Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-ill
Hala (eta) guzti(z) (ere) multzo zabalekoak bizkaierazko tradizioari
dagozkio batez ere, mende honen erdi aldera gipuzkerazko testuetan ere
agertzen hasten diren arren. Aldakinak ugariak dira hemen (guzti gabe ere
erabil daiteke):
(158) Urrea urre da beti, bafia alan da guztiz be leundu bearrak izaten ditu urreak
berak (D. de Aguirre, Kresala, 8)
(159) Bat hatera oto ialeon etzala baldin egia zuzena izango Lope astoak esan eutsana,
ta ezebala ondo egin berak, Portunek, Mendiolako nagusiaren kontra aift azkar
ekitea. A1an da guzti bere ezeban barruko artega ta bakaldarik erakutsi gura,
ta gitxiago bere buro arroa Pedro Maricen aurrean iatzi, ta len baifto
biguntxoago itz egiftaz, erantzun eutsan:... (D. de Aguirre, Auñemendiko
Lorea, 94)·
(160) Eguo bidar jauzi zan, eta ala ta guzti berak irabazi eban jokua (T. Etxebarria,
Lexicón de Eibar)
(161) Atsegin-bitsetan nintzen orrela ikusi nituenean: ala ta guztiz ere, ater gabe
zirikatzen niftun orrek (J. Zaitegi, Sopokel'en antzerkiak, 79)
(162) Barre egiten zien guziai eta or konpon. Baifla ala guziz ere bazuen Simona
gureak arantza zorroztxo bat biotzan (p. M. Urruzuno, Euskal-erritik zerura, 90)
(163) Arrimallatan a1tuan dago / Birjifta Begoftaleoa / ala ta bere a1tuagoan / Birjifla
Arratekoa (Herri abestia in S. Mitxelena, Arantzazu. Euskal sinismenaren
poema,13)
Halaz guzti(a)z (ere) multzokoak, azkenik, gipuzkerazko tradiziokoak
dira gehien bat Guzti(a)z osagaia gabe erabil daiteke hau ere:
122
(164) Gai onezaz, eta ala diote berak, Aita Cornejo, ondoená itzegin dala; alaz
guztiaz ere, ez diote oni jarri nai (C. Beovide, Asis'ko Loria, 120)
(165) Ok onela penitzentziako bidian dabiltz ertsi ta esto, eta gu gabiltz penitentziarik
gabe lasa ta zabal? Alaz guztiz ere nai degu oen eriotza, ta oen bizitzak
izutzen gaitu? (C. Beovide, Asis'ko Loria, 194)
(166) Besoetatik bamera bultzaz / becela du zuzendua; / alaz guziaz, erdigite au / ha
liteke luzatua (Orixe, Euskaldunak, 224)
(167) -Jauna, nik ez det merezi zu nece biotzean sartzea. -Eskuaz bularra joaz. -Alaz
ere itz bat esan ezazu eta nere anima sendatuko da (Argi Done laburra, 69)