Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia
4. Aurkaritzakoak Ezkerreko osagai hori perpauseko mintzagaia izaten da askotan, beti ez bada ere, goiko adibide horietan ere ikus daítekeenez. Mintzagaía markatzeko ballo du horrelakoetan aldiz-ek, berriz-ek eta honen kideek bezala. 4.4.2. Beraz, esan bezala, perpauseko osagai baten ondoan izaten du askotan kokaleku aldiz lokaíluak; ikus, esaterako (59) eta (60)1. Perpausaren zati handiago baten ondoren ere ager daiteke aldiz eta are perpaus baten ondoren ere, aditzaren ondo ondoan maíz: (63) Usatu zara anhitz minzatzen, hitz guztiaz iuramentu egiten, usat zaitezi bada orai, aldiz, iuramentuen utzten (p. de Axular, Guero, 179) (64) Mintzo zare, zu, zure pentsuen arabera; ni mintzo naiz, aldiz, dudan ezin emanezko lekukotasunez seguratuak diren gauzen gainean finkatzen naizelarik (E. Lapeyre, Credo edo sinhesten dut esp/ikatua, 36) (65) Horra zer erraiten dautan inpioak, fede gabeak. Nik erranen diot aldiz: zaro eta adimendu gabe bat bezala mintzo zare (E. Lapeyre, Credo edo sinhesten dut esplikatua, 26) Aditza isilpean dagoelarik, ez partikularen ondoren ere ageri da: (66) Erraiten dizO Pater noster gure aita, ez aldiz ene aita (Uskara Libru berria, 31) 1 Normalean, bistan da, osagai osoa izaten da lokailuaren aurrean doana. Hala ere, osagai hori apurtuz ikusten dugu lokailua ondoko adibideotan: (61) ürgüllütsia, eta abiriziusa seküla eztira phausian jarten: ezpiritüz aldiz paubre eta ürnil direnak, bake handi batetan daude (M. Maister, Jesu-Kristen imitacionia 1,16,1) (62) Bena debozionia bihotzian, eta Jinkua bere begien aitzinian eztiana gaizki egina erakusten dian hitz batek ehiñera ofensatzen duo Nitan aldiz fidatzen dena (oo.) gizonen lotsarik batere gabe izanen da (M. Maister, Jesu-Kristen imitacionia ID, 46, 3) Osagai osoaren ondoren joan beharrean --ezpiritüz paubre eta umil direnak aldiz... eta nitan fidatzen dena aldiz...--, osagaia apurtuz ageri da horietan lokailua. Estilistika kontua da beharbada Dena den, ez dirudi honek jokabiderik ohizkoena ez eta gomendagarriena ere, seguro asko. Badirudi adibideotan aplikatu den erregela bigarren perpauseko leben hitzaren ondoren jartzekoa izan dela, kontutan hartu gabe hitz hori perpaus osagaia den ala --hemen bezala-- perpaus'osagai baten azpi-osagaia 105
- Page 65 and 66: 2. Emendiozkoak (131) Esan det ixil
- Page 67 and 68: 2. Emendtozkoak (147) Mugaz bertzal
- Page 69 and 70: 2.4. Halaber (orobat, berebat) 2. E
- Page 71: 2. Emendiozkoak aldatuko bagenitu,
- Page 75 and 76: 2. Emendiozkoak bizibidea; ta ez na
- Page 77 and 78: 2. Emendiozkoak 'beintzat', 'behint
- Page 79 and 80: 2. Emendiozkoak dakigu ziur besteak
- Page 81 and 82: 2. Emendiozkoak Hor ulertzen dugu,
- Page 83 and 84: 2. Emendtozkoak Halako kasuetan, ik
- Page 85 and 86: 2. Emendiozkoak (280) Etxerako zerb
- Page 87: 2. Emendiozkoak (289) -Berantegi he
- Page 90 and 91: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 92 and 93: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-Il
- Page 94 and 95: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 96 and 97: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-Il
- Page 98 and 99: Euskal Grwnatika. Lehen Urratsak-II
- Page 100 and 101: Euskal Gramatika. Lehen Urraisak-II
- Page 102 and 103: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-il
- Page 104 and 105: 4. AURKARITZAKOAK 4.0. Sarrera 4. A
- Page 106 and 107: 4. Aurkaritzakoak benetako lokailu
- Page 108 and 109: 4. Aurkaritzakoak Harridurazk:o per
- Page 111 and 112: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 113 and 114: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-m
- Page 115: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-m
- Page 122 and 123: 4. Aurkaritzakoak Beste lokailuen a
- Page 124 and 125: 4. Aurkaritzakoak 4.7.1.1. Gehienet
- Page 126 and 127: 4. Aurkarttzakoak (125) Eztakit ema
- Page 128 and 129: 4. Aurkarttzakoak Horrelakoetan zal
- Page 131 and 132: Euskal Grwnatika. Lehen Urratsak-II
- Page 133 and 134: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-il
- Page 135 and 136: Euskal Grwnatika. Lehen Urratsak-II
- Page 137 and 138: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 139 and 140: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-il
- Page 141 and 142: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 144 and 145: 4.13. Aurkaritza adierazten duten e
- Page 146 and 147: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-II
- Page 148: Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-il
- Page 151 and 152: 5.2. Beraz 5.2.1. Fonna eta balioa
- Page 153: 5. Ondoriozkoak Modu berean Oihenar
- Page 157 and 158: 5. Ondoriozkoak (104) Beraz, justua
- Page 159 and 160: 5. Ondoriozkoak (122) Ordea bentura
- Page 161 and 162: (136) Jakin ez bada! (A. Apaolaza,
- Page 163: 5. Ondoriozkoak somatu duenetik ond
4. Aurkaritzakoak<br />
Ezkerreko osagai hori perpauseko mintzagaia izaten da askotan, beti ez<br />
bada ere, goiko adibide horietan ere ikus daítekeenez. Mintzagaía markatzeko<br />
ballo du horrelakoetan aldiz-ek, berriz-ek eta honen kideek bezala.<br />
4.4.2. Beraz, esan bezala, perpauseko osagai baten ondoan izaten du<br />
askotan kokaleku aldiz lokaíluak; ikus, esaterako (59) eta (60)1.<br />
Perpausaren zati handiago baten ondoren ere ager daiteke aldiz eta are<br />
perpaus baten ondoren ere, aditzaren ondo ondoan maíz:<br />
(63) Usatu zara anhitz minzatzen, hitz guztiaz iuramentu egiten, usat zaitezi bada orai,<br />
aldiz, iuramentuen utzten (p. de Axular, Guero, 179)<br />
(64) Mintzo zare, zu, zure pentsuen arabera; ni mintzo naiz, aldiz, dudan ezin<br />
emanezko lekukotasunez seguratuak diren gauzen gainean finkatzen naizelarik (E.<br />
Lapeyre, Credo edo sinhesten dut esp/ikatua, 36)<br />
(65) Horra zer erraiten dautan inpioak, fede gabeak. Nik erranen diot aldiz: zaro eta<br />
adimendu gabe bat bezala mintzo zare (E. Lapeyre, Credo edo sinhesten dut<br />
esplikatua, 26)<br />
Aditza isilpean dagoelarik, ez partikularen ondoren ere ageri da:<br />
(66) Erraiten dizO Pater noster gure aita, ez aldiz ene aita (Uskara Libru berria, 31)<br />
1 Normalean, bistan da, osagai osoa izaten da lokailuaren aurrean doana. Hala ere, osagai<br />
hori apurtuz ikusten dugu lokailua ondoko adibideotan:<br />
(61) ürgüllütsia, eta abiriziusa seküla eztira phausian jarten: ezpiritüz aldiz paubre eta<br />
ürnil direnak, bake handi batetan daude (M. Maister, Jesu-Kristen imitacionia 1,16,1)<br />
(62) Bena debozionia bihotzian, eta Jinkua bere begien aitzinian eztiana gaizki egina<br />
erakusten dian hitz batek ehiñera ofensatzen duo Nitan aldiz fidatzen dena (oo.)<br />
gizonen lotsarik batere gabe izanen da (M. Maister, Jesu-Kristen imitacionia ID, 46,<br />
3)<br />
Osagai osoaren ondoren joan beharrean --ezpiritüz paubre eta umil direnak<br />
aldiz... eta nitan fidatzen dena aldiz...--, osagaia apurtuz ageri da horietan lokailua.<br />
Estilistika kontua da beharbada Dena den, ez dirudi honek jokabiderik ohizkoena ez eta<br />
gomendagarriena ere, seguro asko. Badirudi adibideotan aplikatu den erregela bigarren<br />
perpauseko leben hitzaren ondoren jartzekoa izan dela, kontutan hartu gabe hitz hori perpaus<br />
osagaia den ala --hemen bezala-- perpaus'osagai baten azpi-osagaia<br />
105