Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

1.2.2. Lokailuen sailkapen bat
1. Perpaus elkarketa eta lokaUuak
Lokailu deitu ditugun guztien egitekoa bat bada ere funtsean, adierazten
duten harreman motari begiratuz gero, sail diferenteak berezi daitezke hemen
ere:
a. Emendiozkoak
Hauek denek dute halako gehitze zentzu bat. Gehitze hori erreferentzia
mundua zabalduz gertatzen da batzutan, eta, beti ere aurreko perpausean
esandakoari zerbait eransten diote. Gehitze hori inolako murriztapenik gabea
izan liteke. Hori da, adibidez, lokailutzat ematen dugun ere-ren kasua:
(69) Ni ere banoa
esanez gero, "Ni + X goaz" suposatzen da. Horregatik diogu "gehitze" kutsua
duela ere horrek.
Gehitzen dena nolabait zalantzan jarriaz ere gehi daiteke:
(70) Ni behintzat banoa
dioenak ni banoa esaten du eta zerbait gehiago ere gehitzen dio, nahiz eta
gehitzen den horretaz ziurtasunik emateko gai ez dela adierazi. Hots, hau
litzateke (70)-en parafrasia, nolabait: "ni (+ X) goaz" baina X-en joatea
badaezpadakotzatjotzen dut eta, beraz, ziurtasunik gabe baieztatzen dut X-ren
joatea
Sail honetan sartuko ditugu honako lokailu hauek: badere, bederen,
bederik, behinik behin, behintzat, bestalde, bestela, ere, gainera,
halaber, berebat, orobat, eta agian beste bakarren batzu. Hiztegiko
elementu direnez, sail irekia osatzen baitute.
Bestalde, gorago esan bezala, juntagailuak ere lokailu gisa erabiltzeko
ahalbidea badu hiztunak. Hortaz, eta bera ere lokailu izan daiteke. Horretarako
aski da eten markatu baten ondoren, eta batez hastea perpausa. Eta horrek
aurrekoarekin nolabaiteko lotura markatzen du baina perpaus elkartu bat
osatzera iritsi gabe.
23