Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
4. Aurkaritzakoak<br />
4.7.1.1. Gehienetan aurkaritza adierazten du inolako zalantzarik gabe:<br />
(112) Joan zen beraz...eta etzuten hil. Alta egia ederrik entzun zuten (p. Narbaitz,<br />
San Frantses JatsuJeoa, 194)<br />
(113) Edariez ez dut oraino deus erranik, / Alta sei, zazpi trago baditut edanik!<br />
(Oxobi, Oxobi-ren Ian orhoitgarri zonbait, 158)<br />
(114) Eta horra Beloken berean ikusten nuela; zer ari ote? pilota-plazaren erdian,<br />
galtza beltz eta atorra xuriekin, pirripitaz nola ibit ikusten iduri. Alta!<br />
Bazukeen orduan Aitzol-ek pirripitan ibittzeaz bertze kezkarik... (X. Diharce<br />
'Iratzeder', Euskera 1990,2)<br />
Harridura perpausetan erabiltzen da maiz alta lokailua. Horrelakoetan<br />
enfasi edo indar berezia ematen dio perpausari.<br />
Aipatzekoa da, azkenik, bada-ren laguntza izaten duela sarritan, baita<br />
aurkaritza adierazten duenean ere, alta bada --edo alta... bada-- forma<br />
hartzen duelarik:<br />
(115) Deneri ohore zitzaien josteta hortan baltsatzea. Alta bada bertsu-alde luzeak<br />
bazituen gogoz ikasteko antzerkilari bak:otxak (p. Lafitte in J. Casenave, Santa<br />
Grazif)<br />
(116) Beraz, zeman ez dela diozu / nik behar dudan lekua, / alta etzen ba izugarria /<br />
nik ein dudan bekatua (Mattin Treku, Ahal dena, 131)<br />
Bigarren perpausaren hasiera hasieran hartzen du toki gehienetan alta-k,<br />
aurreko adibideetan ikus daitekeen bezala. Ez du debekurik, halere, inoiz edo<br />
behin perpausaren barman tartekatzeko, zati luze edo laburrago baten<br />
onodoren:<br />
(117) Bertze solasik nuen alta egungotzat gogoan (J. Hiriart-Urruti, Zezenak<br />
errepublikan, 75)<br />
Aurkaritza lokailu gehienak ez bezala, badirudi alta ez dela juntagailuekin<br />
batera erabiltzen (*eta alta, *baina alta, *edo alta...)<br />
4.7.1.2. Zenbaitetan, aise gutxiagotan hala ere, bigarren perpausak<br />
aurrekoari nolabaiteko azalpena ematen diola adierazteko balio du:<br />
(118) Beraz, ez naiz gure arrazan ni <strong>lehen</strong>a pertsutarako gogoa izan dutana. Aita zena<br />
ere, alta, kantari gaitza gimJen (Xalbador, Odolaren mintzoa, 32)<br />
113