Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

5. Ondortozkoak
(283) Horrenbesterekin esan dut ez dudala Oihenart poeta bezala gutxietsi nabí.
Egiazko poeta dugu hortaz? (K. Mitxelena, Mitxelenaren idazlan hautatuak,
239)
(284) Zertan da handi? Libururik gehienak nobelak ditu. Novelagile handi dugu
hortaz? (K. Mitxelena, Mitxelenaren idazlan hautatuak, 271)
(285) Kritikorik sonatuenak maíz egin izan dute kolpe huts, obrarik bikainenak
txarretsiz eta txepelenak goraipatuz. -Zorrotza behar kritikak, hortaz? (K.
Mitxelena, Mitxelenaren idazlan hautatuak 137)
(286) Eta geratzen bada, bereala uztatuko do gelditasunari darraikona: ibilli egin bear
da, ortaz, awreratu egin bear da.. (Txillardegi, Leturiaren egunkari ezkutua,
120)
5.4.3. 'Hortaz bada'
Ondoriozko lokailu hauen 2.3. puntuan 'beraz + modu-aditzondo
erakuslea' deitu dugunean aztertu ditugunak bezalaxe lokailu konposatua da
hortaz bada, elkar indartzen duten bi ondorlozko lokailu elkartuz sortua.
(287) Gallera, langileek arto bearra zuten beren soldata eguberriko sari berexi batekin.
Ortaz bada, goiz guzia igaro zuten lan hortan (M. !zeta, Dirua galgarri, 95)
s.s. Orduan
5.5.1. Forma eta balloa
Formari eta jatorriari bagagozkie, izen arrunt bat dugu hori inesibo kasuan.
Jakina da gero denborazk:o aditzondoa izatera luzatu zela ('orduan(txe) ezagutu
nuen'), eta gero, ez oso aspaldi literaturan bederen, lokailu eginbideetarako
gaitu zuela egunoroko hizkerak, ahozkoak batez ere eta erro handiak egin,
gainerako lokailuei lur handia jateraino.
Hitz horren hiru ballo horiek zenbait perpausetan ez da batere erraza
bereizten eta zeinetan ari den erabakitzen: sintagma arrunta da, ala aditzondo
denborazkoa, ala lokailua? Honako honetan, adibidez:
(288) Orduan bost kilometro ibili zen
169