Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Euskal</strong> Gramatika. Lehen Urratsak-<strong>III</strong><br />
daiteke, ordea, norbaitek perpaus batetik ondoriozkatua gezurra edo okerra<br />
izatea; hala nola, kaleak bustiak ikusten dituenak euria egin duela esaten<br />
duenean, agian ez bait du euririk egin, eta bai kale-garbitzaileak goizean kaleak<br />
garbitu izan. Gezurra nahiz egia, ordea, lokailua eta perpausa ondoriozkoak<br />
izango dira eta hori bakarrik da <strong>gramatika</strong>ri axola zaiona.<br />
Euskaraz ondoriozko lokailurik ezagunenak hauek dira: beraz (bizkaieraz,<br />
Fray Bartolomegan bederen begaz), bada, hortaz, orduan.Hauen ondoan,<br />
nahiz hain sarri ez azaldu, honenbestez, horrenbestez, hainbestez,<br />
halatan eta hala ere ondoriozko lokailu gisa erabiltzen dira. Azkenik,<br />
literatura mailan beste hauek ere agertzen dira, <strong>lehen</strong>goen konposatuak: orain<br />
bada, beraz hunelatan, beraz halatan, beraz horrela, hor(re)taz<br />
gero. Lehen eta orain, egunoroko hizkeran eta liburuetan erabilienak bada eta<br />
beraz dira. Egia da, bestalde, egunoroko hizkeran beraz-i leku handia<br />
kentzen ari zaizkiola hortaz eta berriagoa dugun orduan.<br />
Aipatu lokailuok ez dira guztiz kide, bakoitzak bere erabilera eta balioa du<br />
ondoko orrialdeetan ikusiko denez.Halere,erabateko kidetasunik ez izanarren,<br />
zenbaitetan baliokide gertatzen direnez beraz eta bada lokailuak, kidetasun<br />
hau aztertuko dugu <strong>lehen</strong>ik; bigarren pausu batean bakoitzaren erabilera propio<br />
eta bereziak aztertzeko.<br />
S.l. 'Beraz' eta 'Bada' kide<br />
Eguneroko hizkeran eta literaturan ezagunenak eta erabilienak izateaz gainera<br />
esan behar da zenbait esalditan beraz eta bada errankide direla, bata nahiz<br />
bestea agertzen bait da; esate baterako, ea bada!. eta ea beraz! gauza bera<br />
esateko erabiltzen direnean. Hala Oihenartek bigarren neurtitzean hone1a dio:<br />
(4) Eia bada<br />
ordüada<br />
suretan has siteen<br />
ene harzen (Oihenart, Neurtitzak 11, 12. bert'IDa)<br />
Eta hori bera diogu 'Salbe' deritzan otoitzean, Orotariko <strong>Euskal</strong> Hiztegia-k<br />
dioenez dozena bat Dotrinatan halaxe agertzen delarik. Aldiz Ziburuko<br />
Etxeberrik bere Manual Devotionezcoa-n biak darabiltzan arren, askozaz<br />
gehiagotan Ea beraz! Hona <strong>lehen</strong> aldiz ageri den bertsoa:<br />
136
Change language