Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

1. Perpaus elkarketa eta lokaUuak
1. PERPAUS ELKARKErA ErA LOKAILUAK
1.0. Sarrera
1.0.1. Perpausak ez dira ugarteak: testu batean Psiak agertzen dira
Hitzegiten dugunean hotsak erabiltzen ditugu esanahi bat aditzera emateko.
Hots-kate horretan nolabaiteko abstrakzioa eginez, gramatikak perpausak
bereizi ohi ditu, besteak beste. Baina perpaus horiek ez dira atze-aurrean
dituzten gainerako perpausekiko erlaziorik gabeak. Hain zuzen, orain arte
perpausaren osagaien azterketa -bereziki perpausa osatzen duten izen
sintagmen eta aditzaren azterketa- burutzen saiatu bagara, orain perpaus horiek
bata bestearekin josterakoan gertatzen diren gorabeherez aritu beharrean gara.
Perpausak eIkarrekin josteko eta testu koherente 000 lotu bat eratzeko hiztunak
zenbait baliabide ditu eskura. Horietako batzu juntagailuak izango dira,
juntaduran erabiltzen direnak, eta beste batzu menderagailuak, menderakuntza
deituko dugunari bide ematen diotenak. Bi gailu hauek perpaus mailako lotura
gauzatzen dute. Esan nahi baita, perpausak elkartuz beste perpausak osatzeko
balio dute. Perpaus elkarketa bideratzen dute, hortaz. Baina badira, guk lokailu
deituko ditugunak ere. Hauek ere perpausak josiz goragoko testu bat, ondo
jositako testu bat, koherentea, osatzeko erabiltzen ditu hiztunak. Hala ere,
lotura honen ondorioa ez da, nahitaez, beti beste perpaus bat, testu bat baizik.
Izan ere, lokailuak solas mailako 000 testu mailako lotura gauzatzen duten
gramatika baliabideak dira. Ez dira, berez, perpaus eIkarketa bideratzeko gai.
Hemendik aurrera, bada, perpausak eIkarrekin lotzeko -baina esana dugun
bezala, lotura hori ez da izango beti ere berdina- hiztunok eskueran ditugun
lokailuez, juntagailuez eta menderagailuez aritu beharko dugu.
Nolanahi ere, gramatika tresna horiek aztertzen hasi baino lehen, zenbait
kontzeptu argitzeari nahitaezko deritzagu.