Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Share Embed Flag
Download ePaper

Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

euskaltzaindia.net
from euskaltzaindia.net More from this publisher
26.08.2013 Views

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-ill 186 (49) Lege berrian ez oi dira gertatu kastigu afl izugarriak, nola gertatzen ziran lege zarrean; lege berria ala baña da amoriozkoa, ez beldurrezkoa. (J.B. Aguirre, Eracusaldiac 1,430). (50) Bethi atsegin berri batekin entzuten zaitut gauza horren gainean. Hori da alabainan laborantza guziko erroa. (J. Duvoisin, Laborantzako liburua, 171). (51) Barne beltz hartan etzion ematen bere gorphutzari doidoia bizirik egoteko behar zuena baizik. Etzuen alabainan egunean othuruntza bat baizik egiten.. (B. Joannateguy, Sainduen bicitzeaa 40) (52) Emagun oraino, berak ez bezala bertzeak bizi ezin ikusiz, poxoluz nabi lituzketela kendu. Gaizki bizi denak ez dezake alabainan aldean ikus, ez jasan, ongi eta zuzenki bizi dena. (J. Hiriart-Urruty, ZezenaJc errepublikana 99) (53) Nik bezen ongi badakikezue, ardurenik mozkor ikusten direla eske dabiltzan batzu; bertze deus egitekorik ez baitute alabainan, bil eta edan baizik. (J. Hiriart-Urruty, ZezenaJc e"epubliJcan, 203) (54) Erakustuna baduzu, ulia bezala; aldiz, ikasterik nehor kasik ez, 000 guti. Gizon gazteak alabainan (...) nahiago hiri handia (J. Etchepare, Buruchkak... 48) (55) Baina ordu dugu apezaz mintzatzeko. Badut ustea.lehen-Iehenik hortarik bastea nahiko ote zukeen berak. Apez zaukan alabaina oroz gainetik bere burua. (E. Larre, Euskera XXX, 704) Bigarren perpausaren human ere ager daiteke: (56) Eta zer egin du, horrela hiru hilabete preso iragaiteko? Alabainan gaixtaginak ezartzen dire preso (J. Hiriart-Urruty, Mintzaira. Aurpegi. Gizon, 58) (57) Bearbada ezta egia izanga; otsa ta gezurra ta irudipen bakarra izanen da: aIabañan "de luengas tierras, luengas mentiras", esan nai du..." (Larramendi, argitaragabeko sermoi batean). Bigarren perpausaren azken muturrean ere ageri da: (58) Ehen egunetan, haur guziak harrituak zagozin, zer demuntre zen muthico itsusi hura; soinekoen artetik izigarrizko ile luzeak ageri zituen alabainan (J. Barbier, IpuinaJc, 129)

6. Kausazkoak Beraz, adibide guztiok erakusten diguten bezala, kausazko balioa duen alaba¡na, • iparraldeko idazleek ere badarabilte (Larregi, Duvoisin, Joannateguy.), nahiz hegoaldekoek lehenxeago eta gehiago; - gutxitan ezartzen zaio puntua aurrean, baina beste sinu diakritikoak ageri dira; - gehienetan petpausaren barnean dago kokatua. Azkenerako utzi dugu apropos Mendiburu. Hau da, beharbada, alabaina kausazkoa gehien darabilen idazlea. Darabiltenen artean beharbada zaharrena dugu, eta lokailu horren erabilpenean beharbada idazlerik erregularrena. Izan ere, perpausaren barnean kokatzen du, aurrean puntu eta koma ezartzen diolarik, kausazko balioaz erabiltzen du, gainera, beti, ez aurkaritzakoaz. Hona exenplu batzu milaren artean: (59) Hao egiten duena ongi aterako da beste munduko tribunalean; ez du alabaña ara eramanen beldurrik... (S. Mendiburu, Igandeetarako irakurraldiak,. 364) (60) ... emengo arzaiak bere onagatik egiten ditu bere arzanzako gauzak; egiten ditu alabaña ardiaren esneagatik... (S. Mendiburu, 1gandeetarako irakurraldiak.. 311) (61) ... ekusi zuena zen bere itxea alde batetik e18 bestetik su egifta 18 laster auts egiftik: gelditzeko bidetan sartua; zen alabaña arez, karez 18 arriz ez, baizik olez 18 zurez egifia (S. Mendiburu, Bederatziurrena.. 312) 6.4. Bada 6.4.1. Forma eta balioa Honezaz aritu gara lehen, ondoriozko direlako lokailuetariko bat baita. Bada, haatik, kausazkoa ere, eta horrela deitzean, badakigu zer esan nahi dugun: bada-ren aurrean esana hala zergatik den adierazten duen partikula dela, alegia. Honako esaldi hauetan, esate baterako: (62) Aspertu egin naiz, bada bakarrik utzi naute. 187

6. Kausazkoak<br />

Beraz, adibide guztiok erakusten diguten bezala, kausazko balioa duen<br />

alaba¡na,<br />

• iparraldeko idazleek ere badarabilte (Larregi, Duvoisin, Joannateguy.),<br />

nahiz hegoaldekoek <strong>lehen</strong>xeago eta gehiago;<br />

- gutxitan ezartzen zaio puntua aurrean, baina beste sinu diakritikoak ageri<br />

dira;<br />

- gehienetan petpausaren barnean dago kokatua.<br />

Azkenerako utzi dugu apropos Mendiburu. Hau da, beharbada, alabaina<br />

kausazkoa gehien darabilen idazlea. Darabiltenen artean beharbada zaharrena<br />

dugu, eta lokailu horren erabilpenean beharbada idazlerik erregularrena. Izan<br />

ere, perpausaren barnean kokatzen du, aurrean puntu eta koma ezartzen<br />

diolarik, kausazko balioaz erabiltzen du, gainera, beti, ez aurkaritzakoaz. Hona<br />

exenplu batzu milaren artean:<br />

(59) Hao egiten duena ongi aterako da beste munduko tribunalean; ez du alabaña ara<br />

eramanen beldurrik... (S. Mendiburu, Igandeetarako irakurraldiak,. 364)<br />

(60) ... emengo arzaiak bere onagatik egiten ditu bere arzanzako gauzak; egiten ditu<br />

alabaña ardiaren esneagatik... (S. Mendiburu, 1gandeetarako irakurraldiak.. 311)<br />

(61) ... ekusi zuena zen bere itxea alde batetik e18 bestetik su egifta 18 laster auts<br />

egiftik: gelditzeko bidetan sartua; zen alabaña arez, karez 18 arriz ez, baizik olez<br />

18 zurez egifia (S. Mendiburu, Bederatziurrena.. 312)<br />

6.4. Bada<br />

6.4.1. Forma eta balioa<br />

Honezaz aritu gara <strong>lehen</strong>, ondoriozko direlako lokailuetariko bat baita.<br />

Bada, haatik, kausazkoa ere, eta horrela deitzean, badakigu zer esan nahi<br />

dugun: bada-ren aurrean esana hala zergatik den adierazten duen partikula<br />

dela, alegia. Honako esaldi hauetan, esate baterako:<br />

(62) Aspertu egin naiz, bada bakarrik utzi naute.<br />

187

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!