Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal Grwnatika. Lehen Urratsak-III 3.3. Gainerontzean Aditzondoa da hau ere, formari dagokionez -gain izena birdeklinatuaz sortua, hain zuzen ere-, baina lokailu gisa erabiltzen dena, osterantzean-en pare-pareko. Honen, eta orobat bestela lokailuaren bi balioak bere ditu lokailu honek ere: baldintzari dagokiona eta murriztalea: (51) Obligaziyo askoren mende bizi gera gurasuak, prezisamente guk azi biar aur inozente gaixuak, erakutsiaz nola diraden Jesukristoren pausuak, gañerontzian guretzat datoz kastigu izugarriak (pello Errota, Bertsoak, 24) (52) Lagun bezela 008 bazan, etsai bezela bildur izatekoa zenuten; gañerontzean, mesede egiteko 18 laguntzeko beti prest zegoen (N. Etxaniz, Euskal antzerkiak. Kontu-kontari,137) Itxura bertsukoak diren gainerakoan, gaineratikoan eta gainerakoz lokailuek, berriz, balio murriztalea baizik ez dute erakusten: (53) Zeren premiazko atseginak, erran nahi da, ezkontza sainduaren xedera e18 intenzionera behatzen dutenak segitu behar direlarik, badarik bihotza e18 gogoa eztira nihoiz ere hetan amarratu behar. Gainerakoan, nor nahik bectute hunen behar handia du (S. Pouvreau, Phi/otea, 252) (54) Hori da aitari dagokan bihotz baten egitekoa, (...) Gainerakoan, ene irakurle maitea, egia da eskiribatzen dudala bizitze debotaz, debot enaizelarik; (S. Pouvreau, Phi/otea, 926) (55) Egin detzagun guziak, gure aldetik eta gure eskuko denaz bezenbatean, ahalik hobekiena; Gainerakoan, gauden deskantsu; Jainkoaz ez18uku gehiago galdetzen (M. Duhalde, Meditacioneac gei premiatsuenen gainean , SO) (56) -Nekhazalearentzat zein da abere motarik hobeena? -Ordokietan abere handi e18 ttipia mendietan. -Gainerakoan, idia ona izateko, bebar da irazkiz gora e18 luze (J. Duvoisin, Dia/ogues basques, 92) (57) Hurbildanik edo urrundanik arimentzat galbide baitzen. Hori segur. Gaineratikoan, (oo.) hura bezen bihotz onekorik guti (J. Hiriart-Urruty, Mintzaira. Aurpegia. Gizon, 114) Kokalekuari dagokionez, hasieran kokatzeko joera nabarmentzen da garbi, noraezekoa ez bada ere. Ikus, esaterako, honako hau: 86
3. Hautakartak (58) Etzait hau, gañerantzean, lenengo aldiz gertato (Txillardegi, Leturiaren egunlcari ezlcutua, 96) Juntagialuekin ere erabiltzen da, kideko lokailuak balira bezala 000: (59) Aurreneko urteetako ikas-lanetan Elduaingo parrokiak zerbait lagundu izan behar zion; baño, gañerontzean, berak bazun zerekin zurito Seminarioko pagabearra (Orixe, Santa Cruz apaiza, 18) (60) Ez hargatik izan khexos, ez gritiatsu, ez sentitua gatik ere nahi litezken bezaIako debozionezko sentimendu gozoak la bihotzeko samurtasunak; egigun gure aldetik ahalik hobekiena, eta gainerakoan gauden deskantsu kofesioaren gainean erran dugun bezala (M. Duhalde, Meditacioneac gei premialsuenen gainean, 62) (61) Haurrak elgarrekin euskaraz mintzo hauteman orduko, gaztigatzen gintoen; baina gainerakoan etzen batere jaun ertora baino garratzagoa (Xalbador, Odolaren mintzoa, 26) (62) Infernuan daudenek ere minagatik, iragaiten dituzten presagatik, dute sentimendu, damu ela urriki. Baina bertze gainerakoan, itsutuak, ostinatuak, eta bere faltarik behar bezala ezagutzen eztutela, (...) daude (p. de Axular, Guero, 396) Ere lokailuaren arrimuan ere ez da falta: (63) bainan bethiere aldi bakhotxean azken aldikotzat errezibitzen banitu bezala, gainerakoan ere ahal dagidan ongi guzia eginez, (...) heriotze on baten egiteko grazia Jainkoari eskatzea (M. Duhalde, Meditacioneac gei premia/suenen gainean, 125) Kontura gaitezen hemen ezin ditugula nahasi gainera eta orain ikusten ari garen gainerontzean lokailuak, lehenbizikoa emendiozkoa baita (beraz, zerbait gaineratzen duena) eta bigarrena hautakaria. Adibide hauetan ikus daiteke ongi aski hau: (64) Los Angeles bici zaratatsua da Gainera, lurrikarak izaten dira. Hemen Los Angeles hirlari buruzko kualitate bat aipatu dugu lehenik (zaratatsua izatea) eta beste bat gaineratu diogu gero (lurrikara tokia izatea). Kualitate horiek bata bestearen kontra jartzen ez ditugun neurrian, beti erabil dezakegu gainera: (65) Los Angeles hici zaralatsua da. Gainera, txikia 87
- Page 47 and 48: 2. Emendtozkoak Beste hiru lokailue
- Page 49 and 50: 2. Emendtozkoak (22) Nahiz ez den h
- Page 51 and 52: 2. EmendioZkoak (37) Txapela kentze
- Page 53 and 54: 2. Emendtozkoak Esaldi hauetan ikus
- Page 55 and 56: (66) Irakurri dugu ere Lehendakaria
- Page 57 and 58: 2. Emendiozkoak 2.1.7. Izan ere, ba
- Page 59 and 60: 2. Emendiozkoak (92) ta egia au da:
- Page 61 and 62: 2. Emendiozkoak perpaus okerra suer
- Page 63 and 64: 19) * X ere ezta 20) * ere bai X 21
- Page 65 and 66: 2. Emendiozkoak (131) Esan det ixil
- Page 67 and 68: 2. Emendtozkoak (147) Mugaz bertzal
- Page 69 and 70: 2.4. Halaber (orobat, berebat) 2. E
- Page 71: 2. Emendiozkoak aldatuko bagenitu,
- Page 75 and 76: 2. Emendiozkoak bizibidea; ta ez na
- Page 77 and 78: 2. Emendiozkoak 'beintzat', 'behint
- Page 79 and 80: 2. Emendiozkoak dakigu ziur besteak
- Page 81 and 82: 2. Emendiozkoak Hor ulertzen dugu,
- Page 83 and 84: 2. Emendtozkoak Halako kasuetan, ik
- Page 85 and 86: 2. Emendiozkoak (280) Etxerako zerb
- Page 87: 2. Emendiozkoak (289) -Berantegi he
- Page 90 and 91: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 92 and 93: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-Il
- Page 94 and 95: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 96 and 97: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-Il
- Page 100 and 101: Euskal Gramatika. Lehen Urraisak-II
- Page 102 and 103: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-il
- Page 104 and 105: 4. AURKARITZAKOAK 4.0. Sarrera 4. A
- Page 106 and 107: 4. Aurkaritzakoak benetako lokailu
- Page 108 and 109: 4. Aurkaritzakoak Harridurazk:o per
- Page 111 and 112: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 113 and 114: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-m
- Page 115 and 116: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-m
- Page 119: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-il
- Page 123 and 124: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-il
- Page 125 and 126: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-il
- Page 127 and 128: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 129: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-ll
- Page 132 and 133: 4.9. Hala ere, hala eta guztiz ere
- Page 134 and 135: 4. Aurkaritzakoak Bestelakoak ere a
- Page 136 and 137: 4. Aurkaritzakoak artian, juan zan
- Page 138 and 139: 4. Aurkaritzakoak (196) Zenbat bide
- Page 140 and 141: (209) -Au ezta orregatik oitura ona
- Page 142: 4. Aurkaritzakoak Aipatzekoa da, az
- Page 145 and 146: 5. ONDORIOZKOAK 5.0. Sarrera 5. Ond
- Page 147 and 148: 5. Ondoriozkoak (5) Ea beraz ikhas
3. Hautakartak<br />
(58) Etzait hau, gañerantzean, lenengo aldiz gertato (Txillardegi, Leturiaren<br />
egunlcari ezlcutua, 96)<br />
Juntagialuekin ere erabiltzen da, kideko lokailuak balira bezala 000:<br />
(59) Aurreneko urteetako ikas-lanetan Elduaingo parrokiak zerbait lagundu izan behar<br />
zion; baño, gañerontzean, berak bazun zerekin zurito Seminarioko pagabearra<br />
(Orixe, Santa Cruz apaiza, 18)<br />
(60) Ez hargatik izan khexos, ez gritiatsu, ez sentitua gatik ere nahi litezken bezaIako<br />
debozionezko sentimendu gozoak la bihotzeko samurtasunak; egigun gure aldetik<br />
ahalik hobekiena, eta gainerakoan gauden deskantsu kofesioaren gainean erran<br />
dugun bezala (M. Duhalde, Meditacioneac gei premialsuenen gainean, 62)<br />
(61) Haurrak elgarrekin euskaraz mintzo hauteman orduko, gaztigatzen gintoen;<br />
baina gainerakoan etzen batere jaun ertora baino garratzagoa (Xalbador,<br />
Odolaren mintzoa, 26)<br />
(62) Infernuan daudenek ere minagatik, iragaiten dituzten presagatik, dute sentimendu,<br />
damu ela urriki. Baina bertze gainerakoan, itsutuak, ostinatuak, eta bere<br />
faltarik behar bezala ezagutzen eztutela, (...) daude (p. de Axular, Guero, 396)<br />
Ere lokailuaren arrimuan ere ez da falta:<br />
(63) bainan bethiere aldi bakhotxean azken aldikotzat errezibitzen banitu bezala,<br />
gainerakoan ere ahal dagidan ongi guzia eginez, (...) heriotze on baten egiteko<br />
grazia Jainkoari eskatzea (M. Duhalde, Meditacioneac gei premia/suenen gainean,<br />
125)<br />
Kontura gaitezen hemen ezin ditugula nahasi gainera eta orain ikusten ari<br />
garen gainerontzean lokailuak, <strong>lehen</strong>bizikoa emendiozkoa baita (beraz,<br />
zerbait gaineratzen duena) eta bigarrena hautakaria. Adibide hauetan ikus<br />
daiteke ongi aski hau:<br />
(64) Los Angeles bici zaratatsua da Gainera, lurrikarak izaten dira.<br />
Hemen Los Angeles hirlari buruzko kualitate bat aipatu dugu <strong>lehen</strong>ik<br />
(zaratatsua izatea) eta beste bat gaineratu diogu gero (lurrikara tokia izatea).<br />
Kualitate horiek bata bestearen kontra jartzen ez ditugun neurrian, beti erabil<br />
dezakegu gainera:<br />
(65) Los Angeles hici zaralatsua da. Gainera, txikia<br />
87