lank., 1998). Izan ere, ikerlan batzuetako eliteko jokalarien baino 

balio altuagoak ere eman dituzte gure jokalariek (Rico Sanz, 1997). Azken datu hau 

logikarik gabekoa iruditzen zaigu, baliteke erabilitako metodoak eta neurtzeko gailuak 

ezberdinak izan direlako. 

Beraz jauziak laburtuz, 

1. 14 urteko futbolariek jauzirik baxuenak eman zituzten. Gainontzeko taldeetan 

antzeko jauziak eman ziren. 

2. Korrelazio positiboa zegoen jauzien altuera eta futbolarien tamainarekin 

(pisua, muskulua, G.G.M eta perimetroekin batez ere). Erlazio honetan adinak eragin 

txikia zuen. 

3. Gantzak, berriz ere, eragin negatiboa izan zuen aldagai hauetan. 

4. Jauzien eta abiaduraren proben artean erlazioa bazegoen. Honetan ere adinak 

eragin txikia izan zuen. 

5. Futbolari hauen jauziak eliteko futbolariena baino baxuagoak, baina amateur 

mailakoen antzekoak izan ziren. 

134

4.3. MAILA BATETIK BESTERA PASATZEN 

DIRENAK 

Ikerlan honetan, Arenas Club de Getxoko (A.C.G.) 14 urtetik gorako futbolariak aztertu 

ziren: Zugatzarte Kadetea, Arenas Kadetea, Zugatzarte Gazte Maila, Arenas Gazte 

Maila eta Senior taldeak. Erraztasunerako 14, 15, 16, 17 eta 18+ urteko taldeak izenpetu 

ditugu, hurrenez hurren. Talde bakoitza osatzeko, aurreko taldetik (talde gazteago), 

edota, beste inguruko taldeetatik jokalariak aukeratzen dira. Aukeraketa-prozesu hau 

A.C.G.-ko teknikariek egiten dute, urtero-urtero. Esan beharra dago, ikerlan hau egin 

zen denboraldietan teknikariek gure proben emaitzak ez zekizkitela, beraz, euren 

jakintza erabiliz egiten zuten futbolarien aukeraketa. 

Honela, talde bakoitzetik urtearen amaieran futbolari batzuk aukeratuak dira, 

hurrengo taldea osatzeko, eta, gainontzeko jokalariak baztertuak dira. Hauen artean 

batzuk beste inguruko taldeetara doaz, eta beste batzuk, baliteke futbola uztea ere. 

Ikasketaren atal honetan talde batetik hurrengora (nagusiagora) pasatu ziren eta ez 

ziren futbolarien arteko diferentziak aztertzen dira. Irakurketa errazteko talde bi horiek 

aukeratutakoak eta baztertuak/kanporatutakoak izendatuko ditugu. Talde bien arteko 

konparazioa egiteko Student-en t-testa erabili zen, adierazgarritasun estatistikoa 

p

hezur pisua ere handiagoa zuten (4.21. Grafikoa). Estatistikoki adierazgarria ez izan 

arren aipatzekoa da aukeratutakoak ere astunagoak zirela. 

200 

180 

160 

140 

120 

100 

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien ezaugarri antropometrikoak 

80 

60 

40 

172,13* 

166,5 

60,62 

Altuera (cm) Pisua (kg) 

57,44 

Aukeratutakoak 

Kanporatutakoak 

4.20. Grafikoa: : 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta 

kanporatutako jokalarien altuera (cm) eta pisua (kg). Azaltzen diren balioak batez 

bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. *p=0.01. 

136

14 

12 

10 

8 

6 

4 

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien ezaugarri antropometrikoak 

6,7* 

6,48 

Ukondoko Diametroa 

(cm) 

5,47* 

5,26 

Eskumuturreko 

Diametroa (cm) 

11,05* 10,27 

Hezur Pisua (kg) 



4.21. Grafika: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta 

kanporatutako jokalarien ukondoko eta eskumuturreko diametroak (cm) eta baita hezur 

pisua ere (kg). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak 

dira. *p

Baita ere, 4.22. Grafikoan ikusten denez, aukeratutako jokalariek gantz gutxiago 

zuten: gantz tolestura txikiagoak zituzten; ondorioz, sei tolesturen batuketa eta gorputzadarretako 

tolesturak. Era berean, endomorfia ere txikiagoa zen. 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

9,67 

11,69 

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien gantz tolesturak 

8,15 

7,23 

11,26 

14,08 

6,26* 

8 

13,54* 

9,13* 

11,73 

4.22. Grafikoa: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta 

kanporatutako jokalarien gantz tolesturak mm-tan. Azaltzen diren balioak batez 

bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. Tr= trizeps, Se= subeskapularra, Ab= 

abdominala, Si=suprailiakoa, Iz= izterrekoa, Za= zangokoa. *p

4.22. Taulan eta 4.23 Grafikoan ikusten denez, aukeratutako jokalariak azkarragoak 

izan ziren 30 m leun eta 30m+10 kono probetan; baina, azken hau izan zen bakarrik 

estatistikoki adierazgarria. 

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien zenbait ezaugarri fisiologiko 

Aukeratutakoak Kanporatutakoak p 

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) 

30 m leun 3.91 0.25 4.10 0.24 >0.05 

30m+10kono 4.90 0.24 5.13 0.18 0.009 

VO2 max. abs. (l·min -1 ) 3.36 0.57 2.84 0.70 0.041 

VO2 max. erl.(ml·kg -1 ·min -1 ) 55.73 7.84 47.42 10.25 0.025 

4.22. Taula: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta 

kanporatutako jokalarien zenbait 30 m leun eta 30m+10 konoetako proben emaitzak eta 

oxigeno kontsumo maximoak (absolutua eta erlatiboa). Azaltzen diren balioak batez 


Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien abiadura eta bizkortasuna 

6 

5 

4 

3 

*p

Era berean, oxigeno kontsumo maximo absolutu eta erlatibo hobeagoak izan 

zituzten aukeratutako jokalariek, baztertuak izan zirenek baino (4.24. eta 4.25. 

Grafikoak). Jauzietan, berriz, ez zen ezberdintasunik ikusi. 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien oxigeno maximo kontsumoak 

2,84* 

3,36 

VO2 max. absolutua 



4.24. eta 4.25. Grafikoak: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako 

eta kanporatutako jokalarien oxigeno maximo kontsumoa absolutua (ezkerraldean) eta 

erlatiboa (eskumaldean). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen 

estandarrak dira. *p

1)-Altuera eta pisuaren medianak kalkulatu ziren: 170.45cm eta 59.05kg, hurrenez 

hurren. Jokalariak medianatik gora edo behera zeuden arabera sailkatu ziren. Honelako 

eragiketak beste ikerlan batzuetan ere erabili izan dira (Simmons eta Paull, 2001). 

Taldeen arteko ezberdintasunak kalkulatzeko Chi 2 test-a erabili zen. 4.23. Taulan 

ikusten denez, estatistikoki adierazgarria izan zen bigarren seihileko kanporatutakoen 

artean futbolari bat ere ez zela altueraren medianatik gora egon. Ordea, aukeratutako eta 

lehenengo seihilekoen artean gehiengoa (%69.6a) zegoen medianatik gora. 

Aukeratutako eta kanporatutako jokalariak altuera eta pisuaren medianen arabera 



Altuera Pisua 

Seihilea Behean Goian Behean Goian 

1. 7(%30.4) 16(%69.6) 7(%30.4) 16(%69.6) 

2. 3(%50) 3(%50) 4(%66.7) 2(%33.3) 

1. 6(%50) 6(%50) 6(%50) 6(%50) 

2. 8(%100)* 0(%0)* 7(%87.5) 1(%12.5) 

4.18.Taula: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta 

kanporatutako jokalarien kopurua eta portzentaiak (parentesi artean) altuera (170.45cm) 

eta pisuaren (59.05kg) medianatik gora edo behera zeuden arabera. Era berean, 

jokalariak lehenengo edo bigarren seihilean jaioak ziren arabera banatuta daude. 

*p

jaiotza-datei begiratzean, lehenengo seihilekoen taldean, aukeratutako eta 

kanporatutakoen artean ez zen alde adierazgarririk egon, soilik 3 cm. 

Ukondoko diametro eta hezur pisuarekin joera berdina zegoen, biak altuerarekin bat 

datoz eta. Aukeratutako eta lehenengo seihilekoek neurri handiagoak zituzten, 

kanporatutako eta bigarren seihilekoek baino. Gainera, kanporatutakoen taldean, 

lehenengo seihilean jaioak, ukondoko diametro handiagoa zuten bigarren seihilekoek 

baino. 

Abiadurako 30 m leun eta 30m+10 kono-ko probetan, aukeratutako eta lehenengo 

seihilean jaiotakoak azkarragoak ziren; kanporatutako talde bietako futbolariak baino. 

Gainera, 30m+10 kono-ko proban, lasterketarik geldoenak kanporatutako eta lehenengo 

seihilean jaiotakoek egin zituzten. Azken proba honetan, kanporatutakoen artean 

lehenengo seihilekoek astiroago korritu zuten, bigarren seihilean jaiotakoek baino. 

Bestalde, 4.24. Taulan ere ikusten denez, oxigeno kontsumoan ezberdintasun 

nabariak daude. Kasu honetan, aukeratutako gazteenek izan zuten oxigeno kontsumo 

erlatiborik altuena (60ml·kg -1 ·min -1 ); berriz, mailarik baxuena kanporatutako zaharrenek 

izan zuten (46 ml·kg -1 ·min -1 ). Neurri hauek estatistikoki adierazgarriak ez izan arren, 

lehen esan bezala aipagarriak badira. 

Era berean, 14 urteko futbolari hauek hurrengo taldera pasatzeko (15 urteko taldera) 

aldagai bakoitzak duen eragina ikusteko, erabili daitekeen eragiketa estatistikoa, 

erregresio logistika da. Eragiketa honetan, aldagai ezberdinak banan-banan, eta gero, 

batera, sartu egiten dira euren eragina ikusiz. Aldagai guztiak probatu eta gero, eraiki 

zen erregresio modeloan hurrengo hau azaldu zen: talde biak hobeen ezberdintzen 

zituzten aldagaiak altuera, 30 m+10 kono-ko proba eta oxigeno kontsumo erlatiboa 

zirela. Modelo honek kanporatutako eta aukeratutako talde bien arteko 

ezberdintasunaren %85.7 azaltzen zuen. Hiru aldagai horien artean aldagairik 

adierazkorrena VO2 max.-a zela adierazi zen (p

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien zenbait ezaugarri jaiotza-daten arabera 

Pisua (kg) 

Altuera (cm) 

Tolesturen 

Batuketa (mm) 

Ukondoko 


Taldea 

B.b. d.s.(±) 

Taldea 

B.b. d.s.(±) 

A1 61.55 6.73 A1 11.36 0.97 

A2 57.03 10.55 Hezur pisua (kg) A2 10.60 0.98 

K1 60.78 9.91 K1 10.85 1.34 

K2 52.42 6.12 

K2 9.40 1.06 

A1 173.32** 5.87 A1 3.89 ¥ 0.28 

A2 167.98 6.54 30 m leun (s) A2 3.94 0.24 

K1 170.20 * 9.10 K1 4.07 0.26 

K2 160.93 4.57 

K2 4.10 0.33 

A1 56.38 17.93 A1 4.90 0.21 

A2 59.95 20.71 A2 4.93 ¥# 30 m+10 kono 

0.34 

K1 71.40 23.07 (s) 

K1 5.12 0.15 

K2 71.32 40.07 

K2 5.03 0.25 

A1 6.78** 0.21 A1 54.41 7.99 

A2 6.41 0.24 A2 60.37 6.07 

K1 6.67 ₣ 0.45 ₣ 

VO2 erlatiboa 

(ml·kg 

K1 46.47 9.95 

-1 ·min -1 ) 

K2 6.20 0.29 

K2 53.33 13.47 

4.24. Taula: 14 urteko jokalariak lau taldetan banatuta: A1=aukeratutako eta lehen 

seihilean jaioak, A2=aukeratutako eta bigarren seihilekoak, K1=kanporatutako eta lehen 

sehilekoak eta K2=kanporatutako eta bigarren seihilekoak. Azaltzen diren balioak batez 


*A1 vs K2, p

jokalarietan aukeratutakoek lasterketa hau arinago burutu zuten kanporatutakoek baino; 

baina, ezberdintasuna ez zen estatistikoki adierazgarria izan. 

6 

5 

4 

3 

2 

Aukeratutako eta kanporatutako futbolarien arintasuneko proba adin talde ezberdinetan 

4,8* 

4,98 

4,75* 

5,02 

4.26. Grafikoa: Talde batetik bestera pasatzeko aukeratutako eta kanporatutako 

jokalarien arintasuneko proba (30m+10 kono). Azaltzen diren balioak batez bestekoak 

eta desbiderapen estandarrak dira. *p

honek, estatistikoki adierazgarria ez izan arren, tamainaren garrantziaren hipotesia 

bermatzen du. 

Modu berean, Dezan eta lank.-ek (2003), 13 urteko futbolari Brasildar talde baten 

antropometria aztertuz “titularrak”, ordezkoekin konparatuz, altuagoak eta astunagoak 

zirela, eta, muskulu portzentaia altuagoa zutela azpimarratu zuten. 

Bestalde, aukeratutako futbolariak gantz gutxiago zuten, hau beste idazle batzuk ere 

ikusi dute (Reilly eta lank., 2000; Viviani eta lank., 1993). Gainera, aukeratutakoen 

gehiengoaren gantz portzentaia %10-12 tartean zegoen; aldiz, kanporatutakoen artean 

jokalari asko %12-tik gora zegoen. Gantz asko edukitzea errendimendu eskasarekin 

erlazionatuta dago, zailagoa delako korrika egitea, driblatzea eta sprintatzea (Shephard, 

1999). 

Horretaz gain, aukeratutakoak azkarragoak ziren. Tumilty-k 1993.ean azaltzen 

zuenez, futbol partida batean sprintatzen den denbora nahiz eta laburra izan (%8-13), 

jokaldirik erabakigarrienak abiadura handitan ematen dira, eta beraz, ezinbesteko 

ezaugarria da. Baina, ikerlan honetan batez ere arintasuna edo bizkortasuna ezaugarri 

oso garrantzitsua dela erakutsi da; 30m +10kono-ko probako emaitza 14, 15 eta 16 

urteko taldeetan errepikatzen baita. Bestalde, aukeratutakoek erresistentzia hobeagoa 

zuten. 

Emaitza hauek Reilly eta lank.-en (2000) ikerlanarekin bat datoz, lan hartan elite 

eta ez-eliteko 15-16 urteko jokalariei azterketa antropometrikoa, fisiologikoa eta 

psikologikoa egin zitzaien. Elitekoek gantz gutxiago zuten, indar aerobiko handiago eta 

abaildura hobeto toleratzen zuten. Talde biak hobeen ezberdintzen zituzten aldagaiak 

abiadura, arintasuna (sprinta + kurbak), ego-orientazioa eta antizipazioa izan ziren. Nola 

nahi ere, ikerlan horretan kontutan hartu behar da, talde ezberdin bi aztertu zituztela, 

entrenamendu eta partida mota eta kopuru diferenteekin, alegia. Bestalde, lan hartan, 

parametro antropometrikoetan, ez zen alderik ikusten. Izan daiteke, 15 eta 16 urteko 

jokalarietan altueran eta tamainan diferentzia handirik jadanik ez egotea, hazkunde 

abiadurarik handiena 14 urterekin ematen baita (gure futbolarietan eman daitekeen 

bezala). 

145

Emaitza hauek guztiak oso interesgarriak dira, talde bakoitzaren barnean futbolari 

guztiak batera entrenatzen baitzuten eta, orokorrean, entrenamendu berdinak egiten 

zituzten futbolariek talde bakoitzaren barnean. Baina, hemen puntu eztabaidagarri 

batetara hel gaitezke. Entrenamendu berdinak eta denak batera egin arren, gerta daiteke, 

futbolari batzuk besteak baino gehiago saiatzea, eta talde berean intentsitate ezberdinez 

entrenatzea. 

Jaiotzaren eragina kontrolatzeko medianak erabili zirenean, bigarren seihilabeteko 

kanporatutakoen artean ez futbolari “alturik” egon. Gainera, jaiotza eta aukeraketaren 

arabera lau talde egin zirenean, aukeratua izateko altua izatea oso garrantzitsua zela 

behatu zen. 

Baina, altua izatea garrantzitsua bada ere, horrek bakarrik, ez zuen aukeraketa hori 

segurtatzen. Hau da, altuera nahikoa edukita beste faktore batzuk ere badirela 

beharrezkoak; adibidez, badirudi VO2 egokia izatea (baxua ez behintzat) ere 

garrantzitsua dela, zeren eta aukeratutako eta bigarren seihilekoak izan zuten balorerik 

altuena (60.37 ± 6.07 ml·kg -1 ·min -1 ). era berean, VO2-rik baxuena kanporatutako eta 

lehen seihilekoek izan zuten (46.47 ± 9.95 ml·kg -1 ·min -1 ). Emaitza hauek estatistikoki 

adierazgarriak ez izan arren oso nabarmenak dira kirol fisiologian. Bestalde, erregresio 

modeloan VO2 max.-a zen aldagairik esanguratsuena. 

Hortaz gain, hau da, tamaina eta oxigeno kontsumoaz gain, gantzak ere erlazioa 

dauka. Kanporatutako eta aukeratutakoen artean ezberdintasun estatistikoa baitzegoen, 

besteak beste, aukeratutakoek gantz gutxiago izan zuten. 

Dena den, altuera eta abiadura adin hauetan korrelazionaturik daude (R= -0.525, 

p

hasten dira (Malina eta Bouchard, 1991). Adin honetan altueraren hazkundeaz gain 

gorputzaren beste osagaien hazkundea ere ematen da, batez ere muskuluarena, 

hormonak direla medio (Malina eta Bouchard, 1991; Rogol eta lank., 1997). Eta 

muskuluen hazkunde horrekin kirol honentzat abantaila izan daitezkeen beste aldaketa 

fisiologikoak ere badakartza (indarra eta abiadura adibidez). Beraz, altuenak (eta 

handienak) abantaila handiagoa izango dute lehenengo seihilean jaioak diren edo ez. 

Bigarrenik, 14 urtetatik 15-ra pasatzen direnak pausu handia ematen dute. Aurretik 

(aurreko mailetatik) selekzioa badago ere, adin honetan ematen da baherik handiena, 

Bizkaian maila baxuko talde batetik (Zugatzarte Kadetea, ikerlan honetan 14 urteko 

taldea deritzoguna), Euskal-Herriko maila altuko talde batetara pasatzeko (Arenas 

Kadetea, ikerlan honetan 15 urteko taldea). 

Gainontzeko taldeetan, konoetako proban bakarrik, diferentzia agertzea nabarmena 

da. Aldagai honen garrantzia beste ikerlan batean ere ikusi da (Reilly eta lank., 2000). 

Logikoena izango litzateke fisiologikoki hobeki prestatuta daudenak aukeratuak izatea, 

baina Tschopp eta lank.-ek 2003. urtean emaitza berdina izan zuten. Hau azaltzea ez da 

erraza. Izan daiteke, guk aztertu ez ditugun beste parametro batzuk izatea funtsezkoenak 

14 urtetik gorakoenetan; adibidez, belauneko muskulu flexoreen indar handiagoa ikusi 

zen 15-19 adineko profesionaletara pasatzen ziren futbolarien artean pasatu ez zirenekin 

konparatzean (Tschopp eta lank., 2003) bestaldetik faktore psikologikoak ere 

inportanteak izan daitezke. 

Hortaz, aukeraketa prozesuak arretaz hartu beharko lirateke batez ere adin 

erabakigarri horretan. Entrenatzaileak adin talde berdineko jokalarien artean zaharrenak, 

edota hazkunde aurreratuagoa dutenak, hau da, hazkunde goiztiarra dutenak, aukeratzen 

egon daitezkeelako. Eta, gazteago edo hazkunde berantiarra duten jokalariak, nahiz eta 

talentudunak izan kanporatuak eta baztertuak izan daitezkeelako. Gainera, hazkunde 

goiztiarra duten futbolariak euren egoera fisiko eta fisiologiko maximotik hurbil egon 

daitezke eta hazkunde berantiarra dutenak maximo hau hazkunde amaitzean eduki 

dezakete. 

147

Beraz aukeratuak-kanporatuak laburtuz, 

1. Ezberdintasun gehienak 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko 

aukeratutako eta kanporatutako futbolarien artean ematen dira. 

2. 14 urteko taldean aukeratuak direnak tamainaz handiagoak dira, baina gantz 

gutxiago dute. Bestalde, azkarragoak dira eta oxigeno kontsumo maximo altuagoa dute. 

3. Parametrorik garrantzitsuenak 14 urteko talde horretan altuera, 30m+10 konoko 

proba eta batez ere oxigeno kontsumo maximoa izan ziren. 

4. 15, 16 eta 17 urteko taldeko futbolarietan ere 30m+10kono-ko proba izan zen 

erabakigarriena. 

148

4.4. POSTUEN ARTEKO 

EZBERDINTASUNAK 

4.4.1. POSTUEN ARTEKO 

DESBERDINTASUNAK 

Ikerlan honetan parte hartu zuten jokalariak lau postutan sailkatu ziren. Guztira 55 

aurrelari egon zen, 76 erdilari, 84 atzelari eta 27 atezain. Postu hauetan jokatzen zuten 

jokalarien zenbait parametro 4.25. Taulan adierazten dira. 

Altuenak eta astunenak atezainak izan ziren, eta, jokalaririk baxuenak erdilariak. 

Gantz tolesturetan, gantz portzentajean eta endomorfian atezainek izan zituzten baliorik 

altuenak, eta, aurrelariek gantz gutxien. Horrela, aurrelariek eduki zuten muskulu 

portzentaiarik altuena eta mesomorfia baita ere, azken hau nahiz eta estatistikoki 

adierazgarri ez izan. 

Erresistentzian aurrelariak izan ziren onenak eta atezainak kaxkarrenak. Oxigeno 

kontsumo maximoaren emaitzetan joera berdina eman zen, eta, baita iraupeneko 

probetako taupadetan ere (serietan eta atseden denboretan). Gainera, atezainek askoz 

arinago utzi egin zituzten serieak; esate baterako, zazpigarren seriea atezain batek 

amaitu zuen (%4), eta 50 aurrelarik (%40); aldiz %31 erdilarik eta %22 atzelarik. 

Abiaduran aurrelariak izan ziren azkarrenak proba bietan eta atezainak, berriz, 

geldoenak. 

Hiru jauzi motetan ere aurrelariak hoberenak izan ziren, eta, erdilariek eman 

zituzten jauzirik txikienak. Ezberdintasun hau estatistikoki adierazgarria M.J. jauzian 

bakarrik izan arren. 

149

Futbolarien zenbait ezaugarri postuen arabera 

Aurrelariak Erdilariak Atzelariak Atezainak 


Adina 17.61 2.58 17.20 2.40 17.27 2.67 17.63 2.37 

Pisua (kg) 68.35 10.20 68.46 11.60 68.86 9.12 73.95 7.92 

Altuera (cm) 174.83 7.84 174.4 7.76 175.47 7.60 179.56 a 5.93 

Gantza (mm) 52.65 b 12.96 62.55 22.96 62.83 19.55 67.15 7.55 

Muskulu % 47.94 c 1.39 46.94 1.72 47.02 1.62 46.90 1.83 

VO2 max. erl. 62.40 10.63 57.71 9.82 58.55 9.48 48.41 d 11.14 

30m leun (s) 3.51 e 0.30 3.68 0.27 3.70 0.22 3.82 0.27 

30m kono (s) 4.55 f 0.33 4.72 0.30 4.74 0.31 4.96 0.36 

M.J. (cm) 41.97 g 5.25 38.92 5.18 40.08 5.57 41.85 5.63 

4.25. Taula: Futbolarien postuen zenbait aldagai antropometriko eta fisiologiko. Gantza 

sei gantz tolesturen batuketa eran dago adierazita (mm-tan). Oxigeno kontsumo maximo 

erlatiboaren (VO2 max. erl.) unitatea ml·kg -1 ·min -1 da. M.J.= makurtutako jauzia. 


a atezainak vs erdilariak, p

4.4.2. POSTUEN ARTEKO EZBERDINTASUNEN 

EZTABAIDA 

Futbolean taktikak ezartzen lehenengoetarikoa Ingalaterrako Glasgow-ko Queen’s 

Park AFC futbol taldea izan zen. Ondo antolatuta zuten taldea; atzelari bi, erdilari bi eta 

sei aurrelariekin. Arraro samarra dirudien arren arrakasta itzela eduki zuten; 1867. 

uztailetik 1875. urtarrilera ez zieten golik sartu eta! (Ekblom, 1999). Handik aurrera 

gauzak aldatzen joan ziren eta gaur eguneko antolaketa taktikora heldu gara. 

Jokalarien postuak aztertzea zaila da, partidaren arabera, arerioaren arabera etab 

postuak eta partidaren estrategia osoa aldatzen baitira. Ikerlan honetan lau postutan 

sailkatu ziren jokalariak; aurrelari, erdilari, atzelari eta atezainetan, besteak beste. 

Alboko atzelariak erdilariekin batera jarri ziren. Antolaketa hau da ikerketetan gehien 

erabiltzen dena (Casajus eta Aragones, 1997; Malina eta lank.,. 2000; Reilly eta lank., 

2000; Tumilty 1993; Shepard 1999; Wisloff eta lank., 1999). Nahiz eta beste lan 

batzuetan alboko atzelariak ere talde ezberdintzat hartu (Davis eta lank., 1992; Di Salvo 

eta Pigozzi, 1998; Rienzi eta lank., 2000). 

Jokalarien postuen arabera partida batean egindako lana oso ezberdina da. 

Atezainek distantziarik laburrena korritzen dute, 4 km inguru (Ekblom, 1999). 

Gainontzeko postuetako jokalariek distantzi luzeago egiten dute partidetan. 

Distantziarik luzeena erdilariek egiten dute, normalean 9-13 km artean, aurrelariek 7-11 

km eta atzelariek pixka bat gutxiago 7.7-11km (Ekblom 1999; Rienzi eta lank., 2000; 

Reilly eta lank., 2000; Tumilty, 1993;). Ezberdintasun hauek gazteen futbolean ere 

ematen da (Tumilty, 1993). 

Postuen arteko ezberdintasunak beste lanetan ere argitaratu dira. Orokorrean, 

atezainak garaienak eta astunenak izaten dira (Reilly, 1999; Davis eta lank., 1992) eta 

gantz kopururik altuena dutenak (Casajus eta Aragones, 1997; Reilly, 1999; Davis eta 

151

lank., 1992). Hau futbolari gazteetan (11-16 urte) ere deskribatu da (Malina eta lank., 

2000). Erdilariak berriz txikienak izaten dira (Reilly, 1999; Wisloff eta lank., 1998), 

baina azken emaitza hau ez da beti baieztatzen (Reilly eta lank., 2000), batzuetan 

aurrelariak izaten baitira baxuenak (Casajus eta Aragones, 1997). 

Erresistentziarik baxuena (oxigeno kontsumoa eta iraupeneko probetako 

errendimendua), aurretik ere ikusi denez, atezainena da (Davis eta lank., 1992; Reilly 

eta lank., 1999; Tumilty, 1993). Atezainez gain, beste jokalarien oxigeno kontsumo 

maximoa antzekoa dela ikusi da lan batzuetan (Shephard 1999, Reilly eta lank., 2000). 

Beste batzuetan, berriz, erdilariek altuena dutela ikusi dute (Davis eta lank., 1992; 

Ekblom 1999, 46. orr.; Wisloff eta lank., 1998). Aldiz, gure ikerlanean aurrelariek izan 

zuten erresistentziarik hoberena; bai Astrand-en test ergometrikoan, bai iraupenezko 

proban, ere. Raven eta lank.-ek ere 1975. urtean aurrelarien oxigeno kontsumoa 

erdilariena baino altuagoa zela ikusi zuten. 

Aurrelariak azkarrenak izatea, eta, jauzirik altuenak ematea, euren jokaldi 

motetarako emaitza egokiak dira; beste ikerlanetan ere ikusi egin den modura (Wisloff 

eta lank., 1998; Tumilty, 1993). Atezainek ere, mugimenduen abiadura eta arintasun 

handia izan beharko lukete; baina, izan daiteke 30 m leunetako eta 30 m konoetako 

probak eurek egiten dituzten mugimenduetarako oso espezifikoak ez izatea. Izan ere, 

atezainen mugimenduak askoz ere laburragoak dira eta euren sprint-ak 1-12m-koak dira 

(Ekblom 1999). 

Beraz, badirudi atezainez gain, entrenamendu berdinak eta batera egin arren, 

errendimenduari begira, aurrelariak hobeen prestatuta dauden jokalariak direla, 

abiaduran, jauzietan eta baita erresistentzian ere. Honek hiru azalpen posible eduki 

ditzake: lehenengoa, taldearen antolakuntza taktikoaren ondorioz, aurrelarien 

entrenatutako eta korritutako distantziak luzeagoak izatea, eta horrela, aurrelari horiek 

duten abiaduraz gain erresistentzia hobeagoa lortzea. Azalpen hau talde bakar bat 

izango balitz posible litzateke baina bost talde ezberdinetako multzoan hau gertatzea 

nahikoa zaila da. Bigarrenik: izan daiteke ere aurrelari izateko konpetentzia handia 

taldeetan denez, futbolariek postu hau lortzeko entrenamenduetan eta partidetan (eta 

baita futboleko entrenamentuetatik kanpo) ahalegin guztiak egitea eta horrek 

152

erresistentzia hobetzea. Edo hirugarren, izan daiteke entrenatzaile eta teknikoek 

aurrelari izateko hobeen prestatuta dauden jokalariak aukeratzea. 

Beraz postuen arteko ezberdintasunak laburtuz, 

1. Aurrelariak izan ziren errendimendurik onena izan zuten jokalariak. Baita ere 

muskulu gehien eta gantz gutxien izan zutenak. 

2. Atezainak, berriz, errendimendu proba hauetan emaitzarik okerrenak eman 

zituztenak. Horrez gain, gantz gehiago zuten eta astunagoak ziren. 

153

4.5. JAIOTZA-DATAK 

4.5.1. JAITZA-DATEN EMAITZAK 

4.5.1.1. EMAITZA OROKORRAK 

Ikerlan honetan futbolarien jaiotze-datak ere aztertu ziren: euren jaiotze hilea eta 

urteko zein seihilean eta zein hiruhilean jaio ziren aztertu ziren, besteak beste . 4.26. 

Taula eta grafiketan jokalarien jaiotza-daten sailkapena agertzen da. 

Futbolarien jaiotze-hileak adin taldeka 

Hileak 14 15 16 17 18+ Denak 

Urt 4(8.3) 6(11.3) 5(12.2) 9(17.3) 6(11.3) 30(12.1) 

Ots 7(14.6) 8(15.1) 5(12.2) 2(3.8) 8(15.1) 30(12.1) 

Mar 7(14.6) 2(3.8) 4(9.8) 5(9.6) 8(15.1) 26(10.5) 

Api 9(18.8) 9(17) 5(12.2) 3(5.8) 9(17) 35(14.2) 

Mai 4(8.3) 6(11.3) 5(12.2) 5(9.6) 1(1.9) 21(8.5) 

Eka 4(8.3) 3(5.7) 2(4.9) 9(17.3) 7(13.2) 25(10.1) 

Uzt 3(6.3) 5(9.4) 1(2.4) 3(5.8) 5(9.4) 17(6.9) 

Abu 1(2.1) 3(5.7) 3(7.3) 3(5.8) 2(3.8) 12(4.9) 

Ira 4(8.3) 4(9.4) 4(9.4) 4(7.7) 3(5.7) 19(7.7) 

Urr 2(4.2) 4(5.7) 5(12.2) 2(3.8) 1(1.9) 14(5.7) 

Aza 2(4.2) 3(7.5) 0(4.9) 3(5.8) 1(1.9) 9(3.6) 

Abe 1(2.1) 0(0) 2(4.9) 4(7.7) 2(3.8) 9(3.6) 

Guztira 

48(100) 53(100) 41(100) 52(100) 53(100) 247(100) 

4.26. Taula: Hilabete bakoitzean jaiotako futbolarien kopurua eta portzentaia parentesi artean adin 

taldeka banatuta eta jokalari guztiak kontutan hartuta. 

154

Jokalarien gehiengoa lehenengo seihilean jaioak ziren. 4.26 Taulan eta 4.27. 

Grafikan ikusten denez. Futbolari guztiak kontutan hartuta %67.6-a lehenengo seihilean 

jaioak ziren eta %32.4-a bigarrenean. 

Urtea hiruhiletan banatzean lehen eta bigarren hiruhileen artean ez da 

ezberdintasun nabarmenik ikusten, aldiz hirugarren eta laugarren hiruhileetan jaiotako 

futbolarien kopurua baxuagoa dela argi geratzen da. 

Jaiotzen portzentaiak (%) 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

Futbolarien jaiotze-daten kopurua urtea bi seihiletan banatuta 

4.27. Grafika: Futbolarien adin talde bakoitzeko jaiotza-daten portzentaiak lehenengo (urtarriletik 

ekainera) eta bigarren (uztailetik abendura) seihiletan banatuta. 

Hiruhilea 

k 

72,9 

27,1 

64,2 63,4 63,5 

35,8 

36,6 36,5 

Futbolarien jaiotze-daten kopurua urtea lau hiruhiletan banatuta 

14 15 16 17 18+ Denak 

1. 17(35.4) 16(30.2) 14(34.1) 16(30.8) 22(41.5) 85(34.4) 

2. 17(35.4) 18(34.0) 12(29.3) 17(32.7) 17(32.1) 81(32.8) 

3. 9(18.8) 12(22.2) 8(19.5) 10(19.2) 10(18.9) 49(19.8) 

4. 5(10.4) 7(13.2) 7(17.1) 9(17.3) 4(7.5) 32(13.0) 

4.27. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko jaiotza-daten kopurua eta portzentaiak (%) lehenengo 

(urtarriletik martxoa), bigarren (apiriletik ekainera), hirugarren (uztailetik irailera) eta laugarren 

(urritik abendura) hiruhiletan banatuta. 

73,6 

14 15 16 17 18+ 

Adin taldea (urteak) 

26,4 

Lehenengo 

Bigarren 

155

Jaiotzen portzentaiak (%) 

40 

20 

0 

Futbolarien jaiotze-daten kopurua urtea lau hiruhiletan banatuta 

14 15 16 17 18+ Guztira 

4.28. Grafika: Futbolarien adin talde bakoitzeko jaiotza-daten portzentaiak lehenengo (urtarriletik 

martxoa), bigarren (apiriletik ekainera), hirugarren (uztailetik irailera) eta laugarren (urritik 

abendura) hiruhiletan banatuta. 

4.5.1.2. JAIOTZA-DATAK ADIN TALDEKA 

Hurrengo atalean adin talde bakoitzaren barnean lehenengo eta bigarren 

seihilabetean jaiotako futbolarien ezberdintasun antropometriko eta fisiologikoak 

aztertuko dira. Seihileen arteko ezberdintasunak aztertzeko Student-en t test-a erabili eta 

adierazgarritasun estatistikoa p

14 urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera 

1. seihilea 2. seihilea p 

b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±) 

Pisua (kg) 61.29 7.83 54.40 7.83 0.009 

Altuera (cm) 172.18 7.16 163.95 6.38



b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±) 

Pisua (kg) 67.19 7.56 66.31 10.93 >0.05 

Altuera (cm) 175.55 7.47 173.04 5.21 >0.05 

VO2 max. erl 59.24 11.76 53.30 9.44 >0.05 

Iraupeneko proba (taupada·min -1 ) 

1. seriea 153.42 15.34 163.58 11.90 0.021 

1. atsedena 116.75 16.16 127.41 11.63 0.020 

2. seriea 163.18 14.11 172.43 10.60 0.025 

2. atsedena 122.00 15.04 132 15.89 0.029 

3. seriea 172.12 13.08 182.56 11.00 0.008 

3. atsedena 128.39 15.23 139.31 16.19 0.026 

4. seriea 179.12 13.37 188.20 8.56 0.020 

4. atsedena 135.81 15.61 143.46 13.50 >0.05 

5. seriea 185.25 8.45 192.00 4.88 0.013 

5. atsedena 140.48 5.94 163.58 11.90 >0.05 

6. seriea 190.22 6.89 196.85 4.29 >0.05 

6. atsedena 150.16 12.73 158.28 7.29 >0.05 

7. seriea 194.00 6.20 197.66 2.00 >0.05 

7. atsedena 152.20 10.78 159.33 16.68 >0.05 

4.29. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 15 urteko futbolarien zenbait ezaugarri. 

Iraupeneko probaren balioak serie bakoitzaren amaieraren eta minutu bateko atseden denboraren 

bihotz maiztasunaren (taupada·min -1 ) batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen estandarrak dira 

(d.s.). VO2 max. Erl= Oxigeno kontsumo erlatiboa (ml·kg -1 ·min -1 ) 

158

16 URTEKO JOKALARIEN TALDEA 

16 urteko jokalarien taldean lehenengo seihiletan jaiotakoek gantz gehiago zuten 

tolestura trizipitalean, izterrean eta zangoan, beraz gorputzadarretako tolesturen 

batuketa ere altuagoa zen talde honetan. Horrela, lehenengo seihilekoek gantz pisu 

handiagoa zuten eta endomorfia ere (ikus 4.30. Taula). 

Bestalde, talde berdinean jokalari zaharrenen izterreko perimetro eta baita izterreko 

perimetro zuzendua ere handiagoa izan zen. 



b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±) 

Pisua (kg) 74.21 7.62 69.99 6.17 >0.05 

Altuera (cm) 176.63 6.28 176.81 6.73 >0.05 

Tolestura trizipitala (mm) 12.00 3.42 9.21 3.79 0.034 

Izterreko tolestura (mm) 17.31 6.18 12.83 5.41 0.039 

Zangoko tolestura (mm) 10.20 3.55 7.70 2.46 0.033 

Tolesturen batuketa (mm) 75.17 24.52 57.46 21.01 >0.05 

G.A. tolestura (mm) 39.53 12.61 29.74 11.02 0.028 

Gantz pisua (kg) 9.78 2.77 8.00 1.74 0.047 

Endomorfia 3.02 0.98 2.34 0.82 0.044 

Izterreko perimetroa (cm) 57.14 2.63 54.70 2.22 0.009 

Izterreko perimetro zuzendua 

(cm) 

55.41 2.46 53.42 2.21 0.024 

4.30. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 16 urteko futbolarien zenbait ezaugarrien 

ezberdintasunak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen estandarrak 

dira (d.s.). G.A. tolestura = gorputzadarretako gantz tolestura (trizipitala + izterrekoa + zangokoa) 

159

17 URTEKO JOKALARIEN TALDEA 

17 urteko jokalarien jaiotako seihilearen arabera aurkitu ziren ezberdintasun 

antropometriko eta fisiologikoak 4.31. Taulan adierazten dira. Lehenengo seihilekoak 

astunagoak ziren; izterreko eta zangoko perimetroa handiagoa zuten eta perimetro 

zuzenduak ere. Baita ere, ukondo eta orkatiletako diametroak handiagoak ziren urtearen 

hasierako seihilean jaiotakoen artean. Horrela, muskulu pisua handiagoa ere bazuten 

bigarren seihilean jaiotakoek baino. 

Era berean lehenengo seihilean jaio egin ziren talde honetako futbolariek 

oxigeno kontsumo maximo erlatibo altuagoa izan zuten (nabarmena baina ez 

estatistikoki adierazgarria). 



b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±) 

Pisua (kg) 76.40 9.97 70.44 7.45 0.028 

Altuera (cm) 178.82 6.96 175.19 7.12 >0.05 

Izterreko perimetroa (cm) 57.59 3.63 55.80 2.14 0.030 

Zangoko perimetroa (cm) 38.76 2.53 36.91 1.57 0.020 

Izterreko perimetroa zuzendua (cm) 56.10 3.35 54.39 2.02 0.049 

Zangoko perimetro zuzendua (cm) 37.97 2.40 36.22 1.60 0.007 

Ukondoko diametroa (cm) 7.01 0.50 6.66 0.30 0.009 

Orkatileko diametroa (cm) 7.68 0.36 7.46 0.33 0.038 

Muskulu pisua (kg) 36.34 4.23 33.60 3.66 0.023 

VO2 max. erl (ml·kg -1 ·min -1 ) 61.65 8.47 57.49 9.49 >0.05 

4.31. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 17 urteko futbolarien zenbait ezaugarrien 


dira (d.s.). 

160

18+ URTEKO JOKALARIEN TALDEA 

Talde honetan emaitzak ezberdinak izan ziren, bigarren seihilean jaio ziren 

futbolariek ukondo, belaun eta orkatiletako diametroak handiagoak zituzten lehenengo 

seihilekoek baino (4.32. Taula). Horretaz gain, bigarren seihilekoek hiru jauzi motak 

altuagoak eman zituzten. 

18+ urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera 


b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±) 

Pisua (kg) 73.68 5.57 74.45 4.26 >0.05 

Altuera (cm) 178.94 5.02 179.84 5.10 >0.05 

Ukondoko diametroa (cm) 6.80 0.37 7.12 0.43 0.011 

Belauneko diametroa (cm) 9.72 0.31 10.03 0.39 0.005 

Orkatilako diametroa (cm) 7.47 0.30 7.66 0.31 0.050 

MJ altuera (cm) 42.10 4.63 45.89 6.38 0.042 

MAJ altuera (cm) 43.58 4.36 46.68 4.16 0.050 

EJ altuera (cm) 43.97 7.42 48.67 4.94 0.044 

4.32. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 18+ urteko futbolarien zenbait ezaugarrien 


dira (d.s.). MJ= makurtutako jauzia, MAJ= mugimenduaren aurkako jauzia, EJ= erorketa jauzia. 

4.5.2. JAIOTZA-DATEN EZTABAIDA 

Ikerlan honetan urtearen lehenengo hilabetetan jaiotako futbolarien nagusitasuna 

baieztatu zen. Adin talde desberdinetan %63.4 tik %73.6-ra lehenengo seihilean jaioak 

baitziren. Portzentaiarik altuena 14 (%72.9) eta 18+ (%73.6) urteko taldeetan agertu 

zen. Gainera laugarren hiruhilean futbolarien kopururik baxuena jaio zen, orotara %13-a 

161

alegia. Hau nabariagoa izan zen berriz ere 14 urteko (%10) eta 18+ urteko (%7.5) 

taldeetan. Aipatzeko emaitzak dira hauek zeren eta populazio orokorrean jaiotzak urtean 

zehar modu homogeneoan ematen dira: Getxon adibidez 2001. urtean jaiotako haurren 

%51.37-a lehenengo seihilean jaio zen eta bigarrenean %48.63 (internet: http: 

www.eustat.es). 

Beste nazio batzutan (Holanda, Belgika, Frantzia, Erresuma Batua) egindako 

ikerlanetan ere “kirol-urtearen” lehenengo hiletako jokalarien nagusitasun hau ikusi da 

batez ere indarra eta tamaina garrantzitsuak diren ariketetan, esate baterako futbol 

(Helsen eta lank., 2000; Simmons eta Geoffrey, 2001; Verhulst, 1992), futbola eta 

tenisa (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994), cricket (Edwards, 1994) eta 

hockey-ean (Boucher eta Mutimer, 1994). 

Helsen eta lank.-ek 2000. urtean Belgikan egindako lanarekin aurreko hau 

gehiago indartzen zen: 1997. urtean futbolarien banaketa jaiotze egunaren arabera 

Abuztuan izatetik Urtarrilera pasatu zen eta aldaketa hori egin zenean ere ikusi zuten 

futbolari gehienak “kirol-urtearen” hasierakoak zirela: Abuztutik Urrira (aldaketa egin 

baino lehen) eta Urtarriletik Martxora (aldaketa egin da gero). Bestalde, “kirol-urtearen” 

bigarren seihilean jaiotakoen artean portzentai altuago batek kirola uzten zuen, eta 

gainera adin gaztetatik: 12 urterekin alegia. 

Banaketa heterogeneo hau azaltzeko hipotesi bi eman dira batik bat. Urtearen 

hasierako jokalariak urtearen amaierako jokalarien aldean ia urte bateko ezberdintasuna 

dute eta hau alde batetik, fisikoan (tamainan) ezberdintasunak sor ditzake eta 

bestaldetik, urte bateko aldeak psikologiaren edo kognizioaren aldetik desberdintasunak 

ekar ditzake ere (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994; Helsen eta lank., 1998; 

Simmons eta Paull, 2001; Werner eta lank., 2000) 

Gure ikerlanean urte kronologiko berdineko zaharrenek sikologiaren aldetik 

duten abantaila ez zen aztertu, beraz ezin dezakegu horren eztabaidarik egin, baina 

baliteke aldagai honek ere garrantzia izatea. Hau ikertzea ere interesgarria izango 

litzateke lortutako hezkuntza maila eta jaiotza-dataren artean erlazioa aurkitu egin zen, 

kurtso berdineko umeen artean urtearen amaieran jaio direnek desabantaila dute eta 

(Dudink 1994). Aldiz, adin talde desberdinetako jokalari zaharrenek duten tamainak 

zerikusi handia baduela berretsi zen, 14 urteko taldean lehenengo seihilean jaiotako 

haurren altuera, pisua, diametroak eta perimetroak urtearen bigarren zatian jaiotakoena 

162

aino handiagoak baitziren. Talde honetan ikusi zen alderik handiena adin horretan 

hazkunderik handiena ematen baita (Malina eta Bouchard, 1991). 17 urteko jokalarien 

artean ere antzeko joera aurkitu zen. Beraz badirudi futbolean jokalariaren tamaina 

garrantzitsua denez (Reilly eta lank., 2001), urtearen hasierako jokalarien aukeraketa bat 

badagoela eta urtearen amaierako jokalarien bazterketa. 

Abantaila horretaz gain 15 urteko, eta 17 urtekoen artean ziur asko ere, 

lehenengo seihilean jaiotakoek erresistentzia hobeagoa izan zuten. 

Bestalde, 16 urteko lehen seihileko jokalariek gantz kopuru altuagoa zuten, hau heltze 

prozesuaren eraginagatik izan daiteke, adin horietan gantzen metaketa ematen baita 

(Malina eta Bouchard, 1991). 

Interesgarria da aurkikuntza honetan aukeraketa hau gaztetatik ematen dela. 

Honetan gehiago sakontzeko Arenas Club de Getxoko (A.C.G.) haurren taldeen jaiotzadatak 

aztertu eta 4.33. Taulako emaitzak aurkitu ziren. Ikusten denez 10 urtetik aurrera 

gutxienez aukeraketa argia ematen da. Haur gazteagoetan ere hau gertatzen den 

frogatzea ezinezkoa izan zen informaziorik ez geneukalako, baina interesgarria izango 

litzateke zein adinetatik ematen den selekzio hau. Badirudi, hockey-an behintzat sei 

urteko haurretan aukeraketa hau ere ematea (Boucher eta Mutimer, 1994). 

A.C.G.-ko haurren jaiotza-datak 

Taldea Adina (urteak) 1. seihiletako jaiotzak 

Arenas Prealebinak 10 %61.5 

Zugatzarte Alebinak 11 %72 

Arenas Alebinak 12 %90 

Zugatzarte Infantilak 13 %73.3 

Arenas Infantilak 14 %54.5 

4.33. Taula: A.C.G.-ko futbolari gazteen urtearen lehen seihiletan jaiotakoen portzentaiak. 

163

Senior mailan ere urtearen hasieran jaiotakoak nagusi dira (%73.58) baina talde 

honetan alderantziz bigarren seihilekoek izan zituzten diametro handiagoak. Baliteke 

maila honetara heltzen direnak (jokalari kopuru txikia) aukeraketa prozesu guztiak 

gainditzea hasiera batetik eta genetikoki handienak izan zirelako, izan ere bigarren 

seihilean jaiotakoek altuera eta pisu handiagoa ere badute, nahiz eta hau estatistikoki 

adierazgarria ez izan. 

Talde guztietan lehenengo hiletan jaiotakoen nagusitasuna dago, ziur asko 

tamainaz behintzat handiagoak direlako, horrez gainera talde batzuetan erresistentzia 

hobeagoa ere badute. Baina ezin dezakegu zaharragoak izateak ekar dezakeen garapen 

kognitiboa bazter. Ahalegin guztiak egin beharko lirateke aukeraketa prozesuak, eta are 

garrantzitsuago, bazterketa prozesuak jokalari gazteetan gerta ez dadin eta guztiek 

aukera berdinak eduki ditzaten. 

Horretarako aukera batzuk egon daitezke baina legeak eta jokoaren sistema 

aldatu beharko litzateke: 

-Futbol taldeak, haurretan behintzat, urte bateko jokalariz osatu beharrean 

jaiotzeko urtea seihile bitan banatu eta talde gehiago egin. Hau posiblea izango litzateke 

gure herrialdeetan futbolean dabiltzan ume asko baitugu. Horrela, bide batez gaur egun 

denbora gehiena aulkian dauden futbolariei aukera gehiago emango litzaieke. 

-Taldeen batez-besteko adin txikiagoa derrigortu, horrela talde guztietan hilebete 

ezberdinetako jokalariak egongo lirateke. Dena den, kasu honetan “iruzur” egitea erreza 

litzateke: jokalari gazteak aulkian egon daitezkeelako, Belgikako esperientzian ikusi den 

modura (Vaeyens eta Philippaerts, 2003). 

-Canadan Hockey kirolean egiten denez hiru urtetik hiru urtera selekzioaren 

“ebakitze-hilea” aldatuz joan, horrela jokalari guztiek ein batean abantaila izango lukete 

momentu batetan edo bestean (Helsen eta lank., 2001). 

Beraz jaiotza-data laburtuz, 

1. Futbolari gehienak urtearen lehenengo seihilean jaioak dira (%67.7-a). 

2. Urtea hiruhiletan banatzean futbolari gehienak lehen eta bigarren hiruhilean 

jaioak dira, laugarren hiruhilean berriz jokalari gutxien jaio ziren, %13-a alegia. 

164

3. Lehenengo seihileko futbolariak tamainaz handiagoak dira bigarrenekoak 

baino, 18+ taldean izan ezik. Nagusien taldean bigarren seihilekoek dituzte diametrorik 

handienak gorputzadarretan, altuera eta pisuan berriz ez da ezberdintasunik aurkitzen.. 

4. 15 urteko jokalarien artean lehenengo seihilean jaioak taupada gutxiago izan 

zuten iraupeneko proban. Oxigeno kontsumo maximo erlatiboa ere 15 eta 17 urteko 

futbolarietan altuagoa zen lehenengo seihilean jaio zirenen artean (nabarmena baina ez 

estatistikoki adierazgarria). 

5. Aukeraketa argi hau garrantzi handikoa da urtearen amaieran jaiotako haurrei 

askoz ere aukera gutxiago ematen zaielako futbolean jokatzeko. Eta are gutxiago heltze 

berantiarra baldin badute. Aukeraketa hau ekiditeko ahalegin guztiak egin beharko 

lirateke. 

165

5. ONDORIOAK 

1. Ikerlan honetan aztertu diren adin ezberdinetako futbol jokalarien hazkunde 

prozesua normala da, populazio orokorreko gazteen antzekoa. 14 eta 15 urteko 

futbolariak oraindik hazkunde prozesuan daude. Prozesu hau asko moteltzen da 16 

urterekin, adin horretako jokalariek nagusien tamaina berdintsua dute eta. 

2. Futbolariak populazio orokorreko gazteak baino handiagoak eta astunagoak 

dira. Ez dirudi kirolak hazkundean eragina duenik; baizik eta ezberdintasun hau 

agertzea aukeraketa prozesu baten ondorioz. Badirudi genetikoki handienak direnak 

aukeratuak direla, eta baita heltze goiztiarra dutenak ere. Horrez gain, urtearen hasieran 

jaiotakoak ere aukeratuak dira. Beraz, hiru ezaugarri hauek dituen gazteak aukera 

gehiago dauzka futbolean jolasten jarraitzeko, genetikoki txikiagoa, heltze berantiarra 

edota urtearen amaieran jaioa dena baino. Garrantzitsua izango litzateke aukeraketa 

desorekatu hau ekiditea, gazte guztiek aukera berdinak izan ditzaten. 

3. Erresistentzia eta abiadura adinarekin batera hazten doaz, baina bakarrik 

adinaren eragina den edo entrenamenduena ezin daiteke ikerlan honetatik argitu. 

Jauzien potentzia, berriz, 15 urte arte bakarrik hobetzen da, geroztik hobekuntza 

handirik gabe. Bizkortasuna (zigi-zaga-ren lasterketa) aldiz, heltze osoa lortzean 

bakarrik hobetu zen (nagusien taldean); antza denez, koordinazio neuromuskular 

zehatza eta osoa, heltzea amaitzen denean lortzen da. 

166

4. Orokorrean futbolariek populazio orokorreko gazteek baino gantz gutxiago 

izan zuten; hortaz, ariketa fisikoaren garrantzia obesitateari, eta, berarekin lotuta 

datozen gaixotasunei aurre egiteko. 16 urteko jokalariek gantz kopururik altuena izan 

zuten, populazio orokorreko adin berdineko gazteen modukoa. Izan daiteke adin edo 

hazkunde garai horretako ezaugarria delako, edo, bizimodu sedentario batetara pasatzen 

direlako. 

5. Errendimenduan eragin handirik izan zuen faktorea gantz kantitatea izan zen. 

Gantzak errendimendu proba guztietan eragin negatibo garrantzitsua izan baitzuen, 

adina edozein izanda ere. Bestalde, eragin positiboa muskulu portzentajeak eta 

muskuluen tamainak izan zuen, batez ere behealdeko gorputz-adarretakoak. 

167

6. BIBLIOGRAFIA 

Ali A, Farraly M (1991). A computer-video aided time motion analysis technique for 

match analysis. J Sports Med Phys Fitness 31(1): 82-88. 

Appor P (1988). Successful formulae for fitness training. Science and Football. Reilly 

T, Lees A, Davis K eta Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. 

London. 

Armstrong N, Kirby BJ, McManus AM, Welsman JR (1995). Aerobic fitness of 

prepubescent children. Ann Hum Biol 22(5): 427-441. 

Armstrong N, Welsman JR (2001). Peak oxygen uptake in relation to growth and 

maturation in 11- to 17- year old Hums. Eur J Appl Physiol 85(6): 546-551. 

Armstrong N, Welsman JR, Chia MYH (2001). Short term power output in relation to 

growth and maturation. Br J Sports Med 35: 118-124. 

Armstrong N, Welsman JR, Nevill A, Kirby B (1999). Modeling growth and maturation 

changes in peak oxygen uptake in 11-13 year olds. J Appl Physiol 87(6): 2230- 

2236. 

168

Armstrong N, Williams J, Balding J Gentle P, Kirby B (1991). The peak oxygen uptake 

of British children with reference to age, sex and sexual maturity. Eur J Physiol 

Occup Physiol 62(5): 369-375. 

Astrand PO, Rodahl K (1986). Fisiología del trabajo físico. Panamericana argitaletxea. 

Buenos Aires. 

Bale P, Mayhew JL, Piper FC, Ball TE, Willman MK (1992). Biological and 

performance variables in relation to age in male and female adolescent athletes. 

J Sports Med Phys Fitness 32(2): 142-148. 

Bangsbo J (1994). Energy demands in competitive soccer. J Sports Sci 12: S5-S12. 

Bangsbo J (1994ª). The physiology of football with special reference to intense 

intermittent exercise. Acta Physiol Scand 151: 1-156 

Bangsbo J (2002). Entrenamiento de la condición física en el fútbol. Paidotribo 

argitaletxea. 3. Edizioa. Bartzelona. 

Bansbo J, Lindquist F (1992). Comparison of various exercise tests with endurance 

performance during soccer in professional players. Int J Sports Med 13: 125-132 

Bangsbo J, Michalsik L (2002). Assessment and physiological capacity of elite soccer 

players. Science and Football IV-en. Spinks W, Reilly T, Murphy A 

argitaratzaileak. Routledge argitaletxea. Cambridge. 

Bangsbo J, Mizuno M (1988). Morphological and metabolic alterations in soccer 

players with detraining and their relation to performance. Science and Football 

Reilly T, Lees A, Davis K eta Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon 

argitaletxea. London. 

Bansgbo J, Norregaard L, Thorsoe M (1991). Activity profile of competition soccer. 

Can J Sport Sci. 16(2): 110-116. 

169

Bansgbo J, Norregaard L, Thorsoe M (1992). The effect of carbohydrate diet on 

intermittent exercise performance. Int J Sports Med 13: 152-157. 

Baumgartner RN, Siervogel RM, Chumlea WC, Roche AF (1988). Associations 

between plasma lipoprotein cholesterols, adiposity and adipose tissue 

distribution during adolescence. Int J Obes 13(1): 31-41. 

Baxter-Jones A, Goldstein H, HelmsP (1993). The development of aerobic power in 

young athletes. J Appl Physiol 75(3): 1160-1167. 

Baxter-Jones A, Helms P. (1994). Born too late to win?. Nature 370: 186. 

Baxter-Jones ADG, Helms P, Mafulli N, Baines-Preece JC eta Preece M (1995). 

Growth and development of male gymnasts, swimmers, soccer and tennis 

players: a longitudinal study. Ann Hum Biol 22(5): 381-394. 

Beunen G, Baxter-Jones AD, Mirwald RL, Thomis M, Lefevre J, Malina RM, Bailey 

DA (2002). Intraindividual allometric development of aerobic power in 8- to 16year-old 

boys. Med Sci Sports Exerc 34(3): 503-510. 

Beunen G, Malina RM, Lefevre J, Claessens AL, Renson R, Simons J, Maes H, 

Vanreusel B, Lysens R (1994). Size, fatness and relative fat distributions of 

males of contrasting maturity status during adolescence and as adults. Int J Obes 

Relat Metab Disord 18(10): 670-678. 

Beunen G, Malina RM, Ostyn M, Renson R, Simonds J, Van Gerven D (1982). Fatness 

and skeletal maturity of Belgian boys 12 through 17 years of age. Am J Phys 

Anthropol 59(4): 387-392. 

Beunen G, Ostyn M, Simonds J, Renson R, Van Gerven D (1981). Chronological and 

biological age as related to physical fitness in boys 12 to 19 years. Ann Hum Biol 

4: 31-331. 

170

Beunen G, Ostyn M, Simons J, Renson R, Claessens Al, Van den Eynde B, Lefevre J, 

Vanreusel B, Malina RM, Van`t Hof MA (1997). Development and tracking in 

fitness components: Leuven longitudinal study on lifestyle, fitness and health. 

Int J Sports Med, 18 suppl 3: S171-178. 

Beunen G, Thomis M, Maes HH, Loos R, Malina RM, Claessens AL, Vlietinck R 

(2000). Genetic variance of adolescent growth in stature. Ann Hum Biol 27(2): 

173-186. 

Beunen G, Ostyn M, Simons R, Renson R, Van Gerven D (1981). Chronological and 

biological age as related to physical fitness in boys 12 to 19 years. Ann Hum Biol 

8(4): 321-331. 

Beunen GP, Malina RM, Renson R, Simons J, Ostyn M, Lefevre J (1992). Physical 

activity and growth, maturation and performance: a longitudinal study. Med Sci 

Sports Exerc 24(5): 576-585. 

Bosco C, Tihanyi J, Viru A (1996). Relationships between field fitness test and basal 

serum testosterone and cortisol levels in soccer players. Clin Physiol 16(3): 317- 

322. 

Bouchard C, Malina RM, Hollmann W, Leblanc C (1976). Relationships between 

skeletal maturity and submaximal working capacity in boys 8 to 18 years. Med 

Sci Sports. 8(3): 186-190. 

Boucher J, Mutimer B. (1994). The relative age phenomenon in sport: a replication and 

extension with ice-hockey. Res Q Exerc Sport 65: 377-381 

Bowers WR, Fox EL (1995). Fisiología del deporte. 3. edizioa. Panamericana 

argitaletxea. Buenos Aires. 

Branta C, Haubenstricker J, Seefeldt V (1984). Age changes in motor skills during 

childhood and adolescence. Exerc Sport Sci Rev 12: 467-520. 

171

Cacciari E, Mazzanti L, Tassinari D, Bergamaschi R, Magnani C, Ghini T, Tani G, 

Drago E, Nanni G, Cobianchi C (1989). Growth and sport. J Endocrinol Invest 

12 (suppl 3): 53-57. 

Cacciari E, Mazzanti L, Tassinari D, Bergamaschi R, Magnani C, Zappulla F, Nanni G, 

Cobianchi C, Ghini T, Pini R, Tani G (1990). Effects of sport (football) on 

growth: auxological, anthropometric and hormonal aspects. Eur J Appl Physiol 

61: 149-158. 

Caldarione G, Teanquilli C, Giampietro M (1990). Assessment of nutritional state top 

level football players. Sports medicine applied to football-en. G. Santilli 

argitaletxea. Roma. 

Capela C, Fragoso I, Vieira F, Charrua C, Gomes-Pereira J, Mil-Homes P (2003 a ). 

Physical performance tests in young soccer players with reference to maturation. 

Ahozko Komunikazioa. 5th World Congress on Science and Football. Lisboa. 

Capela C, Fragoso I, Vieira F, Mil-Homes P (2003 b ). Soccer players during 

adolescence: comparison of anthropometric and motor performance of different 

maturational age groups. Ahozko Komunikazioa. 5th World Congress on 

Science and Football. Lisboa. 

Casajús JA, Aragonés MT (1997). Estudio cineantropométrico del futbolista profesional 

español. Arch Med Dep 59: 177-184. 

Chatard JC (1991). Physiological profile of the soccer player. Medicine and football: 

The 10 th Congress of Sports Medicine of the A.Z. St. Jan-en komunikazioa. 

Brujas. 

Coen B, Urhausen A, Coen G, Kindermann W (1998). A soccer specific fitness score. 

Deuts Zeits Sportsmed 49: 187-191. 

172

Cometti G, Maffiuletti NA, Poussion M, Chatard JC, Mafulli N (2001). Isokinetic 

strength and anaerobic power of elite, subelite and amateur soccer players. Int J 

Sport Med 22: 45-51. 

Damsgaard R, Bencke J, Maththiesen G, Petersen JH, Muller J (2000). Is prepubertal 

growth adversely affected by sport?. Med Sci Sports Exerc 32(10): 1698-1703. 

Damsgaard R, Bencke J, Maththiesen G, Petersen JH, Muller J (2001). Body 

proportions, body composition and pubertal development of children in 

competitive sports. Scand J Med Sci Sports 11(1):54-60. 

Davis JA, Brewer J, Atin D (1992). Pre-season physiological characteristics of English 

first and second division soccer players. J Sports Sci 10: 541-547. 

De-Ste-Croix MBA, Armstrong N, Welsman JR, Sharpe P (2002). Longitudinal 

changes in isokinetic leg strength in 10-14 year olds. Ann Hum Biol 29(1): 50- 

62. 

Deurenberg P, Pieters JJ, Hautvast JG (1990). The assessment of the body fat 

percentage by skinfold thickness measurements in childhood and young 

adolescence. Br J Nutr 63(2): 293-303. 

Dezan V, Sarraf T, Rodacki A; Silva da S (2003). Association between maturational 

level and coach selection in young Brazilian soccer players. Posterra. 5th World 

Congress on Science and Football. Lisboa. 

Di Salvo V, Pigozzi F (1998). Physical training of football players based on their 

positional rules in the team. Effects on performance-related factors. J Sports 

Med Phys Fitness 38(4): 294-297. 

Dowson MN, Cronin JB, Presland JD (2002). Anthropometric and physiological 

differences between gender and age groups of New Zealand National soccer 

players. Science and Football IV-en. Spinks, Reilly eta Murphy argitaratzaileak. 

Routledge argitaletxea. Cambridge. 

173

Drust B, Reilly T, Rienzi E (1998). Analysis of work rate in soccer. Sport Exerc Inj 4: 

151-155. 

Dudink A. (1994). Birth date and success. Nature 368: 592. 

Dunbar J, Trasure D (2003). An analysis of fitness profiles as a function of playing 

position and playing level in three English Premier League soccer clubs. Ahozko 

komunikazioa. 5th World Congress on Science and Football. Lisboa. 

Edwards S. (1994). Born too late to win?. Nature 370: 186. 

Ekblom B (1986). Applied physiology of soccer. Sports Med 3: 56-61. 

Ekblom B (1999). Manual de Ciencias del entrenamiento. Paidotribo editoriala. 

Bartzelona. 

Esparza Ros F (1993). Manual de cineantropometría. Monografías FEMEDE. Grupo 

Español de Cineantropometría-k argitaratua. Madrid. 

Faina M, Gallozzi C, Lupo S, Colli R, Sassi R eta Marini C (1988). Definition and 

physiological profile of the soccer player. Science and Football. Reilly T, Lees 

A, Davis K eta Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London. 

Falgairette G, Bedu M, Fellmann N, Van Praagh E, Coudert J (1991). Bio-energetic 

profile in 144 boys aged from 6 to 15 years with special reference to sexual 

maturation. Eur J Appl Physiol Occup Physiol 62(3): 151-156. 1991. 

Faulkner JA (1968). Physiology of swimming and diving. Human Exercise Physiology. 

Academic Press argitaletxea. Baltimore. 

Feliu Rovira A, Albanell Peman M, Bestit Cartasona C, Baños Martinez F, Fernandez 

Ballart J, Mart Hennerberg C (1991). Predicción de la capacidad física de 

deportistas durante la pubertad: Análisis de futbolistas de alto rendimiento. Ann 

Esp Pediatr 35(5): 323-326. 

174

Fragoso I, Vieira F, Canto L, Mil-Homens P, Capela C, Oliveira N, Barroso A, Oliveira 

Jr A (2003). The importance of chronological and maturational age on strength 

and speed performance of soccer players during adolescence. Ahozko 

Komunikazioa. 5th World Congress on Science and Football. Lisboa. 

Garcia Llop LA, Ramada Benedito A, Rodriguez-Estecha P (1990). Relationship 

between sexual maturation and subcutaneous fat. An Esp Pediatr 33(4): 349- 

353. 

Gasser T, Sheehy A, Molinari L, Largo RH (2001). Growth of early and late maturers. 

Am J Hum Biol 28(3): 328-336. 

Gauffin H, Ekstrand J, Arnesson L, Tropp H (1989). Vertical jump performance in 

soccer players: a comparative study of two training program. J Hum Mov Studies 

16: 159-176. 

González Aramendi JM, Ainz González F (1998). Capacidad funcional aeróbica en 

jugadores de fútbol adolescentes. Arch Med Deporte 65: 201-207. 

Hansen L, Bangsbo J, Twisk J eta Klausen K (1999). Development of muscle strength 

in relation to training level and testosterone in young male soccer players. J Appl 

Physiol 87(3): 1141-1147. 

Hansen L, Bansgbo J, Twisk J, Kalusen K (1999). Development of muscle strength in 

relation to training level and testosterone in young male soccer pplayers. J Appl 

Physiol 87(3): 1141-1147. 

Heath BH, carter JEL (1967). A modified somatotype method. Am J Phys Antrop 27: 

57-74. 

Heil DP (1997). Body mass scaling of peak oxygen uptake in 20- to 79-yr-old adults. 

Med Sci Sports Exerc 29: 1602-1608. 

175

Helsen WF, Starkes JL, Van Winckel J (2000). Effect of change in selection year on 

success in male soccer players. Am J Hum Biol 12: 729-735. 

Helsen WF, Starkes JL, Van Winckel J. (1998). The influence of relative age on success 

and dropout in male soccer players. Am J Hum Biol 10:791-798. 

Helgerud J, Engen LC, Wisloff U, Hoff J (2001). Aerobic endurance improves soccer 

performance. Med Sci Sports Exerc 33(11): 1925-1931. 

Hernández M, Castellet J, Narvaiza JL, Rincón JM, Ruiz I, Sanchez E, Sobradillo B, 

Zurimendi A (1988). Curvas y tablas de crecimiento. Fundación F. Orbegozo, 

Bilbao. Garsi argitaletxea. Madrid. 

http://www.cdc.gov/growthcharts 

http://www.fifa.com 

Hulthen L, Bengtsson B, Stbrant K, Hallberg L, Grimby G, Johannsson G (2002). GH is 

needed for the maturation of muscle mass and strength in adolescents. J Clin 

Endocrinol & Metab 86 (10): 4765-4770. 

Iuliano-Burns S, Mirwald RL, Bailey D (2001). Timing and magnitude of peak height 

velocity and peak tissuess velocities for early, average and late maturing boys 

and girls. Am J Hum Biol 13: 1-8. 

Janckovic A, Heimer N eta Matkivic BR (1993). Physiological profile of prospective 

soccer players. Science and Football II-en. Reilly T, Clarys J eta Stibbe 

argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London. 

Janz KF, Burns TL, Witt JD, Mahoney (1998). Longitudinal analysis of scaling VO2 for 

differences in body size during puberty: The Muscatine Study. Med Sci Sport 

Exerc 30(9): 1436-1444. 

176

Janz KF, Mahoney LT (1997). Three-year follow up of changes in aerobic fitness 

during puberty: the Muscatine study. Res Q Exerc Sport 68(1): 1-9. 

Jones AD eta Helms P (1993). Cardiorespiratory fitness in young British soccer players. 

Science and Footbal II-en. Reilly T, Clarys J eta Stibbe argitaratzaileak. E & FN 

Spon argitaletxea. London. 

Jones MA, Hitchen PJ, Stratton G (2000). The importance of considering biological 

maturity when assessing physical fitness measures in girls and boys aged 10 to 

16 years. Ann Hum Biol 27(1): 57-65. 

Juricskay Z, Mezey B (1994). Effect of regular training on the anthropometric 

parameters and urine steroids in childhood. Eur J App Physiol 68: 367-372. 

Kang J, Chaloupka EC, Mastrangelo MA, Biren GB, Robertson RJ (2001). 

Physiological comparisons among three maximal treadmill exercise protocols in 

trained and untrained individuals. Eur J Appl Physiol 84(4):291-295. 

Katzmaryk PT, Malina RM, Beunen GP (1997). The contribution of biological 

maturation to strength and motor fitness of children. Ann Hum Biol 24(6): 493- 

505. 

Katzmarzyk PT, Pérusse L, Malina RM, Bouchard C (1999). Seven-year stability of 

indicators of obesity and adipose tissue distribution in the Canadian population. 

Am J Clin Nutr 69: 1123-1129. 

Kemper HC, Verchuur R (1981). Maximal aerobic power in 13- to 14- year old 

teenagers in relation to biological age. Int J Sports Med 2(2): 97-100. 

Knowles JE, Brooke JD (1974). A movement analysis of player behavior in soccer 

match performance. 8 th Conference of the British Society of Sports Psychology. 

Saldford. 

177

Leatt P, Shephard RJ, eta Plyley MJ (1989). Specific muscular development in under-18 

soccer players. J Sports Sci 5: 165-175. 

Little T, Williams A (2003). Specificity of acceleration, maximum speed and agility in 

profesional soccer players. Ahozko Komunikazioa. 5th World Congress on 

Science and Football. Lisboa 

Macsween A (2001). The reliability and validity of the Astrand nomogram and linear 

extrapolation for deriving VO2 max from submaximal exercise data. J Sports 

Med Phys Fitness 41(3): 312-317. 

Mafulli N (1996).Children in sport: Towards the year 2000. Sports Exerc Inj 63: 96- 

106. 

Malina RM (1982). Physical growth and maturity characteristics of young athletes. 

Children in sport-en. Magill RA, Ash MJ, Smoll FL argitaratzaileak.. 

Champaign IL: Hum Kinetics argitaletxea. 

Malina RM (1994). Physical activity and training: effects on stature and the adolescent 

growth spurt. Med Sci Sports Exerc 26(6): 759-766. 

Malina RM, Beunen G, Lefevre J, Woynarowska B (1997). Maturity-associated 

variations in peak oxygen uptake in active adolescent boys and girls. Ann Hum 

Biol 24(1): 19-31. 

Malina RM, Bielicki T (1996). Retrospective longitudinal growth study of boys and 

girls active in sport. Acta Paediatr 85(5): 570-576. 

Malina RM, Bouchard C (1991). Growth, maturation and physical activity. Human 

Kinetics: Champaign 

178

Malina RM, Koziel S, Bielicki (1999). Variation in subcutaneous adipose tissue 

distribution associated with age, sex, and maturation. Am J Hum Biol 11: 189- 

2000. 

Malina RM, Woynarowska B, Bielicki T, Beunen G, Eweld D, Geithner CA, Huang 

YC, Rogers DM (1997). Prospective and retrospective longitudinal studies of the 

growth, maturation, and fitness of Polish youth active in sport. Int J Sports Med 

18(3): S179-185. 

Malina RM, Peña Reyes ME, Eisenmann JC, Horta L, Rodrigues J, Miller R (2000). 

Height, mass and skeletal maturity of elite Portuguese soccer players aged 11-16 

years. J Sports Sci 18: 685-693 

Matiegka J (1921). The testing of physical efficiency. Am J Phys Antrop 4: 223-30 

Mayhew SR, Wenger HA (1985). Time-motion analysis of player behavior in soccer 

match performance. Paper presented at the 8th Conference, British Society of 

Sports Psychology, Saldford. 

Mc Ardle W, Katch FI, Katch VL (1991). Exercise physiology. Energy, nutrition and 

Human performance. Lea & Febiger argitaletxea. London. 

Mercier B, Mercier J, Granier P, Le Gallais D, Prefaut (1992). Maximal anaerobic 

power: relationship to anthropometric characteristics during growth. Int J Sports 

Med 13(1): 21-26. 

Mink MR, Ruiter LM, Van Mechelen W, Kemper HCG, Twisk JWR (2000). Physical 

fitness, body fatness and physical activity: The Amsterdam Growth and Health 

Study. Am J Hum Biol 12:593-599. 

Mero A, Kauhaunen H, Peltola E, Vuorimaa T, Komi PV (1990). J Sports Med Phys 

Fitness 30(1):57-66. 

179

Mohr M, Krustrup P, Bangsbo J (2003). Match performance of high-standard soccer 

players with special reference to development of fatigue. J Sports Sci 21(7): 519- 

528. 

Mota J, Guerra S, Leandro C, Pinto A, Ribeiro J, Duarte JJ (2002). Association of 

maturation, sex, and body fat in cardiorespiratory fitness. Am J Hum Biol 14: 

707-712. 

Nowacky PE, Cai DY, Buhl C, Krummelbein U (1988). Biological performance of 

German soccer players tested with special ergometry and treadmill methods. 

Science and Football. Reilly T, Lees A, Davis K eta Murphy WF 

argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London. 

Peña Reyes ME, Cardenas-Baarahona E, Malina RM (1994). Growth, physique, and 

skeletal maturation of soccer players 7-17 years of age. Humbiologia 

Budapestinensis 25: 453-458. 

Prader A (1984). Biomedical and endocrinological aspects of normal growth and 

development. Human growth and development-en argitaratua. Borms J, Hauspie 

R, Sand, Susanne eta Hebbelimk M argitaratzaileak. Plenum Press argitaletxea. 

New York. 

Puga R, Ramos J, Agostinho J, Lomba I, Costra O, Freitas F (1993). Physical profile of 

a first divission professional soccer team. Science and Football II-en. Reilly T, 

Clarys J eta Stibbe argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London 

Raven PB, Gettman LR, Pollock ML, Cooper KH (1976). A physiological evaluation of 

professional soccer players. Br J Sports Med 10: 209-216. 

Rajic MK, Brisson GR, Shepard RJ, Lavalleé H, Jequier JC, Masse R, Jequier S, 

Lussier T, Labarre R (1979). Maturité osseuse et performance physique. Can J 

Appl Sports Sci 4: 223-225. 

180

Reilly T, Bangsbo J eta Franks A (2000). Anthropometric and physiological 

predispositions for elite soccer. J Sports Sci 18: 669-683. 

Reilly T, Thomas V (1976). A motion analysis of work-rate in different positional roles 

in professional football match-play. J Hum Mov Studies 2: 87-97. 

Rienzi E, Drust B, Reilly T, Carter JE, Martin A (2000). Investigation of 

anthropometric and work-rate profiles of elite South American international 

soccer players. J Sports Med Phys Fitness 40(2): 162-169. 

Rico-Sanz J (1997). Evaluaciones del rendimiento en futbolistas. Arc Med Dep 59(14): 

207-212. 

Rico-Sanz J (1998). Body composition and nutritional assessments in soccer. Int J Sport 

Nutrition 8: 113-123. 

Rico-Sanz J, Frontera WR, Mole PA, Rivera MA, Rivera-Brown A, Meredith CN 

(1998). Dietary and performance assessment of elite soccer players during a 

period of intense training. Int J Sport Nutr 8(3): 230-40. 

Rocha MSL (1975). Peso ósseo do brasileiro de ambos sexos de 17 a 25 años. Arquivos 

de anatomía e antropología. Rio de Janeiro 445-51 

Roemmich JN, Clark PA, Walter K, Patrie J, Weltman A, Rogol AD (2000). Pubertal 

alterations in growth and body composition V. Energy expenditure, adiposity 

and fat distribution. Am J Physiol Endocrinol Metab 279: E1426-1436. 

Roemmich JN, Rogol AD (1999). Hormonal changes during puberty and their 

relationship to fat distribution. Am J Hum Biol 11: 209-224. 

Roemmich JN, Rogol AD (1995). Physiology of growth and development. Its 

relationship to performance in the young athlete. Clin Sports Med 14(3): 483- 

502. 

181

Roemmich JN, Richmond RJ, Rogol AD (2001). Consequences of sports training 

during puberty. J Endocrinol Invest 24(9): 708-715. 

Rogers DM, Olson BL eta Wilmore JH (1995). Scaling for the VO2-to-size relationship 

among children and adults. J Appl Physiol 79(3):958-967. 

Rogol AD (2002). Androgens and puberty. Mol Cel Endocrinol 198: 25-29. 

Rogol AD, Clark P, Roemmich J (2000). Growth and pubertal development in children 

and adolescents: effects of diet and physical activity. Am J Clin Nutr 72(supl): 

521S-528S. 

Rogol AD, Roemmich JN, Clark PA (2002). Growth at puberty. J Adolescent Health. 

31:192-200. 

Rosique J (1992). Estudio transversal del crecimiento en escolares vizcaínos. La 

variación antropométrica como componente de la estructura biológica de la 

población . Doktore-tesia. Euskal Herriko Unibertsitaea. Leioa. 

Round JM, Jones DA, Honour JW, Nevill AM (1999). Hormonal factors in the 

development of differences in astrength between boys and girls during 

adolescence: a longitudinal study. Ann Hum Biol 26(1): 49-62. 

Rutenfranz J, Lange K, Seliger V, Ilmarinen J, Klimmer F, Kylian H, Ritenfranz M, 

Ruppel M (1982). Maximal aerobic power affected by maturation and body 

growth during childhood and adolescence. Eur J Paediatr 139(2): 106-112. 

Salokun SO (1994). Minimizing injury rates in soccer through preselection of players 

by somatotypes. J Sports Med Phys Fitness 34(1): 64-69. 

Saltin B (1973). Metabolic fundamentals in exercise. Med Sci Sports Exer 5:137-146. 

Simmons C, Geoffrey CP. (2001). Season-of-birth bias in association football. J Sports 

Sci 19: 677-686. 

182

Stevens N, Sykes K (1996). Aerobic fitness testing: an update. Occ Health 48(12): 436- 

438. 

Shaffer TE (1980). The uniqueness of the young athlete: introductory remarks. Am J 

Sports Med 8(5): 370-371 

Shephard RJ (1999). Biology and medicine of soccer: an update. J Sports Sci 17: 757- 

786. 

Tanner JM (1962). Growth and adolescence. Blacwell Scientific Publications 

argitaletxea. Oxford. 

Tschopp M, Held T, Marti B (2003). Four-year development of physiological factors of 

junior elite soccer players aged between 15-19 years. 5 th World Congress on 

Science and Football. Ahozko komunikazioa. Lisboa. 

Tucker LA, Seljaas GT, Hager RL (1997). Body fat percentage of children varies 

according to their diet composition. J Am Diet Assoc 97(9): 981-986. 

Tumilty D (1993). Physiological characteristics of elite soccer players. Sports Medicine 

16(2): 80-96. 

Tumilty D (1993). The relationship between physiological characteristics of junior 

soccer players and performance in a game situation. Science and Football II-en. 

Reilly T, Clarys J eta Stibbe argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London. 

Van Lenthe FJ, Van Mechelen W, Kemper HCG, Bertheke Post G (1998). Behavioral 

variables and development of central pattern of body fat from adolescence into 

adulthood in normal weight whites: the Amsterdam Growth and Helath Study. 

Am J Clin Nutr 67: 846-852. 

Van Lenthe FJ, Kemper HCG, Post G, Twisk JW, Welten DC, Snel (1996). Biological 

maturation and the distribution of subcutaneous fat from adolescence into 

183

adulthood: The Amsterdam Growth and Health Study. Int J Obes Relat Metab 

Disord 20(2): 121-129. 

Van Praagh E, Dore E (2002). Short-term muscle power during growth and maturation. 

Sports Med 32(11): 701-728. 

Verhulst J (1992). Seasonal birth distribution of west European soccer players: a 

possible explanation. Med Hypotheses 38(4): 346-348. 

Vaeyens R, Philippaerts R (2003). The “21-years-rule” influence on selection strategies 

of Belgian 2 nd and 3 rd National league soccer teams. 5 th World Congress on 

Science and Footbal. Ahozko komunikazioa. Lisboa. 

Villa JG, García-López J, Moreno C (2000). Influencia de una temporada en el perfil 

cineantropométrico de futbolistas. Arch Med Dep 75: 9-20. 

Viviani F, Casagrande G, Toniutto F (1993). The morphotype in a group of peripubertal 

soccer players. J Sports Med Phys Fitness 33: 178-183. 

Vizmanos B, Marti-Henneberg C, Cliville R, Moreno A, Fernandez-Ballart J (2001). 

Age at pubertal onset affects the intensity and duration of pubertal growth peak 

but not final height. Am J Hum Biol 13(3): 409-416. 

Vizmanos B, Marti-Henneberg C (2000). Puberty begins with a characteristic 

subcutaneous body fat mass in each sex. Eur J Clin Nutr 54(3): 203-208. 

Von dobeln W (1964). Determination of body constituents. Occurrences, causes and 

prevention of overnutritition-en. G Blix argitaletxea. Upsala. 

White JE, Emery TM, Kane JL, Groves R, Risman AB (1988). Pre-season profiles of 

professional soccer players. Science and Football Reilly T, Lees A, Davis K eta 

Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London. 

Whitehead N (1988). Conditioning for sport. A & C Black argitaletxea. London. 

184

Wilmore JH eta Costill DL (1998). Fisiolgía del esfuerzo y del deporte. Human 

Kinetics. Paidotribo argitaletxea. Barcelona. 

Wislof U, Helgerud J eta Hoof J (1998). Strength and endurance of elite soccer players. 

Med Sci Sport Exerc 30(3): 462-467. 

Wittich A, Oliveri MB, Rotemberg E eta Mautalen C (2001). Body composition of 

professional football (soccer) players determined by dual X-ray absorptiometry. 

J Clin Densitom 4(1):51-5. 

Wurch A (1974). La femme et le sport. Medicine Sportive 5(1). 

Young WB, James R, Montgomery (2002). Is muscle power related to running speed 

with changes of direction?. J Sports Med Phys Fitness 42(3): 282-288. 

185

I. Eranskina 

186

eman ta zabal zazu 

Universidad Euskal Herriko 

del País Vasco Unibertsitatea 

INSTITUTO MEDICO BASURTO 

BASURTO MEDIKUNTZA INSTITUTUA 

TITULO DEL PROYECTO: CARACTERISTICAS FISIOLOGICAS Y 

ANTROPOMETRICAS EN JUGADORES DE FUTBOL EN CRECIMIENTO 

Yo, D. ......................................................................................................, mayor 

de edad, y con D.N.I. ......................................, 

En caso de que el participante sea menor de edad, cuyo nombre 

es……………………….deberá ser firmado por su padre/madre o tutor/a, con nombre 

…………………………………………y D.N.I……………….. 

DECLARO: 

Que he entendido la información que se me ha facilitado acerca del trabajo de 

investigación en el que voy a tomar parte voluntariamente. Este es un estudio acerca de 

las diferentes cualidades físicas y fisiológicas en los jugadores de fútbol. Las 

intervenciones que se me van a realizar son: 

Un cuestionario con preguntas sobre mis datos personales, enfermedades, 

operaciones, lesiones, historial deportivo, síntomas etc. 

1. Una exploración física de corazón, pulmón, sistema musculo-esquelético, 

medidas de los pliegues de grasa, diámetros y perímetros corporales. 

2. Una prueba de tres saltos 

CONSENTIMIENTO INFORMADO 

3. Una prueba de 5 minutos en una bicicleta cicloergométrica 

187

4. Una prueba de fondo en la pista con series de 800m a una velocidad que se 

incrementa y descansando un minuto entre las series, controlando las 

pulsaciones con un pulsómetro. 

He tenido la oportunidad de comentar y preguntar los detalles de dicha 

información. 

Entiendo que puedo abandonar el estudio en cualquier momento que yo crea 

oportuno. 

La persona investigadora me ha advertido de las posibles molestias, riesgos y 

consecuencias derivadas de la inclusión en este trabajo. 

También me ha indicado me ha indicado que todos los datos acerca de mi 

persona son estrictamente confidenciales y no transferibles. Mis datos podrán ser única 

y exclusivamente utilizados para fines científicos siempre y cuando se garantice el más 

absoluto respeto a mi intimidad y anonimato. 

Dado que entiendo todo lo anterior, CONSIENTO que se me incluya en el 

citado estudio de investigación. 

Firma del participante/padre/tutor en el estudio, 

Firma del/a investigador/a, 

En Leioa, a .......... de ......................................... de ………. 

188

II: Eranskina 

189

DATU PERTSONALAK: 

ABIZENAK: 

IZENA: DATA: 

Jaiotza eguna: Adina: 

Helbidea: 

Telefonoa: Lanbidea: 

Baimena: BAI EZ 

1. HISTORIA KLINIKOA: 

AURREKARI MEDIKOAK: 

PERTSONALAK: 

Diabetea: Ebakuntzak: 

Hipertentsio arteriala: Alergiak: 

Gaix. kardiobaskularrak: Medikazioa: 

Birikako gaix.: Tabakoa: 

Epilepsia: Alkohola (kantitatea): 

Kolesterola: 

Ariketa fisikoan sintomak: 

Diabetea: 

FAMILIARRAK: 

Hipertentsio arteriala: 

Gaix. kardiobaskularrak: 

Birikako gaix.: 

Bat-bateko heriotza: 

OHARRAK: 

190

KIROL AUREKARIAK: 

Urte kopurua: 

Orainaldian: Egiten duen kirola/k: 

Postua/espezialitatea: 

Entrenamentuak: egun/astean: Ordu/astean: 

Jokalari/Erreserba: Km/aste: Km/hile: 

beste kirolik: 

Lehen: Egindako kirola: 

Urte kopurua: 

Postua/espezialitatea: 

Entrenamentuak: egun/astean: Ordu/astean: 

Jokalari/Erreserba: Km/aste: Km/hile: 

beste kirolik: 

191

2. MIAKETA FISIKOA: 

ANTROPOMETRIA: 

Pisua (kg): Altuera (cm): 

Gantz tolesturak: 

Trizipitala: Suprailiakoa: 

Subeskapularra: Izterrekoa: 

Abdominala: Zangokoa: 

Perimetroak: 

Besoa: Izterra: Zangoa: 

Diametroak: 

Ukondoa: Belauna: 

Eskumuturra: Orkatila: 

APARATU KARDIOBASKULARRA: 

Atsedeneko bihotz maiztasuna: 

Tentsio arteriala: 

Bihotzeko auskultazioa: 

Biriketako auskultazioa: 

ECG: 

SISTEMA USKULUESKELETIKOA: 

Oinak: Sorbaldak: 

Orkatilak: Dismetriak: 

Belauna: 

Aldakak: Bizakarhezura: 

OHARRAK: 

192

3. AZTERKETA FUNTZIONALA: 

BOSCOREN PLATAFORMA: 

Makurtutako jauzia: 

Denbora (s): 

Altuera (cm): 

Mugimenduaren aurkako jauzia: 

Denbora (s): 

Altuera (cm): 

Erorketa jauzia: 

Ikumena (s) 

Indarra (w/kg) 

Denbora (s): 

Altuera (cm): 

ERGOMETRIA (Astrand-en testa): 

Minutuak 

Watioak 

Taupadak 

rpm 

193

III: Eranskina 

194

195

196

garapenean dauden futbolarien ezaugarri antropometriko ... - Euskara

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?