Euskal gramatika lehen urratsak. III - Euskaltzaindia

Euskal Gramattka. Lehen Urratsak-m
(24) (...) ta esan nuan nere kollcorako : Baño nola ordea, orrenbeste bertsolari
ateratzen den errian, olerlcari oreen gutxi? (Jautarkol, Bioz/cadak, 906)
(25) Baina nundik atera dibIZute, ordea, berri auek? (R.M. de Azkue, Ardi galdua,
32)
Rauetan baina-ri berez zor zaion aurkaritza indartzera bezala dator ordea.
Hala ere lokailuarekin batera ere erabil daiteke, aurkaritzaren indargarri
hemenere:
(26) Nai izan ezkero, erraz ausiko zitukean arek danak edozertan. Alaere, ordea,
etzuan egundo indarrik burugabe erabilliko (T. Agirre, Uztaro, 115)
4.2. Berriz
4.2.1. Forma
Beste hainbat lokailu bezala, jatorriz aditzondo da berriz, formak berak
argiro erakusten duen bezala : berri + z. Eta erabili ere maiz erabiltzen dugu
aditzondo bezala, denbora aditzondo bezala hain zuzen --ikus (6) adibidea--.
Ondoko bertsoan ikusten da garbi hori:
(27) Leitzan jaio ta Orion
bizi dana herriz
hoberentzat jotzen det
rimaz eta neurriz.
Kantatzeko ahosapai
eztizkoa, berriz,
zein eztu hark txoratzen
bere bertso berriz?
Holakorik eztakit
sortuko dan berriz.
(Goiburu bertsolariak kantatua, ikus R. lraola. El Diario Vasco, 1990-1-24)
Ror ikusten denez, lokailu ezezik aditzondo eta adjetibo ere (bertso berriz)
izan daiteke, besteak beste, berriz. Remen, hala ere, lokailu gisa duen
erabilera interesatzen zaigu eta hori aztertzen saiatuko gara.
98