Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Grwnatika. Lehen Urratsak-III
6.2.2. Tokia
Exenplu guztiotan ikusten denez, beti perpausaren buman doa, batere
salbuespenik gabe, eta adizkia soilik eta hutsik ageri da; bait· ez ·en hartu
gabe, alegia. Aurrizk:i-atzizk:i horietaz hornituak menderagailuak lirateke; beraz
ez hemen ikertzekoak. Eta, esan bezala, hegoaldekoak dira darabilten autore
guztiak.
6.2.3. Beste lokailuekin batera
Zeren-en kasuan bezala, badira zergatik ezen erakusten duten adibideak,
non zergatik lokailua indarturik agertzen baita eze partikulaz:
(40) Arimako arerijuak pekaturako zirijatuten zaituzanian, mun eikijozu errosarijuaren
garauai, 000 Marijaren imdi bati: zergatik eze, ez da erraz pekatuan jaustia,
Marijaren irudi 000 etTOsarijo santuari gogotik mun egiten jakon une atan beratan
(J.A. Uriarte, Marijaren illa, 29)
(41) Ispilluak etzion ematen ainbeste satisfazio ere bere edertasunaz, baifla ematen zion
best gauza batek, au da auzoko beste gazteen morrnorretak, zergatik eze,
bazeukakioten bere ikusi ezifl puskatxua (p.M. Urruzuno, Euskal Erritik zerura,
90)
(42) Etzera, bada, gaurgero Jakob deituko, ezpada Israel, aingeruak esan zion;
zergatik, ze, baldin ain sendo eta irme Jainkoaren kontra eraso badezu, nola
gizonak garaituko ezdituzu? (El. Lardizabal, Testamentu zarreco ta berrico
condaira, 42)
6.3. Alabaina
6.3.1. Forma eta balioa
Aurretik esana dugu nola izan dezakeen balio esplikatiboa. Baina kausazko
ere dei daiteke, eta are badira kausal-esplikatibo izendatzen dutenak ere. Berdin
da. Hau da esan nahi dena: alabaina·k (eta kausazko diren lokailu guziek)
osatzen duen perpausak aurreko perpausean esana hala zergatik den ematen
du aditzera, 000 esplikatzen duo Iparraldeko idazle zaharretan eta berrietan, bai
eta hegoaldekoetan, gauzak lehen nola ziren eta orain nola diren ere azaldu da
han eta adibide batzu eman ere bai. Orain hemen balio kausala duen alabaina·
z bi hitz egitea dagokigu.
184