Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-III Beraz, ahozko hizkeran da erabiliena, eta Gipuzkoan; hor ere osoan ez, ordea, dirudienez. 5.4.2. Perpausean duen lekua Perpausean zein leku dagokion exenpluek erakusten digute: edozein, hasiera, erdia eta azkena. Esate baterako, hasieran dugu ondokoetan: (275) Leitzarrak. asi d.ira: 'gurea gorago'; ortaz, sartu bear dik aizkora bamago (Orixe, Euskaldunak, 148) (276) Gurasuari ikasia da. ez clegu ezer osturik. ortaz euskeraz ikasitzen guk ez degu egin kasturik (Uztapide, Sasoiajoan dan gero, 219) (277) Eder ez dana, ez da nai ta nai ez itsusi; on ez dana ere ez da nai ta nai ez gaizto; ortaz, edertasuna ez Jainko, ez baita eder eta zori oneko (J. Zaitegi, Platon'eneko atarían, 153) (278) Asiera duk polita; ortaz, asi gaitezen alik eta geienetan (Txillardegi, LetlUiaren egunkari ezlaúua, 85) (279) ... munduaren guzitasuna batera argitzeko, ziztriflegia. Ortaz, zer ari naiz ni, ero au, argizagi bat eskuan oia,p izugarrian bi11aka? (Txillardegi, Leturiaren egunkari ezlaúua, 134) (280) Dantzan eta dantza ondoan beti galtza tartean ibiltzen omen duk eta (...). -Ortaz, etzaio senargai aukerarik faltako, ekin zion maltzurki Allandek (Y. Etxaide, Joanakjoan, 54) Perpausaren barnean ere aurki daiteke: (281) Jainkotzat artzen bide gaitu lenengoak; sorkaritzat, ordea, bigarrenak. Au dago, ortaz, bestea baflo sustraizko egiatik bertago (Txillardegi, Leturiaren egunkari ezkutua, 137) (282) Bide bakoitzak bere bide-muga du. Nork garamatzizke, ortaz, egiazko gure elburura? (Txillardegi, Leturiaren egunkari ezkutua, 125) Perpausaren bukaeran -hobe litzateke esatea, ez hasieran- hortaz dutenak ere bildu ditugu: 168
5. Ondortozkoak (283) Horrenbesterekin esan dut ez dudala Oihenart poeta bezala gutxietsi nabí. Egiazko poeta dugu hortaz? (K. Mitxelena, Mitxelenaren idazlan hautatuak, 239) (284) Zertan da handi? Libururik gehienak nobelak ditu. Novelagile handi dugu hortaz? (K. Mitxelena, Mitxelenaren idazlan hautatuak, 271) (285) Kritikorik sonatuenak maíz egin izan dute kolpe huts, obrarik bikainenak txarretsiz eta txepelenak goraipatuz. -Zorrotza behar kritikak, hortaz? (K. Mitxelena, Mitxelenaren idazlan hautatuak 137) (286) Eta geratzen bada, bereala uztatuko do gelditasunari darraikona: ibilli egin bear da, ortaz, awreratu egin bear da.. (Txillardegi, Leturiaren egunkari ezkutua, 120) 5.4.3. 'Hortaz bada' Ondoriozko lokailu hauen 2.3. puntuan 'beraz + modu-aditzondo erakuslea' deitu dugunean aztertu ditugunak bezalaxe lokailu konposatua da hortaz bada, elkar indartzen duten bi ondorlozko lokailu elkartuz sortua. (287) Gallera, langileek arto bearra zuten beren soldata eguberriko sari berexi batekin. Ortaz bada, goiz guzia igaro zuten lan hortan (M. !zeta, Dirua galgarri, 95) s.s. Orduan 5.5.1. Forma eta balloa Formari eta jatorriari bagagozkie, izen arrunt bat dugu hori inesibo kasuan. Jakina da gero denborazk:o aditzondoa izatera luzatu zela ('orduan(txe) ezagutu nuen'), eta gero, ez oso aspaldi literaturan bederen, lokailu eginbideetarako gaitu zuela egunoroko hizkerak, ahozkoak batez ere eta erro handiak egin, gainerako lokailuei lur handia jateraino. Hitz horren hiru ballo horiek zenbait perpausetan ez da batere erraza bereizten eta zeinetan ari den erabakitzen: sintagma arrunta da, ala aditzondo denborazkoa, ala lokailua? Honako honetan, adibidez: (288) Orduan bost kilometro ibili zen 169
- Page 127 and 128: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 129: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-ll
- Page 132 and 133: 4.9. Hala ere, hala eta guztiz ere
- Page 134 and 135: 4. Aurkaritzakoak Bestelakoak ere a
- Page 136 and 137: 4. Aurkaritzakoak artian, juan zan
- Page 138 and 139: 4. Aurkaritzakoak (196) Zenbat bide
- Page 140 and 141: (209) -Au ezta orregatik oitura ona
- Page 142: 4. Aurkaritzakoak Aipatzekoa da, az
- Page 145 and 146: 5. ONDORIOZKOAK 5.0. Sarrera 5. Ond
- Page 147 and 148: 5. Ondoriozkoak (5) Ea beraz ikhas
- Page 150 and 151: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 152 and 153: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-Il
- Page 156 and 157: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 158 and 159: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-il
- Page 160 and 161: Euskal Gramattka. Lehen Urratsak-II
- Page 162 and 163: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 165 and 166: (169) -Ez do borrela egin -Nolabada
- Page 167 and 168: (182) -Nik ez diOl esan -Nola daki
- Page 169 and 170: 5. Ondoriozkoak 5.3.2.6. Harridura
- Page 171 and 172: 5. Ondoriozkoak Elkarrizketa gabe,
- Page 173: 5. Ondortozkoak Argudio berriarl bi
- Page 177: (268) Txerria deito ez zidan, bada,
- Page 183 and 184: 5.6. Honenbestez, Horrenbestez, Hai
- Page 185 and 186: 5.7. Halatan, Hala 5. Ondoriozkoak
- Page 187 and 188: 6. KAUSAZKOAK 6.0. Sarrera 6. Kausa
- Page 190: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-ll
- Page 194: Euskal Grwnatika. Lehen Urratsak-II
- Page 197 and 198: 6. Kausazkoak Beraz, adibide guztio
- Page 200 and 201: Euskal Gramattka. Lehen Urratsak-il
- Page 202: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-il
- Page 206: Bibliografia Bibliografía Agirre,
- Page 212 and 213: Bibliografia Mendigacha, M., "Carta
- Page 215 and 216: Abstrakzio 2, 4 Adberbio 34, 172, 1
- Page 217 and 218: DelUl dela : 24,94, 116-120, 123 di
- Page 220 and 221: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-Il
- Page 222: REAL ACADEMIA DE LA LENGUA VASCA /
<strong>Euskal</strong> Gramatika. Lehen Urratsak-<strong>III</strong><br />
Beraz, ahozko hizkeran da erabiliena, eta Gipuzkoan; hor ere osoan ez, ordea,<br />
dirudienez.<br />
5.4.2. Perpausean duen lekua<br />
Perpausean zein leku dagokion exenpluek erakusten digute: edozein,<br />
hasiera, erdia eta azkena. Esate baterako, hasieran dugu ondokoetan:<br />
(275) Leitzarrak. asi d.ira: 'gurea gorago'; ortaz, sartu bear dik aizkora bamago (Orixe,<br />
<strong>Euskal</strong>dunak, 148)<br />
(276) Gurasuari ikasia da.<br />
ez clegu ezer osturik.<br />
ortaz euskeraz ikasitzen guk<br />
ez degu egin kasturik (Uztapide, Sasoiajoan dan gero, 219)<br />
(277) Eder ez dana, ez da nai ta nai ez itsusi; on ez dana ere ez da nai ta nai ez gaizto;<br />
ortaz, edertasuna ez Jainko, ez baita eder eta zori oneko (J. Zaitegi,<br />
Platon'eneko atarían, 153)<br />
(278) Asiera duk polita; ortaz, asi gaitezen alik eta geienetan (Txillardegi, LetlUiaren<br />
egunkari ezlaúua, 85)<br />
(279) ... munduaren guzitasuna batera argitzeko, ziztriflegia. Ortaz, zer ari naiz ni,<br />
ero au, argizagi bat eskuan oia,p izugarrian bi11aka? (Txillardegi, Leturiaren<br />
egunkari ezlaúua, 134)<br />
(280) Dantzan eta dantza ondoan beti galtza tartean ibiltzen omen duk eta (...). -Ortaz,<br />
etzaio senargai aukerarik faltako, ekin zion maltzurki Allandek (Y. Etxaide,<br />
Joanakjoan, 54)<br />
Perpausaren barnean ere aurki daiteke:<br />
(281) Jainkotzat artzen bide gaitu lenengoak; sorkaritzat, ordea, bigarrenak. Au dago,<br />
ortaz, bestea baflo sustraizko egiatik bertago (Txillardegi, Leturiaren egunkari<br />
ezkutua, 137)<br />
(282) Bide bakoitzak bere bide-muga du. Nork garamatzizke, ortaz, egiazko gure<br />
elburura? (Txillardegi, Leturiaren egunkari ezkutua, 125)<br />
Perpausaren bukaeran -hobe litzateke esatea, ez hasieran- hortaz<br />
dutenak ere bildu ditugu:<br />
168