Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Share Embed Flag
Download ePaper

Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

euskaltzaindia.net
from euskaltzaindia.net More from this publisher
26.08.2013 Views

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-III daiteke, ordea, norbaitek perpaus batetik ondoriozkatua gezurra edo okerra izatea; hala nola, kaleak bustiak ikusten dituenak euria egin duela esaten duenean, agian ez bait du euririk egin, eta bai kale-garbitzaileak goizean kaleak garbitu izan. Gezurra nahiz egia, ordea, lokailua eta perpausa ondoriozkoak izango dira eta hori bakarrik da gramatikari axola zaiona. Euskaraz ondoriozko lokailurik ezagunenak hauek dira: beraz (bizkaieraz, Fray Bartolomegan bederen begaz), bada, hortaz, orduan.Hauen ondoan, nahiz hain sarri ez azaldu, honenbestez, horrenbestez, hainbestez, halatan eta hala ere ondoriozko lokailu gisa erabiltzen dira. Azkenik, literatura mailan beste hauek ere agertzen dira, lehengoen konposatuak: orain bada, beraz hunelatan, beraz halatan, beraz horrela, hor(re)taz gero. Lehen eta orain, egunoroko hizkeran eta liburuetan erabilienak bada eta beraz dira. Egia da, bestalde, egunoroko hizkeran beraz-i leku handia kentzen ari zaizkiola hortaz eta berriagoa dugun orduan. Aipatu lokailuok ez dira guztiz kide, bakoitzak bere erabilera eta balioa du ondoko orrialdeetan ikusiko denez.Halere,erabateko kidetasunik ez izanarren, zenbaitetan baliokide gertatzen direnez beraz eta bada lokailuak, kidetasun hau aztertuko dugu lehenik; bigarren pausu batean bakoitzaren erabilera propio eta bereziak aztertzeko. S.l. 'Beraz' eta 'Bada' kide Eguneroko hizkeran eta literaturan ezagunenak eta erabilienak izateaz gainera esan behar da zenbait esalditan beraz eta bada errankide direla, bata nahiz bestea agertzen bait da; esate baterako, ea bada!. eta ea beraz! gauza bera esateko erabiltzen direnean. Hala Oihenartek bigarren neurtitzean hone1a dio: (4) Eia bada ordüada suretan has siteen ene harzen (Oihenart, Neurtitzak 11, 12. bert'IDa) Eta hori bera diogu 'Salbe' deritzan otoitzean, Orotariko Euskal Hiztegia-k dioenez dozena bat Dotrinatan halaxe agertzen delarik. Aldiz Ziburuko Etxeberrik bere Manual Devotionezcoa-n biak darabiltzan arren, askozaz gehiagotan Ea beraz! Hona lehen aldiz ageri den bertsoa: 136

5. Ondoriozkoak (5) Ea beraz ikhas ezak salvatzeko artea, zeina baita gaiflerako zuhurtzien Andrea (J. Eteheberri (Ziburukoa), Manual L>evotionezcoa,87. bertsoa) Halaber bata nahiz bestea aurkitzen dituzu honak:o esapide hauetan: (6) Bihotz, beraz, bihotz!, eta gorphutz... (J. Duvoisin, Liburu Edeffa, 264) (7) Animo, bada, ta fuerza: zeruko erreinoak... (A. Cardaberaz, Egercicioak n, 86) (8) Ekin, beraz: lur gizena baldin bada... (A. Ibiflagabeitia, Bergiliren idazlana, 71) (9) Ekin, bada, ekin, Aita nerea, eusquerari (M. Larramendi, Mendibururi egin kartan, 280) (10) Hunat, beraz, o Maitea, altxa zazu... (J. Eteheberri (Ziburukoa), Manual L>evotionezcoa,54) (11) Huna, bada, ha Jesus Olla, zure miserikordian... (E. Materre, L>octrina Christiana, 247) (12) Horra, beraz, arima madarikatua.. (M. Duhalde, Meditazioneac gei premiatsuenen gainean,l46) (13) Aurra, bada, gaurdanik etxeko txoriak... (E.M. Azcue, Parnasoralw Bidea, 47) (14) Arren, beraz, konpli dezazu... (B. Gasteluyar, Eguia Catholicac, 117) (15) Arreo, bada, non sorthu den... (J. Eteheberri (Ziburukoa), Noelac, 65) (16) Ha, beraz, Philolea, apartazazu... (S. S. Pouvreau, Philotea, 42) (17) Ay, bada, balekie fededunak... (p.A. Aflibarro, Escu-liburua 2, 95) (18) Orai beraz behar diagu jakin (B. Gasteluyar, Eguia katholikak, 180) (19) Orain bada, sinhetsten duk... (Zib. Etxeberri, Manual L>evotionezcoa, 51) (20) Agur, beraz, jaun Mentaberry... (p. Larzabal, lru ziren, 36) (21) Agur, bada, maisua, gois artian (J.A. Moguel, El L>octor Peru Abarca, 66) 137

5. Ondoriozkoak<br />

(5) Ea beraz ikhas ezak salvatzeko artea,<br />

zeina baita gaiflerako zuhurtzien Andrea (J. Eteheberri (Ziburukoa), Manual<br />

L>evotionezcoa,87. bertsoa)<br />

Halaber bata nahiz bestea aurkitzen dituzu honak:o esapide hauetan:<br />

(6) Bihotz, beraz, bihotz!, eta gorphutz... (J. Duvoisin, Liburu Edeffa, 264)<br />

(7) Animo, bada, ta fuerza: zeruko erreinoak... (A. Cardaberaz, Egercicioak n, 86)<br />

(8) Ekin, beraz: lur gizena baldin bada... (A. Ibiflagabeitia, Bergiliren idazlana, 71)<br />

(9) Ekin, bada, ekin, Aita nerea, eusquerari (M. Larramendi, Mendibururi egin kartan,<br />

280)<br />

(10) Hunat, beraz, o Maitea, altxa zazu... (J. Eteheberri (Ziburukoa), Manual L>evotionezcoa,54)<br />

(11) Huna, bada, ha Jesus Olla, zure miserikordian... (E. Materre, L>octrina Christiana,<br />

247)<br />

(12) Horra, beraz, arima madarikatua.. (M. Duhalde, Meditazioneac gei premiatsuenen<br />

gainean,l46)<br />

(13) Aurra, bada, gaurdanik etxeko txoriak... (E.M. Azcue, Parnasoralw Bidea, 47)<br />

(14) Arren, beraz, konpli dezazu... (B. Gasteluyar, Eguia Catholicac, 117)<br />

(15) Arreo, bada, non sorthu den... (J. Eteheberri (Ziburukoa), Noelac, 65)<br />

(16) Ha, beraz, Philolea, apartazazu... (S. S. Pouvreau, Philotea, 42)<br />

(17) Ay, bada, balekie fededunak... (p.A. Aflibarro, Escu-liburua 2, 95)<br />

(18) Orai beraz behar diagu jakin (B. Gasteluyar, Eguia katholikak, 180)<br />

(19) Orain bada, sinhetsten duk... (Zib. Etxeberri, Manual L>evotionezcoa, 51)<br />

(20) Agur, beraz, jaun Mentaberry... (p. Larzabal, lru ziren, 36)<br />

(21) Agur, bada, maisua, gois artian (J.A. Moguel, El L>octor Peru Abarca, 66)<br />

137

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!