Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-III
Baina orain beste zerbait gertatzen zaigu: "bai+eta" eta "ez+eta" segida hori
elementu autonomotzat jotzen du hiztunak maiz aski "baita" 000 "ezta" beza1a
ahozk:atuz gainera, hizk:era arruntean:
(84) - Egunon
- Baita zuri ere
(85) Hotzildu zen, epeldu gero eta az1cenik, hoztu ez ezik, baita izoztu ere
Eta hori gertatzen denean ez da batere harritzekoa ere bera ere lekuz aldatu
eta dagokion osagaiaren ondoren ez, baizik aurrean jartzea:
(86) Pero gaur etorriko da, baita ere Jone
(87) Pero ez da etorriko gaur, ezta ere Jone
Hau egitean, jakina, badirudi ere-ren erabileraren funtsezko arau bat
hausten dugula, esan den bezala, lokailu honek beti behar baitu aurretik
sintagma bat edo osagai bat. Itzuli hau idazIe klasikoetan ere agertzen den
arren, ez da dudarik batere xx. mendean ezagutu duela hedadurarik handiena.
Horrela, Axularrek hiru aldiz erabiltzen du, Belapeirek behin bakarrik,
Larramendik bi aldiz, e.a. XIX. mendetik hasten dira adibideak ugaltzen eta
xx. mendean erabilera guztiz arrunta da, denok dakigun moduan.
Koordinazio juntagailuaren aurrean jaHi nahi izanez gero, ez dirudi
desberdintasunik gertatzen den hor. Geratzen zaigun beste aukera bat ere
betetzen da orduan, "eta+bai" 000 "eta+ez" eta ere segidan emanez:
(88) Pero gaur etorriko da, eta bai ere Jone
(89) Pero ez da etorriko gaur, eta ez ere Jone
Esan beharra da, nolanahi ere, "ezta" edo "eta ez" sarriago eta ugariago
ageri direla liburuetan beren pareko diratekeen baiezk:oak baino ("baita", "eta
bai"), berdin ere lokailua agerian dutela nola lokailu hau gabe ere. Hona
hemen adibide batzu "eta ez ere" itzuliaren gainean moldatuak:
46
(90) Iftori gaizkirik ez egitea ez egintzaz, ez itzez eta ez ere gutiziaz (D. Legaz,
Cristauren lcasbidea, 28)
(91) Lagun urkoaz yuzgo gaistorik arinki ez egitea, au da, erakayik eta funtsik gabe,
eta aren utsak ez erratea, ta ez ere entzutea (D. Legaz, Cristauaen lcasbidea, 30)