Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Share Embed Flag
Download ePaper

Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

euskaltzaindia.net
from euskaltzaindia.net More from this publisher
26.08.2013 Views

Euskal Grwnatika. Lehen Urratsak-III 3.3. Gainerontzean Aditzondoa da hau ere, formari dagokionez -gain izena birdeklinatuaz sortua, hain zuzen ere-, baina lokailu gisa erabiltzen dena, osterantzean-en pare-pareko. Honen, eta orobat bestela lokailuaren bi balioak bere ditu lokailu honek ere: baldintzari dagokiona eta murriztalea: (51) Obligaziyo askoren mende bizi gera gurasuak, prezisamente guk azi biar aur inozente gaixuak, erakutsiaz nola diraden Jesukristoren pausuak, gañerontzian guretzat datoz kastigu izugarriak (pello Errota, Bertsoak, 24) (52) Lagun bezela 008 bazan, etsai bezela bildur izatekoa zenuten; gañerontzean, mesede egiteko 18 laguntzeko beti prest zegoen (N. Etxaniz, Euskal antzerkiak. Kontu-kontari,137) Itxura bertsukoak diren gainerakoan, gaineratikoan eta gainerakoz lokailuek, berriz, balio murriztalea baizik ez dute erakusten: (53) Zeren premiazko atseginak, erran nahi da, ezkontza sainduaren xedera e18 intenzionera behatzen dutenak segitu behar direlarik, badarik bihotza e18 gogoa eztira nihoiz ere hetan amarratu behar. Gainerakoan, nor nahik bectute hunen behar handia du (S. Pouvreau, Phi/otea, 252) (54) Hori da aitari dagokan bihotz baten egitekoa, (...) Gainerakoan, ene irakurle maitea, egia da eskiribatzen dudala bizitze debotaz, debot enaizelarik; (S. Pouvreau, Phi/otea, 926) (55) Egin detzagun guziak, gure aldetik eta gure eskuko denaz bezenbatean, ahalik hobekiena; Gainerakoan, gauden deskantsu; Jainkoaz ez18uku gehiago galdetzen (M. Duhalde, Meditacioneac gei premiatsuenen gainean , SO) (56) -Nekhazalearentzat zein da abere motarik hobeena? -Ordokietan abere handi e18 ttipia mendietan. -Gainerakoan, idia ona izateko, bebar da irazkiz gora e18 luze (J. Duvoisin, Dia/ogues basques, 92) (57) Hurbildanik edo urrundanik arimentzat galbide baitzen. Hori segur. Gaineratikoan, (oo.) hura bezen bihotz onekorik guti (J. Hiriart-Urruty, Mintzaira. Aurpegia. Gizon, 114) Kokalekuari dagokionez, hasieran kokatzeko joera nabarmentzen da garbi, noraezekoa ez bada ere. Ikus, esaterako, honako hau: 86

3. Hautakartak (58) Etzait hau, gañerantzean, lenengo aldiz gertato (Txillardegi, Leturiaren egunlcari ezlcutua, 96) Juntagialuekin ere erabiltzen da, kideko lokailuak balira bezala 000: (59) Aurreneko urteetako ikas-lanetan Elduaingo parrokiak zerbait lagundu izan behar zion; baño, gañerontzean, berak bazun zerekin zurito Seminarioko pagabearra (Orixe, Santa Cruz apaiza, 18) (60) Ez hargatik izan khexos, ez gritiatsu, ez sentitua gatik ere nahi litezken bezaIako debozionezko sentimendu gozoak la bihotzeko samurtasunak; egigun gure aldetik ahalik hobekiena, eta gainerakoan gauden deskantsu kofesioaren gainean erran dugun bezala (M. Duhalde, Meditacioneac gei premialsuenen gainean, 62) (61) Haurrak elgarrekin euskaraz mintzo hauteman orduko, gaztigatzen gintoen; baina gainerakoan etzen batere jaun ertora baino garratzagoa (Xalbador, Odolaren mintzoa, 26) (62) Infernuan daudenek ere minagatik, iragaiten dituzten presagatik, dute sentimendu, damu ela urriki. Baina bertze gainerakoan, itsutuak, ostinatuak, eta bere faltarik behar bezala ezagutzen eztutela, (...) daude (p. de Axular, Guero, 396) Ere lokailuaren arrimuan ere ez da falta: (63) bainan bethiere aldi bakhotxean azken aldikotzat errezibitzen banitu bezala, gainerakoan ere ahal dagidan ongi guzia eginez, (...) heriotze on baten egiteko grazia Jainkoari eskatzea (M. Duhalde, Meditacioneac gei premia/suenen gainean, 125) Kontura gaitezen hemen ezin ditugula nahasi gainera eta orain ikusten ari garen gainerontzean lokailuak, lehenbizikoa emendiozkoa baita (beraz, zerbait gaineratzen duena) eta bigarrena hautakaria. Adibide hauetan ikus daiteke ongi aski hau: (64) Los Angeles bici zaratatsua da Gainera, lurrikarak izaten dira. Hemen Los Angeles hirlari buruzko kualitate bat aipatu dugu lehenik (zaratatsua izatea) eta beste bat gaineratu diogu gero (lurrikara tokia izatea). Kualitate horiek bata bestearen kontra jartzen ez ditugun neurrian, beti erabil dezakegu gainera: (65) Los Angeles hici zaralatsua da. Gainera, txikia 87

<strong>Euskal</strong> Grwnatika. Lehen Urratsak-<strong>III</strong><br />

3.3. Gainerontzean<br />

Aditzondoa da hau ere, formari dagokionez -gain izena birdeklinatuaz<br />

sortua, hain zuzen ere-, baina lokailu gisa erabiltzen dena, osterantzean-en<br />

pare-pareko. Honen, eta orobat bestela lokailuaren bi balioak bere ditu lokailu<br />

honek ere: baldintzari dagokiona eta murriztalea:<br />

(51) Obligaziyo askoren mende bizi gera gurasuak, prezisamente guk azi biar aur<br />

inozente gaixuak, erakutsiaz nola diraden Jesukristoren pausuak, gañerontzian<br />

guretzat datoz kastigu izugarriak (pello Errota, Bertsoak, 24)<br />

(52) Lagun bezela 008 bazan, etsai bezela bildur izatekoa zenuten; gañerontzean,<br />

mesede egiteko 18 laguntzeko beti prest zegoen (N. Etxaniz, <strong>Euskal</strong> antzerkiak.<br />

Kontu-kontari,137)<br />

Itxura bertsukoak diren gainerakoan, gaineratikoan eta gainerakoz<br />

lokailuek, berriz, balio murriztalea baizik ez dute erakusten:<br />

(53) Zeren premiazko atseginak, erran nahi da, ezkontza sainduaren xedera e18<br />

intenzionera behatzen dutenak segitu behar direlarik, badarik bihotza e18 gogoa<br />

eztira nihoiz ere hetan amarratu behar. Gainerakoan, nor nahik bectute hunen<br />

behar handia du (S. Pouvreau, Phi/otea, 252)<br />

(54) Hori da aitari dagokan bihotz baten egitekoa, (...) Gainerakoan, ene irakurle<br />

maitea, egia da eskiribatzen dudala bizitze debotaz, debot enaizelarik; (S.<br />

Pouvreau, Phi/otea, 926)<br />

(55) Egin detzagun guziak, gure aldetik eta gure eskuko denaz bezenbatean, ahalik<br />

hobekiena; Gainerakoan, gauden deskantsu; Jainkoaz ez18uku gehiago<br />

galdetzen (M. Duhalde, Meditacioneac gei premiatsuenen gainean , SO)<br />

(56) -Nekhazalearentzat zein da abere motarik hobeena? -Ordokietan abere handi e18<br />

ttipia mendietan. -Gainerakoan, idia ona izateko, bebar da irazkiz gora e18 luze<br />

(J. Duvoisin, Dia/ogues basques, 92)<br />

(57) Hurbildanik edo urrundanik arimentzat galbide baitzen. Hori segur.<br />

Gaineratikoan, (oo.) hura bezen bihotz onekorik guti (J. Hiriart-Urruty,<br />

Mintzaira. Aurpegia. Gizon, 114)<br />

Kokalekuari dagokionez, hasieran kokatzeko joera nabarmentzen da garbi,<br />

noraezekoa ez bada ere. Ikus, esaterako, honako hau:<br />

86

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!